مهارت یادگیری، تکنیکها و روشهای یادگیری بهتر

یادگیری تا چند دهه قبل، کمتر به عنوان یک مهارت مورد توجه قرار می‌گرفت.

اصطلاحی که بیش‌ از یادگیری رواج داشت، هوش بود.

چیزی به نام ضریب هوشی یا بهره هوشی که معمولاً آن را با مخفف IQ می‌شناسیم، در ذهن بسیاری از مردم جایگاه بالایی پیدا کرده بود.

اگر کسی در آموختن توانمند بود، همه چیز را به بهره هوشی بالای او مربوط می‌دانستند و ضعف در یادگیری هم به بهره هوشی پایین نسبت داده می‌شد.

البته در این میان، به نقش معلم و سیستم آموزشی هم تا حدی توجه می‌شد. خصوصاً طی چند قرن اخیر که نظام آموزشی متمرکز شکل گرفت و یکی از انتظارات مهم خانواده‌ها از دولت‌ها این بود که ساختاری رسمی و متمرکز و منسجم برای آموزش و تربیت فرزندانشان ایجاد کنند.

آموزش و پرورش و نظام آموزش عالی در کشور خودمان و دانشگاه‌ها و کالج‌ها در سراسر جهان، همگی بر اساس این انتظار طراحی شدند و شکل‌ گرفتند.

تعریف یادگیری در روانشناسی و علوم مدیریتی

اگر به دنبال یک تعریف برای یادگیری (Learning) باشید که دانشمندان بسیاری آن را پذیرفته‌ باشند و بتوانید بدون اینکه با نقد جدی روبرو شوید آن را همه جا مطرح کنید، باید بگوییم که متاسفانه چنین تعریفی وجود ندارد.

در حوزه‌های روانشناسی رفتارگرا، نوروساینس، روانشناسی شناختی، روانشناسی رشد و روانشناسی اجتماعی، تعریف‌های بسیار متنوعی از یادگیری وجود دارد.

مثلاً  روانشناسان رفتارگرا، یادگیری را به عنوان تغییر رفتار بر اثر تاثیرات محیطی تعریف می‌کنند. بنابراین اگر یادگیری به تغییر رفتار منتهی نشود، نمی‌پذیرند که یادگیری اتفاق افتاده است. 

این تعریف در میان افراد فعال در حوزه توسعه فردی و یادگیری مدیریت، علاقه‌مندان زیادی دارد. چون به هر حال، انتظار می‌رود دستاورد نهایی مدیریت و توسعه فردی هم از جنس رفتارهای مشهود باشد و هیچ‌کس به یک مدیر یا کارمند، به خاطر سفر‌های ذهنی بدون نتیجه‌ی بیرونی، حقوق نمی‌دهد.

اما یک نکته‌ی مهم وجود دارد که باید به آن توجه داشته باشیم:

منظور از آموزش رسمی یا آموزش عمومی، این است که سازمان‌هایی بزرگ و معمولاً بروکراتیک، مسئولیت آموزش را بر عهده می‌گیرند و هزاران نفر در دفاتر برنامه ریزی درسی می‌نشینند و درس‌های مختلف و موضوعات مناسب برای آموزش را تعیین کرده و محتوای درسی مناسب برای آن را تدوین می‌کنند.

[ مطلب مرتبط: نظام آموزشی چگونه خلاقیت را نابود می‌کند؟ ]

کاهش نقش یادگیری متمرکز در عصر دیجیتال

شاید در محیط‌های علمی و آکادمیک، تعریف‌های جدید از یادگیری بود که باعث شد ضعف نظام آموزشی رسمی و متمرکز بهتر دیده شود.

اما مهم‌ترین عاملی که باعث شد اهمیت آموزش متمرکز در ذهن عموم مردم کم‌رنگ‌تر شود، توسعه فناوری اطلاعات و رواج ابزارهای ارتباطی نوین مانند وب و شبکه های اجتماعی بود.

به این مثال توجه کنید:

همه خودشان یاد گرفته‌اند به شکل خودآموز با جهان جدید ارتباط برقرار کنند و آموزش رسمی هر روز یک پله در مقابل یادگیری فردی عقب‌نشینی می‌کند و سنگرها را می‌بازد.

اهمیت آشنایی با تکنیک‌ها و روشهای یادگیری در عصر دیجیتال

با توجه به آنچه تا کنون گفته شد می‌توانیم توافق کنیم و دو واژه‌ی زیر را با معنایی متفاوت به کار ببریم:

• آموزش: به معنای تزریق دانش و مهارت از سمت معلم به دانش‌آموز
• یادگیری: به مفهوم تلاش فعال و دائمی دانش‌آموز و دانشجو برای جستجو و جذب دانش و بهبود مهارت

البته آموزش و یادگیری همیشه در کنار هم بوده‌اند. آنچه در اینجا مطرح کردیم، این است که سهم اصلی در گذشته در اختیار آموزش بوده و اکنون در اختیار یادگیری قرار گرفته است.

مخاطب درس تکنیکها و روش های یادگیری چه کسانی هستند؟

ما درس مهارت و روشهای یادگیری را برای همه دوستان متممی در نظر گرفته‌ایم.

به بیان دیگر، بر این باور هستیم که حتی اگر برخی دوستان، صرفاً خواننده‌ی مطالبی مانند زنگ تفریح‌ یا پاراگراف فارسی متمم نیز هستند، هم‌چنان مناسب است که برای درس مهارت یادگیری وقت بگذارند. چون آشنایی با مهارت یادگیری می‌تواند تاثیرات مثبت خود را در همه‌ی جنبه‌های زندگی ما نشان دهد.

با این حال، به طور خاص، اصرار داریم دوستانی که قصد مطالعه و یادگیری درس‌های مدیریت کسب و کار متمم را دارند، حتماً مطالعه و مرور درس مهارت یادگیری را نسبت به سایر درس‌ها در اولویت بالاتری قرار دهند.

نقش هدف گذاری، برنامه ریزی، انگیزه، مدیریت زمان و نظم شخصی در یادگیری

اگر قصد داشته باشید یک دوره آموزشی کامل در زمینه یادگیری را بگذرانید، لازم  است با برخی مهارت‌های دیگر هم آشنا باشید.

به عنوان مثال، نباید از مهارت برنامه ریزی غافل شویم.

هم‌چنین باید به خاطر داشته باشیم که بدون توانایی در مدیریت زمان و بدون داشتن نظم شخصی (یا نظم درونی) نمی‌توانیم انتظار دستاوردهای ارزشمندی در زمینه یادگیری داشته باشیم.

چون یادگیری یک فعالیت تفننی کوتاه‌مدت نیست. بلکه یک روش و سبک دائمی در نگاه به دنیا و محیط اطراف است که باید بخشی از زندگی ما را پیوسته به خود اختصاص دهد.

انگیزه داشتن و مدیریت انگیزه هم بحث مهم دیگری است که در یادگیری نقش مهمی ایفا می‌کند.

حتی اگر کسی تمام تکنیک‌ها و اصول و مبانی یادگیری را بداند و مهارت یادگیری را هم به خوبی فرا بگیرد، همچنان تا زمانی که انگیزه‌ای برای یادگیری نداشته باشد هیچکس انتظار ندارد در مسیر رشد و یادگیری به فردی موفق و متمایز تبدیل شود.

ما با توجه به اینکه این مباحث را جداگانه مطرح کرده‌ایم، در مجموعه درس‌های مهارت یادگیری کمتر به سراغ آنها می‌رویم. اما نباید نقش آنها را در بحث یادگیری فراموش کنیم و کوچک بشماریم.

موضوعات اصلی مورد بحث در درس مهارت یادگیری

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مهارت یادگیری به شما پیشنهاد می‌کند: