مشاوره مدیریت | یک مشاور مدیریت چه کارهایی انجام می‌دهد؟

مشاوره مدیریت از جمله حوزه‌هایی است که طی سال‌های اخیر در ایران رونق چشمگیری را تجربه کرده است. این رشته به شکل رسمی در دنیا بیش از یک قرن سابقه دارد و تقریباً در تمام این مدت هم در حال رشد بوده است.

اصطلاح مشاوره مدیریت مجموعه‌ی گسترده‌ای از فعالیت‌های مرتبط با کسب و کار را پوشش می‌دهد. مشاوران مدیریت در زمینه‌‌‌های مختلف از جمله استراتژی، فروش، تحقیقات بازار، منابع انسانی، بهبود عملکرد، بازاریابی دیجیتال، مدیریت مالی، برندینگ، صادرات و واردات، ایمنی، فناوری اطلاعات و تحول دیجیتال فعالیت می‌کنند.

در درس حاضر می‌خواهیم کمی درباره مشاوره مدیریت و مشاوران مدیریت صحبت کنیم و ببینیم یک مشاور برای کسب و کارها چه کارهایی انجام می‌دهد. فرض ما بر این است که این مجموعه درس، هم برای دوستان متممی که می‌خواهند از خدمات یک مرکز مشاوره مدیریت استفاده کنند مفید است و هم برای کسانی که هم‌اکنون در یک شرکت مشاوره مدیریت کار می‌کنند.

ما در این درس، موضوعات زیر را مرور خواهیم کرد و در درس‌های بعد به تدریج دربارهٔ ریز خدمات مشاوره مدیریت حرف می‌زنیم.

تعریف مشاوره مدیریت | نقش مشاور مدیریت چیست؟

پیتر بلاک در کتاب مشاوره مدیریت خود مشاور را چنین تعریف می‌کند:

دیگران هم کم‌و‌بیش تعریف مشابهی از مشاوره مدیریت ارائه کرده‌اند (+):

اما احتمالاً قبول دارید که نمی‌توان این‌ها را به عنوان تعریف دقیق مشاوره در نظر گرفت. در دنیای واقعی نقش «مشاور مدیریت» الزاماً به موارد فوق محدود نمی‌شود. حتی گاهی اوقات، بخش‌هایی از اجرای کار به مشاور مدیریت واگذار می‌شود. به عنوان مثال، شاید دیده باشید که بعضی شرکت‌ها نه‌تنها در تعریف فرایند #استخدام از مشاور بهره می‌گیرند، بلکه به مشاور می‌گویند که خودت در جلسه مصاحبه شغلی حاضر شو و با تک‌تک داوطلبان مصاحبه کن.

بر اساس این شواهد، کسانی مثل مارک بائیج موارد زیر را به عنوان نقش های مشاور مدیریت در دنیای واقعی فهرست کرده‌اند (+):

تفاوت مشاوره مدیریت و مشاوره کسب و کار

گروهی از منابع علمی و کتاب‌ها، دو اصطلاح مشاور مدیریت (Management Consultant) و مشاور کسب و کار (Business Consultant) را به شکل مترادف به کار می‌برند. اما برخی منابع ترجیح می‌دهند معنایی متفاوت برای این دو اصطلاح در نظر بگیرند.

این کار تا حدی سلیقه‌ای است. اما بد نیست از این تفاوت اطلاع داشته باشید و در خواندن متن‌ها و مقالات آن را مد نظر قرار دهید.

مشاور کسب و کار به کسی گفته می‌شود که در مورد فرایندهای کسب و کار مشاوره می‌دهد. مشاوران زیر را می‌توان به عنوان نمونه‌هایی از مشاوران کسب و کار در نظر گرفت:

• مشاوره منابع انسانی
• مشاوره استراتژی
• مشاوره فروش / مشاوره بازاریابی / مشاوره مدیریت برند
• مشاوره بازاریابی / مشاوره برندینگ
• مشاوره IT و فناوری اطلاعات
• مشاوره بهبود عملکرد
• مشاوره بازاریابی دیجیتال (یا زیرمجموعه‌های کوچک آن مثل مشاوره طراحی سایت و سئو)
• مشاوره در امور گمرکی

اما مشاور مدیریت کسی است که به «مدیران ارشد» مشاوره می‌دهد و به حل مسائل آن‌ها و دغدغه‌هایشان کمک می‌کند. قاعدتاً در این سطح، مسائل عملیاتی کمتر مطرح می‌شوند و موضوعاتی مثل استراتژی، پیش بینی آینده صنعت و کسب و کار و ارزیابی عملکرد کلی شرکت مورد توجه قرار می‌گیرند. حتی بسیاری از مشاوران مدیریت، به جای مشاوره مدیریت تخصصی، عملاً به شکل غیررسمی نقش کوچ یا منتور مدیران را هم برعهده می‌گیرند (تفاوت کوچ و منتور چیست؟).

تاریخچه مشاوره مدیریت

اگر مشاوره به معنای عام آن یعنی مشورت دادن (و نه مشاوره مدیریت) را مد نظر قرار دهیم، می‌توان گفت قدمت مشاوره به هزاران سال قبل بازمی‌گردد. احتمالاً می‌توانیم فعالیت‌های سیاسی و نظامی از جمله نخستین فعالیت‌هایی بدانیم که مشاوره به شکل رسمی در آن معنا پیدا کرده است.

اما در زمینهٔ مدیریت و کسب و کار، مشاوره نسبتاً جدید و جوان محسوب می‌شود. می‌دانیم که دانش مدیریت به شکل امروزی آن پس از انقلاب صنعتی شکل گرفته است و طبیعتاً مشاوره مدیریت هم پیش از آن چندان معنا نداشته است.

فردریک تیلور (Fredrick Taylor)، آرتور د لیتل (Arthur D. Little)، چارلز بدو (Charles Bedaux) و هرینگتون امرسون (Harrington Emerson) را جزو نخستین کسانی می‌دانند که اهمیت مشاوره مدیریت را درک کرده و کار مشاوره مدیریت را به شکل جدی و رسمی آغاز کرده‌اند (+). منظور از «مشاوره» در این‌جا همان چیزی است که در تعریف مشاوره مدیریت گفتیم. یعنی: «پول گرفتند و مشورت دادند، اما در نهایت اجرا و مسئولیت آن بر عهده‌ی کارفرما بود.»

بنابراین می‌توان گفت این نوع فعالیت‌ها و به طور کلی شکل‌گیری فرایند مشاوره مدیریت در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم آغاز شده‌اند.

خود تیلور هم رسماً عنوان مهندس مشاور یا Consulting Engineer را برای خود انتخاب کرده بود و این کلمه را روی کارت ویزیتش می‌نوشت. او می‌کوشید همان اصولی را که در کارسنجی و زمان سنجی مطرح کرده بود، در کارخانجات پیاده کند. مثلاً این‌که محل قرار گرفتن دستگاه‌ها یا محل ایستادن کارگرها یا حرکات آن‌ها چگونه باشد که خروجی کارخانه افزایش پیدا کند. بنابراین می‌توان گفت فعالیت‌های مشاوره مدیریت او در راستای افزایش بهره وری بود.

آرتور د لیتل شیمیدان بود و اولین کارهای تجاری خود را در همین حوزه انجام داد و سپس به تدریج به سمت مشاوره مدیریت آمد. راه‌اندازی مرکز تحقیق و توسعه شرکت جنرال موتورز و همین‌طور طراحی سیستم NASDAQ از جمله کارهایی است که شرکت آرتور د لیتل انجام داده است.

چارلز بدو و هرینگتون امرسون هم در زمینه‌ی طراحی سیستمهای پرداخت فعالیت کردند. امروز حرف‌های آن‌ها بدیهی به نظر می‌رسد و ممکن است از خودتان بپرسید چه کسی برای این کارها پول می‌دهد. اما آن زمان ایده‌ی آن‌ها شگفت‌انگیز بود: «به جای پرداخت حقوق ثابت به کارگران و کارمندان، بخشی از پرداختی آن‌ها تابع دستاوردشان باشد.» می‌توانیم بگوییم این کارها اولین نمونه‌های مشاوره در حوزه مدیریت منابع انسانی بوده‌اند.

از این فعالیت‌های پراکنده که بگذریم، دومین موج جدی مشاوره مدیریت تقریباً در میانه‌های قرن بیستم و در زمینه‌ی ساختار سازمانی و استراتژی شکل گرفت. به تدریج شرکت‌ها قلمرو فعالیت‌های خود را گسترش داده بودند و تنوع محصولات‌شان افزایش یافته بود و می‌خواستند آن‌ها را در قالب واحد کسب و کار استراتژیک (SBU) اداره کنند. مشاوران مدیریت نقش مهمی در توسعه‌ی این الگوی مدیریتی ایفا کردند. طبیعتاً شدیدتر شدن رقابت هم باعث شده بود که فروش به یک چالش تبدیل شود و مشاوران مدیریت فرصت خوبی داشتند تا در این زمینه هم خدمات مشاوره خود را عرضه کنند.

