تعریف مقیاس تولید | مفهوم صرفه جویی ناشی از مقیاس
مقیاس (Scale) و صرفه جویی ناشی از مقیاس (Economies of Scale) دو اصطلاح کلیدی در مدیریت و کسب و کار محسوب میشوند.
با وجودی که اغلب ما، معنی این دو اصطلاح را میدانیم و میتوانیم حدس بزنیم، به علت اهمیت آنها، یک درس را به طور ویژه به مفهوم مقیاس و صرفه جویی ناشی از مقیاس اختصاص دادهایم.
مقیاس و حجم تولید
منظور از مقیاس یک کسب و کار، بزرگی و حجم یک کسب و کار است که معمولاً بر اساس شاخصهایی مانند تعداد محصول یا تعداد مشتریان یک کسب و کار سنجیده میشود:
آرایشگاهی را در نظر بگیرید که روزانه به طور متوسط به بیست نفر خدمات ارائه میدهد.
اگر این آرایشگاه روند فعالیتهای خود را به گونهای تغییر دهد که بتواند خدمات خود را روزانه به شصت نفر ارائه دهد، میتواند بگوید مقیاس خود را بزرگ (۳ برابر) کرده است.
کارخانجات و واحدهای تولیدی، معمولاً مقیاس را بر اساس حجم تولید خود بیان میکنند. مثلاً ممکن است یک خودروساز میگوید: در منطقه، هیچ خودروساز دیگری در مقیاس ما، با تولید سالانه یک میلیون دستگاه خودرو، وجود ندارد.
استفاده از حجم تولید به عنوان مقیاس آنقدر رایج است که بسیاری از صنعتگران و فعالان کسب و کار، این دو واژه را به عنوان مترادف یکدیگر در نظر میگیرند.
اما در راستای بحث ظرافت کلامی که در متمم همواره بر آن تأکید داریم، خوب است به این نکته توجه داشته باشید که:
اصطلاح مقیاس معمولاً هنگام مقایسه و تعیین جایگاه یک کسب و کار در میان رقبای خود (یا در مقایسه با گذشتهی خودش) بهکار میرود و معمولاً در تغییرات بزرگ به آن اشاره میشود.
به این چهار جمله توجه کنید:
- طی دههی گذشته، مقیاس کسب و کار ما تغییر کرد: حجم تولید روزانهی ما از ۱۰۰ تن به ۵۰۰ تن افزایش یافت.
- اگر قصد داریم کارخانهی خود را با کارخانههای رقیب مقایسه کنیم، منطقی است رقیبانی را در نظر بگیریم که در مقیاس خودمان فعالیت میکنند.
- مقیاس کسب و کار ما نسبت به سال گذشته تغییر کرده است. آن زمان، روزانه ۱۰ تماس تلفنی داشتیم و اکنون، هر روز ۱۰۰ تماس را پاسخ میدهیم.
- ما با این مقیاس از فعالیت، نمیتوانیم به صادرات فکر کنیم.
اما در جملههای زیر، استفاده از حجم تولید مناسبتر است:
- به علت کمبود مواد اولیه، حجم تولید ما ۲۰٪ نسبت به سال گذشته کاهش داشت.
- حجم تولید ما در حال حاضر، ۴۰۰۰ واحد محصول در روز است.
- اگر بتوانیم دستگاهی را که به تازگی خریدهایم راهاندازی کنیم، حجم تولیدمان ۳۰٪ افزایش خواهد یافت.
تعریف صرفه جویی ناشی از مقیاس
صرفه جویی ناشی از مقیاس (Economy of Scale) که گاهی آن را به صورت صرفه به مقیاس هم میگویند و مینویسند، به صرفهجوییهای ناشی از افزایش مقیاس یک کسب و کار اشاره دارد:
به عنوان مثال، میدانیم در صنعتی مثل تولید خودرو، ده برابر شدن ظرفیت تولید، میتواند به کاهش چشمگیر هزینهی تمام شدهی هر واحد محصول تبدیل شود.
اما از یک ساندویچفروشی انتظار نداریم با ده برابر شدن میزان تولید ساندویچ، در حد و اندازهی صنعت خودرو، صرفهجویی اقتصادی را تجربه کند.
توجه داشته باشید که صرفه جویی ناشی از مقیاس یک مفهوم مطلق نیست و کاملاً به صورت نسبی سنجیده میشود.
اگر میگوییم صرفه جویی ناشی از مقیاس در یک صنعت کم یا زیاد است، حتماً آن را در ذهن خود با صنعت دیگری مقایسه کردهایم.
در مواردی که ممکن است مخاطب حرف شما را به شکل درست برداشت نکند، بهتر است مشخص کنید که معیار مقایسهی شما چه صنعت یا صنایعی هستند.
هزینه های ثابت در مقابل هزینه های متغیر
ناگفته پیداست که وقتی از کاهش هزینهها در اثر افزایش مقیاس صحبت میکنیم، به هزینههای ثابت در یک کسب و کار توجه داریم.
هزینه های ثابت (Fixed Costs) بر خلاف هزینه های متغیر (Variable Costs) به سادگی با تغییر حجم فعالیتها، تغییر نمیکنند.
مثلاً اجارهی یک سوله که از آن برای مونتاژ قطعات محصول یک کارخانه استفاده شود، مستقل از تعداد دستگاههایی که روزانه در آنجا مونتاژ میشود، ثابت است.
همچنین یک دفتر خدمات گردشگری، مستقل از اینکه چند مشتری در روز داشته باشد، باید هزینهی ثابتی را به اجارهی دفتر خود اختصاص دهد.
در مقابل، میزان انرژی مصرفی در یک کارخانه، و نیز مواد مصرفی در یک رستوران، تا حد زیادی وابسته به حجم تولید است.
حتماً به این نکته هم توجه دارید که ثابت و متغیر بودن هزینهها، یک مفهوم مطلق نیستند. مثلاً ما میگوییم حجم فولاد مصرفی برای تولید خودرو، هزینهی متغیر است و هزینهی خرید یا اجارهی سالن تولید، هزینهای ثابت است.
در عین حال، میدانیم که اگر ظرفیت تولید خودروسازی را ۱۰ برابر کنیم، تعداد سالنهای بیشتری هم لازم خواهیم داشت.
به همین علت، در اقتصاد مدیریت، با یک تعریف دقیقتر، کمی از این ابهام فاصله میگیرند:
هزینهی ثابت، هزینهای است که با افزایش یک واحد بیشتر از محصول، تغییر نکند.
در مقابل، سرفصلهای متغیر هزینهای، حتی با افزایش یک واحد به حجم تولید، افزایش پیدا میکنند.
بر اساس آنچه تا کنون گفتیم، میتوانیم توضیح مربوط به صرفه جویی ناشی از مقیاس را تکمیلتر کنیم:
با افزایش سهم هزینههای ثابت در کل هزینهها، صرفهجویی ناشی از مقیاس افزایش مییابد.
زیرا با افزایش مقیاس، هزینههای ثابت، میان محصولات تولید شده سرشکن میشوند و هزینهی تمام شده، کاهش پیدا میکند.
تمرین درس صرفه جویی ناشی از مقیاس
در این درس، اجاره محل کسب و کار به عنوان یکی از هزینههای ثابت اشاره شد. چه عوامل دیگری را در ذهن دارید که میتوانند در یک کسب و کار، هزینهی ثابت جدی تلقی شوند؟
غیر از سرشکن شدن هزینههای ثابت، افزایش مقیاس با چه مکانیزمهای دیگری ممکن است هزینهها را کاهش دهد؟
مثال و راهنمایی: افزایش حجم خرید مواد اولیه میتواند قدرت چانهزنی برای دریافت تخفیفهای بیشتر را افزایش دهد.
