مایکل پورتر | استراتژی رقابتی و مزیت رقابتی

میگویند که در حال حاضر، پورتر (مایکل یوگن پورتر / Michael Eugene Porter) در میان تمام دانشگاهیان حوزهی اقتصاد و کسب و کار، بیش از همه اشاره و ارجاع قرار گرفته است (+).
اشارهها و ارجاعات را معمولاً بر اساس مقالات منتشر شده در نشریات معتبر تحقیقاتی میسنجند. اما ویژگی مایکل پورتر این است که خارج از مقالات و ژورنالهای آکادمیک و در فضای عمومی مدیریت نیز، حضوری گسترده و انکارناپذیر دارد.
وقتی از کاهش هزینه برای رقابت بهتر با رقبا حرف میزنیم؛ هنگامیکه از وجه تمایز محصول خود میگوییم، زمانی که تصمیم میگیریم به سراغ یک کنج بازار یا نیچ مارکت (Niche-market) برویم؛ موقعی که اصطلاح زنجیره ارزش را بهکار میبریم؛ و نیز هنگامی که از رقابت و مزیت رقابتی میگوییم، به سراغ استراتژی پورتر و ادبیات پورتری رفتهایم (+).
البته همهی این اصطلاحات، نخستین بار توسط مایکل پورتر بهکار نرفتهاند؛ اما بیتردید او بزرگترین نقش را در توسعه و ترویج آنها دارد.
به همین علت اغراق نیست اگر بگوییم هر جا جلسهای با موضوع استراتژی و مدیریت استراتژیک برگزار شود، پورتر و ادبیات او هم حضور دارد.
مرور کوتاهی به زندگینامه مایکل پورتر
پورتر متولد سال ۱۹۴۷ است و در حال حاضر، هشتمین دههی زندگی خود را میگذراند.
او کارشناسی خود را در رشتهی مکانیک و هوا-فضا (دانشگاه پرینستون) گذرانده و در مقطع ارشد و دکترا، به ترتیب در رشته MBA (مدرسه کسب و کار هاروارد) و اقتصاد (دانشگاه هاروارد) تحصیل کرده است.
پورتر در سال ۲۰۰۰ به مقامِ استاد تمام دانشگاه هاروارد (Harvard University Professor) رسید که بالاترین مقام دانشگاهی هاروارد محسوب میشود و بر این اساس، از آن سال، او دیگر به یک دانشکده یا مدرسهی خاص در هاروارد محدود نیست و میتواند به ارادهی خود در هر دانشکدهای در این دانشگاه تدریس کند. جایگاهی که تنها ۱٪ از اساتید هاروارد از آن بهرهمند هستند (+).
پورتر که همیشه به ورزش علاقه داشته، در یکی از مصاحبههای خود توضیح داد که به علت علاقهی زیاد به ورزش، رقابت همیشه در ذهن او جایگاهی خاص داشته و نهایتاً باعث شده که مفهوم استراتژی رقابتی را وارد دنیای تئوریهای مدیریت و کسب و کار کند (+).
او مقالات و کتابهای فراوانی تألیف کرده که در میان آنها، کتاب استراتژی رقابتی و نیز مزیت رقابتی ملل، شهرت بیشتری دارند.
مایکل پورتر و استراتژی
پورتر از جمله تأثیرگذارترین افراد در فراگیر کردن مفهوم رقابت و استراتژیهای رقابتی در مدیریت کسب و کار محسوب میشود.
همانطور که در ابتدای این مطلب اشاره کردیم، او مفاهیم متعددی را حوزه استراتژی مورد بررسی قرار داده و تدوین و ترویج کرده است که برخی از مهمترین آنها به شرح زیر است:
- بحث مزیت رقابتی پورتر امروزه به یک فاکتور شناختهشده در تحلیل کسب و کارها تبدیل شده است. مزیت رقابتی عاملی است که باعث میشود مشتری، یک سازمان یا محصول را در میان رقبایش انتخاب کند.
- مدل پنج نیروی پورتر که شاید بتوان گفت، معروفترین و شناختهشدهترین کار اوست. از این مدل برای تحلیل جذابیت یک صنعت و نیز برآورد ظرفیت بالقوهی سوددهی در صنعت استفاده میشود. پنج نیروی رقابتی پورتر شامل موارد زیر است:
- قدرت چانه زنی تأمین کنندگان
- قدرت چانه زنی مشتریان
- قدرت تهدید تازه واردها
- فشار رقابت میان رقبای فعلی
- تهدید کالاها و خدمات جایگزین
- تحلیل گروههای استراتژیک هم مفهوم دیگری است که توسط مایکل پورتر مطرح شده است. او با استفاده از این ابزار به استراتژیستها کمک میکند که رقیبهای واقعی خود را تشخیص دهند و به اشتباه وارد رقابت با کسانی که در حوزههای دیگر فعالیت میکنند نشوند. به بیان دیگر میتوان گفت: مبنای استراتژی رقابتی پورتر این است که قرار نیست با همه رقابت کنید؛ بلکه کافی است رقیب کسانی باشید که با شما در یک گروه استراتژیک قرار میگیرند.
- زنجیره ارزش هم مفهوم دیگری است که پورتر مطرح کرد و امروز به عنوان یکی از مفاهیم استاندارد استراتژی، تثبیت شده و آموزش داده میشود.
- استراتژی های ژنریک یا استراتژی های عمومی پورتر را هم نباید فراموش کنیم. پورتر چند گزینهی محدود را به عنوان انتخابهای استراتژیک مطرح میکند و معتقد است که کسب و کارها، باید در نهایت یکی از آنها را انتخاب کنند (استراتژی تمایز و استراتژی رهبری هزینه از جملهی این گزینهها هستند). البته پیشنهاد این گزینههای محدود، باعث شده که نقدهای فراوانی هم به پورتر مطرح شود و منتقدانش بگویند که انواع استراتژی های رقابتی، فراتر از چند موردی است که پورتر گفته است. اما به هر حال، همین ساده بودن مدل پورتر و کم بودن گزینههای پیشنهادیاش، نقش مهمی در فراگیر شدن ایدههایش و جذب شدن مدیران به استراتژی داشته است.
مصاحبه با پورتر دربارهی اشتباهات رایج در استراتژی
[ مطلب مرتبط: جملاتی از مایکل پورتر ]
دسترسی کامل به مجموعه درسهای استراتژی و تفکر استراتژیک برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است.
با عضویت ویژهی متمم، علاوه بر دسترسی به این درسها، به درسهای متنوع دیگری نیز دسترسی خواهید داشت که میتوانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:
شاید برایتان جالب باشد که بررسیهای ما نشان داده در میان دوستان متممی، کسانی که به استراتژی و تفکر استراتژیک علاقهمند بودهاند، برای مطالعهی درسهای زیر هم وقت گذاشتهاند:
مشاوره مدیریت | کوچینگ | کارآفرینی | کار تیمی | مدیریت تعارض
مدل ذهنی | تفکر سیستمی | تصمیم گیری | مدیریت منابع | گزارش نویسی
ارزش آفرینی | سیستمهای کنترل مدیریت | مدل کسب و کار | دیجیتال مارکتینگ
دوره MBA (پیگیری منظم مجموعه درسها)
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید دربارهی متمم بیشتر بدانید، میتوانید نظرات دوستان متممی را دربارهی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی میشناسند:
برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)
متمم مخففِ محل توسعه مهارتهای من است؛ یک فضای آموزشی آنلاین برای بحثهای مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به صفحهی درباره متمم مراجعه کنید.
ما برای هر یک از درسهای متمم، یک نقشه راه داریم که به یادگیری آن درس کمک میکند.
میتوانید با مراجعه به صفحه نقشه راه یادگیری، عنوان درسهای مختلف متمم را ببینید.
همچنین میتوانید دوره MBA متمم را ببینید.
شما میتوانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به چیزی در حدود نصف درسهای متمم دسترسی خواهید داشت.
پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به کاربر ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را میتوانید به صورت ماهیانه (۷۴ هزار تومان)، فصلی (۱۹۰ هزار تومان)، نیمسال (۳۴۵ هزار تومان) و یکساله (۵۸۵ هزار تومان) بخرید.
برای اطلاعات بیشتر لطفاً به صفحهی ثبت نام مراجعه کنید.
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که میتوانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
۱۱ نظر برای مایکل پورتر | استراتژی رقابتی و مزیت رقابتی
آخرین کاربران ویژه متمم
ورود محمدکیوان کبیر و ثناتجا و مهسا صمدی به جمع کاربران ویژه متمم را خوشآمد میگوییم
دوستان برتر متممی در دو هفته اخیر
- مرضيه رفعتي (۵۳ امتیاز)
- هیوا (۴۸ امتیاز)
- دانشجوی همیشگی مدیریت (۴۱ امتیاز)
- شهرزاد (۳۸ امتیاز)
- سارا حق بین (۳۸ امتیاز)
- مهدی م (۳۷ امتیاز)
- جواد خوانساری (۳۶ امتیاز)
- یعقوب دلیجه (۳۴ امتیاز)
- آتا ناصر (۳۱ امتیاز)
- محمدروفرشباف (۳۱ امتیاز)
آخرین دیدگاهها
- شایان کریمی در پروژه پایانی درس تفکر سیستمی
- سارا پوش نژاد در پشیمانی پس از خرید | چگونه از احساس پشیمانی جلوگیری کنیم؟
- راضیه زنده بودی در ثروت زمانی شما چقدر است؟ یا اینکه گرفتار فقر زمانی هستید؟
- رضا محرابی در تعریف مدل، تئوری و قانون چیست و چه تفاوتی دارند؟
- محمد اسعدی در انضباط شخصی | نظم شخصی یا نظم درونی چیست؟
- سعید سردیوند چگینی در مشاوره مدیریت | یک مشاور مدیریت چه کارهایی انجام میدهد؟
- جعفری در جملههای روزانه | بخش پنجاهوسوم
- حمید حیدری در هدف گذاری و تنظیم لیست اهداف در یادگیری (+ نمونه هدف گذاری)
- حمید حیدری در روشهای نادرست متممخوانی!
- طاها فراهانی در گرفتار کدامیک هستید: مشکل سیستمی یا مشکل در سیستم؟
- ایاز سپهری راد در فروش شخصی یا Personal Selling چیست؟ (آشنایی با یک اصطلاح)
- پیمان سیفوری در صفحه فرود یا لندینگ پیج (Landing Page) چیست؟
- علیرضا بیگی در فروشنده موفق باید در چه زمینههایی دانش داشته باشد؟
- ایاز سپهری راد در دو نوع فروشندگی: فروش به افراد / فروش به سازمانها و کسب و کارها
- جواد خوانساری در جملههای روزانه | بخش پنجاهوسوم
- بنیامین در منظور از استعداد استقرا چیست؟ آیا شما در استقرا استعداد دارید؟
- ایاز سپهری راد در چالشها و سختی های کار فروش و فروشندگی
- علیرضا بیگی در وظایف فروشنده-دیدگاه یخچال و اسکیمو
- محمد صادق در کاربردی کردن آموختهها: آیا به تفاوت آموختن و به کاربردن توجه کردهاید؟
- امیررضا گراوند در تعریف ادراک و عوامل موثر بر آن
- علی فتحیان در جملههای روزانه | بخش پنجاهوسوم
- امیرپورمند در چک لیست چیست؟ | اهمیت تهیه چک لیست | انواع چک لیست
- احمدجلالی در تماس تلفنی و پاسخگویی تلفنی | آیا شما هم از تلفن هراس دارید؟
- A,gh در مدیریت هیجانات و پاسخهای احساسی با استفاده از تحلیل رفتار متقابل
- Rasoul Ahmadpour در سیستم کنترل متوازن چیست؟
- محسن حسینی در ارزش آفرینی و شناخت انگیزه انسانها
- Rasoul Ahmadpour در تعریف انحراف (Deviation) در کنترل سیستمها
- محمدرضاسودبخش در ارزش آفرینی و شناخت انگیزه انسانها
- طاها فراهانی در رویکرد سیستمی | نگاه چندبعدی در برابر تکبعدی
- سعیده احمدزاده در جملههای روزانه | بخش پنجاهوسوم
نویسندهی دیدگاه : گروه متمم
طبق قرار ما در مورد نقد کردن، وقتی میگویید «به نظرم الزاماً اینجوری نیست» حتماً یک مثال مشخص هم مطرح کنید که ما هم به عنوان مخاطب با مدل ذهنی شما بیشتر آشنا شویم. ضمناً پس از توضیح مثال - که معتقدید به شکست منجر نمیشود - مدلی را که برای موفقیت آن مجموعه دارید بیان کنید.
مدل شما باید دو ویژگی داشته باشد.
اول اینکه از لحاظ شاخصهای مدلسازی، معتبر باشد:
چه مدلی مفید است؟ (ویژگیهای یک مدل مفید)
دوم اینکه موفقیت و رشد پایدار را با خود به همراه داشته باشد و نه صرفاً رشد و موفقیت را:
بررسی مفهوم پایداری در مدیریت و کسب و کار
در غیر این صورت، کامنت گذاشتن و اعلام موافقت یا مخالفت، چیزی شبیه رای گیری خواهد شد و رای گیری در مورد مفاهیم علمی، کار درستی نیست.
بگذریم از اینکه روند ارزیابی دموکراتیک - جدا از نادرست بودن در حوزههای علمی- حتی در مورد مسائل اجتماعی هم، از زمان سقراط تا بسیاری از نظامهای پوپولیستی امروزی، برخی از تلخترین خاطرات تاریخ اجتماعی بشر را رقم زده است.