مثالی از یادداشت برداری و خلاصه نویسی

خواندن به تنهایی کافی نیست. دانسته ها بدون یادداشت برداری به سادگی به فراموشی سپرده میشوند.خواندن زمانی مفید است که از تکنیک های مختلف برای یادداشت برداری و به خاطر سپردن و خلاصه نویسی استفاده کنیم.

سالها پیش پای صحبت علامه جعفری بودم. ایشان جمله ای را چند بار تکرار کردند که بعدها دیدم پایه کاملاً علمی نیز دارد:

«انسان، با مثال می آموزد. مغز انسان در درک مجردات ضعیف است»

همیشه پس از خواندن یک متن آموزنده و علمی، تا حد امکان برای خود مصداق و مثال پیدا کنید. اجازه بدهید برای همین حرف، مثالی بزنم:

عکس العمل فراتر از احساس، یک مکانیزم دفاعی کاهش اضطراب در شرایطی است که نگران درک چارچوب نگرش و قضاوتی خود توسط سایر حاضرین هستیم.

این جمله را فروید در توضیح یکی از مکانیزمهای دفاعی آورده است. بعید میدانم فردا، این جمله در ذهن من و شما بماند. اما میتوانیم به مثال آن فکر کنیم.

آخرین باری که مجبور شدم به خاطر قضاوت دیگران، عکس العملی فراتر از واقعیت نشان دهم چه موقع بود؟ دیروز بود. وقتی در خانه به مهمان ها چای تعارف میکردم و وقتی نوبت پسرعمویم – که از او نفرت دارم – رسید، چای را دو بار تعارف کردم. چون نگران بودم شاید او و دیگران، احساس نفرتی را که من دارم درک کنند.

حالا خیلی بعید خواهد بود که عکس العمل فراتر از احساس را فراموش کنم.

طی روزها و هفته های آینده، مثالهای متعدد دیگری نیز به این مجموعه خاطرات افزوده شده و مکانیزم دفاعی عکس العمل فراتر از حد، همیشه در ذهنم باقی خواهد ماند…

کار دیگری که انجام آن در یادداشت برداری میتواند بسیار اثربخش باشد، تهیه نقشه ذهنی یا Mind Map است.

من به شخصه، برای ارائه مطلب در کلاسها از نرم افزارهای ترسیم نقشه ذهنی استفاده میکنم.

اما برای خودم، هنوز در هنگام مطالعه روی کاغذ؛ نقشه محتوا ترسیم میکنم.

با توجه به تحقیقاتی که نشان می‌دهند یادداشت برداری و ثبت بر روی کاغذ، می‌تواند ماندگاری بیشتر در حافظه داشته باشد، این کار توجیه پذیر به نظر می‌رسد.

برای شما، نمونه ای از نقشه کوچکی که در هنگام  یادداشت برداری و ورق زدن کتاب یک ذهن کاملاً جدید،  دنیل پینک ترسیم کردم اینجا آورده ام.

پیشنهاد دیگر من این است که برای یادداشت برداری، از کاغذهای رنگی استفاده کنید.

هم تنوع بیشتری ایجاد می‌کند و هم ممکن است نوشتن روی کاغذ سفید، سابقه تلخ بیست سال نشستن پشت میز و نیمکت و نظام آموزشی صلب و غیرمنعطف را تداعی کند.

البته سبک یادداشت برداری و  خلاصه نویسی افراد مختلف هم متفاوت است. برخی کلیات را می نویسند. برخی قصه ها و مثالها و … را هم اضافه میکنند تا به خاطر آوردن راحت‌تر باشد.

تحقیقات نشان میدهد انسانها موضوعی را که بتوانند برای دیگران تعریف کنند، خوب تر به خاطر می سپارند. بنابراین اگر در کتاب یا سایت، مطلبی را دیدید که میتواند به بهتر تعریف کردن ماجرا کمک کند، آن را هم ثبت کنید.

اخیراً کتاب رهبری رهبران را میخواندم و یک مطلب هم راجع به آن نوشتم.

برای اینکه این داستان قابل تعریف باشد، چند کلمه را در کنار یادداشتهایم ثبت کردم: سوهارتو، کامدسوس، ژانویه ۹۸

حالا مغز من میداند که داستانی برای تعریف کردن دارد.

این داستان، مدت طولانی تری در ذهن باقی خواهد ماند.

آخرین پیشنهاد هم اینکه در یادداشت برداری، اگر از کلمات و واژه های خودتان استفاده کنید، اثر آن چند برابر بیشتر از رونویسی از روی کتابهاست.

——————————————

برخی از ما به هر دلیل – تنبلی یا نبودن وقت یا مطالعه در تاکسی و مترو و … – امکان تهیه نقشه ذهنی نداریم.

در این موارد هایلایت کردن به کمک ماژیک در حین یادداشت برداری میتواند مفید باشد. اما لطفاً حتماً استفاده همزمان از چند رنگ ماژیک را تجربه کنید.

خیلی اثربخش‌تر خواهد بود اگر هر رنگ ماژیک را به یک نوع محتوا اختصاص دهید.

به عنوان مثال، من کتابها را با سه رنگ هایلایت میکنم:

رنگ اول: مطالبی که به نظر من جان کلام است و نویسنده، ده ها سطر نوشته تا به آن یک یا دو جمله برسد.

رنگ دوم: مطالب جالب و مثالهایی که الزاماً ربطی به موضوع ندارد، اما جالب است و میتوانم در حرفهایم برای دیگران استفاده کنم.

رنگ سوم: کلمات کلیدی که برای نخستین بار در نوشته مطرح میشوند.

البته طبیعتاً این صرفاً یک سلیقه است و ممکن است شما از شیوه دیگری استفاده کنید.

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مهارت یادگیری به شما پیشنهاد می‌کند: