صرفه جویی ناشی از تنوع | چندمحصولی بودن به عنوان یک مزیت اقتصادی

در درس گذشته مفهوم صرفه جویی ناشی از مقیاس یا Economies of Scale را شرح دادیم. معمولاً هر جا صرفه جویی ناشی از مقیاس را آموزش می‌دهند به سراغ مفهوم مکمل آن یعنی صرفه جویی ناشی از تنوع (= صرفه جویی ناشی از وسعت) یا Economies of Scope هم می‌روند.

در این درس قصد داریم با مفهوم صرفه جویی ناشی از تنوع آشنا شویم و درباره‌ی جنبه‌های مختلف آن صحبت کنیم.

بخش قابل‌توجهی از نکاتی که در این درس گفته می‌شوند به شکل پراکنده در درس‌های مختلف (به ویژه مجموعه درس‌های استراتژی و مدیریت استراتژیک) مطرح شده‌اند. اما از آن‌جا که اصطلاح Economies of Scope یک مفهوم کلیدی در کارآفرینی و کسب‌و‌کار است، مناسب دیدیم که یک درس جداگانه را به معرفی این مفهوم اختصاص دهیم.

صرفه جویی ناشی از تنوع به چه معناست؟

صرفه جویی ناشی از مقیاس (درس گذشته) به این نکته اشاره داشت که در برخی از صنایع و کسب و کارها، اگر شما تیراژ تولید یا حجم عرضه‌ی خود را از ۱۰۰۰ عدد به ۱۰۰۰۰ عدد افزایش دهید، بهای تمام‌شده کاهش می‌یابد و این باعث می‌شود که سود بیشتری کسب کنید. گفتیم که صرفه جویی ناشی از مقیاس زمانی به وجود می‌آید که هزینه‌ی ثابت در مقایسه با هزینه‌ی متغیر، زیاد و قابل‌توجه باشد (با افزایش حجم یا مقیاس تولید، هزینه‌ی ثابت سرشکن شود).

اما در صرفه جویی ناشی از تنوع (Economies of Scope) بحث بر سر این است که (+):

مثلاً کارخانه‌ای را در نظر بگیرید که بیسکوییت تولید و عرضه می‌کند. حالا این کارخانه تصمیم می‌گیرد که خط تولید کلوچه را هم خریداری کرده و راه‌اندازی کند. واحد فروش و پخش کارخانه که قبلاً روی محصول بیسکوییت کار می‌کرده، می‌تواند فروش و پخش کلوچه را هم بر عهده بگیرد. ضمن این‌که بسیاری از مشتریان بیسکوییت (مثلاً سوپرمارکت‌ها) مشتری کلوچه‌ هم هستند و دردسر ویزیت کردن و معرفی محصول به مراتب کمتر خواهد بود.

پس می‌توان گفت شرکتی که دو خط تولید بیسکوییت و کلوچه دارد، از دو شرکت مستقل که یکی از آن‌ها بیسکوییت و دیگری کلوچه تولید می‌کند قدرتمندتر خواهد بود و با کاهش بهای تمام‌شده، احتمالاً می‌تواند سود اقتصادی بیشتری کسب کند.

صرفه جویی ناشی از تنوع چگونه به وجود می‌آید؟

با موضوعات مرتبط دیگر آشنا شوید

اگر قرار است Economies of Scale را به خوبی درک کرده و پیاده‌سازی کنید، بهتر است چند مفهوم دیگر را هم عمیقاً بشناسید.

پیشنهاد ما این است که ماتریس آنسوف را مرور کنید.

هم‌چنین برای معماری برند وقت بگذارید و بکوشید آگاهانه و هوشمندانه تصمیم بگیرید. اگر قصد دارید از برند یکسانی برای فعالیت‌های مختلف و متنوع خود استفاده کنید، به تهدید رقیق شدن برند هم فکر کنید و ببینید که آیا می‌توانید این تهدید را از بین ببرید یا کمرنگ کنید؟

به طور کلی، بحث Economies of Scope بسیار پیچیده‌تر از Economies of Scale است. در صرفه جویی ناشی از مقیاس می‌توان به سادگی با کمی محاسبات و ضرب و تقسیم به نتیجه رسید و تصمیم‌گیری کرد. اما در صرفه جویی ناشی از تنوع خطاهای استراتژیک بسیاری چه در مرحله‌ی تحلیل و چه در مرحله‌ی اجرا روی می‌دهد. بنابراین اگر کمی بدبینانه و حساس باشید و روی مطالعه‌ و مشورت و تحقیق سرمایه‌گذاری کنید، احتمال موفقیت‌تان بیشتر خواهد شد.

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری استراتژی کسب و کار به شما پیشنهاد می‌کند: