منابع و مدیریت منابع (Resource Management)
وقتی از منابع (Resources) و مدیریت منابع (Resource Management) صحبت می‌کنیم، ابتدا همه چیز به نظر ساده و شفاف می‌آید.
این در حالی است که وقتی کمی دقیق‌تر فکر می‌کنیم و انتخاب‌ها و تصمیم گیری‌های درست و نادرست خود را مرور می‌کنیم، متوجه می‌شویم که ریشه‌ی بخش مهمی از اشتباهات‌مان را باید در درک ضعیف یا نادرست از مفهوم منبع (Resource) جستجو کنیم.
البته ریشه‌ی مشکلات، همواره در درک ضعیف از مفهوم منابع نیست. موارد بسیاری را می‌توان یافت که ما منابع خود را به درستی تشخیص داده‌ایم؛ اما در مدیریت منابع و سرمایه‌گذاری و استفاده از منابع دچار خطا شده‌ایم.
اگر چه معمولاً در دوره‌های مدیریت کسب و کار (MBA)، بحث منابع و مدیریت منابع را در درس استراتژی کسب و کار می‌گنجانند، ما عمداً مدیریت منابع را در سرفصل‌های تفکر استراتژیک گنجانده‌ایم.
چون تفکر استراتژیک اصطلاحی عمومی‌تر و چتری بزرگ‌تر است و به این شیوه تأکید می‌کنیم که مدیریت منابع به حوزه‌ی کسب و کار محدود نیست و همه‌ی جنبه‌های زندگی مصداق پیدا میکند.
مفهوم منبع و منابع و مدیریت منابع ابتدا در علم اقتصاد و میان اقتصاددانان انگلیسی زبان با واژه‌ی Resource مطرح شد و کاملاً با واژه‌ی Source فرق داشت و دارد (واضح است که اگر هم‌معنا بودند نیازی به استفاده از دو کلمه‌ی مستقل نبود).
اما این‌که چرا Resource و Source هر دو در فارسی به یک واژه و آن هم منبع ترجمه شدند چندان مشخص نیست.
جالب این‌جاست که با وجود عربی بودن واژه‌ی منبع، این واژه در زبان عربی به این معنا به کار نمی‌رود و واژه‌هایی مثل مورد و وسیله به عنوان معادل آن به کار می‌روند.
در میان اروپاییان هم واژه‌هایی (Mezzi / Mittel / Betriebsmittel / Ressource / Resorse) همگی به مفهوم ابزار و وسیله (means) نزدیک هستند و علت این‌که ما چرا Resource را با واژه‌هایی نظیر منبع و سرچشمه و مخزن برابر در نظر گرفته‌ایم به سادگی قابل درک نیست.
به هر حال ما در متمم، از همین اصطلاح غیردقیقِ رایجِ منبع و مدیریت منابع استفاده می‌کنیم.
اما همواره به خاطر داشته باشید که:
منبع یا Resource یک وسیله / ابزار است و ارزش ذاتی ندارد.
این هدف ما و نحوه‌ی استفاده‌ی ما از منبع برای رسیدن به هدف است که ارزش هر منبع را تعیین میکند.
بسیاری از ما با شنیدن واژه‌ی منابع به یاد منابع طبیعی (Natural Resources) می‌افتیم. البته این مسئله کاملاً قابل درک است. منابع طبیعی یکی از مهم‌ترین منابعی هستند که در اختیار جامعه‌های انسانی قرار می‌گیرند.
چالش منابع آبی نمونه‌ای از دغدغه‌هایی است که در کشور ما مستقیماً با بحث محدود منابع طبیعی در ارتباط است.
اما باید به خاطر داشته باشیم که مفهوم منابع محدوده‌ی بسیار گسترده‌تری را شامل می‌شود و ارزش منابع طبیعی هم به این است که از آن‌ها برای تولید و توسعه سایر منابع استفاده کنیم. در غیراین صورت صرفاً به مصرف‌کننده یا عرضه کننده منابع طبیعی تبدیل خواهیم شد.
چند نمونه دیگر از منابع را با هم مرور کنیم:
- زمان (Time)
- انرژی (Energy)
- دانش (Knowledge)
- اطلاعات (Information)
- مهارت (Skills)
- منابع مالی (Financial Resources)
- منابع انسانی (Human Resources)
- مشتریان (Customers)
- شبکه ارتباطات انسانی (Relationship Network)
- اعتماد میان انسان‌ها (Interpersonal Trust)
- اعتماد میان نهادها و سازمان‌ها (Institutional Trust)
- برند شخصی / سازمانی (Personal / Organizational Brand)
مرور مختصر فایل صوتی دوم
اگر فکر می‌کنیم منابع در دسترس ما خیلی کم است، شاید درک درستی از ظرفیت‌های خود نداریم
هنر ما در سوزاندن و تلف کردن منابع، شگفت‌انگیز است
در ساده‌ترین شغل‌ها و بسته‌ترین فضاها هم می‌توان به پرورش منابع فکر کرد
مرور مختصر فایل صوتی اول
خطرات میل ما به جمع‌آوری و انباشت منابع، حتی وقتی استفاده‌ای برایمان ندارند
بهتر است پرورش منابع را از منابعی که در اختیار داریم آغاز کنیم
مهم است که ظرفیت خود را برای جذب منابع بشناسیم و درک کنیم
به چه چیزهایی می‌توانیم منبع بگوییم؟
چرا نگاه ما به جای منابع در دسترس، به منافع در دسترس یا دور از دسترس معطوف است؟
چه ویژگی‌هایی در یک منبع باعث می‌شود که آن را کم‌ارزش‌تر ارزیابی کنیم؟
چگونه منابع بی‌ارزش یا کم‌ارزش می‌توانند منابع ارزشمند ما را آلوده کنند؟
پرسش‌های بسیاری درباره منابع مطرح است که ما در این‌جا برخی از آن‌ها را مطرح می‌کنیم.
این پرسش‌ها به تدریج در درس‌های مختلف متمم مورد بحث قرار خواهند گرفت:
چگونه منابع موجود خودم / کسب و کارم را فهرست کنم؟ بر اساس چه شاخص‌هایی آن‌ها را ارزیابی و کنترل کنم؟
چگونه ارزش هر یک از منابع خود / سازمان / کسب و کارم را برآورد کنم؟
از کجا متوجه شوم که منابع من سینرژی ایجاد می‌کنند یا به یکدیگر آسیب می‌زنند؟
چگونه منابع مورد نیاز خود را برآورد کنم؟
کدام منابع را باید خودم در اختیار داشته باشم؟ در چه مواردی بهتر است از منابع دیگران استفاده کنم؟
مصرف کردن منابع و مستهلک کردن منابع چه تفاوتی دارد؟ من تا چه حد به این تفاوت توجه دارم؟
چه منابع ارزشمندی داشتم که امروز چندان ارزش ندارند؟ (فیل سفید)
چه منابع کم ارزشی در آینده ارزشمند خواهند شد؟
برخی از سوالهای متداول درباره متمم
آیا می‌دانید که فقط با درج نام کاربری و ایمیل خود می‌توانید به جمع متممی‌ها بپیوندید؟
ترتیبی که گروه متمم برای خواندن مطالب سری تفکر استراتژیک به شما پیشنهاد میکند:
- تفکر استراتژیک (معرفی درس)
- معرفی مدل تفکر استراتژیک (الگوی پنج بخشی لیدکا)
- منابع و مدیریت منابع (Resource Management)
- فایل صوتی مدیریت منابع: چگونه در ارزیابی منابع خطا می‌کنیم؟
- فایل صوتی مدیریت منابع: ظرفیت جذب منابع و پرورش آن‌ها
- فایل صوتی مدیریت منابع: استهلاک و پرورش منابع
- کتاب رقابت برای آینده (نوشته گری همل و پراهالاد)
- آیا این تصمیم، یک تصمیم استراتژیک است؟ ویژگی های تصمیم استراتژیک
- ویژگیهای نگرش یک استراتژیست به جهان اطراف (قسمت اول)
- ویژگی های نگرش یک استراتژیست به جهان اطراف (قسمت دوم)
- کاربرد تفکر استراتژیک در مواجهه با روندهای جدید (مثال اطلاعات فوری)
- انتخاب استراتژیک و ارزیابی شرایط دنیای واقعی (Reality Check)
- موانع تفکر استراتژیک و نگاه استراتژیک به کار و زندگی
- ابزارهای تقویت تفکر استراتژیک (۱): آنالوژی
- سناریو چیست؟ نقش سناریو نویسی در تقویت تفکر استراتژیک
- چند نکته در سناریو نویسی برای یک استراتژیست: آرکتایپ های سناریو
- تحلیل استراتژیک منابع – درس ۱: بارنی چه میگوید؟
- تحلیل استراتژیک منابع- درس ۲: مفهوم مزیت رقابتی
- تحلیل استراتژیک منابع – درس ۳: محاسبه سود و ارزیابی هزینه
- مبانی تحلیل اکوسیستم ها
- فیل سفید در استراتژی، مدیریت و کسب و کار
- اگر میخواهید ذهن تحلیل گر داشته باشید، از اهمیت الگوها غافل نشوید
- پیتر شوارتز – متخصص آینده پژوهی و سناریو نویسی در تحلیل استراتژیک