البته بسیاری از شرکت‌هایی که به سراغ مشاوره در زمینه‌ی ساختار سازمانی و استراتژی رفتند، همان‌هایی بودند که در دهه‌های قبل در زمینه‌ی حسابداری و حسابرسی به کسب و کارها کمک می‌کردند. به همین علت در میان شرکت‌های بزرگ چندمنظوره‌ی مشاوره‌ی مدیریت، نمونه‌های متعددی را می‌توانید بیابید که ریشه‌ی آن‌ها در حوزه‌ی مالی، حسابداری و حسابرسی شکل گرفته است.

در مجموع، با توجه به افزایش تقاضا برای خدمات مشاوره مدیریت در آن بازه‌ی زمانی، صنعت مشاوره مدیریت،‌ رشد شگفت‌انگیز خود را در نیمه‌ی دوم قرن بیستم تجربه کرد.

فراموش نکنیم که در نیمه‌ی قرن بیستم، دانش مدیریت هم به سرعت در حال رشد بود و مدارس کسب و کار انواع برنامه‌های آموزشی (از جمله دوره MBA) را برگزار می‌کردند. این رونق آموزش مدیریت باعث شده بود مدیران شرکت‌ها و کسب و کارها علاقه‌مند باشند ادبیات جدید مدیریت را یاد بگیرند و برای بهبود عملکرد کسب و کارشان به سراغ مشاوران مدیریت بروند (+).

اما رشد دنیای مشاوره در همین‌جا متوقف نشد. سومین موج در دنیای مشاوره مدیریت به تحول دیجیتالی و توسعه فناوری اطلاعات باز می‌گردد. امروزه بیشتر شرکتهای مشاوره مدیریت بخشی از فعالیت خود را به آماده کردن سازمان‌ها و کسب و کارها برای حضور بهتر و موثرتر در جهان جدید اختصاص داده‌اند؛ جهانی که بدون زیرساخت‌های دیجیتال و ابزارهای فناوری اطلاعات قابل تصور نیست.

اگر پیش‌بینی‌های انجام شده درباره‌ی آینده مشاوره مدیریت را هم بررسی کنید می‌بینید که غالب تحلیل‌گران، مسئله‌ی تحول دیجیتالی و توسعه فناوری اطلاعات را به عنوان نیروی شکل‌دهنده‌ی آینده‌ی این صنعت در نظر گرفته‌اند (احتمالاً آینده مشاوره مدیریت در ایران هم به همین سمت خواهد رفت).

انواع مشاوران مدیریت

اگر قصد داشته باشید مسیر شغلی خود را بر پایه‌ی مشاوره مدیریت بنا کنید، گزینه‌های مختلفی پیش روی شما قرار دارد. این گزینه‌ها را می‌توان به چهار دسته تقسیم کرد (البته در هر یک از آن‌ها هم حوزه های تمرکز مشاور مدیریت می‌تواند کاملاً متفاوت باشد):

شرکتهای برتر مشاوره مدیریت در جهان

میانه‌ی قرن بیستم دورانی بود که جابه‌جایی‌ها و جدایی‌ها و ادغام‌های فراوانی در میان شرکتهای مشاوره مدیریت روی داد. نتیجه‌ی نهایی این تغییرات، متمرکز شدن بسیار شدید صنعت مشاوره مدیریت بود.

گارتنر در گزارش خود از صنعت مشاوره مدیریت در جهان برآورد می‌کند که ده شرکت برتر این صنعت، بین پنجاه تا شصت درصد از کل درآمد صنعت مشاوره را به خود اختصاص داده‌اند (+).

با این حال، تعیین شرکتهای برتر مشاوره مدیریت در جهان بر خلاف آن‌چه در نگاه نخست به نظر می‌رسد چندان ساده نیست. حوزه‌ی فعالیت این شرکتها با یکدیگر فرق دارد و همین باعث می‌شود که به سادگی نتوانیم آن‌ها را با هم مقایسه کنیم. مثلاً مک کنزی (McKinsey) و گروه مشاوران بوستون (BCG) پروژه‌های زیادی در حوزه‌ی استراتژی دارند. در حالی که دیلویت (Deloitte) و PwC بخش قابل‌توجهی از درآمد خود را از پروژه‌های مالی و حسابرسی کسب می‌کنند. به همین علت، گاهی اصطلاحاتی نظیر Big Four یا Big Three به کار می‌روند. منظور از Big Four چهار شرکت اصلی مشاوره مدیریت است که تمرکز ویژه‌ای بر روی حوزه‌ی مالی و حسابرسی دارند:

• Deloitte
• Pwc
• Ernst & Young
• KPMG

در کنار این گروه، از گروه Big Three هم نام برده می‌شود که بیشتر با فعالیت در زمینه‌ی استراتژی شناخته می‌شوند:

• McKinsey
• BCG
• Bain & Co

به این گروه گاهی MBB هم گفته می‌شود. اما فراموش نکنید که این‌ها صرفاً یک تقسیم‌بندی سطحی است. با بررسی گزارش فعالیت‌های این شرکت‌ها متوجه می‌شوید که اکثر آن‌ها در محدوده‌ی وسیعی از حوزه‌های تخصصی فعالیت می‌کنند و این تقسیم‌بندی که فلان شرکت بیشتر کار مالی می‌کند و آن شرکت دیگر بیشتر روی استراتژی متمرکز است، چندان معنایی ندارد.

اما به هر حال، اگر بخواهید از زمینه‌ی فعالیت شرکتهای مشاوره مدیریت صرف‌نظر کرده و آن‌ها را صرفاً بر اساس درآمد سالانه‌شان مقایسه کنید، ده شرکت برتر مشاوره مدیریت به ترتیب شرح زیر خواهد بود (+). بیشتر صاحب‌نظران، این شرکت‌ها را جزو معتبرترین شرکت های فعال در زمینه مشاوره مدیریت می‌دانند و در جایگاه آن‌ها تردید نمی‌کنند:

• Deloitte (آخرین درآمد اعلام شده: ۴۷/۶ میلیارد دلار)
• Accenture (آخرین درآمد اعلام شده: ۴۴/۳ میلیارد دلار)
• Pwc (آخرین درآمد اعلام شده: ۴۳ میلیارد دلار)
• Ernst & Young (آخرین درآمد اعلام شده: ۳۷/۲ میلیارد دلار)
• KPMG
• McKinsey
• BCG
• IBM
• Bain & Co
• Booz Allen Hamilton

در رأس این لیست شرکت دیلویت با فروشی نزدیک به پنجاه میلیارد دلار به تنهایی یک چهارم کل درآمد صنعت مشاوره مدیریت جهان را در اختیار دارد (البته به فرض این‌که خدمات مالی را هم زیرمجموعه‌ی مشاوره مدیریت در نظر بگیریم).

مشاوره مدیریت به عنوان یک فعالیت حرفه ای و صنفی

آیا تا به حال به تفاوت مشاوره مدیریت با حرفه‌هایی مثل پزشکی یا وکالت توجه کرده‌اید؟ پزشکان سازمان‌هایی مانند نظام پزشکی درست می‌کنند و چارچوب‌هایی را برای فعالیت تخصصی و حرفه‌ای تعریف می‌کنند. وکلا هم کانون وکلا دارند و به نوعی فعالیت در حوزه‌ی خودشان را قاعده‌مند کرده‌اند. این صرفاً مربوط به ایران نیست و می‌دانیم که در نقاط مختلف دنیا، سازمان‌ها و ساز و کارهای متعددی برای نظارت بر فعالیت‌های حرفه‌ای در نظر گرفته شده است.

اما به نظر می‌رسد که مشاوره مدیریت از این منظر کمی بی‌حساب و کتاب است و مرزها و دیوارهای مشخصی ندارد. هر کس تصمیم بگیرد به یک مشاور مدیریت تبدیل شود می‌تواند از همین فردا صبح ادعا کند که مشاور است و احتمالاً کسانی هم پیدا شوند که حاضر باشند به او پول بدهند و از خدماتش استفاده کنند.

البته می‌دانیم که نهادهایی مثل انجمن مشاوره مدیریت در بسیاری از کشورها شکل گرفته‌اند و عضوگیری هم کرده‌اند. اما در نهایت، هیچ‌یک از این فعالیت‌ها باعث نشده که بی‌سر و سامانی حوزهٔ مشاوره مدیریت کاهش پیدا کند و از بین برود.

