تأثیر استفاده از شبکه های اجتماعی بر عزت نفس
دربارهی تأثیرات مثبت و منفی شبکه های اجتماعی بسیار گفتهاند و فراوان شنیدهایم. اما مسئله اینجاست که بسیاری از این تحلیلها، بر پیشداوریهای تحلیلگران استوار است و به سادگی نمیتوان به آنها تکیه کرد.
مخالفان شبکه های اجتماعی – کسانی که با کارکرد سیاسی یا الگوسازی اخلاقی این شبکهها مشکل دارند – آثار مثبت این ابزارها را به کلی انکار میکنند و در مقابل، علاقهمندان و کاربران این شبکهها هم حاضر نیستند وجوه منفی استفاده از این شبکهها را بپذیرند.
یکی از جنبههای بحثبرانگیز شبکه های اجتماعی، تأثیر این شبکهها بر عزت نفس کاربران است. این سوال همواره مطرح بوده که آیا این شبکهها تهدیدی برای عزت نفس نیستند؟
شبکه های اجتماعی چگونه میتوانند عزت نفس را کاهش دهند؟
مهمترین ساز و کاری که منتقدان شبکههای اجتماعی در این زمینه مطرح میکنند، مقایسه اجتماعی است.
میدانیم که ما انسانها پیوسته خود را با دیگران مقایسه میکنیم و جایگاه خود را نسبت به آنها میسنجیم. کافی است خانهی کسی را ببینید یا از حقوق ماهیانهی او خبردار شوید. احتمالاً اولین کاری که خواهید کرد این است که خانهی خود یا حقوق خود را با او مقایسه میکنید.
این مقایسهها در حوزههای دیگر، مثلاً زیبایی چهره و تناسب اندام هم انجام میشوند.
از طرفی این را هم میدانیم که کاربران شبکههای اجتماعی، معمولاً جنبههای مثبت و دوستداشتنی زندگی خود را بیشتر در این شبکهها منعکس میکنند. پس به نظر میرسد وقتی کسی زندگی واقعی خود را در شبکههای اجتماعی با بخش مثبتتر زندگی دیگران مقایسه میکند، عزت نفسش کاهش یابد.
آنچه گفته شد استدلال کسانی است که فعالیت در شبکههای اجتماعی را موجب کاهش عزت نفس میدانند.
اما از سوی دیگر، میدانیم که بخشی از محتوای شبکههای اجتماعی از جنس خبری و اطلاعرسانی است. ضمن اینکه بسیاری از کاربران هم، روزمرگیهای خود را به اشتراک میگذارند و الزاماً به «اجرای یک نمایش فریبنده» رو نمیآورند.
در کنار اینها، بخشی از کاربران هم در این شبکهها به دنبال گذران اوقات فراغت از طریق یادگیری مطالب مختلف یا سرگرم شدن با پیگیری زندگی نویسندگان و هنرمندان و سیاستمداران هستند و کمتر به مقایسهی اجتماعی رو میآورند.
وقتی همهی این حرفها را کنار هم میگذاریم، به نتیجه میرسیم که دربارهی تأثیر شبکه های اجتماعی بر عزت نفس، نمیتوان شتابزده قضاوت کرد و بهتر است به سراغ مطالعات و تحقیقات سازمانیافته برویم.
تحقیقات چه میگویند؟
اگر مطالعات و تحقیقات انجام شده در این حوزه را بررسی کنید، کاملاً گیج خواهید شد. بعضی از تحقیقات، تأکید دارند که هر چه استفاده از شبکههای اجتماعی افزایش پیدا کند، عزت نفس کاهش پیدا میکند (مثلاً با افزایش دغدغه دربارهی تناسب اندام). برخی محققان دیگر به این نتیجه رسیدهاند که استفاده از شبکههای اجتماعی هیچ تأثیری (مثبت یا منفی) بر عزت نفس ندارد (+).
وقتی مطالعات مختلف به نتایج متفاوتی میرسند، میشود نتیجه گرفت که برخی فاکتورها و عوامل در این تحقیقات لحاظ نشدهاند. مثلاً شاید میزان این تأثیر از یک شبکه اجتماعی به شبکهی دیگر متفاوت باشد. همچنین شاید تأثیر شبکههای اجتماعی در گروههای سنی مختلف یا جوامع مختلف فرق داشته باشد.
در این میان، یکی از قدرتمندترین و تأثیرگذارترین مطالعات توسط آلیسا سایفو (Alissa Saiphoo) و همکارانش انجام شده است (+).
آنها ۱۲۱ مورد تحقیق را که در دو دههی گذشته مجموعاً روی ۹۱۴۶۲ نفر انجام شده بررسی کردهاند و کوشیدهاند با کنار هم قرار دادن دستاوردهای این تحقیقات، به یک نتیجهگیری مشخص برسند.
سایفو و همکارانش هم بر این نکته تأکید دارند که اختلافهای بسیاری در نتایج تحقیقات وجود دارد و همهی دستاوردها همسان و همسو نبودهاند. اما در نهایت این مطالعات را چنین جمعبندی میکنند که: استفاده از شبکه های اجتماعی دارای ضریب همبستگی منفی با عزت نفس است. به این معنی که استفادهی زیاد از شبکههای اجتماعی و کاهش عزت نفس میتوانند به یکدیگر مرتبط باشند. آنها این ضریب همبستگی را قابلتوجه اما کوچک ارزیابی میکنند (۰.۰۸-).
این محققان با وجود دقت فراوانی که در طبقهبندی و بررسی این ۱۲۱ مطالعه انجام دادهاند، در تحلیل نتایج بسیار محتاط هستند. به عنوان مثال به این نکته اشاره میکنند که شاید نتوان این رابطهی همبستگی را به رابطهی علّی تفسیر کرد.
مثلاً شاید کسانی که عزت نفس پایینی دارند، تمایل بیشتری داشته باشند که به جای رابطههای فیزیکی به رابطههای آنلاین در شبکههای اجتماعی رو بیاورند و الزاماً نمیتوان گفت شبکههای اجتماعی موجب کاهش عزت نفس آنها شده است.
بالاخره رابطهی عزت نفس و شبکه های اجتماعی چیست؟
اگر بخواهیم یک جواب کلی و غیردقیق بدهیم، میتوانیم بگوییم که استفاده از شبکههای اجتماعی ممکن است تأثیر اندکی روی عزت نفس بگذارد و آن را کاهش دهد.
اما با توجه به کوچک بودن این اثر، منطقیتر است که از صدور چنین احکامی خودداری کنیم و بیشتر به این نکته توجه کنیم که شکل استفادهی ما از شبکههای اجتماعی است که میتواند تأثیرات مثبت و منفی این شبکهها را مشخص کند.
حداقل بر اساس آنچه تا کنون در دست داریم، به نظر میرسد که حکمهای کلی منفی که در این زمینه صادر میشود، بیشتر بر پیشفرضهای منفی تحلیلگران متکی هستند و نه تحقیقات گستردهی معتبر و ساختاریافته.
دسترسی کامل به این درس و ۳۸ درس دیگر دربارهٔ عزت نفس برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است. تا کنون ۱۳۴۹۷ نفر از متممیها مجموعاً ۱۴۵۳۲ تمرین در درسهای عزت نفس ثبت کردهاند.
با عضویت ویژهٔ متمم علاوه بر این ۳۸ درس به هزاران درس دیگر از جمله درسهای زیر دسترسی خواهید داشت:
شخصیت شناسی | خودشناسی | تحلیل رفتار متقابل
حمایت اجتماعی | استرس | پرورش تسلط کلامی
کوچینگ | مهارت ارتباطی | مذاکره | فن بیان
چگونه شاد باشیم | مدیریت انگیزه | برنامه ریزی
دوره MBA (مطالعه منظم درسهای مدیریتی)
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری کارگاه آموزشی عزت نفس به شما پیشنهاد میکند:
- عزت نفس چیست؟ بررسی راهکارهای افزایش عزت نفس (نقشه راه درس)
- دقیق ترین تعریف عزت نفس چیست؟
- تعریف اعتماد به نفس چیست؟ تفاوت اعتماد به نفس و عزت نفس در چیست؟
- پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت
- نشانه های عزت نفس پایین | حساس بودن بیش از حد به حرف و نظر دیگران
- کمبود عزت نفس و آثار آن در رابطه عاطفی
- عوامل عزت نفس | چهار منبع اصلی عزت نفس چیست؟
- چالش ها، راهکارها و روشهای افزایش عزت نفس در محیط کار و زندگی
- حرف و نظر دیگران چقدر برایتان مهم است؟
- افکار منفی | ذهن ما چگونه واقعیت را تحریف میکند؟
- هنگام گفتگو با خود، در مقابل خودتان هستید یا کنار خودتان؟
- تفکیک تجربه ها به رویداد و احساس و تفسیر – از ضروریات افزایش عزت نفس
- برندسازی درونی | خودتان را یک چرخدنده نبینید!
- نقش پذیرش خویشتن در حفظ و افزایش عزت نفس
- نکتهای پیش از قضاوت کردن در مورد دیگران
- درباره اعتراف به اشتباه
- افزایش عزت نفس و هنر بازخورد گرفتن درست
- مسئولیت پذیری و نقش آن در افزایش عزت نفس
- افزایش عزت نفس از طریق توسعه مهارتها
- ابراز وجود و مهارت جرات ورزی (صراحت و قاطعیت)
- پرسشنامه ابراز وجود (تست راتوس)
- نکتهای درباره اصالت
- زندانی بدون دیوار | منفیگرایی میتواند کشنده باشد
- تأثیر استفاده از شبکه های اجتماعی بر عزت نفس
- اندازه گیری عزت نفس | در یک دقیقه ببینید وضعیت عزت نفس شما چگونه است
- معرفی برنامه پنج هفتهای افزایش عزت نفس
- افزایش عزت نفس: هفتهی اول از برنامه پنج هفتهای
- افزایش عزت نفس: هفته دوم از برنامه پنج هفتهای
- ده صفت مثبت من | هفته سوم برنامه افزایش عزت نفس
- خطاهای من در ارزیابی خودم و نقش آنها در کاهش عزت نفس (هفته چهارم)
- افزایش عزت نفس | فایل های صوتی (پادکست) محمدرضا شعبانعلی
- مدیریت و نظارت دائمی بر عزت نفس (هفتهی آخر برنامه پنج هفتهای)
- عزت نفس کودکان و نوجوانان
- جنبش عزت نفس و نقد آن | چه شد که عدهای مخالف بحث عزت نفس شدند؟
- چند کتاب در مورد عزت نفس
- کتاب روانشناسی عزت نفس (شش ستون عزت نفس) | ناتانیل براندن
- کتاب عزت نفس | کریستوفر مراک
- کارنامه شما در درس عزت نفس
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
سوالهای پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحثهای مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کرده و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری میتوانید نقشه راههای مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
همچنین در صفحههای دوره MBA و توسعه فردی میتوانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما میتوانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را میتوانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیمسال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید. لطفاً برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که میتوانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
همچنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را میتوانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا میدانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور میتوانید به جمع متممیها بپیوندید؟
نویسندهی دیدگاه : مریم رئیسی
امروز صبح که داشتم کتاب «ژن [،] تاریخ خودمانی» رو میخوندم، رسیدم به بخشی که در مورد بیماریهای ژنتیکی و تأثیر ژنهای مختلف بر امراضِ گوناگون صحبت میکنه؛
به یاد این درس افتادم و به نظرم رسید که یک آنالوژی جالب بین رابطهی ژن و بیماری و رابطهی عزت نفس و شبکههای اجتماعی میتونیم برقرار کنیم؛
نویسنده توی کتاب به یک طبقهبندی از بیماریهای ژنتیکی اشاره میکنه که در یک سمتِ طیف امراضی هستند که به یک تکژن مرتبط هستن، و همون یک ژن باعث بروز بیماری میشه، و در سر دیگرِ طیف بیماریهایی که چندین ژن در به وجود آمدنشون دخیل هستند.
و در ادامه بیماری فشار خون رو مثال میزنه و اینکه صدها ژن با این بیماری در ارتباط هستند و تاثیر تکژنها به هیچوجه بر بیماری روشن نیست؛
و به عوامل متعدد دیگری، مثل شرایط محیطی، رژیم غذایی، استعمال دخانیات و غیره بستگی داره؛ و همچنین در این نوع بیماریها تاثیر واقعی ژن پیچیده هست.
به نظرم عزت نفس پایین رو میتونیم استعارهای از بیماری فشارخون در نظر بگیریم؛ که تأثیر شبکههای اجتماعی بر اون، مثل تأثیر یک تکژن بر بیماری هست که خیلی ناچیزه و چندان شفاف نیست.
داشتن عزت نفس پایین به عوامل مختلف بسیاری ارتباط پیدا میکنه و به نظرم ساده لوحانهست که تأثیر شبکه های اجتماعی رو بر اون خیلی پررنگ ببینیم.
و همونطور که عامل ژنتیکی بیماری تنها یکی از محرکهای لازم برای ظهور بیماری هست؛ استفاده از شبکههای اجتماعی هم فقط یکی از تأثیرگذارن بر کاهش عزت نفس هست و نباید از عوامل و محرکهای دیگه غافل شد.
به بیانِ دیگه، میتونیم بگیم که شبکههای اجتماعی مثل به ارث بردن ژن بیماری زا هست؛ به خودی خود عامل عزت نفس پایین/بیماری نیست، و یک فرد باید پیش زمینههای مختلفی داشته باشه که استفاده از شبکههای اجتماعی بر کاهش عزت نفسش تأثیر بگذاره.
و همچنین همونطور که ریسک ابتلا به بیماری در همهی افرادِ دارای ژنِ بیماری یکسان نیست، تاثیر این شبکهها بر عزت نفس همهی افراد هم به یک میزان نیست؛ و طبق گفتهی درس، به عواملی مثل شکل استفاده از این شبکهها بستگی داره.