منظور از واحد کسب و کار استراتژیک (SBU) چیست؟

کسب و کارها معمولاً فعالیت خود را این‌گونه آغاز می‌کنند که یک محصول مشخص را برای یک بازار مشخص در نظر می‌گیرند و به تأمین و تولید و عرضه‌ی آن می‌‌پردازند.

اما قرار نیست یک کسب و کار، برای همیشه فقط همان محصول اولیه را تولید کند و در همان بازار اولیه باقی بماند.

کسب و کارها به شیوه‌های مختلف، توسعه پیدا می‌کنند (ماتریس آنسوف):

• ممکن است بعضی محصولات خود را در بازارهای تازه عرضه کنند.
• ممکن است به بازارهای فعلی خود، محصولات تازه‌ای ارائه کنند.
• و حتی ممکن است به عرضه‌ی محصولاتی کاملاً جدید، در بازارهایی که قبلاً حضور نداشته‌اند، بپردازند.

همه‌ی این استراتژی‌ها یک ویژگی مهم دارند: سبدِ بازار/محصول کسب و کار، به تدریج گسترده و گسترده‌تر می‌شود و به تدریج کار به جایی می‌رسد که مدیران، سردرگم می‌شوند و نمی‌دانند دقیقاً به چه کاری مشغولند. معمولاً حتی به درستی مشخص نمی‌شود که فعالیت‌ها سودده و زیان‌ده کدامند. یا این‌که حضور در کدام بازار به نفع آن‌ها و حضور در کدام بازارها، به ضررشان است.

این گونه تنوع‌ها، در یک لحظه به وجود نمی‌آیند. بلکه در طول عمر کسب و کار، با انگیزه‌ها و انگیزاننده‌های مختلف شکل می‌گیرند و نهایتاً وضع به جایی می‌رسد که مدیران متوجه می‌شوند نمی‌توانند این همه تنوع را به سادگی مدیریت کنند.

روی کاغذ به سادگی می‌توان گفت: «این شرکت‌ها متمرکز نیستند و بهتر است به سمت تمرکز حرکت کنند.»

اما می‌دانیم که در عمل، معمولاً چنین اتفاقی نمی‌افتد:

• بعضی از این فعالیت‌ها مکمل یکدیگر هستند و مدیران، ترجیح می‌دهند اختیار فعالیت‌های مکمل در دست خودشان باشد.
• بعضی از فعالیت‌های فرعی، بسیار سودده هستند و سود آن‌ها، به فعالیت‌های کم‌سودتر تزریق می‌شود.
• بعضی از این فعالیت‌ها، ظرفیت‌های آزاد کسب و کار را پر می‌کنند و با کنار گذاشتن‌شان، نمی‌توان ظرفیت‌های موجود را پر کرد. بنابراین بهره‌وری کاهش پیدا می‌کند.

حتی اگر هم قرار بر کنار گذاشتن بعضی از فعالیت‌ها باشد، نمی‌توان به سادگی انتخاب کرد که کدامیک، برای کنار گذاشتن مناسب است و این کار باید‌، طی چه فرایندی انجام شود؟

اگر مدیر یک کسب و کار چند ساله باشید، چنین سناریوهایی برای شما تازگی ندارد و بعید نیست خودتان هم با آن‌ها درگیر باشید.

شرکت‌های بزرگ بین‌المللی هم چنین تجربه‌هایی داشته‌اند. چنان‌که شرکت جنرال الکتریک هم، در دهه‌ی شصت و هفتاد میلادی (حدود نیم قرن پیش) درگیر چنین وضعیتی بوده و زمانی مدیران به خود آمدند که دیدند درگیر حدود ۱۷۰ دپارتمان هستند که هر کدام، مشکلات و چالش‌ها و دغدغه‌های خود را دارند (+).

مدیران جنرال الکتریک در آن زمان از شرکت مشاوره مدیریت مکنزی کمک گرفتند و زمانی که مکنزی مشغول اصلاح ساختار آن‌ها بود، اصطلاحی به وجود آمد که هنوز هم در ادبیات مدیریت استراتژیک به کار می‌رود: واحد کسب و کار استراتژیک یا SBU.

واحد استراتژیک کسب و کار چیست؟

راه‌اندازی واحد استراتژیک کسب و کار یا SBU، یک روش برای ساختار بخشیدن به فعالیت‌های یک کسب و کار است. به این صورت که شما واحدهایی را در دلِ کسب و کار خود تعریف می‌کنید که (+/+):

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری استراتژی کسب و کار به شما پیشنهاد می‌کند: