تعریف مدل ذهنی

مدل ذهنی و مفاهیم و مباحث مرتبط با آن، چندین دهه است که به حوزه‌های مختلف علمی راه پیدا کرده‌اند.

روانشناسان، متخصصان آموزش و یادگیری، جامعه شناسان، علاقه‌مندان به توسعه فردی و حتی متخصصان هوش مصنوعی، هر یک از زاویه‌ی متفاوتی به این بحث توجه نشان داده‌اند.

مهم است که به خاطر داشته باشیم که ریشه اصلی مفهومِ مدل ذهنی در روانشناسی شناختی است.

روانشناسی شناختی (Cognitive Psychology) به درک نحوه‌ی عملکرد ذهن علاقه‌مند بوده و هست و طبیعی است که درک ذهن از جهان اطراف می‌تواند یکی از مهم‌ترین موضوعات مورد علاقه در روانشناسی شناختی باشد.

نقشه جهان بیرون در ذهن ما چگونه ثبت می‌شود؟

یکی از نخستین پرسش‌هایی که روانشناسی شناختی با آن مواجه شد، نحوه ثبت رویدادهای جهان بیرون در ذهن انسان بود.

مشخص است که ما همه‌ی جزئیات جهان اطراف خود را به خاطر نمی‌سپاریم.

به تعبیر ویلیام وین، گربه هرگز با تک تک موها و جزئیات بدنش در ذهن ما ذخیره نمی‌شود. بعد از دیدن تعدادی گربه، یک مدل یا طرحواره از گربه در ذهن ما شکل می‌گیرد.

همه می‌دانیم که مدل سمت راست یک گربه‌ی واقعی نیست و بسیاری از جزئیات در آن دیده نشده است، اما از هر کس بپرسید که تصویر سمت راست چه چیزی را نشان می‌دهد، به شما خواهد گفت که در این تصویر یک گربه نمایش داده شده است.

به همین علت در فایل صوتی مدل ذهنی توضیح داده شد که شکل‌گیری مدل‌ها همواره با قضاوت همراه است. چون تصمیم می‌گیریم که از برخی چیزها به عنوان نکات فرعی‌ و کم‌اهمیت، صرف‌نظر کنیم و برخی نکات دیگر را جدی بگیریم و به خاطر بسپاریم.

توضیح: همان‌طور که در نقشه راه یادگیری مدل ذهنی اشاره شد، مقاله‌ی ویلیام وین یکی از منابع ارزشمند برای بررسی تعاریف و مفاهیم مرتبط با مدل ذهنی است. بخش‌هایی از توضیحات این درس هم از چارچوب توصیفی او اقتباس شده است.

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مدلهای ذهنی به شما پیشنهاد می‌کند: