استریوتایپ یا تفکر قالبی: معتقد به آن هستید یا قربانی آن؟
از دوستان عزیز متممی انتظار میرود پس از مطالعه درس استریوتایپ:
- بتوانند بگویند استریوتایپ (یا تفکر قالبی یا تفکر کلیشه ای) چیست.
- بتوانند برای تفکر قالبی مثال بزنند.
- بتوانند مصداقهای تفکر کلیشه ای را در ذهن خود بیابند. همچنین تشخیص دهند که در چه شرایطی خودشان قربانی تفکر قالبی شدهاند.
این درس دارای محتوای تشویقی با عنوان تهدید کلیشه است.

از میان انبوه خطاهای شناختی که ذهن انسان گرفتار آنهاست، دو خطا هستند که علاوه بر تصمیم گیری، روی بسیاری از تعاملها و قضاوتها و تحلیلهای اجتماعی ما نیز تاثیر میگذارند.
آشنایی با این دو خطا میتواند جلوی برخی از اشتباهات ما را بگیرد و اگر همیشه به آنها توجه داشته باشیم، قضاوتها و تحلیلهایمان، پختهتر و واقعبینانهتر خواهد شد.
یکی از این دو خطا استفاده از استریوتایپها است که در این درس به آنها میپردازیم و خطای دیگر، اثر هاله ای است که در درس بعد دربارهاش صحبت خواهیم کرد:
چند مثال از تفکر قالبی یا استریوتایپ
شاید شما هم کسانی را دیده باشید که به محض مطرح شدن بحث رانندگی خانمها تاکید میکنند که «زنها هرگز نمیتوانند رانندگان خوبی شوند» و یا اینکه «اگر به خانمها اجازهی رانندگی نمیدادند، ما در شهرها ترافیک روان و تصادفهای کمتری را شاهد بودیم.»
همچنین شاید کسانی را دیده باشید که از سیاهپوستها میترسند و آنها را کاملاً متفاوت از سفیدپوستها میدانند. این افرد ممکن است از قدم زدن در بخشهایی از یک شهر توریستی که سیاهپوستان در آن تردد میکنند، بترسند و نگران شوند.
مثال دیگر میتواند در مورد مردم عرب باشد. احتمالاً کسانی را دیدهاید که آمادهاند با هر رویداد و اتفاقی، مجموعهی گستردهای از صفتها و قضاوتها را به این گروه از انسانها اطلاق کنند.
البته قضاوتهای کلیشهای و تفکر قالبی صرفاً به این موارد محدود نیست. جملاتی از این دست را بسیار میشنویم: شیرازیها / شمالیها / تهرانیها … هستند. یا اینکه خارجیها این ویژگیها را دارند.
عدهای هم به شخصیت شناسی بر اساس ماه تولد اعتقاد دارند و بر این اساس، دربارهی متولدین ماههای مختلف قضاوت میکنند.
در این درس میخواهیم به تعریف استریوتایپ بپردازیم و ببینم تکیه بر استریوتایپ در رفتارها و قضاوتهای ما چه خطاها و دردسرهایی ایجاد میکند.
تعریف استریوتایپ چیست؟
استریوتایپ را در سادهترین شکل میتوان به صورت زیر تعریف کرد:
استریوتایپ، یعنی پیشداوری در مورد افراد بر اساس گروه یا جامعهای که به آن تعلق دارند.
زنان به خاطر زن بودن و مردان به علت مرد بودن، مورد چنین پیشداوریهایی قرار میگیرند. همچنانکه تهرانیها به علت تهرانی بودن و ساکنان شهرهای دیگر به دلیل اینکه پایتختنشین نیستند، در معرض پیشداوری قرار دارند.
همینطور میدانیم که مسلمانها به علت مسلمان بودن و غیرمسلمانها به علت مسلمان نبودن، معمولاً مورد پیشداوری قرار میگیرند.
ریشهی استریوتایپ: تمایل مغز ما به طبقهبندی
همانطور که در درس معرفی خطاهای شناختی گفتیم، مغز ما در لحظه با حجم زیادی از اطلاعات روبهروست و باید بتواند آنها را به سرعت و با کمترین مصرف انرژی، درک و تحلیل کند.
عملاً غیرممکن است که مغز بتواند تکتک انسانها را جداگانه و بر اساس اطلاعاتی که از آنها دریافت میکند، تحلیل کند. میانبُری که مغز در اینجا استفاده میکند، طبقهبندی است. ما انسانها را به شیوههای مختلف طبقهبندی میکنیم و پس از اینکه متوجه شدیم هر فردی به کدام گروهها و دستهها تعلق دارد، پیشداوریهایی را که دربارهی آن گروهها داریم به آن فرد نسبت میدهیم.
احتمالاً میدانید که در هوش مصنوعی هم یکی از نخستین کارهایی که از یک سیستم هوشمند انتظار میرود، همین طبقهبندی است. اغراق نیست اگر بگوییم یکی از کارکردهای اصلی مغز، همین طبقهبندی است و اگر آن را از مغز بگیریم، از پردازش سادهترین تصمیمهای روزانه هم ناتوان میشود.
حالا بهتر میتوانیم درک کنیم که استریوتایپ چگونه شکل میگیرد:
دسترسی کامل به درسهای تصمیم گیری و حل مسئله برای اعضای ویژه متمم امکانپذیر است. با فعال کردن اشتراک ویژه هم به این درسها و درسهای دیگر متمم دسترسی پیدا میکنید. درسهای زیر صرفاً چند نمونه هستند:
تفکر سیستمی | تفکر استراتژیک | مهارت یادگیری
دوره MBA | مشاوره مدیریت | کوچینگ
این درس یک بخش تشویقی دارد
عنوان مطلب تشویقی: تهدید کلیشه (تفکر کلیشه ای چگونه به یک دردسر تبدیل میشود؟)
بخش تشویقی برای کسانی نمایش داده میشود که تمرین همین درس را انجام دادهاند.
پس از ثبت تمرین درس و انتشار آن توسط متمم، دوباره به همین درس مراجعه کنید تا بخشی را که به محتوای درس اضافه خواهد شد ببینید.
تمرین درس تفکر قالبی (استریوتایپ)
خود شما قربانی چه استریوتایپهایی هستید؟ سه مورد را نام ببرید. خودتان در مورد دیگران به کدام استریوتایپها اعتماد میکنید؟ حداقل سه مورد را نام ببرید.توضیح: حتماً به هر دو پرسش پاسخ دهید (پاسخ به یکی از دو پرسش، تأیید نخواهد شد).
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری تصمیم گیری به شما پیشنهاد میکند:
- مهارت تصمیم گیری درست در مدیریت و زندگی
- تصمیم گیری چیست؟ | تعریف تصمیم گیری + چند مثال از تصمیم گیری
- انواع تصمیم گیری در مدیریت و زندگی
- فایل صوتی درباره تصمیم گیری
- تصمیم گیری درست الزاماً به نتیجه مطلوب منتهی نمیشود
- تصمیم خوب و تصمیم بد
- پشیمانی در تصمیم گیری: کارآفرینی انتخاب من نبود
- تفاوت تصمیم گیری و تصمیم سازی
- هشت خرده مهارت برای تصمیم گیری بهتر و حل مسئله
- دانلود کتاب صوتی دشواری انتخاب (تناقض انتخاب) | بری شوارتز
- مرور سرفصل های درس تصمیم گیری در دانشگاهها
- تاریخچه نظریه های تصمیم گیری در مدیریت
- فوبیای تصمیم گیری | ریشه تردید در تصمیم گیری
- تصمیم های سخت زندگی و درد راههای نرفته
- روش های تصمیم گیری | آشنایی با سیستم یک و دو در فرایند تصمیم گیری
- ارزشهای شما در کار و زندگی چه هستند؟ (سلسله مراتب ارزشها)
- پرسشنامه ارزشهای شخصی
- اخلاق هوش مصنوعی | مسئله تراموا
- تکنیک های تصمیم گیری | استفاده از گروه مشاوران فرضی
- تکنیک های تصمیم گیری | ثبت و مرور تصمیمها
- در دفاع از پرتاب کردن سکه!
- خطاهای شناختی یا خطاهای ذهنی | معرفی انواع خطاهای شناختی
- تعریف سوگیری چیست؟ انواع سوگیری کدام است؟
- تشخیص بهتر سوگیری های ذهنی
- هیوریستیک و مغز خطاساز | میان برهای ذهنی
- برخورد گزینشی با اطلاعات و خطای تایید خود
- خطای تمرکز بر آخرین اطلاعات
- ترس از دست دادن و دام حفظ وضعیت موجود
- اثر لنگر انداختن چیست؟ چگونه میتوان این سوگیری شناختی را کاهش داد؟
- سوگیری خوش بینی | وقتی احتمالات واقعی را فراموش میکنیم
- اثر پلتزمن | کمربند ایمنی بهتر است یا میخ؟
- جاشوا بل و ویولن نوازی در ایستگاه مترو | مرور یک داستان آشنا
- تعارض شناختی (ناهماهنگی شناختی)
- کتاب کی بود کی بود؟ | وقتی خودمان را توجیه میکنیم
- خطای درک نادرست دامنه ارزیابی و مقیاس مسئله
- اعتماد به نفس بیش از حد
- استریوتایپ یا تفکر قالبی: معتقد به آن هستید یا قربانی آن؟
- خطای هاله ای یا اثر هاله ای چیست و چه اثراتی ایجاد میکند؟
- کدام توالت را انتخاب کنم؟ | دن اریلی
- سوگیری هنگام قضاوت درباره قهرمانان
- مجموعه کلیپ تصویری سمینار تصمیم گیری و انتخاب
- آنچه در میان سر و صداها گم میشود
- باید پای خودت گیر باشد! – مطلب تکمیلی تصمیم گیری
- چند نکته درباره تصمیم گیری برای کسب و کار
- سوالهای مصاحبه شغلی | سنجش توانایی تصمیم گیری
- پروژه پایانی درس تصمیم گیری
- کتاب تفکر سریع و کند | کتاب دنیل کانمن درباره تصمیم گیری و قضاوت | مقایسه ترجمهها
- معرفی کتاب انتخابها، ارزشها و چارچوبها (دنیل کانمن)
- معرفی دنیل کانمن | برخی از کتابهای دنیل کانمن
- هربرت سایمون (زندگینامه و دستاوردها)
- هوارد رایفا – از بنیانگذاران دانش تصمیم گیری
- اتاق خبر | درس تصمیم گیری
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)
ثبتنام | اطلاعات بیشتر فهرست درسهای متمم
۸۴۴ نظر برای استریوتایپ یا تفکر قالبی: معتقد به آن هستید یا قربانی آن؟