تعریف انگیزه چیست؟ نظریه های انگیزش دنبال چه هستند؟
کلماتی که زیاد در گفتگوهای روزمره به کار میروند، معمولاً معنای عمیق خود را در ذهن ما از دست میدهند، خصوصاً اگر پایشان به موضوعات متنوع هم باز شود. «انگیزه» نمونهای از همین کلمات است.
به این جملهها نگاه کنید: «بیانگیزه شدهام.» «هنوز انگیزهام را حفظ کردهام و از تلاش دست برنداشتهام.» «دیگر انگیزهای برای ادامه دادن نداشت. همین بود که به زندگیاش پایان داد.» «میدانم ورزش برایم خوب است. اما انگیزه ورزش ندارم.» «فقط حرفهای انگیزشی زد. چیز خاصی نگفت.»
کلمههای انگیزه و انگیزش، گاهی آنقدر چندلایه میشوند که اگر دقت نکنیم، معنای پنهان در آنها را نمیبینیم. مثلاً کسی را در نظر بگیرید که میگوید «دیگر هیچ انگیزهای ندارم و میخواهم خودکشی کنم.» این در حالی است که هر رفتاری، حتی خودکشی، انگیزه میخواهد. دقیقتر این است که بگوییم او انگیزهاش را برای ادامه زندگی از دست داده است.
وقتی با این عینک به گفتار و رفتار خودمان و دیگران نگاه میکنیم، چیزهایی به چشممان میآید که پیش از این از نگاهمان پنهان بوده است.
چرا باید مفهوم انگیزه را بهتر بشناسیم؟
بسیاری از موضوعاتی که در مدیریت کسب و کار و توسعه فردی مطرح میشوند، به نوعی با انگیزه گره خوردهاند:
- نمیشود از برنامه ریزی حرف بزنیم و از انگیزه نگوییم. یکی از علل بیتوجهی به برنامه ریزی و رها کردن برنامهها از دست دادن انگیزه است.
- انگیزه با هدف گذاری نیز گره خورده و هم در انتخاب هدف و هم در اقدام و پیگیری هدف خود را نشان میدهد.
- عادتهای فردی هم با انگیزه سر و کار دارند. هم تثبیت یک عادت جدید به انگیزه نیاز دارد و هم تغییر دادن یک عادت تثبیتشده
- کسانی هم که در زمینهٔ کوچینگ فعالیت میکنند، مستقل از این که درگیر کدامیک از انواع کوچینگ باشند، باید مفهوم انگیزه و نظریه های انگیزش را به خوبی بشناسند. چون مشکل بسیاری از انسانها انگیزه است (چه افزایش انگیزه برای رفتارهای درست و چه مهار کردن انگیزه برای رفتارهای مخرب و ناکارآمد)
- مدیران هم دائماً با انگیزه سر و کار دارند. یکی از مهمترین وظایف مدیر، ایجاد و حفظ انگیزه در کارکنان است. حتی اگر به بحث تفاوت مدیر و رهبر – که این سالها بسیار مُد شده – توجه کنید، یکی از تفاوتهای اصلی که مدام به آن اشاره میکنند انگیزهبخشی و انگیزهآفرینی رهبران است.
شناخت و درک عمیقتر انگیزه کمک میکند در مورد هر رفتاری که مد نظر ماست، به پرسشهایی از این دست پاسخ دهیم:
چرا این رفتار شروع شد؟ چرا این رفتار شروع نمیشود؟
چرا فرزند من دیگر به اندازهٔ قبل درس نمیخواند؟ چرا ورزش را شروع نمیکنم؟ چرا شروع رژیم غذایی را عقب میاندازم و امروز و فردا میکنم؟ چرا با اینکه وقت دارم، یادگیری زبان را شروع نمیکنم؟ چرا رفتارهای اعتراضی در کارخانه شروع شد؟ چرا با وجودی که مدتها است از ترک سیگار حرف میزنم، این کار را شروع نمیکنم؟ چرا همیشه برای پسانداز کردن بهانهتراشی میکنم؟
چه شد این رفتار ادامه پیدا کرد؟ چه شد که این رفتار متوقف شد؟ چرا شدت آن تغییر کرد؟
چه شده که دوستم مدتهاست ورزش روزانه انجام میدهد و آن را رها نمیکند؟ چه چیزی باعث شد که رژیم غذایی خود را ادامه دهم؟ چه شد که به اندازهٔ قبل دنبال پیدا کردن دوستان جدید و رابطههای تازه نیستم؟ چرا پس از حدود یک هفته اعتراضها در کارخانه هنوز ادامه دارد؟ چه شد کارگران اعتصاب کرده به سر کار خود برگشتند؟ چرا مطالعهٔ من نسبت به سال گذشته کمتر شده است؟ چرا همکارمان که قبلاً در جلسات مشارکت فعال داشت، اکنون دیگر مشارکت ندارد؟
چه شد که از میان گزینههای مختلف این رفتار انتخاب شد؟ چرا جهت این رفتار در طول زمان تغییر کرد؟
چرا اخیراً کمتر کتاب میخوانم و بیشتر در شبکه های اجتماعی وقت میگذرانم؟ چرا کارگرانی که قبلاً افزایش حقوق میخواستند؛ الان در پی تغییر مدیرعامل هستند؟ چرا برخی از کارمندان به جای موضعگیری رسمی، به اعتراضات غیررسمی روی آوردهاند؟ قبلاً وقتی احساس میکردند هدف پروژه دور از دسترس است، درخواست دورههای آموزشی میکردند، اما الان اصرار دارند هدف را تعدیل کنند. چرا؟ چه شده که یکی از همکاران که پیش از این مدام در پی ارتقاء جایگاه شغلی بود، الان بیشتر برای کاهش زمان حضور در شرکت چانهزنی میکند؟
همانطور که میبینید، بسیاری از سوالهایی که ما در زندگی شخصی و حرفهای با آنها مواجه میشویم، به انگیزه ربط دارند و هر چقدر بهتر بتوانیم به سوالاتی از این دست پاسخ دهیم، تنشها، تعارضها و اتلاف منابعمان کمتر و دستاوردهایمان بیشتر خواهد شد.
تعریف انگیزه از نگاه شما چیست؟
پیش از این که تعریف انگیزه را در ادامهٔ همین درس بخوانید، چند لحظه صبر کنید. ابتدا به ذهن خودتان رجوع کنید و ببینید انگیزه برای شما چه معنایی دارد و کلمه انگیزه را در چه شرایطی به کار میبرید.
اگر میتوانید و فرصت دارید، یک برگ کاغذ بردارید یا دفتر یادداشت موبایلتان را باز کنید و چند جمله درباره انگیزه از نگاه خودتان بنویسید. سوالهای زیر میتواند ذهنتان را بازتر کند:
آیا دو کلمهٔ «انگیزه» و «شوق» برای شما معنای یکسان دارند؟ تفاوتشان چیست؟
آیا «انگیزه داشتن» و «هدف داشتن» لازم و ملزوم هم هستند؟ یا ممکن است کسی هدف داشته باشد و انگیزه نداشته باشد (و یا برعکس: انگیزه داشته باشد و هدف نداشته باشد)؟
پایهٔ انگیزه، احساس است یا منطق؟ (یا هر دو؟)
وقتی مدیران میگویند کارکنانشان انگیزه ندارند، دقیقاً منظورشان چیست؟
شرایط محیطی چه نقشی در شکلگیری، تقویت و تضعیف انگیزهٔ ما دارد؟
گذشتهٔ هر یک ما چگونه خودش را در انگیزههای امروزمان نشان میدهد؟
آیا میتوان منشاء انگیزهها را ارزشگذاری کرد؟ (انگیزه خوب و انگیزه بد). مثلاً بگوییم انگیزهٔ تو از یادگیری، رقابت است و خوب نیست. انگیزهٔ من از یادگیری، رشد فردی است و این خوب است.
آیا فرهنگ میتواند بر نوع و شدت انگیزهها تأثیر بگذارد؟ اگر میتواند، چه سهمی از انگیزههای ما از محیط فرهنگیمان رنگ گرفته؟
آیا انگیزه به شکل ناگهانی هم به وجود میآید و از بین میرود؟ یا شکلگیری و نابودی آن همیشه طی یک روند اتفاق میافتد؟
معنی انگیزه چیست؟ خود لغت انگیزه به چه معناست؟
پیش از این که به سراغ تعریف علمی انگیزه و بحثهای وابسته به آن برویم، اجازه بدهید چند جمله درباره معنی خود کلمه انگیزه صحبت کنیم.
انگیزه (motivation) با کلمهٔ لاتین motivus همریشه است و در زبان انگلیسی با کلمههای move و motion همخانواده محسوب میشود. بنابراین مفهوم motivation در انگلیسی را باید به «برخاستن، اقدام کردن و حرکت» نزدیک دانست.
در فارسی هم انگیختن و انگیزاندن از قدیم به معنی «حرکت دادن، جنباندن، شوراندن، بلند شدن» به کار میرفته است. این مصرع حافظ را همه حفظیم که میگوید «اگر غم لشکر انگیزد که خون عاشقان ریزد». در کلیله و دمنه هم میخوانیم که کلیله به دمنه میگوید: «باران دوصد ساله فرو ننشاند / این گرد بلا را که تو انگیختهای.»
بنابراین، مستقل از تعریف علمی انگیزه، حداقل در حد حرف روزانه میدانیم که معنای انگیزه را باید «برخاستن و تکان خوردن و اقدام کردن» در نظر گرفت.
تعریف انگیزه چیست؟
پیش از این که به سراغ تعریف انگیزه برویم، باید این نکته را به خاطر داشته باشید که «انگیزه» یک مفهوم انتزاعی است. یعنی چیزی مثل قد و وزن و سرعت نیست که بشود آن را دید و به راحتی اندازه گرفت و همه کموبیش بر سر آن توافق داشته باشند. انگیزه «جایی در بدن» یا «جایی در محیط اطراف» نیست که مستقیماً قابل مشاهده و بررسی باشد.
طبیعتاً حالا میپرسید: اگر نمیدانیم انگیزه چیست، پس این همه تحقیق و پژوهش دربارهٔ انگیزه از کجا آمده؟ دانشمندان دقیقاً چه چیزی را اندازه میگیرند و بررسی میکنند؟
پاسخ این است که دانشمندان تعدادی «نشانه» برای انگیزه تعریف میکنند و آنها را بررسی میکنند. مثلاً فرض کنید یک نفر همیشه صبحها نیم ساعت ورزش میکرده. اما اخیراً چهل دقیقه ورزش میکند. محققانی که این فرد را بررسی میکنند، به خاطر «افزایش زمان ورزش» فرض میکنند انگیزهٔ او برای ورزش بیشتر شده است.
در ادامه با استفاده از کتاب انگیزش و هیجان مارشال ریو و چند منبع دیگر، تعدادی از نشانه های انگیزه را فهرست میکنیم (+/+):
دسترسی کامل به این درس و سایر درسهای هدف گذاری برای اعضای ویژهٔ متمم در نظر گرفته شده است. با عضویت ویژه به درسهای بسیار بیشتری دسترسی پیدا میکنید که میتوانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:
فهرست درسهای مختص کاربران ویژه متمم
با توجه به بررسیهای ما دوستان علاقهمند به درس هدف گذاری از درسهای زیر هم استقبال کردهاند:
کوچینگ | مشاوره مدیریت | پرسونال برندینگ
مدیریت زمان | انضباط شخصی | برنامه ریزی
مهارت یادگیری | استعدادیابی | مسیر شغلی
خودشناسی | افزایش عزت نفس | | تصمیم گیریمذاکره | کار تیمی | گزارش نویسی
دوره MBA (مطالعهٔ منظم درسها)
تذکر: برای دسترسی به محتوای درسی که مشاهده میکنید، صرفاً عضو شدن و پرداخت حق اشتراک کافی نیست و باید تمرین ورود به بحث (رودخانه روبیکان) را هم انجام دهید. انجام این تمرین بسیار ساده باعث میشود یادگیری شما افزایش پیدا کند و صرفاً حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه از وقت شما را میگیرد.
نظریه های انگیزش
حتماً تا همینجا دقت کردهاید که انگیزه یک مفهوم پیچیده و چندبعدی است. نمیشود انتظار داشته باشیم یک نظریهٔ مشخص به همهٔ سوالهای متنوع ما دربارهٔ انگیزه پاسخ دهد.
توجه به انگیزه در روانشناسی قدمتی طولانی دارد و طی یک قرن گذشته (و کمی بیشتر)، نظریه های متعددی دربارهٔ انگیزش به وجود آمدهاند و هر یک از آنها از زاویهٔ متفاوتی به انگیزش پرداختهاند. تنوع این نظریهها آنقدر زیاد است که برخی از دانشگاهیان متخصص «انگیزش» شدهاند و تمام زندگی خود را به این مفهوم اختصاص دادهاند. و کتابهای مرجع بسیاری با عنوان «نظریه های انگیزش / Motivation Theories» منتشر شدهاند که محتوایشان صرفاً دستهبندی نظریه های انگیزش است.
طبیعتاً قرار نیست ما در متمم به همهٔ این نظریهها بپردازیم. بلکه صرفاً تعدادی از آنها را که در مباحث مدیریت کسب و کار، یادگیری و توسعه فردی به کار میآیند بررسی خواهیم کرد.
نظریه انگیزش مازلوبسیار سخت است کسی را پیدا کنید که به مدیریت یا توسعه فردی علاقه داشته و هرم مزلو به گوشش نخورده باشد. نظریه انگیزشی مزلو یکی از قدیمیترین نظریه های انگیزش است که هنوز هم شهرت خود را حفظ کرده است.
دغدغهٔ اصلی مزلو مانند بسیاری از روانشناسان انسان گرا شکوفایی انسان بود. او فکر میکرد آخرین مرحلهٔ رشد و تعالی آدمی خودشکوفایی است. و معتقد بود همانطور که انسانها نیاز به امنیت و احترام و روابط اجتماعی دارند، به شکوفا کردن ظرفیتهای خود نیز نیاز دارند.
حرف مزلو را باید در بستر زمانی خودش فهمید. در شرایطی که رفتارگراها معتقد بودند همهٔ انگیزههای انسانها را باید در ترس و تطمیع و پاداش و تنبیه جستجو کرد، تأکید میکرد که انگیزههای انسانها پیچیدهتر از این حرفهاست. انسانها گاهی کارهایی انجام میدهند که با نگاه رفتارگرایان سنتی نمیشود آنها را درک و تفسیر کرد.
نظریه انگیزش درونی و بیرونی
یکی دیگر از نظریه های انگیزش که در چند دهه اخیر همواره مورد توجه بوده، تقسیم انگیزهها به انگیزه درونی و بیرونی است. این نظریه را رایان و دسی مطرح کردند و بعداً روانشناسان بسیاری آن را توسعه دادند.
این نظریه هم مثل هرم مازلو بیش از هر چیز روبهروی رفتارگرایی قرار میگیرد. رفتارگراها علم روانشناسی را به مهندسیِ تشویق و تنبیه تقلیل داده بودند و همهچیز را به این دو ربط میدادند. یعنی از نظر آنها باید اتفاقی در بیرون میافتاد تا انسانها کاری انجام داده یا رفتار خود را تغییر دهند.
حرف بسیار مهم نظریه انگیزش درونی این بود که نقطهٔ شروع حرکت میتواند از درون انسانها باشد. این حرف، بیان دقیق نظریهٔ آنها نیست. اما پیام این نظریه را نشان میدهد: انسان سنگ نیست که فقط با لگد تکان بخورد. یا اگر هست، سنگی است که میتواند از درون به خودش لگد بزند و خود را تکان دهد. بی آنکه در بیرون اتفاقی افتاده باشد.
نظریه خود تعیینگرینظریه خودتعیینگری که کاملاً با بحث انگیزه درونی و بیرونی گره خورده، نظریهٔ جامعتری است که میخواهد ریشههای انگیزش درونی را توضیح دهد و عوامل ایجاد انگیزه را بررسی کند. یعنی صرفاً به این که انگیزهها گاهی درونی و گاهی بیرونی هستند اکتفا نمیکند و سراغ این پرسش میرود که «به فرض این که انگیزش درونی موفقتر و ماندگارتر است، چگونه باید به سمت انگیزش درونی حرکت کرد؟»
نظریه هدف گذارینظریه هدف گذاری - که ادوین لاک و گری لیثام آن را مطرح کردند - یکی دیگر از نظریههای معروف و جاافتاده در زمینهٔ انگیزش است. محتوای این نظریه را میتوان به دو بخش تقسیم کرد. نخست این که خود هدف گذاری انگیزاننده است. یعنی همین که هدفی تعیین کردید، سطحی از انگیزه در شما ایجاد میشود. بخش دوم این نظریه به این سوال میپردازد که «آیا همیشه این اتفاق میافتد؟ و اگر چنین نیست (که نیست)، چه عواملی کمک میکنند (یا مانع میشوند) که هدف به انگیزه تبدیل شود؟»
نظریه هدف گذاری ابتدا در فضای سازمانی و با هدف بررسی انگیزش کارکنان مطرح شد و بیشتر در رفتار سازمانی و مدیریت منابع انسانی به آن پرداخته میشد، اما بعداً بسط یافت و امروزه یکی از نظریه های عمومی انگیزش (در زندگی شخصی و حرفهای) محسوب میشود.
چند پرسش و پاسخ
تفاوت انگیزه و انگیزش چیست؟ انگیزاننده یعنی چه؟معمولاً عدهای به تفاوت سه کلمهٔ انگیزه، انگیزش و انگیزاننده دقت نمیکنند و این سه کلمه را به جای هم به کار میبرند. شاید در گپ زدن و گفتگوهای روزمره چندان مهم نباشد که به تفاوت این سه کلمه دقت کنید. اما در بحثهایی مثل هدف گذاری، برنامه ریزی و تغییر عادت های فردی، باید حتماً به تفاوت این سه کلمه دقت کنید.
انگیزاننده (Motivator / Stimulus) یک عامل محرک است. این عامل ممکن است درونی یا بیرونی باشد. مثلاً «جریمهٔ تأخیر در حضور» یک انگیزاننده است که عدهای را تشویق میکند زودتر بیدار شوند و به موقع در محل کار حاضر شوند. ابهام در آینده، انگیزانندهٔ دیگری است که میتواند انسانها را به پسانداز بیشتر یا بررسی گزینهٔ مهاجرت ترغیب کند.
انگیزه (Motive) حاصل انگیزانندههاست. انگیزانندهها میتوانند انگیزهٔ ما را برای کار یا هدف مشخصی افزایش دهند. البته همهٔ انگیزانندهها به انگیزه تبدیل نمیشوند. مثلاً ممکن است پول برای شما انگیزاننده باشد. چیزهایی مثل عوامل محیطی، فرهنگی، خاطرات و سوابق قبلی باعث میشوند که قدرت اثر انگیزاننده کم یا زیاد شود.
انگیزش (Motivation) معمولاً به فرایندهای مربوط به ایجاد انگیزه اشاره دارد. مثلاً وقتی میگویند نظریه های انگیزش (Motivation Theories) منظور همهٔ نظریههایی است که به نوعی به بحث انگیزانندهها و انگیزهها و تأثیر آنها بر انتخابها و رفتارها و اهداف ما میپردازند.
نقطه شروع مناسب برای یادگیری بحث انگیزش چیست؟به فرض که به درسهای متمم قانع نشوید و بخواهید بحث انگیزش را به شکل تخصصی بخوانید و بیاموزید، میتوانید به سراغ کتاب نظریه های انگیزش (انگیزش و هیجان) نوشتهٔ مارشال ریو و یا کتاب نظریه خودتعیین گری نوشته رایان و دسی بروید. لازم نیست این کتابها را کلمه به کلمه بخوانید. اما مطالعهٔ آنها سرنخهای بسیاری برای ادامه مسیر در اختیارتان قرار میدهد.
ضمناً اگر به کتابهای سادهتر راضی هستید و دنبال متنهای آکادمیک نیستید، میتوانید به سراغ کتابهایی مثل طرز فکر نوشته کارول دوئک و قدرت اراده نوشتهٔ باومایستر بروید. اگر حوصلهٔ اینها را هم ندارید، مجبورید به کتاب کلید را بزن نوشتهٔ چیپ هیث و دن هیث اکتفا کنید. کتاب سادهای که به طور خاص به بحث انگیزه برای تغییر عادتها و رفتارها میپردازد.
تمرین (هر کدام را که میخواهید پاسخ دهید)
در بخش «انگیزه از نگاه شما» چند سوال مطرح شد. اگر پاسخ آنها را روی کاغذ برای خودتان یادداشت کردهاید، بخشی از آن پاسخ را برای دوستان متممی خودتان هم بنویسید.
در این درس چند معیار برای سنجش انگیزه مطرح کردیم. نشانههایی که از بیرون قابلمشاهده هستند و بر اساس آنها میتوان دربارهٔ ضعیف یا قوی شدن انگیزه نظر داد.
یکی از موضوعاتی که انگیزه در آن حوزه برایتان اهمیت دارد انتخاب کنید (ورزش، یادگیری زبان، سلامت، رژیم غذایی، کتابخوانی و یا سایر عادت های فردی).
برای معیارهای مطرح شده در موضوع مورد علاقهتان مثال بزنید.
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری هدف گذاری به شما پیشنهاد میکند:
- هدف گذاری در زندگی شخصی و محیط کار | تعریف، اصول، تکنیکها و روشها
- تعریف هدف چیست؟ | انواع هدف و چند مثال برای آنها
- تفاوت هدف با چشم انداز، مأموریت و اصطلاحات دیگر
- مدل روبیکان | گامهای اصلی در هدف گذاری
- تعریف انگیزه چیست؟ نظریه های انگیزش دنبال چه هستند؟
- نظریه خود تعیین گری چیست و چه میگوید؟
- نظریه هدف گذاری چیست و چه میگوید؟
- حس خوب هدف گذاری | آیا هدف داشتن واقعاً فایده هم دارد؟
- هدف گذاری به روش اسمارت | آیا هدف گذاری Smart همیشه مفید است؟
- تاثیر دوستان و اطرافیان بر انتخاب و پیگیری هدف
- اهمیت هدف گذاری و برنامه ریزی
- انگیزه درونی چیست؟ | تفاوت انگیزه درونی و بیرونی با چند مثال
- یکی از اشتباهات هدف گذاری | تمرکز روی اقدام به جای نتیجه
- بی انگیزگی و فرسودگی ناشی از اقدامهای همزمان
- ماراتن زنان | آیا واقعاً همهٔ مشکل زنان در باورهای ذهنی محدودکننده بود؟
- کتاب طرز فکر | معرفی، خلاصه کتاب و نقد آن
- تقویت اراده | اقدامهای فرساینده چگونه به قدرت اراده ما لطمه میزنند؟
- آیا هدفهای خود را به دیگران میگویید؟
- هدف داشتن و تلاش کردن کافی نیست | مرور نتایج هم مهم است
- کتاب شیب | ست گادین
- کارول دوک (کارول دوئک) | محقق و نظریه پرداز حوزه یادگیری و انگیزش
- پیتر گالویتزر | معرفی گالویتزر و جایگاه او در علم هدف گذاری
- معرفی کتاب نظریه خودتعیین گری | ریچارد رایان و ادوارد دسی
- دوره صوتی آموزش هدف گذاری (فروشگاه متمم)
- کتاب نظریه هدف گذاری | بهترین کتاب درباره هدف گذاری (با رویکرد علمی)
- کتاب انگیزش و هیجان مارشال ریو
- کتاب روانشناسی فکر کردن به آینده
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
سوالهای پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحثهای مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کرده و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری میتوانید نقشه راههای مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
همچنین در صفحههای دوره MBA و توسعه فردی میتوانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما میتوانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را میتوانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیمسال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید. لطفاً برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که میتوانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
همچنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را میتوانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا میدانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور میتوانید به جمع متممیها بپیوندید؟
۳۵۶ نظر برای تعریف انگیزه چیست؟ نظریه های انگیزش دنبال چه هستند؟