چرا چنین وضعیتی وجود دارد؟ آیا نمی‌توان آینده‌‌ای روشن و چارچوبی شفاف و قاعده‌مند برای فعالیت مشاوران مدیریت تصور کرد؟

مارک بائیج در این زمینه تحلیل جالبی دارد (+). او ضمن این‌که تأکیدمی‌کند وجود چنین سازمان‌ها،‌ چارچوب‌ها و نهادهای نظارتی می‌تواند برای صنعت مشاوره مفید باشد، بر این باور است که در عمل چنین چیزی شکل نمی‌گیرد و عملی نخواهد شد.

بائیج اولین علت را در دشواری ارزیابی کیفیت خدمات می‌داند. چه زمانی می‌توان گفت مشاور کار خودش را درست انجام داده است؟ چه زمانی کارفرما می‌تواند مدعی شود که کار مشاور نقص داشته یا از کیفیت کافی بهره‌مند نبوده است؟ چه معیارهایی برای سنجش وجود دارد؟ چه بسیار مشاوره‌هایی که ممکن است روی کاغذ کاملاً تمیز و مرتب و مستند به نظر برسند اما راهکاری نادرست را پیش پای کارفرما بگذارند. از سوی دیگر شاید مشاورانی هم باشند که نقش کارا و موثری ایفا کنند، اما نتوانند دستاوردهای خود را به خوبی مستند کرده و از آن دفاع کنند. نمی‌شود یک سازمان عریض و طویل ایجاد کرد که در نقش دادگاه، هر روز بنشیند و درباره‌ی اختلاف‌نظرهای کارفرما و مشاور قضاوت کند.

دومین چالش در استانداردسازی فعالیت‌های مشاوران مدیریت ابهام در قلمرو فعالیت‌های مدیریتی است. دانش مدیریت چه موضوعاتی را شامل می‌شود و چه موضوع‌هایی از قلمرو آن بیرون است؟ چگونه می‌توان تعریف کرد که کدام فعالیت مشاوره‌ای زیرمجموعه‌ی مشاوره مدیریت محسوب می‌شود و کدام فعالیت را نباید در این حوزه تعریف کرد؟ آیا کسی که در زمینه‌ی دیجیتال مارکتینگ مشاوره می‌دهد مانند کسی که در زمینه‌ی تحول دیجیتال فعالیت می‌کند، مشاور مدیریت محسوب می‌شود؟ آیا می‌توان ویژگی‌ها و صلاحیت‌های مشاوران تک تک حوزه‌ها را تعریف کرد؟ واقعاً مدیریت به چند حوزه تقسیم می‌شود؟ کافی است نگاهی به سرفصل های دوره MBA در نقاط مختلف جهان بیندازید تا متوجه شوید که دانش مدیریت هنوز در حد سرفصل هم به یک اتفاق‌نظر و چارچوب قابل قبول همگانی نرسیده است.

سومین چالش هم این است که دو گروه از مشاوران زیر بار چنین چارچوب‌هایی نمی‌روند:

• گروه اول کسانی هستند که دانش و تخصص چندانی ندارند یا خودشان می‌دانند که کارشان را درست انجام نمی‌دهند. پول کارفرما را می‌گیرند و پروژه‌ها را نیمه‌کاره رها می‌کنند یا به نوعی کارفرما را فریب می‌دهند که کار واگذارشده را با کیفیت مناسب انجام داده‌اند. شاید چنین افرادی سواد و دانش تخصصی چندانی نداشته باشند، اما این الزاماً به معنای قدرت کم آن‌ها نیست. این افراد گاهی بسیار شناخته‌شده هستند و طرفدارانی دارند و یا این‌که پول بسیاری از این طریق انباشته کرده‌اند و می‌توانند در مسیر شکل‌گیری نهادهای صنفی و نظارتی مانع‌تراشی کنند.
• گروه دوم کسانی هستند که اتفاقاً بسیار متخصص هستند و در بالاترین رده‌های صنعت خود قرار دارند. آن‌ها هم انگیزه‌ای برای پذیرش چنین چارچوب‌هایی نخواهند داشت. چرا که اولاً خودشان را بالاتر از چارچوب و قاعده می‌دانند و دلیلی نمی‌بینند که زیر چتر یک سازمان نظارتی قرار بگیرند. دیگر هم این‌که شکل‌گیری چنین سازمان‌هایی منجر به صدور مجوزهای رسمی فعالیت می‌شود و به نوعی راه را برای مشاوران ضعیف‌تر هموار می‌کند. حداقل آن‌ها یک برگه یا یک مجوز فعالیت کسب می‌کنند که به استناد همان می‌توانند گوشه‌ای از بازار را در اختیار خود بگیرند. نهادهای صنفی و نظارتی می‌توانند به «صدای متوسط‌ها و ضعیف‌ترها» تبدیل شوند و برای آن‌ها زمین بازی – هر چند کوچک – فراهم کنند.

