سوگیری تاییدی چیست؟ | چرا نباید برای غلبه بر آن تلاش کنیم؟
از دوستان متممی انتظار میرود پس از مطالعه درس بتوانند:
- سوگیری تاییدی را تعریف کنند.
- برای سوگیری تاییدی مثال بزنند و مصداقهای خطای تایید را در تصمیمها و تحلیلهای خودشان پیدا کنند.
- برخی از تاثیرات و تبعات منفی سوگیری تایید را نام برده و شرح دهند.
درسها و موضوعات مرتبط
مشاوره مدیریت | کوچینگ | حل مسئله | تصمیم گیری | تسهیلگری
این درس دارای بخش تشویقی در نقد ایدهٔ «غلبه بر سوگیری تاییدی» است.
سوگیری تاییدی یا سوگیری تایید خود (به انگلیسی: confirmation bias) یکی از انواع سوگیری های شناختی است که همهٔ ما نمونههایی از آن را تجربه کردهایم. تعریف ساده سوگیری تاییدی این است که انسانها ترجیح میدهند به اطلاعاتی توجه کنند که مفروضات و مواضعشان را تأیید کند.
مثال برای سوگیری تایید فراوان است و معمولاً در آموزش قضاوت و تصمیم گیری مدام به مخاطبان یادآوری میشود که باید مراقب خطای تایید باشند در دام این سوگیری گرفتار نشوند.
مانند دیگر درسهایی که در متمم به خطاهای شناختی اختصاص داشتهاند، در این درس نیز ابتدا با مرور یک مثال، مفهوم سوگیری تاییدی را میآموزیم و سپس تعریف علمی سوگیری تایید را مرور میکنیم.
درس خطای تایید بخش مهم دیگری هم دارد. میخواهیم به این سوال بپردازیم که آیا واقعاً این سوگیری یک نقطهضعف ذهنی محسوب میشود و باید برای غلبه بر سوگیری تاییدی تلاش کنیم؟ خواهید دید که پاسخ به این سوال ساده نیست. بر خلاف بسیاری از دورهها و منابع آموزشی که مدام از غلبه بر سوگیری تایید حرف میزنند، برخی از مطرحترین صاحبنظران تصمیم گیری در این زمینه نگاه متفاوتی دارند.
آنچه در ادامه میخوانید
نقد – سوگیری تأییدی را زیاد جدی نگیرید (محتوای تشویقی)چند مثال سوگیری تاییدی
مثال های سوگیری تاییدی فراوانند. اگر سه مثال زیر را که از محیط کار، عرصه سیاسی و زندگی شخصی انتخاب شدهاند بخوانید، احتمالاً دهها نمونه دیگر در ذهنتان تداعی خواهد شد:
همیشه دیر میرسد!
فرض کنید در پی استخدام همکار تازهای هستید و یکی از داوطلبان در همان اولین جلسهٔ مصاحبه شغلی با تأخیر حاضر میشود. بهانهاش هم باران و ترافیک است. شما – به عنوان یکی از مدیران اصلی شرکت و از اعضای کمیتهٔ مصاحبهکننده – با استخدام چنین فردی موافق نیستید. چون معتقدید کسی که زمان را در چنین جلسهٔ مهمی جدی نمیگیرد، بعید است بعد از استخدام وقتشناس باشد.
با وجود مخالفت شما این فرد به خاطر شایستگیهای دیگرش استخدام میشود. اما چون مستقیم با شما کار نمیکند، ارتباط چندانی با او ندارید. چند ماه میگذرد و در جلسهٔ مشترک میان واحدها، همه آمدهاند و منتظر یک نفرند: همان فرد تأخیری.
شما نگاه تمسخرآمیزی به دو عضو دیگر کمیته – که اتفاقاً در این جلسه هم حاضرند – میاندازید و میگویید: بعضی ویژگیهای افراد را در همان لحظهٔ اول میشود تشخیص داد.
مدتی میگذرد و فرصتی برای ارتقاء پیش میآید. آن فرد تأخیری یکی از گزینههاست. بلافاصله با واحد اداری تماس میگیرید و از آنها میخواهید گزارش تأخیرهای او در سه ماه اخیر را برایتان بفرستند. میبینید که دو بار بیشتر از یک ساعت تأخیر داشته. مهمترین حرفی که برای جلسه آماده کردهاید این است که «قرار دادن فردی که زمانشناس نیست در چنین موقعیت حساسی درست نیست. او منشاء دردسر و بحران خواهد بود.»
به نظر میرسد اتفاق جالبی افتاده است: شما یک قضاوت اولیه دربارهٔ این فرد داشتهاید و هماکنون دنبال شواهدی میگردید تا آن قضاوت را تأیید کند.
حتماً به ویژگی مشترک این مثالها توجه کردهاید. در همهٔ این مثالها، باورهای اولیه بر شیوهٔ پردازش اطلاعات، نتیجهگیری و قضاوت و نتیجهٔ تصمیم گیری تأثیر گذاشتهاند. این نوع تأثیرگذاری همان چیزی است که «سوگیری تایید یا confirmation bias» نامیده میشود و در ادامه آن را دقیقتر تعریف میکنیم.
تعریف سوگیری تاییدی
دنیل کانمن که از مدافعان و مروّجان اصلی بحث خطاهای شناختی است در کتاب تفکر سریع و کند دربارهٔ سوگیری تاییدی چنین میگوید:
برخلاف قاعدهٔ فیلسوفان علم که توصیه میکنند فرضیات را پس از تلاش برای رد کردنشان بپذیرید، انسانها (و حتی اغلب دانشمندان) در پی دادههایی هستند که با باورهای فعلیشان سازگار باشد.
گری کلین هم که از مطرحترین دانشمندان در زمینهٔ شهود و تصمیم گیری شهودی است، سوگیری تاییدی را به شکل زیر تعریف میکند (+):
سوگیری تاییدی یعنی تمایل به جستجوی داده هایی که باورهایمان را تایید میکنند (در مقابل جستجوی دادههایی که ممکن است باورهایمان را به چالش بکشند).
تعاریف دیگری هم که از سوگیری تاییدی ارائه شده، کموبیش مشابهاند. ما در متمم عبارت سوگیری تاییدی را با معنای گستردهٔ آن و به شکل زیر به کار میبریم (+):
سوگیری تاییدی چنان که معمولاً در متون روانشناسی به کار میرود، به این معناست که هم در «جستجوی شواهد» و هم در «تفسیر شواهد» همسویی با باورها، انتظارات و مفروضات فعلی مد نظر قرار گیرد.
نتایج نامطلوب سوگیری تاییدی
احتمالاً به سادگی میتوانید بعضی از نتایج نامطلوب سوگیری تاییدی را حدس بزنید:
◼️ افزایش احتمال تصمیم گیری اشتباه: همانطور که میدانید، مهمترین تأثیر خطاها و سوگیری های شناختی بر کیفیت تصمیم گیری است. دقیقاً به همین علت است که معمولاً در دوره های مدیریت کسب و کار و توسعه فردی این بحث را زیرمجموعهٔ دوره تصمیم گیری در نظر میگیرند.
تصمیمگیری یعنی انتخاب از میان گزینهها و اگر ما از همان ابتدا تعدادی از گزینهها را به این علت که با مفروضاتمان همخوان نیستند کنار بگذاریم، طبیعتاً کیفیت تصمیمگیریمان کاهش پیدا میکند.
دسترسی کامل به این درس و ۷۶ درس دیگر دربارهٔ تصمیم گیری و حل مسئله برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است. تا کنون ۱۲۶۲۷ نفر از متممیها مجموعاً ۲۵۱۹۶ تمرین در درسهای تصمیم گیری و حل مسئله ثبت کردهاند.
با عضویت ویژهٔ متمم علاوه بر این ۷۶ درس به هزاران درس دیگر از جمله درسهای زیر دسترسی پیدا میکنید. درسهای زیر صرفاً چند نمونه هستند:
تفکر سیستمی | تفکر استراتژیک | مهارت یادگیری
دوره MBA | توسعه فردی | سبک زندگی
مشاوره مدیریت | کوچینگ | مدیریت جلسه
مذاکره | مدیریت تعارض | مهارت های ارتباطی
روش غلبه بر سوگیری تایید چیست؟
طبیعتاً بعد از تمام این بحثها به این سوال مهم میرسیم که روش غلبه بر سوگیری تایید چیست؟ پاسخها و راهکارها – مثل بسیاری از راهکارهایی که برای سوگیری های شناختی در تفکر نقادانه مطرح میشود – چندان عجیب و غیرمنتظره نیست.
نخستین مورد این است که حتی صرفِ اطلاع از سوگیری تایید و به خاطر داشتن این خطا هم میتواند این سوگیری را کمرنگ کند. کافی است وقتی شواهدی را در تایید حرفمان میبینیم، یادمان بیفتد که احتمالاً شواهد دیگری هم هستند که ما نخواستهایم آنها را ببینیم. یا دیدهایم و به سادگی از کنارشان گذشتهایم.
ضمن این که آشنایی با این اصطلاح باعث میشود در جلسات راحتتر بتوان دربارهاش حرف زد. وقتی همهٔ اعضای جلسه سوگیری تاییدی را میشناسند، به سادگی میتوانیم به طرف مقابل تذکر دهیم که «آیا مطمئنی گرفتار سوگیری تاییدی نیستی؟» یا کسی که ایدهای را مطرح کرده و از فرضیهای دفاع میکند، میتواند به راحتی از دیگران بپرسد: «ممکن است من گرفتار سوگیری تاییدی باشم. اگر شواهدی بر خلاف حرف و نظر من دارید، آنها را هم فهرست کنید تا کنار دادههای من قرار دهیم و وزنشان را بسنجیم.»
البته به خاطر داشته باشید که همهٔ صاحبنظران هم موافق تلاش آگاهانه و افراطی در مهار سوگیری تاییدی نیستند. به عبارت دیگر معتقدند که این نوع بحثها که دربارهٔ غلبه بر سوگیریهای شناختی و بهطور خاص سوگیری تاییدی مطرح میشود، بیشتر از جنس تبهای رسانهای و سرگرمی کلاسهای آموزشی است تا نیاز واقعی در تصمیم گیری. این موضوعی است که در بخش تشویقی همین درس به آن میپردازیم.
تاکید بیش از حد بر سوگیری تأییدی اشتباه است
موضوع «نقد بحث سوگیری تاییدی» در قالب محتوای تشویقی ارائه شده و برای کسانی نمایش داده میشود که تمرین همین درس را انجام دادهاند.
پس از ثبت تمرین درس و انتشار آن توسط متمم، دوباره به همین درس مراجعه کنید تا بخشی را که به محتوای درس اضافه خواهد شد ببینید.
چند پرسش و پاسخ
آیا سوگیری تاییدی همان ادراک انتخابی است؟خیر. اگر بخواهید دقیق صحبت کنید، بهتر است سوگیری تاییدی (confirmation bias) را با ادراک انتخابی یکسان فرض نکنید. چون سوگیری تاییدی درباره باورها و مفروضات است. در حالی که ادراک انتخابی بیشتر به ورودیهای مغز (sensory inputs) اشاره میکند. این که دزدی را در حال فرار میبینید و سن تقریبی و قد او را به خاطر دارید، اما چیزی از لباسش به خاطر نمیآورید، این وضعیت را میتوان به ادراک انتخابی ربط داد (مغز شما ورودیهای رنگ را کماهمیت تشخیص داده و همان ابتدا حذف کرده است).
کارکرد اصلی ادراک انتخابی در مغز ما حذف نویز و تقویت سیگنال است. یعنی مغز اگر سیستم ادراکی ما حدس بزند که بخشی از دادههای دریافتی بعداً به کارش نمیآید، در همان ابتدا آنها را حذف میکند.
متمم مطالعه چه مقالاتی را در زمینهٔ سوگیری تاییدی پیشنهاد میکند؟مقاله درباره سوگیری تاییدی و دیگر انواع بایاس (bias) بسیار فراوان است و طبیعتاً بهترین انتخاب را باید بر اساس حوزهٔ تخصصی مد نظرتان انجام دهید. اما در هر حال اگر قصد دارید کار پژوهشی انجام دهید، پیشنهاد میکنیم حتماً مقاله نیکرسون را که در سال ۱۹۹۸ منتشر شده بخوانید. این مقاله یکی از پرارجاعترین مقالات در زمینه سوگیری تاییدی است و هر جا مرور ادبیات سوگیری تاییدی وجود دارد معمولاً به آن اشاره میشود:
Confirmation bias: A ubiquitous phenomenon in many guises.
در محیط کسب و کار چگونه بر سوگیری تاییدی غلبه کنیم؟اگر به نتیجه رسیدهاید که تصمیم های مدیریتی نادرستی داشتهاید که ریشهٔ آنها سوگیری تایید و نادیده گرفتن برخی شواهد در دسترس بوده، میتوانید از تکنیک تیم های قرمز که در درسهای استراتژی متمم مطرح کردهایم استفاده کنید.
این تکنیک را نمیتوان دقیقاً روبهروی سوگیری تاییدی قرار داد. اما قطعاً خروجی آن میتواند بخشی از خطاهای ناشی از سوگیری تاییدی را کشف و آشکار کند. این تکنیک برای کسانی که در زمینه مشاوره مدیریت و به طور خاص مشاوره استراتژی فعالیت میکنند بسیار مفید است.
تمرین و مشارکت در بحث
در کنار مثالهایی که در درس برای سوگیری تاییدی مطرح شد، چه مثالهای دیگری به ذهنتان میرسد؟
آیا پیش آمده که به خاطر این سوگیری تصمیم اشتباهی گرفته باشید؟
آیا در اطراف خود کسانی را دیدهاید که این سوگیری آنها را به انتخابها و قضاوتهای اشتباه سوق داده باشد؟
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری تصمیم گیری به شما پیشنهاد میکند:
- مهارت تصمیم گیری درست در مدیریت و زندگی | دوره آموزش تصمیم گیری
- تصمیم گیری چیست؟ | تعریف تصمیم گیری + چند مثال از تصمیم گیری
- انواع تصمیم گیری در مدیریت و زندگی
- فایل صوتی درباره تصمیم گیری
- تصمیم گیری درست الزاماً به نتیجه مطلوب منتهی نمیشود
- تصمیم خوب و تصمیم بد
- پشیمانی در تصمیم گیری: کارآفرینی انتخاب من نبود
- تفاوت تصمیم گیری و تصمیم سازی
- هشت خرده مهارت برای تصمیم گیری بهتر و حل مسئله
- دانلود کتاب صوتی دشواری انتخاب (تناقض انتخاب) | بری شوارتز
- مرور سرفصل های درس تصمیم گیری در دانشگاهها
- تاریخچه نظریه های تصمیم گیری در مدیریت
- فوبیای تصمیم گیری | ریشه تردید در تصمیم گیری
- تصمیم های سخت زندگی و درد راههای نرفته
- «تصمیم گیری منطقی» در برابر «تصمیم قابلدفاع»
- روش های تصمیم گیری | آشنایی با سیستم یک و دو در فرایند تصمیم گیری
- ارزشهای شما در کار و زندگی چه هستند؟ (سلسله مراتب ارزشها)
- پرسشنامه ارزشهای شخصی
- اخلاق هوش مصنوعی | مسئله تراموا
- تکنیک های تصمیم گیری | استفاده از گروه مشاوران فرضی
- تکنیک های تصمیم گیری | ثبت و مرور تصمیمها
- در دفاع از پرتاب کردن سکه!
- خطاهای شناختی یا خطاهای ذهنی | معرفی انواع خطاهای شناختی
- تعریف سوگیری چیست؟ انواع سوگیری کدام است؟
- تشخیص بهتر سوگیری های ذهنی
- هیوریستیک و مغز خطاساز | میان برهای ذهنی
- سوگیری تاییدی چیست؟ | چرا نباید برای غلبه بر آن تلاش کنیم؟
- خطای تمرکز بر آخرین اطلاعات
- ترس از دست دادن و دام حفظ وضعیت موجود
- اثر لنگر انداختن چیست؟ چگونه میتوان این سوگیری شناختی را کاهش داد؟
- سوگیری خوش بینی | وقتی احتمالات واقعی را فراموش میکنیم
- اثر پلتزمن | کمربند ایمنی بهتر است یا میخ؟
- جاشوا بل و ویولن نوازی در ایستگاه مترو | مرور یک داستان آشنا
- تعارض شناختی (ناهماهنگی شناختی)
- کتاب کی بود کی بود؟ | وقتی خودمان را توجیه میکنیم
- خطای درک نادرست دامنه ارزیابی و مقیاس مسئله
- اعتماد به نفس بیش از حد
- استریوتایپ یا تفکر قالبی: معتقد به آن هستید یا قربانی آن؟
- خطای هاله ای یا اثر هاله ای چیست و چه اثراتی ایجاد میکند؟
- کدام توالت را انتخاب کنم؟ | دن اریلی
- سوگیری هنگام قضاوت درباره قهرمانان
- مجموعه کلیپ تصویری سمینار تصمیم گیری و انتخاب
- آنچه در میان سر و صداها گم میشود
- باید پای خودت گیر باشد! – مطلب تکمیلی تصمیم گیری
- چند نکته درباره تصمیم گیری برای کسب و کار
- سوالهای مصاحبه شغلی | سنجش توانایی تصمیم گیری
- پروژه پایانی درس تصمیم گیری
- کتاب تفکر سریع و کند | کتاب دنیل کانمن درباره تصمیم گیری و قضاوت | مقایسه ترجمهها
- معرفی کتاب انتخابها، ارزشها و چارچوبها (دنیل کانمن)
- معرفی دنیل کانمن | برخی از کتابهای دنیل کانمن
- هوارد رایفا – از بنیانگذاران دانش تصمیم گیری
- اتاق خبر | درس تصمیم گیری
- تصمیم گیری بر اساس پیش بینی تصمیم دیگران | نگاه کینز به سرمایه گذاری و بازار بورس
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
سوالهای پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحثهای مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کرده و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری میتوانید نقشه راههای مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
همچنین در صفحههای دوره MBA و توسعه فردی میتوانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما میتوانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را میتوانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیمسال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید. لطفاً برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که میتوانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
همچنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را میتوانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا میدانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور میتوانید به جمع متممیها بپیوندید؟
۳۴۷ نظر برای سوگیری تاییدی چیست؟ | چرا نباید برای غلبه بر آن تلاش کنیم؟