شما با عضویت ویژه در متمم، میتوانید به درسها و آموزشهای بسیاری از جمله موضوعات زیر دسترسی کامل داشته باشید:
موضوعات زیر، برخی از درسهایی هستند که در متمم آموزش داده میشوند:
دوره MBA (یادگیری منظم درسها)
استراتژی | کارآفرینی | مدل کسب و کار | برندسازی
فنون مذاکره | مهارت ارتباطی | هوش هیجانی |تسلط کلامی
توسعه فردی | مهارت یادگیری | تصمیم گیری | تفکر سیستمی
کوچینگ | مشاوره مدیریت | کار تیمی | کاریزما
عزت نفس | زندگی شاد | خودشناسی | شخصیت شناسی
مدیریت بازاریابی | دیجیتال مارکتینگ | سئو | ایمیل مارکتینگ
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید دربارهی متمم بیشتر بدانید، میتوانید نظرات دوستان متممی را دربارهی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی میشناسند:
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری استراتژی کسب و کار به شما پیشنهاد میکند:
- دوره مدیریت استراتژیک | آموزش استراتژی کسب و کار
- نکاتی که فقط یک مدیرعامل حرفه ای و باتجربه میداند
- رشته مدیریت استراتژیک و سرفصل های آن در دانشگاهها
- تاریخچه استراتژی و مدیریت استراتژیک
- جنگل استراتژی | مکاتب استراتژی از دیدگاه مینتزبرگ
- ذینفعان سازمان چه کسانی هستند؟ تئوری ذینفعان و تحلیل گروه های ذی نفع
- کاملترین تعریف استراتژی چیست؟
- گمشده در دریا | نکتهای مهم دربارهی ماهیت استراتژی
- استراتژی به زبان ساده | با مروری بر مقاله استراتژی چیست مایکل پورتر
- چشم انداز استراتژیک در سازمان و کسب و کار به چه معنا است؟
- منظور از «عزم استراتژیک / نیت استراتژیک» چیست؟
- بیانیه ماموریت چیست؟ (+ بررسی دو نمونه بیانیه ماموریت)
- ارزش های سازمانی | چرا بیانیه ارزش های سازمانی تدوین میشود؟
- تعریف مدیریت استراتژیک و تفاوت برنامه ریزی استراتژیک و مدیریت استراتژیک
- برنامه ریزی استراتژیک چیست و سند استراتژی چگونه تدوین میشود؟
- دلایل شکست برنامه ریزی استراتژیک | استراتژیهایی که مرده به دنیا میآیند
- سطوح استراتژی در سازمان | انواع استراتژی بر اساس لایهی سازمانی
- ایگور آنسوف | پدر استراتژی سازمانی و مدیریت استراتژیک
- منظور از واحد کسب و کار استراتژیک (SBU) چیست؟
- تجزیه و تحلیل محیط کسب و کار | تحلیل PESTEL چیست؟
- پنج نیروی رقابتی پورتر و تحلیل صنعت به کمک آنها
- تحلیل محیط داخلی سازمان | ارزیابی عوامل داخلی کسب و کار چگونه انجام میشود؟
- انواع استراتژی | گزینه های استراتژیک پیش روی یک کسب و کار چیست؟
- استراتژی رهبری هزینه | کاهش هزینه برای ایجاد مزیت رقابتی
- استراتژی تمایز | متمایز بودن به عنوان یک استراتژی رقابتی
- استراتژی تمرکز به عنوان یک استراتژی رقابتی
- معنی انحصار چیست؟ بازار انحصاری چه ویژگیهایی دارد؟
- مزیت رقابتی چیست و از چه راههایی ایجاد میشود؟
- ائتلاف استراتژیک (Strategic Alliance) یا اتحاد استراتژیک چیست؟
- تحلیل گروه های استراتژیک | ابزاری برای تحلیل ساختار صنعت
- تحلیل رقبا در کسب و کار | چگونه آنالیز رقبا را انجام دهیم؟
- مزیت پیشتاز بودن | آیا مزیت پیشگامی واقعیت دارد؟
- استراتژی ادغام افقی | مقدمهی تثبیت تدریجی صنایع
- توسعه کسب و کار و انتخاب استراتژی رشد | ماتریس آنسوف
- استراتژی ادغام عمودی کسب و کارها و مزایا و معایب آن
- تعریف مقیاس تولید | مفهوم صرفه جویی ناشی از مقیاس
- از تولید انبوه تا سفارشی سازی انبوه
- صرفه جویی ناشی از تنوع | چندمحصولی بودن به عنوان یک مزیت اقتصادی
- ماتریس BCG یا ماتریس بوستون چیست؟ (+ مثال و نحوه استفاده)
- کنیبالیزم | همجنس خواری در استراتژی، بازاریابی و فروش
- استراتژی Lock-in و نصب زنجیر به پای مشتری
- استراتژی افزایش سهم بازار یا افزایش سهم از کیف پول مشتری؟
- ویژگیهای یک پلتفرم موفق
- تحلیل استراتژیک صنعت شامل چه بخشهایی است؟
- استراتژی و محصولات و خدمات اسیرکننده
- مسئولیت اجتماعی شرکت چیست و به چه معناست؟
- سبزشویی | Greenwashing چیست و چرا انجام میشود؟
- نقشه استراتژی | ابزاری برای تعیین گامهای عملی در اجرای استراتژی
- مدل هفت S مکنزی چیست و چه میگوید؟
- کتاب چهار اصل اجرای استراتژی
- استراتژی برای کسب و کارهای کوچک به چه معناست؟
- گزارشهای مدیریتی | شش روند اصلی که آینده را شکل میدهند
- معرفی کتاب خردهروندها | روندهای کوچکی که تغییرات بزرگ اطراف ما را میسازند
- وابستگی به مسیر | اثرات بلندمدت انتخابهای کوتاهمدت
- تیم قرمز | تحلیل کسب و کار و جستجوی نقاط ضعف در رقابت
- گری همل کیست؟ (به همراه معرفی کتابهای گری همل)
- کتاب مزیت رقابتی ملل (مایکل پورتر)
- کتاب استراتژی رقابتی مایکل پورتر
- جیم کالینز (معرفی و زندگی نامه)
- کتاب مدیریت استراتژیک فرد آر دیوید
- بزرگان مدیریت استراتژیک
- کتاب ساخت ژاپن | آکیو موریتا و داستان رشد سونی
- معرفی کتاب استراتژی کارساز | علت عملی نشدن استراتژی کسب و کار چیست؟
- مایکل پورتر | از نظریهپردازان استراتژی رقابتی و مزیت رقابتی
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
سوالهای پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحثهای مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کرده و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری میتوانید نقشه راههای مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
همچنین در صفحههای دوره MBA و توسعه فردی میتوانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما میتوانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را میتوانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیمسال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید. لطفاً برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که میتوانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
همچنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را میتوانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا میدانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور میتوانید به جمع متممیها بپیوندید؟
نویسندهی دیدگاه : امید محمدی
چه عوامل دیگری را در ذهن دارید که می توانند در یک کسب و کار، هزینه ی ثابت جدی تلقی شوند؟
1- هزینه فرصت از دست رفته. هزینه ای که معمولن خیلی از صاحبان کسب و کارها نادیده می گیرن. اینکه من با این سرمایه، وقت و انرژی ای که گذاشتم، اگر سراغ انتخاب دومم می رفتم، چقدر درامد کسب می کردم.
2- هزینه نیروی ماهر، در جایی که دسترسی به این نیروها دشواره. زمانی که کارگاه مبل سازیم رو از تهران به شهر خودمون منتقل کردم، با یک مشکل خیلی بزرگ روبرو شدم. نبود نیروی کار ماهر. در شعاع پنجاه کیلومتری شهر ما، هیچ کارگر ماهر مبل سازی نیست. تا شعاع صد و پنجاه کیلومتری هم تعدادشون خیلی کمه. در نتیجه من مجبور شدم خودم کار آموزش به همکارام رو انجام بدم. جدای از هزینه های مادی مثل هدر دادن چوب و خراب کردن ابزار کار، آموزش همزمان به چند نفر نیروی بی تجربه و اصطلاحن صفر کیلومتر، از لحاظ جسمی و روحی من رو به شدت فرسوده کرد. اونهم در شرایطی که از طرف مشتریهام بخاطر تحویل به موقع سفارشاتشون تحت فشار بودم. با تحمل مشکلات خیلی زیاد تونستم ظرف مدت دو سال ده نفر رو آموزش بدم و کارم کاملن روی غلتک افتاده بود. از اوایل سال نود و شش باز وارد رکود شد. سفارشات ماه به ماه کمتر میشد.حجم سفارشات به جایی رسید که با دو سه نفر هم میشد کار رو پیش برد. اما من از تعدیل نیرو کردن می ترسیدم. می ترسیدم اگه عذر این چند نفر رو بخوام، اونا برن و جای دیگه مشغول به کار بشن، و من زمانی که بازار دوباره رونق بگیره مجبور بشم مسئولیت دشوار آموزش نیروها رو دوباره به دوش بکشم.تمام پس اندازم رو برای خرید چوب هزینه کردم و بدون داشتن سفارش، کار تولید کردیم. وارد کارهایی مثل تولید کندوی زنبور عسل و پالت سازی شدم. بخاطر بی تجربه بودن در این زمینه ها ضرر کردم. اما اصرار داشتم که این نیروها رو تحت هر شرایطی حفظ کنم. این فقط تجربه من نیست، خیلی از تولید کننده ها در شهرهای کوچک این مشکل رو دارن. حتی اگه تولیدشون به نصف و یا یک سوم هم کاهش پیدا کنه، باز نیروهای ماهرشون رو حفظ میکنن. روی کاغذ هزینه منابع انسانی هزینه متغیر محسوب میشه. اما کسی که در اینگونه شرایط قرار میگیره می دونه که گاهی اوقات هزینه دستمزد نیروی ماهر تبدیل به هزینه ثابت میشه.
3- هزینه حمل و نقل، در شرایطی که تحویل کالا یا خدمات باید در بازه های زمانی خاصی انجام بگیره. هزینه سوخت و استهلاک و دستمزد پرسنل، در سیستم اتوبوسرانی ، ریلی و هوایی ، هزینه ثابتیه، چه یک مسافر داشته باشن، چه ظرفیتشون تکمیل باشه. در خیلی از کسب و کارها، از جمله کسب و کار من ، این هزینه ثابت وجود داره. بسته به میزان فروش، از دستی سی هزار تومن تا دستی چهار صد هزار تومن هزینه ارسال کلاف مبل به تهران رو پرداخت کردم.
غیر از سرشکن شدن هزینه های ثابت، افزایش مقیاس با چه مکانیسم های دیگری ممکن است هزینه ها را کاهش دهد؟
1- در کسب و کارهای کوچک، کارافرین ها معمولن خودشون خیلی از کارها رو انجام میدن. من بخاطر صرفه جویی در هزینه ها، کار وکیل ، حسابدار، بازاریاب، تعمیرکار دستگاه و خیلی کارهای دیگه رو خودم انجام میدادم. جدای از کم شدن تمرکز و پایین اومدن بازدهی کاری ، ضررهای زیادی رو هم بخاطر این مسئله متحمل شدم. افزایش مقیاس در کسب و کارهای کوچک باعث استخدام نیروهای متخصص در این زمینه ها میشه، و با کاهش زیان و افزایش بازدهی ، موجب کاهش هزینه ها میشه.
2-افزایش مقیاس میتونه منجر به افزایش اعتبار بشه. مشتریها به کسب و کارهای بزرگتر و پر رونق تر ، زودتر و بیشتر اعتماد میکنن. این مسئله باعث کاهش متوسط هزینه تبلیغات و بازاریابی میشه.
3- مواردی مثل هزینه میانگین سرویس رفت و برگشت و وعده ی غذایی کارکنان، به شرطی که درست مدیریت بشه، در مقیاس بالاتر کاهش پیدا میکنه.