انقلاب صنعتی چه بود و در چه دوره‌ای روی داد؟
اصطلاح انقلاب صنعتی یا Industrial Revolution یکی از واژه‌های رایج در فضای مدیریت است.
کمتر کتابی را می‌توانیم در حوزه مدیریت بیابیم که به نوعی به انقلاب صنعتی اشاره نکرده باشد.
به همین علت در این مطلب از سلسله مطالب واژه نامه متمم، تصمیم گرفتیم توضیح مختصری درباره این اصطلاح ارائه کنیم.
چه کسی اصطلاح انقلاب صنعتی را رواج داد؟
اصطلاح انقلاب صنعتی در قرن نوزدهم (بعد از سال‌های ۱۸۳۰) در نوشته‌ی متفکران و نویسندگان متعددی مشاهده شده است.
لویی بلانکی (Luis Blanqui) و فردریش انگلیس (دوست نزدیک مارکس و از بنیان‌گذاران مارکسیسم) از جمله کسانی بودند که این اصطلاح را برای نخستین بار به کار بردند.
اگر چه رواج اصطلاح انقلاب صنعتی به شکلی که ما می‌بینیم و می‌خوانیم و می‌شناسیم، بیشتر به کار مورخ معروف انگلیسی آرنولد توینبی (Arnold Toynbee) بازمی‌گردد.
او در سال ۱۸۸۴ مجموعه درس‌هایی تحت عنوان تاریخچه انقلاب صنعتی در انگلستان برگزار کرد و سعی کرد برای دانشجویان خود، ریشه‌ها و ویژگی‌ها و اثرات تحولات صنعتی را شرح دهد.
مجموعه درس‌های توینبی، یکی از علت‌های تثبیت اصطلاح انقلاب صنعتی بود.
دوست عزیز.
بحث انقلاب صنعتی برای کاربران ویژه متمم در نظر گرفته شده است.
با عضویت به عنوان کاربر ویژه‌ی متمم، علاوه بر دسترسی به این مطلب، به سایر بحث‌هایی هم که در واژه نامه متمم مطرح شده‌اند دسترسی پیدا می‌کنید.
اگر چه متمم، یک دائره‌المعارف یا واژه نامه آنلاین نیست و پیشنهاد ما این است که مطالعه‌ی درس‌های آن را بر اساس نقشه راه یادگیری برنامه ریزی کنید.
همچنین لازم به توضیح است که با فعال کردن اشتراک ویژه به درس‌های بسیار بیشتری دسترسی پیدا می‌کنید که می‌توانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:
فهرست درس‌های مختص کاربران ویژه متمم
البته از میان درس‌ها و مطالب مطرح شده، ما فکر می‌کنیم شاید بهتر باشد ابتدا مطالعه‌ی مباحث زیر را در اولویت قرار دهید:
پیامدهای انقلاب صنعتی
در مورد انقلاب صنعتی و پیامدهای آن،ده‌ها کتاب و صدها مقاله نوشته شده است.
طبیعی است که نباید انتظار داشته باشیم در حد چند جمله بتوان در مورد پیامدهای این تحول بزرگ در قرون اخیر سخن گفت.
آنچه در ادامه می‌آید صرفاً چند نمونه سرنخ است که آنها را بدون قضاوت در مورد مثبت یا منفی بودن‌شان، مورد اشاره قرار می‌دهیم:
شکل گیری کارخانه‌ها و کسب و کارهایی در مقیاس بزرگ
شکل گیری دانش مدیریت نوین
خلق شکل‌های جدیدی در دارایی و سرمایه
شکل گیری ساختار جدیدی از طبقات اجتماعی و نیز شکل جدیدی از شکاف‌های اقتصادی که حتی می‌توان ریشه‌‌ی جنبش‌های کمونیستی سال‌های بعد را در آنها جستجو کرد.
ظهور قدرت‌های صنعتی در عرصه‌ی جهانی
افزایش قدرت سیاسی کشورهای دارای منابع زیرزمینی و انرژی
[ درس مرتبط: انقلاب صنعتی چهارم و اقتصاد دیجیتال ]
منبع:
The industrial revolution in the world history, Peter Stearns
The industrial revolution (Oxford’s Very Short Introduction series)
برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)
ثبت‌نام | اطلاعات بیشتر فهرست درس‌های متمم
نویسنده‌ی دیدگاه : طاهره خباری
در اکثر کتابهای مربوط به مباحث توسعه‌ی اقتصادی، انقلاب صنعتی را نقطه‌ی عطفی در ایجاد شکاف توسعه و پیشرفت میان کشورها در نظر می‌گیرند.
اگرچه نقطه‌ی شروع این انقلاب در بخش صنعت و تولید کشورها اتفاق افتاد ولی سایر بخش‌های آن کشور از جمله بخش‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و... را هم دستخوش تغییرات گسترده‌ای کرد.
یکی از نکات جالب در انقلاب صنعتی برای من این است که با وجود اینکه برخی از ماشین‌آلات یا روش‌های جدید در کشورهایی به‌جز انگلیس مثلاً در فرانسه یا سایر کشورها ابداع می‌شدند، ولی این کشور انگلیس بود که از روش‌ها و دستگاه‌های جدید برای تولید استفاده می‌کرد و در واقع آنها را کاربردی می‌کرد.
همین نیز موجب شد تا اولین نشانه‌های انقلاب صنعتی در این کشور دیده شود و نیز حق انحصاری استفاده از آن ماشین‌آلات موجب می‌شد تا پیشرفت‌های حاصل از آن یا با تأخیر به سایر کشورها وارد شود و یا از روش‌هایی مانند تقلید، استفاده از نیروی کار ماهر انگلیسی و یا حتی در مواردی قاچاق دستگا‌ه‌ها و ماشین‌آلات، برای انتقال آن فن‌آوری به کار گرفته شود.
تفاوت عمده‌ای که انقلاب صنعتی با سایر انقلاب‌ها دارد این است که برخلاف سایر انقلاب‌ها که به شکل یک تغییر سریع رخ می‌دهند، انقلاب صنعتی فرایندی بود که به شکل تدریجی رخ داد. در واقع انقلاب صنعتی Evolution است تا Revolution.
از طرفی دیگر، افرادی مانند جیمز کوریک در کتاب انقلاب صنعتی و یووال نوح هراری در کتاب انسان خردمند، انقلاب صنعتی را یک انقلاب دائمی می‌نامند. انقلابی که اگرچه نقطه‌ی شروع آن با دستگاه ریسندگی و ماشین بخار بود، ولی در همان جا متوقف نشد و طی سال‌های متمادی آثارش و محصولاتش (از قبیل راه آهن، هواپیما، خودرو، تلگراف، تلفن، تلویزیون، سینما، کامپیوتر،...) به شکل‌های مختلف در زندگی انسان‌ها نمود پیدا کرد.