سبزشویی | Greenwashing چیست و چرا انجام می‌شود؟

در حمام بسیاری از هتل‌های دنیا، کنار حوله یا روی آن یادداشتی را می‌بینید که شما را به استفاده‌ی مجدد از حوله تشویق می‌کند.

شکل این یادداشت‌ها و جمله‌بندی آن‌ها متفاوت است. اما حرف اصلی‌شان این است که برای شستشوی حوله لازم است آب با مواد شیمیایی شوینده مخلوط شود و پسماند حاصل از شستشو نهایتاً به فاضلاب‌ها خواهد رفت و با آب‌های زیرزمینی مخلوط خواهد شد و محیط زیست ما را آلوده خواهد کرد.

معمولاً از شما می‌خواهند حوله‌ی خود را بیش از یک مرتبه استفاده کنید. مثلاً ممکن است بگویند: «اگر حوله‌ی خود را پس از استفاده دوباره روی میله قرار دهید، ما متوجه می‌شویم که به خاطر حفظ محیط زیست، نمی‌خواهید حوله‌تان شسته شود. و البته اگر حوله را روی زمین بیندازید، همکاران ما آن را تعویض خواهند کرد.»

خود این پیشنهاد هم تا حدی از جنس سقلمه است. یعنی به شکلی طراحی شده که شما ترجیحاً آن را انجام نمی‌دهید. حس جالبی نیست حوله را روی زمین بیندازید و اتاق را ترک کنید. به نظر می‌رسد که تا کردن حوله و قرار دادن آن روی میله، کاری تمیزتر و اخلاقی‌تر است و پرستیژ بیشتری برایتان به همراه خواهد داشت.

در سال ۱۹۸۶ جِی وِستروِلد (Jay Westerveld) فعال محیط‌زیست مقاله‌ای منتشر کرد و در‌ آن گفت به نظر نمی‌رسد هتل‌ها واقعاً نگران حفظ محیط زیست و مسئولیت اجتماعی باشند، بلکه بیشتر دغدغه‌ی حفظ حوله‌های خودشان را دارند تا در اثر شستشو فرسوده نشوند و طبیعتاً هزینه‌ی شستشو هم کاهش پیدا کند (+).

او معتقد بود که هتل‌ها در بسیاری از زمینه‌های دیگر که اتفاقاً مهم‌تر و تأثیرگذارتر هم هستند، توجه چندانی به محیط زیست ندارند (مثلاً در آشپزخانه) و با این وضعیت، چندان منطقی نیست که تا این حد به شستشوی حوله‌ها حساس باشند.

وسترولد اصطلاح Greenwashing را به کار برد که در زبان فارسی آن را به سبزشویی ترجمه کرده‌اند. سبزشویی شبیه پولشویی دارای بار معنایی منفی است.

منظور وسترولد از سبزشویی این بود که شرکت‌ها می‌کوشند با ظاهر «سبز بودن» و «حمایت از محیط زیست» رد پای اثرات منفی فعالیت‌های خود بر محیط زیست را بشویند و پاک کنند.

البته این مفهوم بعداً توسعه پیدا کرد و افراد بسیاری درباره‌اش مطالعه و تحقیق کردند و کتاب و مقاله نوشتند. بحث سبزشویی گسترده‌تر از آن است که بشود همه‌ی جنبه‌های آن را در قالب یک درس گنجاند. اما در ادامه می‌کوشیم پس از تعریف سبزشویی، انگیزه های سبزشویی و همین‌طور مثالهایی از سبزشویی را مرور کنیم تا تصویری کلی از این مفهوم در ذهن‌تان شکل بگیرد.

تعریف سبزشویی چیست؟

از مقاله‌ی وسترولد که بگذریم، اولین کتاب جدی در زمینه‌ی سبزشویی حدود یک دهه بعد در سال ۱۹۹۷ منتشر شد (+). گریر و برونو نویسندگان کتاب سبزشویی، نمونه های سبزشویی را مرور کرده و آن را از جنبه‌های مختلف تحلیل کردند. اما شاید برایتان جالب باشد که در تمام کتاب، چیزی به اسم تعریف سبزشویی نمی‌بینید. مثال‌ها زیادند و مفهوم سبزشویی را در ذهن مخاطب جا می‌اندازند. اما تعریفی ارائه نشده است.

با این حال، این اولین کتاب سبزشویی، زمینه‌ی مطالعات و تحقیقات بیشتر را فراهم کرد و مطالب بیشتری در این باره منتشر شد.

بعدها فرانسس بُوِن (Frances Bowen) در سال ۲۰۱۴ کتابی به نام بعد از سبزشویی را منتشر کرد (+). اهمیت این کتاب در آن بود که بُوِن ضمن تحلیل دقیق‌تر پدیده سبزشویی، ادبیات و مقالات این حوزه را هم به خوبی مرور و جمع‌بندی کرده بود.

او ریشه اصطلاح سبزشویی را به نقل از دیکشنری‌های آکسفورد و وبستر به دو شیوه توضیح می‌دهد:

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری استراتژی کسب و کار به شما پیشنهاد می‌کند: