مایکل پورتر | استراتژی رقابتی و مزیت رقابتی

میگویند که در حال حاضر، پورتر (مایکل یوگن پورتر / Michael Eugene Porter) در میان تمام دانشگاهیان حوزهی اقتصاد و کسب و کار، بیش از همه اشاره و ارجاع قرار گرفته است (+).
اشارهها و ارجاعات را معمولاً بر اساس مقالات منتشر شده در نشریات معتبر تحقیقاتی میسنجند. اما ویژگی مایکل پورتر این است که خارج از مقالات و ژورنالهای آکادمیک و در فضای عمومی مدیریت نیز، حضوری گسترده و انکارناپذیر دارد.
وقتی از کاهش هزینه برای رقابت بهتر با رقبا حرف میزنیم؛ هنگامیکه از وجه تمایز محصول خود میگوییم، زمانی که تصمیم میگیریم به سراغ یک کنج بازار یا نیچ مارکت (Niche-market) برویم؛ موقعی که اصطلاح زنجیره ارزش را بهکار میبریم؛ و نیز هنگامی که از رقابت و مزیت رقابتی میگوییم، به سراغ استراتژی پورتر و ادبیات پورتری رفتهایم (+).
البته همهی این اصطلاحات، نخستین بار توسط مایکل پورتر بهکار نرفتهاند؛ اما بیتردید او بزرگترین نقش را در توسعه و ترویج آنها دارد.
به همین علت اغراق نیست اگر بگوییم هر جا جلسهای با موضوع استراتژی و مدیریت استراتژیک برگزار شود، پورتر و ادبیات او هم حضور دارد.
مرور کوتاهی به زندگینامه مایکل پورتر
پورتر متولد سال ۱۹۴۷ است و در حال حاضر، هشتمین دههی زندگی خود را میگذراند.
او کارشناسی خود را در رشتهی مکانیک و هوا-فضا (دانشگاه پرینستون) گذرانده و در مقطع ارشد و دکترا، به ترتیب در رشته MBA (مدرسه کسب و کار هاروارد) و اقتصاد (دانشگاه هاروارد) تحصیل کرده است.
پورتر در سال ۲۰۰۰ به مقامِ استاد تمام دانشگاه هاروارد (Harvard University Professor) رسید که بالاترین مقام دانشگاهی هاروارد محسوب میشود و بر این اساس، از آن سال، او دیگر به یک دانشکده یا مدرسهی خاص در هاروارد محدود نیست و میتواند به ارادهی خود در هر دانشکدهای در این دانشگاه تدریس کند. جایگاهی که تنها ۱٪ از اساتید هاروارد از آن بهرهمند هستند (+).
پورتر که همیشه به ورزش علاقه داشته، در یکی از مصاحبههای خود توضیح داد که به علت علاقهی زیاد به ورزش، رقابت همیشه در ذهن او جایگاهی خاص داشته و نهایتاً باعث شده که مفهوم استراتژی رقابتی را وارد دنیای تئوریهای مدیریت و کسب و کار کند (+).
او مقالات و کتابهای فراوانی تألیف کرده که در میان آنها، کتاب استراتژی رقابتی و نیز مزیت رقابتی ملل، شهرت بیشتری دارند.
مایکل پورتر و استراتژی
پورتر از جمله تأثیرگذارترین افراد در فراگیر کردن مفهوم رقابت و استراتژیهای رقابتی در مدیریت کسب و کار محسوب میشود.
همانطور که در ابتدای این مطلب اشاره کردیم، او مفاهیم متعددی را حوزه استراتژی مورد بررسی قرار داده و تدوین و ترویج کرده است که برخی از مهمترین آنها به شرح زیر است:
- بحث مزیت رقابتی پورتر امروزه به یک فاکتور شناختهشده در تحلیل کسب و کارها تبدیل شده است. مزیت رقابتی عاملی است که باعث میشود مشتری، یک سازمان یا محصول را در میان رقبایش انتخاب کند.
- مدل پنج نیروی پورتر که شاید بتوان گفت، معروفترین و شناختهشدهترین کار اوست. از این مدل برای تحلیل جذابیت یک صنعت و نیز برآورد ظرفیت بالقوهی سوددهی در صنعت استفاده میشود. پنج نیروی رقابتی پورتر شامل موارد زیر است:
- قدرت چانه زنی تأمین کنندگان
- قدرت چانه زنی مشتریان
- قدرت تهدید تازه واردها
- فشار رقابت میان رقبای فعلی
- تهدید کالاها و خدمات جایگزین
- تحلیل گروههای استراتژیک هم مفهوم دیگری است که توسط مایکل پورتر مطرح شده است. او با استفاده از این ابزار به استراتژیستها کمک میکند که رقیبهای واقعی خود را تشخیص دهند و به اشتباه وارد رقابت با کسانی که در حوزههای دیگر فعالیت میکنند نشوند. به بیان دیگر میتوان گفت: مبنای استراتژی رقابتی پورتر این است که قرار نیست با همه رقابت کنید؛ بلکه کافی است رقیب کسانی باشید که با شما در یک گروه استراتژیک قرار میگیرند.
- زنجیره ارزش هم مفهوم دیگری است که پورتر مطرح کرد و امروز به عنوان یکی از مفاهیم استاندارد استراتژی، تثبیت شده و آموزش داده میشود.
- استراتژی های ژنریک یا استراتژی های عمومی پورتر را هم نباید فراموش کنیم. پورتر چند گزینهی محدود را به عنوان انتخابهای استراتژیک مطرح میکند و معتقد است که کسب و کارها، باید در نهایت یکی از آنها را انتخاب کنند (استراتژی تمایز و استراتژی رهبری هزینه از جملهی این گزینهها هستند). البته پیشنهاد این گزینههای محدود، باعث شده که نقدهای فراوانی هم به پورتر مطرح شود و منتقدانش بگویند که انواع استراتژی های رقابتی، فراتر از چند موردی است که پورتر گفته است. اما به هر حال، همین ساده بودن مدل پورتر و کم بودن گزینههای پیشنهادیاش، نقش مهمی در فراگیر شدن ایدههایش و جذب شدن مدیران به استراتژی داشته است.
مصاحبه با پورتر دربارهی اشتباهات رایج در استراتژی
[ مطلب مرتبط: جملاتی از مایکل پورتر ]
دسترسی کامل به مجموعه درسهای استراتژی و تفکر استراتژیک برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است.
با عضویت ویژهی متمم، علاوه بر دسترسی به این درسها، به درسهای متنوع دیگری نیز دسترسی خواهید داشت که میتوانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:
شاید برایتان جالب باشد که بررسیهای ما نشان داده در میان دوستان متممی، کسانی که به استراتژی و تفکر استراتژیک علاقهمند بودهاند، برای مطالعهی درسهای زیر هم وقت گذاشتهاند:
مشاوره مدیریت | کوچینگ | کارآفرینی | کار تیمی | مدیریت تعارض
مدل ذهنی | تفکر سیستمی | تصمیم گیری | مدیریت منابع | گزارش نویسی
ارزش آفرینی | سیستمهای کنترل مدیریت | مدل کسب و کار | دیجیتال مارکتینگ
دوره MBA (پیگیری منظم مجموعه درسها)
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید دربارهی متمم بیشتر بدانید، میتوانید نظرات دوستان متممی را دربارهی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی میشناسند:
برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)
متمم مخففِ محل توسعه مهارتهای من است؛ یک فضای آموزشی آنلاین برای بحثهای مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به صفحهی درباره متمم مراجعه کنید.
ما برای هر یک از درسهای متمم، یک نقشه راه داریم که به یادگیری آن درس کمک میکند.
میتوانید با مراجعه به صفحه نقشه راه یادگیری، عنوان درسهای مختلف متمم را ببینید.
همچنین میتوانید دوره MBA متمم را ببینید.
شما میتوانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به چیزی در حدود نصف درسهای متمم دسترسی خواهید داشت.
پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به کاربر ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را میتوانید به صورت ماهیانه (۷۴ هزار تومان)، فصلی (۱۹۰ هزار تومان)، نیمسال (۳۴۵ هزار تومان) و یکساله (۵۸۵ هزار تومان) بخرید.
برای اطلاعات بیشتر لطفاً به صفحهی ثبت نام مراجعه کنید.
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که میتوانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
۱۱ نظر برای مایکل پورتر | استراتژی رقابتی و مزیت رقابتی
آخرین کاربران ویژه متمم
ورود hamed و جابر صفاری نطنزی و ستایش دولّو به جمع کاربران ویژه متمم را خوشآمد میگوییم
دوستان برتر متممی در دو هفته اخیر
- امیرمحمد قربانی (۱۱۰ امتیاز)
- شهرزاد (۹۵ امتیاز)
- میلاد رحیمی گزورعلیا (۴۶ امتیاز)
- یعقوب دلیجه (۴۶ امتیاز)
- زینب آخوندی (۴۴ امتیاز)
- محمد امین زندی فرد (۴۴ امتیاز)
- ديوان ماندگار (۳۷ امتیاز)
- ابوالحسن رزمی نیا (۳۳ امتیاز)
- سید هاشم علوی (۳۳ امتیاز)
- محمدجواد یعقوبی (۲۹ امتیاز)
آخرین دیدگاهها
- میلاد رحیمی گزورعلیا در پروژه پایانی درس تصمیم گیری
- حمیدرضا سلیمانی در پروژه پایانی درس ارزش آفرینی
- مهتاب نوروزی در پروژه پایانی درس ارزش آفرینی
- محمد امین زندی فرد در نیازمندان دوردست | فاصلهٔ فیزیکی چه تأثیری بر وظایف اخلاقی میگذارد؟
- محمدرضا راد در سه استراتژی مختلف برای ارتباطات بازاریابی
- جواد سعیدی در تعریف مدل، تئوری و قانون چیست و چه تفاوتی دارند؟
- امید جعفرنژاد در نیازمندان دوردست | فاصلهٔ فیزیکی چه تأثیری بر وظایف اخلاقی میگذارد؟
- فاطمه بیکی در نشانه های هوش هیجانی بالا چیست؟ (مولفه های هوش هیجانی)
- عاطفه در سوالهایی برای خودشناسی و شناخت بیشتر خودمان
- مائده مقدم در روشهای شروع متن | چگونه نوشتهٔ خود را آغاز کنیم؟
- هدی سلطانی در در پشت در پشت در پشت در
- جعفر اکبري در سه ستون اصلی متقاعدسازی
- محسن تمدن پور در اسکیومورفیسم | مفهومی که فراتر از طراحی وبسایتها و اپلیکیشنهاست
- میلاد رحیمی گزورعلیا در مفهوم کنترل در مدیریت و سازمان چیست؟
- امیرعلی رستگار کازرونی در تعارض شناختی (ناهماهنگی شناختی)
- مسعود شیرانی در کتاب صوتی یا کاغذی؟ | آیا کتاب کاغذی جای خود را به کتاب صوتی خواهد داد؟
- امیرحسین ابراهیمی در هر یک از اینها از کدام سیاره آمدهاند؟
- علی رمضانی در نیازمندان دوردست | فاصلهٔ فیزیکی چه تأثیری بر وظایف اخلاقی میگذارد؟
- مسعود شیرانی در بهترین معلم ریاضی کیست؟
- محمد امین زندی فرد در تعارض شناختی (ناهماهنگی شناختی)
- علی رمضانی در اسکیومورفیسم | مفهومی که فراتر از طراحی وبسایتها و اپلیکیشنهاست
- زهرا محمودی در ثروت زمانی شما چقدر است؟ یا اینکه گرفتار فقر زمانی هستید؟
- مانی نیک روشن در بنچ مارکینگ چیست؟ الگوبرداری از دیگران چه کاربردی دارد؟
- مسعود شیرانی در فایل صوتی درباره مهارت یادگیری – قسمت چهارم
- روح اله کیانی در خودافشایی مدیریت شده به عنوان یک مهارت ارتباطی ارزشمند (قسمت اول)
- Razie در هر یک از اینها از کدام سیاره آمدهاند؟
- محمد امین زندی فرد در اثر پلتزمن | کمربند ایمنی بهتر است یا میخ؟
- marzieh jafari در کاربردی کردن آموختهها: آیا به تفاوت آموختن و به کاربردن توجه کردهاید؟
- محمد کمال زاده در اسکیومورفیسم | مفهومی که فراتر از طراحی وبسایتها و اپلیکیشنهاست
- نرگس آقاجانیان در مقایسه انواع عوامل استرس زای ناشی از تغییرات مهم زندگی
نویسندهی دیدگاه : گروه متمم
طبق قرار ما در مورد نقد کردن، وقتی میگویید «به نظرم الزاماً اینجوری نیست» حتماً یک مثال مشخص هم مطرح کنید که ما هم به عنوان مخاطب با مدل ذهنی شما بیشتر آشنا شویم. ضمناً پس از توضیح مثال - که معتقدید به شکست منجر نمیشود - مدلی را که برای موفقیت آن مجموعه دارید بیان کنید.
مدل شما باید دو ویژگی داشته باشد.
اول اینکه از لحاظ شاخصهای مدلسازی، معتبر باشد:
چه مدلی مفید است؟ (ویژگیهای یک مدل مفید)
دوم اینکه موفقیت و رشد پایدار را با خود به همراه داشته باشد و نه صرفاً رشد و موفقیت را:
بررسی مفهوم پایداری در مدیریت و کسب و کار
در غیر این صورت، کامنت گذاشتن و اعلام موافقت یا مخالفت، چیزی شبیه رای گیری خواهد شد و رای گیری در مورد مفاهیم علمی، کار درستی نیست.
بگذریم از اینکه روند ارزیابی دموکراتیک - جدا از نادرست بودن در حوزههای علمی- حتی در مورد مسائل اجتماعی هم، از زمان سقراط تا بسیاری از نظامهای پوپولیستی امروزی، برخی از تلخترین خاطرات تاریخ اجتماعی بشر را رقم زده است.