در نهایت بائیج نتیجه می‌گیرد که «متوسط‌ها» بیش از هر گروه دیگری از وجود چنین نهادهایی سود می‌برند. اما بالادستی‌ها (قدرتمندها و متخصصان) و پایین‌دستی‌ها‌ (افراد بی‌تخصص و فاسد و بی‌مسئولیت) از شکل‌گیری چنین چارچوب‌هایی استقبال نخواهند کرد و حتی مانع آن‌ها خواهند شد.

کتاب های مشاوره مدیریت کسب و کار

برای یادگیری مشاوره مدیریت باید در دو زمینه قوی باشید؛ یکی فرایند و اصول مشاوره و دیگری دانش تخصصی در زمینه‌ای که مشاوره می‌دهید (اصطلاحاً می‌گویند domain expertise). مثلاً اگر قرار است مشاور بازاریابی دیجیتال باشید، باید دو برنامه یادگیری مشاوره و یادگیری بازاریابی دیجیتال را موازی با هم به پیش ببرید. برای توسعهٔ دانش تخصصی، بسته به موضوع مورد علاقه‌تان، می‌توانید درس مناسب را از میان درس‌های مدیریتی متمم (دوره MBA) بیابید و بخوانید. برای آشنایی با کتابهای پیشنهادی متمم هم می‌توانید به صفحهٔ معرفی کتاب های مشاوره مدیریت سر بزنید.

با این حال در ادامه، چند کتاب را که مشخصاً برای شاخهٔ اول (یعنی یادگیری فرایند و اصول مشاوره) مفیدند معرفی می‌کنیم:

کتاب مشاوره مدیریت پیتر بلاک

این کتاب مبانی اولیهٔ ورود به دنیای مشاوره مدیریت را آموزش می‌دهد. پیتر بلاک بحث خود را از نکات ساده‌ای مثل تعریف مشاوره و شرح وظایف مشاور آغاز می‌کند و در ادامه برخی از مهم‌ترین نکات برای موفقیت در ارائه‌ی خدمات مشاوره مدیریت را توضیح می‌دهد.

بلاک به علت تجربهٔ طولانی در صنعت مشاوره مدیریت و همکاری با شرکت های برتر مشاوره مدیریت، از ظرایف بسیاری مطلع است و این‌ها را به خوبی در کتابش شرح داده است. از جمله این‌که فقط به اصول رفتاری یک مشاور و مفاهیم علمی مشاوره مدیریت اکتفا نکرده و به برخی نکات و جزئیات عملیاتی دربارهٔ عقد قرارداد مشاوره کسب و کار هم پرداخته است.

کتاب اصول اداره شرکت های خدمات حرفه ای

خدمات مشاوره مدیریت مانند وکالت، پزشکی و کوچینگ، زیرمجموعهٔ خدمات حرفه‌ای (professional service) محسوب می‌شوند. اگر قصد دارید یک شرکت مشاوره تأسیس کنید و خدمات مشاوره ارائه دهید، لازم است اصول کلی اداره شرکت های ارائه‌دهندهٔ خدمات حرفه ای را بشناسید. کتاب اداره شرکت های خدمات حرفه ای گزینهٔ مناسبی برای آشنایی با این کار است.

کتاب استعاره های سازمان (گرت مورگان)

مشاور بیش از هر چیز باید بتواند تصویر کلان سازمان را به خوبی درک کند و هم‌زمان از زوایای مختلفی به یک سازمان نگاه کند. این کار اصلاً‌ ساده نیست. در حدی که عده‌ای فکر می‌کنند قدرت درک و تحلیل مشکلات بزرگ سازمان، استعدادی ذاتی و غریزی است. این در حالی است که این مهارت تا حدی آموختنی است. کتاب استعاره های سازمان ذهن شما را برای مشاهدهٔ بهتر سازمان و ویژگی‌های آن پرورش می‌دهد. به همین علت ما معرفی و مرور این کتاب را در دوره مشاوره مدیریت متمم گنجانده‌ایم. و البته مطالعهٔ کتاب مورگان را نه فقط به علاقه‌مندان مشاوره مدیریت، بلکه به مدیران کسب و کار و به ویژه مدیران تازه وارد در سازمان‌ها نیز توصیه می‌کنیم.

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مشاوره مدیریت به شما پیشنهاد می‌کند: