دوره دیجیتال مارکتینگ | سرفصلهای پیشنهادی متمم
همانطور که میدانید، ما در برخی از درسهای پرطرفدار، سرفصلهای پیشنهادی خود را برای یک دوره آموزشی با استاندارد متمم، اعلام میکنیم.
چنانکه برای درس مذاکره هم سرفصل های پیشنهادی برای یک دوره آموزشی ارائه شده و اتفاقاً مورد استقبال دوستان متممی نیز قرار گرفت.
این بار تصمیم گرفتیم سرفصل یا اصطلاحاً سیلابس پیشنهادی متمم برای یک دوره دیجیتال مارکتینگ را ارائه کنیم.
لازم به ذکر است که ما ادعا نداریم که سرفصل ارائهشده، کاملترین سرفصل و بهترین گزینه برای یک دوره جامع دیجیتال مارکتینگ است؛ اما فعلاً آن را در حد نسخهی اولیه مناسب میدانیم و قطعاً به تدریج نسخههای کاملتر آن را نیز منتشر خواهیم کرد.
نکاتی که در سرفصلهای پیشنهادی برای مذاکره گفتیم، در اینجا هم مصداق دارند:
سرفصل های یک دوره آموزشی باید بر اساس نوع و تعداد مخاطب، سابقهی ذهنی و تجربهی عملی مخاطب، نیازها و دغدغههای مخاطب، مدت زمان دوره و دهها عامل دیگر تعریف و تعیین شود.
با این حال، فهرست زیر کمک میکند تا جغرافیای بحث بازاریابی دیجیتال بهتر مشخص شود و شاید بتواند به عنوان یک فهرست کمکی، مورد استفادهی دوستانی قرار گیرد که با دیجیتال مارکتینگ و حواشی آن درگیر هستند:
- مفاهیم پایه مارکتینگ
- مفاهیم پایه CRM و ارتباط با مشتری
- مفاهیم اولیه در حوزه رسانه و مدیریت رسانه
- مفاهیم پایه مرتبط با تبلیغات و کمپین های تبلیغاتی
- مفاهیم مرتبط با مدیریت محتوا
- اصول، تکنیکها و استانداردهای حضور در فضای آنلاین
- سنجش و ارزیابی اثربخشی فعالیتها
- ممیزی فعالیتهای دیجیتال مارکتینگ
مفاهیم پایه مارکتینگ
بسیار مهم است به خاطر داشته باشیم که دیجیتال مارکتینگ یک نوع از مارکتینگ (نوع دیجیتال آن) است و بنابراین در آموزش آن، بیش از آنکه سرگرم بازی با ابزارهای دیجیتالی شویم، مهم است که پایه مارکتینگ مخاطب را تقویت کرده و عمق آشنایی او با مدیریت بازاریابی را افزایش دهیم.
موضوعات زیر میتوانند در این زمینه کمککننده باشند:
بازاریابی چیست و چرا به سراغ بازاریابی میرویم؟ بازاریابی با فروش چه تفاوتی دارد؟
از کجا میتوانیم مطمئن شویم که به جای بازاریابی دیجیتال (Digital Marketing) درگیر فروش دیجیتالی (Digital Selling) نشدهایم؟
بازاریابی در دنیای دیجیتال چه بازوها و توانمندیهای تازهای پیدا میکند؟ بازاریابی دیجیتال در کجای ارتباطات یکپارچه بازاریابی (IMC) قرار میگیرند؟
مزایای دیجیتال مارکتینگ چیست؟ ارزانتر بودن، حدس اول همه است؛ اما میدانیم که دیجیتال مارکتینگ واقعی، چندان هم ارزانتر نیست. در اینجا میتوان روی فاکتورهای زیر تأکید کرد:
- امکان شناخت بهتر از فاکتورهای دموگرافیک مخاطبان (به صورت بالقوه)
- امکان تعریف شاخصهای مختلف در حوزهی عملیاتی و عملکرد و استقرار سیستم کنترل مدیریتی برای فرایندها
- امکان سنجش اثربخشی و نرخ بازگشت سرمایه برای فعالیتهای مختلف
- امکان ایجاد Engagement و درگیری ذهنی بیشتر (به صورت بالقوه و نه الزاماً)
- امکان دسترسی به موبایل و استفاده از این ابزارِ همیشههمراه در دنیای معاصر (در شرایطی که میدانیم در اوج تنهایی هم، موبایل همراه اغلب انسانهاست)
مفاهیم پایه CRM و ارتباط با مشتری
مدیریت ارتباط با مشتری، موضوعی جدا از دیجیتال مارکتینگ است و اگر چه به شدت بر ابزارهای دیجیتالی تکیه دارد، اما بیشتر به مارکتینگ نزدیک است تا دیجیتال مارکتینگ.
با این حال، برخی از مفاهیمی که به شدت مورد نیاز یک دیجیتال مارکتر هستند، در آموزش CRM مطرح شده و آموزش داده میشوند. ضمن اینکه آشنایی اولیه با مفاهیم CRM (و نه ابزارها و بحثهای تکنیکی آن) میتواند فراگیران دیجیتال مارکتینگ را از غرقشدن در تکنیکها دور کرده و به اهداف واقعی دیجیتال مارکتینگ نزدیکتر کند.
برخی از مفاهیمی که در این زمینه قابل بحث هستند به شرح زیرند:
انواع مدلهای CRM قیف فروش شاخص هزینه جذب مشتری تولید لید (Lead) یا سرنخ وفاداری مشتریاینکه گیمیفیکیشن را زیرمجموعهی CRM در نظر بگیرید یا مدیریت بازاریابی، کمی سلیقهای است. اما به هر حال، گیمیفیکیشن هم بحثی است که میتوان آن را در سرفصلهای یک دوره دیجیتال مارکتینگ جامع گنجاند.
مفاهیم اولیه در حوزه رسانه و مدیریت رسانه
برخی از مفاهیمی که در این زمینه قابل بحث هستند به شرح زیرند:
تعریف رسانه (و تفاوت آن با ابزارهای رسانهای)
مخاطب شناسی و تعریف (یا تعیین) پرسونای مخاطب
اهمیت مربوط بودن مخاطب به فعالیت و محصول و کسب و کار ما
شاخصهای سنجش اثربخشی رسانه
- مالکیت رسانه (Owned)
- پرداخت پول و اجاره رسانه (Paid)
- پوشش رسانهای (Earned)
مفاهیم پایه مرتبط با تبلیغات و کمپین های تبلیغاتی
در اینجا هم، پیشنهاد ما این است که مانند توضیحی که دربارهی اهمیت مارکتینگ در دیجیتال مارکتینگ گفته شد رفتار شود. به این معنا که در کمپین تبلیغاتی دیجیتال، کمپین بودن و تبلیغاتی بودن مهمتر از دیجیتالی بودن است و پیش از ورود به دنیای گستردهی ابزارهای دیجیتالی، مهم است که فراگیران دیجیتال مارکتینگ با مبانی تبلیغات و مفهوم کمپین تبلیغاتی آشنا شود:
کمپین تبلیغاتی چیست؟ مدل ۵M در کمپینها
آشنایی با برخی هدفهای متداول در هدفگذاری تبلیغات:- افزایش آگاهی از برند
- تولید سرنخ یا Lead
- افزایش فروش
- اطلاعرسانی به مشتریان
- افزایش کیفیت خدمات به مشتریان
- درگیر کردن مشتریان (افزایش Engagement)
- افزایش ترافیک وبسایت
گروه هدف را چگونه انتخاب و تحلیل میکنند
نقشه سفر مشتری و اهمیت آن در طراحی کمپین اثربخش
تفاوت مفاهیمی مانند «دیده شدن تبلیغ» و «اثرگذاری تبلیغ» و «اقدام بر اساس تبلیغ» و «درگیر شدن با تبلیغ»
مدل AIDA در تبلیغات طراحی پیام تبلیغاتی تبلیغ نویسی (به عنوان یکی از زیرمجموعههای کپی رایتینگ)مفاهیم مرتبط با مدیریت محتوا
برای محتوا و مدیریت محتوا همچنان میتوان از اصطلاحات مطرح شده در الگوی کلاسیک آمیخته بازاریابی استفاده کرد. از Price که بگذریم، تولید و توزیع و ترویج میتوانند یک تقسیمبندی خوب در اختیار ما قرار دهند.
تولید محتوا (Content Production)
بخش تولید محتوا زیرمجموعههای بسیاری دارد که ما صرفاً به برخی از آنها اکتفا میکنیم:
آشنایی با #انواع محتوا کپی رایتینگ (copywriting): به معنای عامِ هنر تألیف و تدوین متن کپی رایت (copyright): به معنای حفظ حقوق دیگران طراحی و بهکارگیری تقویم محتوا بازسازی و بازآفرینی محتواتوزیع محتوا (Content Distribution)
توزیع محتوا مثل پخش و توزیع هر کالای دیگر، به کانالهایی میپردازد که از طریق آن میتوان محتوا را به دست مخاطب آن رساند.
معمولاً در این بخش به آموزش چهار کانال اصلی، نقاط قوت و ضعف هر یک و ابزارهای بهکارگیری آنها پرداخته میشود. چهار کانال اصلی به شرح زیر هستند:
- وب
- شبکه های اجتماعی
- موبایل (با وجودی که شامل دو مورد قبلی است، )
- فضای فیزیکی
دربارهی موبایل ذکر این نکته ضروری است که همه میدانیم موبایل با شبکههای اجتماعی و وب، همپوشانی دارد. اما مناسبتر است به خاطر ویژگیهای خاص موبایل و پتانسیلهای موبایل مارکتینگ به صورت مستقل به آن پرداخته شود.
فضای فیزیکی را هم نباید به عنوان یکی از کانالهای توزیع محتوای دیجیتال فراموش کرد. از فلشمموریهایی که در همایشها هدیه داده میشود تا QR-Codeهایی که روی در و دیوار میبینیم، همگی مصداقهای استفاده از فضای فیزیکی برای رساندن محتوای دیجیتال به دست مشتری هستند.
بحث دیگری هم که در توزیع محتوا مطرح میشود و ما در آشنایی با مبانی رسانه گنجاندیم، سه شیوهی دسترسی به فضای رسانهای (یعنی همان خرید، اجاره، پوشش رسانهای) است.
همچنین گاهی سرفصلهای دیگری هم در این بخش قرار میگیرند که ما آنها را در ادامه با عنوان ترویج محتوا یا Content Promotion مطرح کردهایم.
ترویج محتوا (Content Promotion)
تقریباً بسیاری از دوره های دیجیتال مارکتینگ روی این قسمت متمرکز میشوند و وقتی از آموزش دیجیتال مارکتینگ حرف میزنند، غالب موضوعاتشان در حیطهی ترویج محتوا میگنجد.
برخی از مهمترین سرفصلهای مرتبط با ترویج محتوا به شرح زیر هستند:
سئو و مباحث مرتبط با آن (از نحوه عملکرد موتورهای جستجو تا کلمات کلیدی و لینک سازی و صفحات ریشه و تحلیل نتایج)
ایمیل مارکتینگ (از تولید لیست ایمیل تا انتخاب پلتفرم مناسب و اجرا و تحلیل کمپین و بهینهسازی نرخ تبدیل)
اینفلوئنسر مارکتینگ افیلیت مارکتینگ یا بازاریابی مشارکتی (پورسانتی) بازاریابی ویروسی / بازاریابی دهان به دهانتبلیغات کلیکی (PPC) و سرویسهای رایج در این حوزه (از جمله Google AdWords)
تبلیغات بنری و تبلیغات بر مبنای نمایش (Impression)
تبلیغ در شبکه های اجتماعی (SMM)
بهینهسازی برای حضور موثرتر در شبکههای اجتماعی (SMO یا Social Media Optimization که با کمی اغماض، معادل SEO برای شبکههای اجتماعی محسوب میشود)
تبلیغ در شبکه های اجتماعی (SMM) طراحی صفحههای فرود حرفهای (برای افزایش اثربخشی سایر تکنیکهای پروموشن)اصول، تکنیکها و استانداردهای حضور در فضای آنلاین
یک سرفصل و سیلابس مناسب، باید همیشه یک بخش انعطافپذیر را شامل شود تا مدرس بتواند بسته به فضای کلاس و نوع مخاطب یا بازخوردی که در طول دوره دریافت میکند، «مطالب طبقهبندینشده یا باقیمانده» و نیز «پیشبینینشده اما درخواستشده» را در آن بگنجاند.
عنوان Online Presence یا اصول و تکنیکها و استانداردهای حضور آنلاین میتواند چنین کارکردی داشته باشد.
برخی از عناوین شناختهشدهای که بهصورت پیشفرض میتوان در این بخش قرار داد به شرح زیرند:
آشنایی با مبانی UI/UX
حضور در فضای وب
حضور در رسانههای اجتماعی
روابط عمومی دیجیتال
هر یک از این موارد میتوانند موضوع یک دوره مستقل و تخصصی باشند. بنابراین تصمیمگیری مدرس دیجیتال مارکتینگ دربارهی اینکه تا چه حد میخواهد وارد هر یک از آنها شود، به تجربه و تشخیص خود او باز میگردد.
مثلاً برای شبکههای اجتماعی میتوان عناوین زیر را مطرح کرد:
شبکه های اجتماعی
شبکه های اجتماعی موجود در جهان و حجم و پرسونای مخاطبان و الگوی استفاده از آنها (مثلاً با عنوان Social Media Landscape)
تولید محتوا برای شبکههای اجتماعی (و تفاوتهای آن با تولید محتوا برای وبسایتها و وبلاگها)
ویژگیهای یک تقویم محتوای مناسب شبکههای اجتماعی تشخیص ترندها و استفاده از آنها (مثلاً با عنوان Trendspotting) سرویسهای مدیریت حضور در شبکههای اجتماعی (مانند Hootsuite و امثال آن)توجه داشته باشید که بسیاری از این مباحث، زیرِ عنوانهای دیگر مطرح شدهاند و این بخش میتواند صرفاً تکملهای بر حرفهای گفته شده باشد.
سنجش و ارزیابی اثربخشی فعالیتها
اینکه چه موضوعاتی را در این بخش میگنجانید، تا حد زیادی سلیقهای است. اما اصل مسئله مبنی بر اینکه یک مدرس دیجیتال مارکتینگ، باید برای Impact & Insights وقت بگذارد و اهمیت آن را به فراگیران دیجیتال مارکتینگ توضیح دهد، قطعی است.
در این بخش میتوان کمی مبانی تئوریک را با مقداری معرفی ابزارها مخلوط کرده و ارائه کرد. چند مورد زیر، از جمله پیشنهادهای متمم هستند:
آشنایی با دو مفهوم فرایند و شاخص و شرح اهمیت تعریف شاخص برای سنجش کارایی و اثربخشی فرایند
روش تحقیق در فضای دیجیتال (قابل استفاده برای قبل از پروژه، در طول پروژه و پس از پروژههای دیجیتال مارکتینگ)
ابزارهایی مانند کنسول سرچ گوگل و گوگل آنالیتیکس
شاخصهای داخلی سنجش عملکرد (شاخصهایی که بدون نیاز به سرویسهای بیرونی، وضعیت کلی ما را نشان میدهند و میتوانند برای اندازهگیری موفقیت فعالیتهای دیجیتال مارکتینگ بهکار بیایند)
شاخصهای ارزیابی میزان تبدیلشدن مخاطب به مشتریالگوها و تکنیکهای Attribution (کسی که امروز مشتری میشود، از چه کانالی وارد مجموعهی ما شده؟ شاید کسی که امروز از فروشگاه خرید میکند، قبلاً ما را در اینستاگرام دیده و بالعکس)
ممیزی فعالیتهای دیجیتال مارکتینگ
دستهای از کسانی که در دوره های دیجیتال مارکتینگ شرکت میکنند، هدفشان ورود به کارهای اجرایی این حوزه نیست. بلکه قرار است در قالب مشاور، به بازوی فکری مشورتی و فکری در اجرای برنامه های دیجیتال مارکتینگ تبدیل شوند.
برای چنین افرادی، آشنایی با فرایند آدیت کردن یا ممیزی (Audit) میتواند بسیار مفید و اثربخش باشد.
به این معنا که بتوانند با:
- ارزیابی اثربخشی فعالیتها
- ارزیابی ریسکها
- استقرار سیستمهای کنترل مدیریتی
- و نیز تعیین تکلیف بحث Governance (هر دپارتمانی در چه حدی و چگونه حق اعمال نظر در فعالیتهای دیجیتالی را دارد و منافع همهی ذینفعان چگونه تأمین میشود و از کجا مطمئن باشیم دپارتمان دیجیتال مارکتینگ منافع خود را بر منافع کل مجموعه در اولویت قرار نمیدهد)
نقش مهمی در ارتقاء جایگاه دیجیتال مارکتینگ در کسب و کارها داشته باشند.
تأکیدها و توصیههای پایانی
نکتهی اول اینکه همانطور که در ابتدا گفته شد، این سرفصلها صرفاً یک نسخهی سادهی اولیه برای طراحی دوره دیجیتال مارکتینگ هستند. بنابراین آن را صرفاً در حد فهرست ایده در نظر بگیرید و متمم هم ادعایی بیشتر از این ندارد.
ضمناً ما چیزی تحت عنوان استراتژی محتوا یا بازاریابی محتوایی در این سرفصلها نگنجاندیم.
علت هم این است که مدرسان بسته به سلیقهی خود، زیرمجموعهای از همین سرفصلها را به عنوان استراتژی محتوا یا بازاریابی محتوایی مطرح میکنند و تکرار دوبارهی آنها میتوانست همپوشانی بسیار جدی ایجاد کند.
نکتهی دوم اینکه در یک سرفصل حرفهای دیجیتال مارکتینگ، بهتر است بخشی به عنوان محدودیتهای دیجیتال مارکتینگ یا جایی که دیجیتال مارکتینگ بهکار نمیآید نیز گنجانده شود.
هیچ ابزاری همیشه و همهجا مفید نیست و اگر فراگیران دیجیتال مارکتینگ، محدودیتهای آن را نشناسند، ممکن است در اظهارنظرها و تصمیمگیریها ناپختگیهایی از خود نشان دهند.
نکتهی سوم هم اینکه دیجیتال مارکترها در موارد بسیاری، با جزئیات عملیاتی درگیر نمیشوند. مثلاً معمولاً درگیر کدهای HTML و CSS یا ادیت کردن عکس در فتوشاپ نخواهند شد.
اما اگر بخش کوچکی از دوره دیجیتال مارکتینگ به آشنایی اولیه با بعضی از این ابزارها اختصاص پیدا کند، انتظارات دیجیتال مارکتر از همکارانش در تیم دیجیتالی شرکت، معقولتر خواهد شد و زبان مشترک بهتری هم با آنها پیدا خواهد کرد.
بنابراین شاید مناسب باشد در حد پنج یا ده درصد دوره به کارکردن ابتدایی با برخی ابزارهای غیرمرتبط با دیجیتال مارکتینگ اختصاص پیدا کند.
ادیت کردن چند نمونه عکس با فتوشاپ یا تولید یک صفحهی وب ساده با MS Expression (برای اجتناب از محیطهای پیچیدهتر مثل Dreamweaver) میتواند نمونهای از این فعالیتها باشد.
دیجیتال مارکتر اگر کمی با کارها و چالشها و دشواریهای همکاران دور و نزدیک خود آشنا شود، خودش را تنها محور و پایهی پروژهها و فعالیتها نمیبیند و همین مسئله، به موفقیت بیشتر او در کار تیمی کمک خواهد کرد.
دوست عزیز. شما با عضویت رایگان به عنوان کاربر آزاد متمم میتوانید به حدود نیمی از چند هزار درس متمم دسترسی داشته باشید.
همچنین در صورت تمایل، با پرداخت هزینه عضویت به همهی درسهای متمم دسترسی خواهید داشت:
البته از میان درسهای مطرح شده، درسهای زیر بیشتر به فضای دیجیتال نزدیک هستند:
تولید محتوا | استراتژی محتوا | آموزش بازاریابی محتوا
سواد دیجیتال | دیجیتال مارکتینگ
ایمیل مارکتینگ | شبکه های اجتماعی | آموزش CRM
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید دربارهی متمم بیشتر بدانید، میتوانید نظرات دوستان متممی را دربارهی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی میشناسند:
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری دیجیتال مارکتینگ به شما پیشنهاد میکند: