روش های تصمیم گیری | آشنایی با سیستم یک و دو در فرایند تصمیم گیری
در این درس قرار است با دو روش تصمیم گیری آشنا شویم که با نام سیستم یک و سیستم دو شناخته میشوند.
این تقسیم بندی را نخستین بار دنیل کانمن در کتاب تفکر کند و سریع مطرح کرد و پس از آن، توسط نویسندگان و صاحبنظران متعددی بهکار گرفته شد.
امروز بحثِ سیستم یک و دو در اغلب دورههای آموزشی تصمیم گیری در سراسر جهان تدریس میشود و میتوان گفت بدون آشنایی با آن، نمیتوانید ادعا کنید که مبانی علمی دانش تصمیم گیری را به اندازهی کافی میشناسید.
سیستم یک و دو، یک مدل برای شناخت بهتر فرایند تصمیم گیری است
پیش از اینکه وارد اصل بحث بشویم، لازم است بر روی یک نکتهی مهم تأکید کنیم و آن این است که سیستم یک و دو، صرفاً یک مدل است.
دنیل کانمن در حرفها و مقالات خود، بارها عباراتی نظیر اینها را بهکار میبرد:
- در آن تصمیم، سیستم یک مغز شما فعال شده است.
- سیستم دو مغز شما در این نوع تصمیم گیری، دخالت میکند.
- مغز ترجیح میدهد مسئلهها را تا حد امکان با سیستم یک حل کند.
نباید فراموش کنیم که کانمن دربارهی آناتومی مغز انسان صحبت نمیکند. او ادعا نمیکند که اگر مغز انسان را بررسی کنید، بخشی به نام سیستم یک یا سیستم دو خواهید دید؛ بلکه صرفاً میکوشد روی دو فرایند متفاوت تصمیم گیری، نامگذاری کند.
در درس مدل ذهنی به اندازهی کافی به #مفهوم مدل و مدل سازی پرداختهایم و در آنجا توضیح دادهایم که مدلها داستانهایی هستند که ما دربارهی دنیای اطراف خود میسازیم و قرار نیست دقیقاً وضعیت و ساختار واقعی یک مجموعه یا سیستم را توضیح دهند.
همین که یک مدل بتواند به ما کمک کند رفتار یک سیستم را تا حدی بفهمیم و تحلیل کنیم، برایمان کافی و رضایتبخش خواهد بود.
کانمن با تعریف دو فرایند مختلف به عنوان سیستم یک و سیستم دو میکوشد برخی از رفتارهای مغز ما را هنگام تصمیم گیری، بهتر توضیح دهد و اتفاقاً در این کار بسیار موفق بوده است.
آشنایی با دو روش متفاوت در تصمیم گیری و تحلیل
پیش از اینکه بحث خود را دربارهی فرایندهای دوگانهی تصمیم گیری آغاز کنیم، برای چند لحظه به پرسشهای زیر فکر کنید:
دسترسی کامل به این درس و ۷۶ درس دیگر دربارهٔ تصمیم گیری و حل مسئله برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است. تا کنون ۱۲۶۱۳ نفر از متممیها مجموعاً ۲۵۱۴۱ تمرین در درسهای تصمیم گیری و حل مسئله ثبت کردهاند.
با عضویت ویژهٔ متمم علاوه بر این ۷۶ درس به هزاران درس دیگر از جمله درسهای زیر دسترسی پیدا میکنید. درسهای زیر صرفاً چند نمونه هستند:
تفکر سیستمی | تفکر استراتژیک | مهارت یادگیری
دوره MBA | توسعه فردی | سبک زندگی
مشاوره مدیریت | کوچینگ | مدیریت جلسه
مذاکره | مدیریت تعارض | مهارت های ارتباطی
این درس در این نقطه به پایان نرسیده است
برای مشاهدهی متن کاملِ این درس، لازم است حداقل یکی از تمرینهای زیر را انجام داده و در زیر این درس ثبت کنید.
پس از تأیید و انتشار تمرین شما توسط متمم، دوباره به همین درس مراجعه کنید تا درس را به صورت کامل ببینید.
به این شیوه، مطمئن میشویم که مفهوم مطرح شده در این درس، در ذهن شما به خوبی تثبیت خواهد شد.
تمرین
یک نمونه تصمیم را مطرح کنید که جنس آن برای شما، به تصمیمهای سیستم یک نزدیک است. توضیح دهید که آیا آن را برای دیگران هم به همین صورت بیان میکنید یا اینکه عموماً مجبور هستید از سیستم دو برای توضیح و توجیه آن استفاده کنید؟
یک نمونه تصمیم را مثال بزنید که آن را با توسل به سیستم یک اتخاذ کردهاید و الان احساس میکنید که اشتباه بوده. یا اینکه مثال برعکس این حالت را مطرح کنید. تصمیمی را مطرح کنید که با توسل به سیستم دو گرفتهاید و امروز احساس میکنید که سیستم یک، شیوهی مناسبتری برای اتخاذ آن جنس تصمیم بوده است؟
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری تصمیم گیری به شما پیشنهاد میکند:
- مهارت تصمیم گیری درست در مدیریت و زندگی | دوره آموزش تصمیم گیری
- تصمیم گیری چیست؟ | تعریف تصمیم گیری + چند مثال از تصمیم گیری
- انواع تصمیم گیری در مدیریت و زندگی
- فایل صوتی درباره تصمیم گیری
- تصمیم گیری درست الزاماً به نتیجه مطلوب منتهی نمیشود
- تصمیم خوب و تصمیم بد
- پشیمانی در تصمیم گیری: کارآفرینی انتخاب من نبود
- تفاوت تصمیم گیری و تصمیم سازی
- هشت خرده مهارت برای تصمیم گیری بهتر و حل مسئله
- دانلود کتاب صوتی دشواری انتخاب (تناقض انتخاب) | بری شوارتز
- مرور سرفصل های درس تصمیم گیری در دانشگاهها
- تاریخچه نظریه های تصمیم گیری در مدیریت
- فوبیای تصمیم گیری | ریشه تردید در تصمیم گیری
- تصمیم های سخت زندگی و درد راههای نرفته
- «تصمیم گیری منطقی» در برابر «تصمیم قابلدفاع»
- روش های تصمیم گیری | آشنایی با سیستم یک و دو در فرایند تصمیم گیری
- ارزشهای شما در کار و زندگی چه هستند؟ (سلسله مراتب ارزشها)
- پرسشنامه ارزشهای شخصی
- اخلاق هوش مصنوعی | مسئله تراموا
- تکنیک های تصمیم گیری | استفاده از گروه مشاوران فرضی
- تکنیک های تصمیم گیری | ثبت و مرور تصمیمها
- در دفاع از پرتاب کردن سکه!
- خطاهای شناختی یا خطاهای ذهنی | معرفی انواع خطاهای شناختی
- تعریف سوگیری چیست؟ انواع سوگیری کدام است؟
- تشخیص بهتر سوگیری های ذهنی
- هیوریستیک و مغز خطاساز | میان برهای ذهنی
- سوگیری تاییدی چیست؟ | چرا نباید برای غلبه بر آن تلاش کنیم؟
- خطای تمرکز بر آخرین اطلاعات
- ترس از دست دادن و دام حفظ وضعیت موجود
- اثر لنگر انداختن چیست؟ چگونه میتوان این سوگیری شناختی را کاهش داد؟
- سوگیری خوش بینی | وقتی احتمالات واقعی را فراموش میکنیم
- اثر پلتزمن | کمربند ایمنی بهتر است یا میخ؟
- جاشوا بل و ویولن نوازی در ایستگاه مترو | مرور یک داستان آشنا
- تعارض شناختی (ناهماهنگی شناختی)
- کتاب کی بود کی بود؟ | وقتی خودمان را توجیه میکنیم
- خطای درک نادرست دامنه ارزیابی و مقیاس مسئله
- اعتماد به نفس بیش از حد
- استریوتایپ یا تفکر قالبی: معتقد به آن هستید یا قربانی آن؟
- خطای هاله ای یا اثر هاله ای چیست و چه اثراتی ایجاد میکند؟
- کدام توالت را انتخاب کنم؟ | دن اریلی
- سوگیری هنگام قضاوت درباره قهرمانان
- مجموعه کلیپ تصویری سمینار تصمیم گیری و انتخاب
- آنچه در میان سر و صداها گم میشود
- باید پای خودت گیر باشد! – مطلب تکمیلی تصمیم گیری
- چند نکته درباره تصمیم گیری برای کسب و کار
- سوالهای مصاحبه شغلی | سنجش توانایی تصمیم گیری
- پروژه پایانی درس تصمیم گیری
- کتاب تفکر سریع و کند | کتاب دنیل کانمن درباره تصمیم گیری و قضاوت | مقایسه ترجمهها
- معرفی کتاب انتخابها، ارزشها و چارچوبها (دنیل کانمن)
- معرفی دنیل کانمن | برخی از کتابهای دنیل کانمن
- هوارد رایفا – از بنیانگذاران دانش تصمیم گیری
- اتاق خبر | درس تصمیم گیری
- تصمیم گیری بر اساس پیش بینی تصمیم دیگران | نگاه کینز به سرمایه گذاری و بازار بورس
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
سوالهای پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحثهای مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کرده و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری میتوانید نقشه راههای مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
همچنین در صفحههای دوره MBA و توسعه فردی میتوانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما میتوانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را میتوانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیمسال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید. لطفاً برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که میتوانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
همچنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را میتوانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا میدانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور میتوانید به جمع متممیها بپیوندید؟
نویسندهی دیدگاه : محمدرضا شعبانعلی
تمرین اول:
چون یکی از اتاقهای گفتگوی متمم دربارهی مهاجرت بوده و اخیراً تقریباً هر روز به آن سر میزنم تا حرفهای دوستانم را بخوانم، مثالی که در ذهنم از سایر مثالها پررنگتر است، مهاجرت است.
مهاجرت در ذهن من، با اتکا به سیستم یک حل شد و تصمیم گرفتم که مهاجرت نکنم و حوزهی کار و زندگیام در ایران متمرکز بماند. اگر بخواهم صادقانه بگویم، همیشه احساس میکنم که تصمیمهای بزرگ را نهایتاً بهتر است با دل بگیرم و تصمیمهای کوچک را با مغز.
فکر میکنم این تعبیر دل و عقل، به نوعی شبیه سیستم یک و سیستم دو است که در ادبیات ما (و تقریباً بدنهی ادبیات جهان) مورد توجه قرار گرفته است.
گاهی احساس میکنم - بدون اینکه استدلالی داشته باشم - که این دو مکانیزم، آنقدر که به نظر میرسد، در هم تنیده و هم سطح نیستند و سیستم یک، در سطحی بالاتر از سیستم دو قرار دارد و گاهی بر آن حکمرانی میکند. شاید خطاهای شناختی یا Cognitive Bias هم که در درسهای مختلف متمم مورد بحث قرار گرفته، به نوعی ریشه در همین مسئله داشته باشد که سیستم یک (که نامهایی مانند احساس، شهود، ناخودآگاه و ... با اغماض در معنا به آن اشاره دارند) نحوهی عملکرد سیستم دو را تحت تاثیر قرار میدهد.
من در مصاحبهی شغلی، حس خوبی به شما ندارم (سیستم یک) و مغز من به دنبال شواهد و دلایلی میگردد تا توجیهاتی برای این حس بد پیدا کند و استدلالی برای اینکه شما را در مصاحبه رد کنم!
جملهی محمد غزالی در کیمیای سعادت (فصل چهارم) را خیلی دوست دارم که میگوید:
بدان که تن، مملکت دل است و اندر این مملکت، دل را لشکرهای مختلف (و ما یعلم جنود ربک الا هو)... و کار دل طلب سعادت است... و معرفت، از راه حواس حاصل آید و این حواس، قائم به کالبد است. معرفت، صید دل است و حواس، دام وی است و کالبد، وی را مرکب است و حمال دام وی است...
و در جای دیگر گفته شده:
عقل، وزیر دل است و چون دل، قدرت تفکر را فرمان دهد، بیندیشد. پس عقل، خادم دل است...
-----------------
اما به هر حال، از این حاشیهها که بگذریم، عموماً مجبور بودهام در طول این سالها، به دوست و همکار و خانواده و دانشجو و معلم، دلیل ماندنم را به لطف سیستم دو، تحلیل و بیان کنم و کمتر کسی را دیدهام که اتخاذ چنین تصمیمی با اتکا به سیستم یک را قابل پذیرش بداند.
تمرین دوم:
من در خرید لوازم خانه و تجهیزات مصرفی خودم، عموماً از سیستم یک استفاده میکنم. هرگز به سراغ بررسی نقدها و نظرات و تجربیات قبلی و ارزیابی قیمتها و مقایسه قابلیتها و ... نمیروم. همیشه هم در پایان، به نتیجه میرسم که این جنس تصمیمها باید به اتکا سیستم دو انجام شود. اما تا کنون در تغییر این عادت، موفقیت قابل توجهی نداشتهام (اگر چه پیشرفتهایی داشتهام).