سایکوپات کیست؟ اختلال شخصیت ضد اجتماعی چه ویژگی هایی دارد؟
در این درس به تعریف سایکوپات (Psychopath) میپردازیم و دربارهی اختلال شخصیت ضد اجتماعی حرف میزنیم.
اما لازم است تأکید کنیم که این درس را نباید به عنوان یک درس تخصصی روانشناسی در نظر بگیرید. چون تشخیص سایکوپات بودن و بررسی نشانه های اختلال شخصیت ضد اجتماعی (Antisocial Personality Disorder) باید به صورت مورد به مورد و توسط روانپزشک متخصص انجام شود.
با این حال، به علت رواج یافتن اصطلاح سایکوپات در ادبیات رفتار سازمانی و رهبری سازمانی، لازم بود در قالب یکی از درسهای خودشناسی به تعریف و تبیین این اصطلاح بپردازیم.

در میان اختلال های شخصیتی، اختلال شخصیت ضد اجتماعی یکی از قدیمیترین اختلالهایی است که مورد توجه روانشناسان و روانپزشکان قرار گرفته است.
شاید یکی از علتهای توجه ویژه به این اختلال، آن باشد که افراد ضد اجتماعی، معمولاً از قانون تخطی میکنند و یکی از گروههایی هستند که بهسادگی و بهسرعت گرفتار زندان میشوند.
سوژههای بسیاری از رمانهای جنایی – از سارقان تا قاتلان – کسانی هستند که با معیارهای روانشناسی میتوان آنها را شخصیت ضد اجتماعی یا سایکوپات دانست.
همین مسئله باعث شده که معمولاً وقتی اصطلاح سایکوپات یا اختلال شخصیت ضد اجتماعی را میشنویم، یاد مجرمانی میافتیم که در زندان نگهداری میشوند؛ کسانی که قتل یا سرقت انجام دادهاند و یا دست به پرخاشگری و رفتارهای پرخاشگرانه زدهاند.
آیا سایکوپات همان اختلال شخصیت ضد اجتماعی است؟
قبل از اینکه در بحثمان جلوتر برویم، باید تکلیفمان را با یک مسئله مشخص کنیم و آن، تفاوت دو اصطلاح سایکوپات و اختلال شخصیت ضد اجتماعی است.
در متون مدیریتی، معمولاً اصطلاح سایکوپات به چشمتان میخورد و در متون روانشناسی، بیشتر اصطلاح اختلال شخصیت ضد اجتماعی را میبینید.
اصطلاح اول را رابرت هیر (Robert Hare) از بزرگان این حوزه تعریف کرده و اصطلاح دوم، در DSM تعریف شده است.
تعریف DSM و تعریف رابرت هیر شباهتهای زیادی دارند و به همین علت، برخی منابع این دو اصطلاح را به صورت مترادف بهکار میبرند. اما تفاوتهای ظریفی هم وجود دارد.
مثلاً رابرت هیر یک چک لیست تهیه کرده و بر اساس آن، این بیماری را تعریف میکند، در حالی که DSM جزئیات و ظرافتهای بیشتری را به کار برده و به یک چک لیست ساده اکتفا نکرده است.
کسی که علاقهمند به مباحث مدیریت و توسعه فردی است و قرار نیست روانپزشک شود و به سراغ رواندرمانی برود، میتواند این دو اصطلاح را یکسان در نظر بگیرد و وارد تفاوتهای ظریف آنها نشود. ما هم در این درس و درسهای دیگر متمم، سه اصطلاح زیر را به شکل مترادف به کار خواهیم برد:
- بیمار سایکوپات
- فرد دارای اختلال شخصیت ضد اجتماعی
- فرد جامعه ستیز
برخی از ویژگی های سایکوپات ها
DSM توضیح میدهد که برخی از ویژگیهای زیر در افراد سایکوپات دیده میشود:
- تبعیت نکردن از هنجارهای اجتماعی و بیتوجهی به چارچوبهای قانونی (در حدی که برخی رفتارهایشان میتواند زمینهی دستگیری آنها را فراهم کند)
- رفتار فریبکارانه، دروغگویی مکرر، استفاده از هویت غیرواقعی و حیلهگری با هدف لذت بردن یا کسب منافع شخصی
- رفتارهای تکانشی یا به بیان دیگر ضعف در برنامه ریزی و انجام فعالیتهای هدفمند، نداشتن اهداف بلندمدت و واقع گرایانه
- تحریکپذیری و رفتارهای خشونتآمیز، درگیر شدن مکرر در دعواها و حملهی فیزیکی به دیگران
- بیپروا بودن در رفتارها و بیتوجهی به ایمنی و امنیت خود و دیگران
- مسئولیتپذیر نبودن به شکل مکرر و پیوسته، مثلاً ناتوانی در انجام تعهدات کاری یا شانه خالی کردن از زیر تعهدات مالی
- نداشتن احساس گناه و پشیمانی (مثلاً وقتی به کسی آسیب میزنند، رفتار بدی انجام میدهند یا سرقت میکنند، بیتفاوت هستند یا میتوانند آن را توجیه کنند)
رابرت هیر هم ضمن اشاره به تعدادی از همین ویژگیها، چند مورد دیگر را هم مطرح میکند:
- چربزبانی و رفتارهای سطحی غیرواقعی برای جذب دیگران و ایجاد یک تصویر مثبت غیرواقعی از خود
- خودمحوری و خودبزرگبینی
- نیاز دائمی به هیجان و برانگیختگی برای کسب انگیزه در زندگی روزمره
- نپذیرفتن مسئولیت تصمیمها و انتخابها (اگر تصمیمات آنها اثر بدی بر دیگران داشته باشد، به خوبی میتوانند برای خود و دیگران آن را توجیه کنند و سهم خود را ناچیز یا صفر جلوه دهند)
- نداشتن حس همدلی
- تجربهی سطحی احساسات و عدم تجربهی احساسات عمیق (همان چیزی که ما در زبان عمومی با بی احساس بودن توصیف میکنیم)
- ضعف در کنترل رفتارها و هیجانات (خصوصاً خشم)
- انجام کارها و انتخاب فعالیتهایی که برای دوستان و اطرافیان دردسرساز است
البته توجه داشته باشید که نباید از فردا، مثلاً به محض چرب زبانی یک نفر، او را سایکوپات بنامید. باید موارد متعددی از این ویژگیها در یک فرد جمع شوند و قیدهای دیگری هم که رابرت هیر یا DSM تعریف کردهاند وجود داشته باشند تا در نهایت بتوان یک فرد را سایکوپات یا دارای اختلال شخصیت ضد اجتماعی نامید.
دسترسی کامل به مجموعه درسهای خودشناسی و شخصیت شناسی برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است. با فعال کردن عضویت ویژه در متمم، به درسهای بسیار بیشتری نیز دسترسی پیدا میکنید که میتوانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:
شاید برایتان جالب باشد که بررسیهای ما نشان داده در میان دوستان متممی، کسانی که به درسهای مشاوره مدیریت علاقهمند بودهاند، برای مطالعهی درسهای زیر هم وقت گذاشتهاند:
تحلیل رفتار متقابل | زندگی شاد | افزایش عزت نفس
کوچینگ | مشاوره مدیریت | کاریزما | مدیریت استرس
تصمیم گیری | روانشناسی پول | استعدادیابی | رابطه عاطفی
یادگیری | تحلیل رفتار متقابل | هوش هیجانی | مهارت ارتباطی
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید دربارهی متمم بیشتر بدانید، میتوانید نظرات دوستان متممی را دربارهی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی میشناسند:
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری خودشناسی به شما پیشنهاد میکند:
- خودشناسی – ویژگیهای خودمان را بهتر بشناسیم
- تعریف درونگرایی چیست؟ افراد درونگرا چه ویژگی هایی دارند؟
- نحوه برخورد و رفتار با افراد درونگرا
- خجالتی بودن چیست و چه تفاوتی با درونگرایی دارد؟
- پرسشنامه سنجش خجالتی بودن و کمرویی
- ریشه های حس خجالت و کمرویی در جمع
- نقش خانواده و مدرسه در تقویت یا درمان خجالتی بودن کودکان
- خودشیفتگی چیست؟ آیا من خودشیفته هستم؟
- آدم صبح هستید یا آدم شب؟
- توهم پایان تاریخ | آیا ما به آخر خط تغییر و تحول رسیدهایم؟
- مرکز کنترل درونی یا مرکز کنترل بیرونی؟ (+ پرسشنامه منبع کنترل)
- مهرطلبی چیست؟ ویژگی های افراد مهرطلب و پرسشنامه مهرطلبی
- رهایی از مهرطلبی | برنامه ۲۱ روزه پیشنهادی هریت بریکر (هفته اول)
- رهایی از مهرطلبی | برنامه ۲۱ روزه پیشنهادی هریت بریکر (هفته دوم)
- رهایی از مهرطلبی | برنامه ۲۱ روزه پیشنهادی هریت بریکر (هفته سوم)
- کنترل رابطه در دست کیست؟
- پرسشنامه کمال طلبی و تفکیک کمال طلبی مثبت و منفی
- کمال طلبی چیست؟ کمال طلب بودن با کمال گرایی چه تفاوتی دارد؟
- کمال طلبی و عوارض منفی آن در زندگی
- افسردگی چیست؟ نشانه ها و علائم افسردگی چه هستند؟
- سوالهایی برای خودشناسی و شناخت بیشتر خودمان
- معنی تکانش چیست؟ رفتارهای تکانشی چه هستند؟
- DSM یا راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی چیست؟
- شناخت محدودیتهای انسان | نقطه آغاز خردمندی
- امید به زندگی | آیا به مرگ فکر میکنید؟
- اختلال اضطراب اجتماعی چیست؟ (فوبیای اجتماعی یا جمعیت هراسی)
- سایکوپات کیست؟ اختلال شخصیت ضد اجتماعی چه ویژگی هایی دارد؟
- چقدر ساده به دیگران اعتماد میکنید؟ | پرسشنامه تمایل به اعتماد
- تست دیسک چیست؟ | دانلود پرسشنامه تست DiSC + آنالیز آزمون دیسک
- تعریف اعتیاد چیست؟ چه کسانی معتاد محسوب میشوند؟
- چپ مغزی و راست مغزی | داستان نیمکره فعال مغز
- تعریف ریسک پذیری چیست؟ آیا شما یک فرد ریسک پذیر هستید؟
- اشتباهات تکراری زندگی | تکرار اشتباه یک اتفاق ساده نیست
- اعتیاد به اینترنت چیست؟ | تعریف و پرسشنامه اعتیاد به اینترنت
- تعریف وراثت پذیری چیست؟ بحث وراثت در شخصیت تا چه حد جدی است؟
- خودنظارتی چیست؟ آیا شما هم یک آفتابپرست اجتماعی هستید؟
- آلبرت الیس
- آرون بک | شناخت درمانی، خطاهای شناختی و طرحوارهها
- درمان شناختی رفتاری یا CBT چیست؟
- تکنیک ABC | روشی برای برخورد آگاهانهتر با افکار منفی و ناکارآمد
- کتاب از حال بد به حال خوب (شناخت درمانی) | دیوید برنز
- کتاب شناخت بیماری های روانی | معرفی انواع اختلالها و بیماری های روانی
- دیل آرچر – متفاوت بودن بهتر از نرمال بودن است
- معرفی کتاب | زندگی خود را دوباره بیافرینید | جفری یانگ
- گفتگو درباره روانشناسی | پادکست انجمن روانشناسی آمریکا
- اتاق خبر | درسهای خودشناسی و شخصیتشناسی
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)
ثبتنام | اطلاعات بیشتر فهرست درسهای متمم
نویسندهی دیدگاه : آیدا گلنسایی
در کامنت قبلی چند موردی رو که از فقدان همدلی انسان با انسان به ذهنم رسید نوشتم حالا نمیدونم این فقدان همدلی چه گسترهای داره و آیا عدم همدلی با محیط زیست و جانوران دیگر رو شامل میشه یانه. ولی مسئلۀ دردناکی که حداقل من رو بسیار رنج میده فقدان همدلی با جانورانه. انگار انسان واقعا باور کرده در این جهان مرکزیت داره و میتونه تعادل طبیعت رو بهم بزنه و اون رو تخریب کنه. بارها شده با افرادی صحبت کردم دربارۀ تأثیر مخرب گازهای گلخانهای بر تسریع آب شدن یخهای زیبای قطبی، یا دربارۀ مرگ یک میلیارد جانور در استرالیا، یا مرگ ده هزار فلامینگو در میانکاله ضمن این که واقعا براشون بیاهمیت بوده آخرش فقط پرسیدن خب تأثیری روی انسان داره یا نه! مثلا دربارۀ یخ قطبی میگن خب حالا کو تا آب بشه به زمان ما نمیرسه، دربارۀ مرگ دیگر جانورانم میگن طبیعت بیرحمه دیگه!
تعجب میکنم ده هزار فلامینگو بمیره و انسان بتونه حتا توی دلش متاسف هم نشه. اون همه کووالا و کانگوروی زیبا بمیرن و اونهمه گونه در استرالیا منقرض بشه و بگیم خب، به کشور ما ربطی نداره. (توجه کنید مسئله این نیست که کاری کنند، مسئله اینه بعضی افراد حتا دلیلی برای حس تأسف نمیبینند!)
نمیدونم این مورد هم جزو شخصیت سایکوپات محسوب میشه یا نه ولی من افراد زیادی اینطوری میبینم! به نظرم بیاحترامی به طبیعت و عدم همدلی با جانوران دیگر و خود رو تافتۀ جدا بافتۀ کائنات دیدن و این کوبیدن بر طبل جدایی و جنگ یقۀ آدم رو بالاخره میگیره که گرفته البته!
فاعتبر یا اولی الابصار...