اوقات فراغت | آیا باید به دنبال پر کردن اوقات فراغت باشیم؟

۷۸ نظر برای اوقات فراغت | آیا باید به دنبال پر کردن اوقات فراغت باشیم؟

پرطرفدارترین دیدگاه به انتخاب متممی‌ها در این بحث

نویسنده‌ی دیدگاه : محمدرضا شعبانعلی



من از جمله کسانی هستم که تا حدود دو سه سال پیش، بخش اعظم اوقات فراغتم از جنس Serious Leisure بود. مدت کوتاهیه که «بطالت» (به معنای مصطلح) رو به عنوان یک روش گذران وقت پذیرفته‌ام.
مثلاً قبول کرده‌ام که آدم می‌تونه ساعاتی رو بشینه و به زمین یا آسمون یا سقف خونه خیره بشه، می‌تونه یه فیلم مسخره ببینه، می‌‌تونه به جای خوندن یه کتاب فاخر، با دوستاش بگه و بخنده، بدون این‌که قصد خرید یا آشنایی با بازار یا هر هدف مفید دیگه‌ای داشته باشه، توی یه مرکز خرید بچرخه و فروشگاه‌ها و مردم رو نگاه کنه. بدون محاسبه‌ی هزینه فرصت، می‌تونه به جای گفتگو کردن با مدیران و صاحبان کسب و کار و شبکه‌سازی، با حیوون‌ها بازی کنه و خلاصه هر کار دیگه‌ای که دستاورد مشخصی در کوتاه‌مدت، میان‌مدت و طبیعتاً بلندمدت نداره و صرفاً به گذران لحظه‌ی «حال» منجر می‌شه.

من مطالعه‌ی مشخصی در این حوزه در کشور خودمون ندیده‌ام، اما حس می‌کنم ماجرای Serious Leisure در کشور ما واقعاً جدیه. طی سال‌های اخیر که تب «توسعه فردی» و «استراتژی رشد فردی» و «سخنرانی‌های انگیزشی» و «کارآفرینی» و «موفقیت» در کشورمون زیادتر شده و شبکه‌های اجتماعی هم به بستر مناسبی برای ترویج این مفاهیم تبدیل شده‌ان، به‌نظرم ماجرا جدی‌تر شده.

این‌که من توی مترو - به جای گپ زدن با آدم کناری یا خیره شدن به پنجره و دیدن خیابون - کتاب بخونم، کار شیک و باکلاسی محسوب میشه.

این‌که صبح خیلی زود - وقتی همه خواب هستن - بیدار بشم و روزم رو شروع کنم، پیش‌نیاز موفقیت محسوب می‌شه.

این‌که روز تعطیل که میشه به کوه و بیابون سر زد، من در سمینار فیزیکی یا آنلاین شرکت کنم، ظاهراً خیلی آبرومنده.

این‌که از صبح تا شب عکس و استوری بذارم بگم روزم ۵ صبح شروع شده و جلسه پشت جلسه پشت جلسه تا ۱ شب، از من یک آدم «امیدوار» و «پرتلاش» و «در مسیر موفقیت» می‌سازه.

و کمتر به هزینه‌های پنهان این سبک زندگی پرداخته می‌شه (من حداقل در مورد خودم می‌تونم این هزینه‌های پنهان رو ردیابی کنم و تشخیص بدم).

قطعاً چنین پدیده‌ای تک‌ریشه‌ای نیست. اما من در ذهن خودم - بدون این‌که هر نوع مطالعه و تحقیق و استدلال قوی در پشت حرفم باشه - یکی از عوامل ترویج این نگرش رو ضعف شدید زیرساخت‌های فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی در چند دهه‌ی اخیر می‌دونم.

وقتی آموزش و پرورش با انبوهی از درس‌های بی‌فایده‌ی تئوریک یا دستوری، ساعات درسی رو پر می‌کنه، «برنامه» به یک چیز بی‌فایده تبدیل میشه و «فوق برنامه» معنا پیدا می‌کنه. تمام ساعات روز به بطالت می‌گذره و حالا کلاس‌های خارج از مدرسه و آخر هفته و آموزش‌های تابستانی معنا پیدا می‌کنن. پدر و مادر تلویحاً پذیرفته‌ان که فرزندشون دوازده تا شانزده سال و حتی بیشتر به «نظام آموزشی» بدهکاره و این بدهی باید پرداخت بشه. اما چون این بدهی در راستای رشد و یادگیری اون نیست، باید در ساعات فراغت بدهی به خودش رو هم در قالب فعالیت‌های فوق‌برنامه پرداخت کنه.

شبیه همین موضوع رو در زیرساخت‌های اقتصادی هم می‌بینم. در یک اقتصاد سالم، هر کس باید بتونه با تلاش، به سطح مطلوبی از رفاه برسه (نه سطح رویایی و ایده‌آل).

اما وقتی چنین اتفاقی نمی‌افته، فرد یا به دنبال روش‌های غیراخلاقی (از فساد تا قمار) می‌ره و یا حس می‌کنه که باید - مثل باکسر در قلعه‌ی حیوانات - بیشتر کار کنه تا ناشایستگی و ناکارآمدی مدیران و سیاست‌گذاران کلان کشور رو جبران کنه. پس اگر رویای زندگی خوب و موفقیت داره،‌ و اگر یاد گرفته باشه مرکز کنترل درونی رو معیار تحلیل‌هاش قرار بده، نتیجه می‌گیره که به جای نق زدن به در و دیوار، بهتره من از اوقات فراغت خودم بزنم و اون ساعت‌ها رو به پای رشد و پیشرفت و توسعه فردی و یا حداقل شغل و مهارت دوم بریزم (اخیراً زیاد می‌شنوم که به مردم توصیه می‌کنن پورتفوی شغلی داشته باشید. زیرساخت اقتصادی ناکارآمد باعث می‌شه که فرد در یک شغل مشخص احساس امنیت و امید به پیشرفت نداشته باشه و با صرف وقت و تلاش و اختصاص ساعات فراغتش، سبدی از مشاغل رو تشکیل بده).

مثال‌های دیگری هم در ذهنم هست.

در نهایت حس می‌کنم در شرایطی غیر از شرایط موجود ما - منظورم شرایط ایده‌آل نیست، بلکه شرایط معقول است - باید دانش‌‌آموز بتواند بگوید من از صبح تا عصر کلاس بوده‌ام و ساعات مولد داشته‌ام و الان می‌خواهم وقتم را به بطالت (نه به معنای منفی آن، بلکه به شکلی که در درس گفته شده)‌ بگذرانم.

کارمند حق دارد بگوید من ساعات روزم را عالی کار کرده‌ام، سازمان هم تلاش من را می‌بیند و زحماتم را جبران می‌کند، بخش کمی از اوقات فراغتم را هم برای یادگیری و توسعه فردی گذاشته‌ام، و بخش دیگری را می‌توانم بدون احساس گناه به بطالت بگذرانم.

و خلاصه فکر می‌کنم شاید اگر شرایط محیطی به گونه‌ی دیگری بود، افراد کمتری می‌آموختند یا ترغیب می‌شدند یا وادار می‌شدند که از «کیسه‌ی اوقات فراغت» برای «افزایش دستاورد» خرج کنند.

البته باز هم می‌گویم که این حرف‌ من، حتی اگر درست باشد، صرفاً می‌تواند به عنوان یکی از  ریشه‌های این پدیده در نظر گرفته شود.

 
تمرین‌ها و نظرات ثبت شده روی این درس صرفاً برای اعضای متمم نمایش داده می‌شود.
.