Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Menu
شرایط دریافت هدیه نوروزی متمم: دوره صوتی آموزش هدف‌گذاری (کلیک کنید)


ذی‌نفعان سازمان چه کسانی هستند؟ تئوری ذی‌نفعان و تحلیل گروه های ذی نفع


گروه های ذینفع چه کسانی هستند؟ روش تحلیل ذی نفعان سازمان چگونه است؟

اصطلاح Stakeholder یا ذی نفع یک اصطلاح تازه نیست و قرن‌هاست که در رشته‌های مختلف (از جمله حقوق، استراتژی و اخلاق کسب و کار) به‌کار می‌رود.

البته با توجه به این‌که کسب و کارها، معمولاً ذی‌نفعان متعدد و متنوع دارند، در استراتژی معمولاً به جای ذی‌نفع، اصطلاحِ گروه های ذی‌نفع (Stakeholder Groups) را می‌خوانیم و می‌شنویم.

در دوران معاصر، زمانی به صورت جدی به مفهوم ذی نفع و گروه های ذی نفع در بحث استراتژی توجه شد‌ که ادوارد فریمن در سال ۱۹۸۴ کتاب خود را با عنوان مدیریت استراتژیک با نگاه به ذی نفعان منتشر کرد (+).

او بعدها با همکاری افراد هم‌فکر خود، مقالات و کتاب‌های متعدد دیگری نیز در این زمینه منتشر کرد که تئوری ذی‌نفعان (Stakeholder Theory) یکی از آن‌هاست.

فریمن ادعا نکرده که نخستین کسی است که مفهوم ذی نفع و مدیریت ذی نفعان را مطرح می‌کند. اتفاقاً او در بخش‌های مختلف کتابش، همواره کوشیده است که به کارهای قبل از خودش ارجاع داده و آن‌ها را معرفی کند.

اما به هر حال، به علت این‌که او زحمت زیادی برای گردآوری مباحث مطرح شده‌ی قبلی در این زمینه کشیده، و خودش نیز، نکات و دیدگاه‌های بسیاری را به بحث ذی نفع و ذی نفعان افزوده است، امروزه هر جا موضوع گفتگو ذی‌نفعان و گروه‌های ذی‌نفع باشد، حتماً بحث را با اشاره به ادوارد فریمن و کتاب نظریه ذی‌نفعان آغاز می‌کنند.

تعیین گروه های ذی نفع و تحلیل منافع ذی نفعان می‌تواند نقش مهمی در موفقیت سازمان ایفا کند. از سوی دیگر، نگاه محدود به مفهوم ذی نفع می‌تواند آغاز شکست و نابودی یک کسب و کار باشد.

در این درس به نکات زیر می‌پردازیم:

تعریف ذینفع چیست و به چه کسی ذی‌نفع می‌گویند؟

فریمن و همکارانش در مقدمه‌ی کتاب Stakeholder Theory خود (سال ۲۰۱۰) ذی‌نفع را به صورت زیر تعریف می‌کنند (+):

ذی نفع یعنی افراد و گروه‌هایی که به نوعی در موفقیت یا شکست یک کسب و کار، سهیم هستند.

تعریف‌های دیگر هم کمابیش مشابه هستند. مثلاً به این تعریف در کتاب مدیریت استراتژیک روترمایر توجه کنید (البته این تعریف از نسخه‌ی ۱۹۸۴ حرف‌های خودِ فریمن اقتباس شده است):

ذی نفعان، افراد و گروه‌ها و سازمان‌هایی هستند که روی اقدام‌های یک بنگاه اقتصادی تأثیر می‌گذارند یا این‌که اقدام‌های بنگاه اقتصادی روی آن‌ها تأثیر می‌گذارد.

در کنار این دو توضیح، تعریف هیت و ایرلند (که کتاب استراتژی‌شان بسیار معروف است) می‌تواند برای ما مفیدتر باشد. چون در آن‌جا ذی نفع به شکلی تعریف شده که می‌توان گفت خلاصه‌ی تمام درس حاضر در آن تعریف گنجانده شده است (+):

ذی نفعان، افراد و گروه‌ها و سازمان‌هایی هستند که می‌توانند روی چشم انداز و مأموریت یک بنگاه اقتصادی تأثیر بگذارند. هم‌چنین  دستاوردها و خروجی‌های استراتژیک بنگاه، روی آن‌ها تأثیر می‌گذارد. ضمناً می‌توانند در زمینه‌ی عملکرد بنگاه، انتظارها و ادعاهایی داشته باشند و این انتظارات را [به وسیله‌ی اهرم‌های مختلفی که در اختیار دارند] اعمال کنند.

تعریف ذی نفع

به عنوان یک مثالِ به یادماندنی، به خاطر داشته باشید که یکی از مهم‌ترین مجموعه‌هایی که باید در فهرست ذی‌نفعان یک کارخانه‌ی پلاستیک‌سازی ذکر شود، طبیعت است. چون طبیعت، از چنین کارخانه‌ای اثر می‌پذیرد.

توجه به ذی نفعان سازمان به چه علت اهمیت دارد؟

اکنون که تعریف ذی نفع را خواندید، ممکن است چنین سوال‌هایی را از خود بپرسید:

  • چرا تا این حد بر روی بحث ذی نفعان سازمان تأکید می‌شود؟
  • چرا اغلب کتاب‌های استراتژی، این موضوع را در قالب یکی از سرفصل‌های خود مطرح می‌کنند؟
  • مگر تا همین چند دهه پیش که این بحث رواج نداشت، مدیریت استراتژیک کسب و کارها با مشکل مواجه بود؟

مسئله این‌جاست که چند دهه قبل که بحث ذی‌نفعان تا این حد جدی نبود، شرایط صنعت و اقتصاد هم تفاوت داشت و مدیریت یک کسب و کار به اندازه‌ی امروز، پیچیده نبود.

فشار رقابتی در دهه‌های اخیر، بسیار بیشتر شده و امکانات تولید، به شکلی گسترده و فراگیر توزیع شده است. فناوری اطلاعات هم به سهم خود، نقش مهمی در تسریع فرایندهای تولید، طراحی و عرضه ایفا کرده است.

ابزارهایی مثل وب و شبکه های اجتماعی هم، تأمین‌کننده و مصرف‌کننده و شرکت‌های رقیب را از هر زمان دیگری به شما نزدیک‌تر کرده است.

به طور کلی می‌توان گفت  فشار رقابتی و ناپایداری محیطی، در اغلب صنایع افزایش پیدا کرده و هر اشتباهی در قبال هر یک از ذی‌نفعان، می‌تواند بقای کل کسب و کار را تهدید کند. 

در زمانی نه‌چندان دور، مهم‌ترین چالش مدیرعامل این بود که مالکان و سهامداران شرکت را خوشحال کند و در مقابل سرمایه‌گذاری آن‌ها در شرکت، سود کافی به آن‌ها بازگرداند.

اما امروز مدیران ارشد شرکت، گاهی مجبور هستند به خاطر ذی نفعان دیگر (مثلاً مشتری، گروه‌های حامی محیط زیست، تأمین‌کنندگان و حتی گاهی شرکت‌های رقیب) روبروی هیأت‌مدیره و سهامداران بایستند و تأکید کنند که باید منافع گروه‌های دیگر هم در نظر گرفته شود.

همه‌ی ذی‌نفعان به سادگی به‌چشم نمی‌آیند

برای اغلب کسب و کارها، تعدادی ذی نفع شناخته‌شده وجود دارد که همه‌ی ما آن‌ها را می‌شناسیم:

مشتریان، همکاران داخل شرکت، تأمین‌کنندگان مواد اولیه، نمایندگان فروش، بانک‌ها و موسسات مالی که وام‌های بزرگ به یک کسب و کار داده‌اند (یا قرار است بدهند)، سهامداران شرکت و اعضای هیأت‌مدیره، نمونه‌ی این نوع ذی‌نفع‌های شناخته‌شده هستند.

اما بسته به کسب و کار و صنعت، ذی‌نفعان دیگری هم هستند که نباید از آن‌ها غافل شویم:

محدودیت در دسترسی کامل به این مجموعه درس

دسترسی کامل به مجموعه درس‌های استراتژی و تفکر استراتژیک برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است.

با عضویت ویژه‌ی متمم، علاوه بر دسترسی به این درس‌ها، به درس‌های متنوع دیگری نیز دسترسی خواهید داشت که می‌توانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:

 فهرست درس‌های متمم

شاید برایتان جالب باشد که بررسی‌های ما نشان داده در میان دوستان متممی، کسانی که به استراتژی و تفکر استراتژیک علاقه‌مند بود‌ه‌اند، برای مطالعه‌ی درس‌های زیر هم وقت گذاشته‌اند:

مشاوره مدیریت | کوچینگ | کارآفرینی | کار تیمی | مدیریت تعارض

  مدل ذهنی  |  تفکر سیستمیتصمیم گیری | مدیریت منابع | گزارش نویسی

ارزش آفرینی | سیستمهای کنترل مدیریت | مدل کسب و کار |‌ دیجیتال مارکتینگ

  دوره MBA (پیگیری منظم مجموعه درس‌ها)

اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید درباره‌ی متمم بیشتر بدانید، می‌توانید نظرات دوستان متممی را درباره‌ی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی می‌شناسند:

تمرین و مشارکت در بحث

یک سازمان را در نظر بگیرید و توضیح کوتاهی در مورد خدمت یا محصول آن سازمان ارائه کنید.

سپس سعی کنید در چند لایه، ذی نفعان آن سازمان را توضیح دهید (ابتدا از ذی نفعانی که ساده‌تر به ذهن می‌آیند شروع کنید و سپس به سمت ذی نفعانی بروید که ممکن است در نگاه اول از دیده پنهان بمانند.

بعد از خواندن این درس چه کار کنم؟

  می‌توانید روند مطالعه‌ی درس‌های استراتژی را ادامه دهید.

  می‌توانید پیش از ادامه دادن به مطالعه‌ی درس‌های استراتژی، درس تئوری نمایندگی را بخوانید. آشنایی با تئوری نمایندگی در کنار تئوری ذی نفعان، باعث می‌شود نگرش سیستمی شما در تحلیل کسب و کارها و بنگاه های اقتصادی تقویت شود.

      شما تاکنون در این بحث مشارکت نداشته‌اید.  

     تعدادی از دوستان علاقه‌مند به این مطلب:    محمد ج ، اکبر ، مینا صادق ، مهدی ، مهدی صارمی

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری استراتژی کسب و کار به شما پیشنهاد می‌کند:

سری مطالب حوزه استراتژی کسب و کار
 

برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)

متمم چیست و چه می‌کند؟ (+ دانلود فایل PDF معرفی متمم)
چه درس‌هایی در متمم ارائه می‌شوند؟
هزینه ثبت‌نام در متمم چقدر است؟
آیا در متمم فایل‌های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟

۱۰۰ نظر برای ذی‌نفعان سازمان چه کسانی هستند؟ تئوری ذی‌نفعان و تحلیل گروه های ذی نفع

    پرطرفدارترین دیدگاه به انتخاب متممی‌ها در این بحث

    نویسنده‌ی دیدگاه : رحیم کلانتری

    با سلام و عرض ادب خدمت مهندس عزیز

    شرکت پیمانکاری ساخت و ساز

    ذینفعان پروژه در کل به 3 دسته تقسیم میشوند

    1- بنیان گذارها: که در این شرکت شامل کارفرما ،حامی مالی پروژه، بهره برداران و استفاده کنندگان از پروژه

    2- ذینفعان داخلی: کسانی هستند که به طور مستقیم در این پروژه کار میکنند مثل کارکنان ستادی پروژه ،پیمانکاران اصلی و فرعی پروژه، تامین کنندگان مصالح،مدیران ارشد ،مدیران بخشهای تخصصی

    3- ذینفعان خارجی: کسانی هستند که به طور غیر مستقیم از پروژه تاثیر میگیرند یا تاثیر می گذارند  مثل شهرداری ها ،بانک ها ،رسانه ها،افکار عمومی و جامعه

    ما با 5 نوع ذینفع در پروژه مواجه هستیم

    1-unware: ذینفعان هستند که ارتباط خاصی با پروژه ندارند و خیلی هم شرایط و موضوع پروژه رو دنبال نمی کنند

    2-resistant: ذینفعان هستند که در برابر هر تغییری مخالف هستند معمولا این ذینفعان محافظه کار هستن و دانشی راجع به موضوع ندارند

    3-neutral: ذینفعان هستن که نظر خاصی نسبت به پروژه ندارند و معمولا به جمع بندی موضوعات دیگران اکتفا می کنند

    4- supportive: ذینفعان پشتیبان که با هر نوع تغییر برای پیشرفت پروژه موافق و ممکنه خیلی هم دید فنی نداشته باشند

    5- leading: ذینفعانی که داری تخصص و دید فنی و دارایی قدرت و علاقه هستن

    در کل ما باید با ذینفعان طوری برخورد کنیم که بتوانیم همکاری بیشتری داشته باشیم و لازمه این کار  یادگیری ابزارها  و تکنیکهایی شناسایی ذینفعان هستش

     

     

     
    تمرین‌ها و نظرات ثبت شده روی این درس صرفاً برای اعضای متمم نمایش داده می‌شود.
    .