راه های تقویت اعتماد به نفس چیست؟ | معرفی چهار منبع اصلی افزایش اعتماد به نفس

در درس تعریف اعتماد به نفس گفتیم که دقیق‌ترین روش حرف زدن از اعتماد به نفس این است که دربارهٔ اعتماد به نفس در یک موضوع یا مهارت خاص حرف بزنیم.

مثلاً به جای این که بگوییم «اعتماد به نفس من پایین (یا کم)‌ است»، بگوییم «اعتماد به نفس من در سخنرانی کم است.» یا جملهٔ «اعتماد به نفس کم باعث شده نتوانم در جمع دوستانم انگلیسی حرف بزنم»، را این‌طور اصلاح کنیم که «اعتماد به نفس من در حرف زدن به زبان انگلیسی کم است.»

به همین علت بود که آلبرت بندورا، دانشمند مطرح روانشناسی اجتماعی، پیشنهاد کرد به جای «اعتماد به نفس» از اصطلاح «خود کارآمدی / self-efficacy» استفاده کنیم تا مشخص شود دقیقاً‌ دربارهٔ کارآمدی در یک زمینهٔ خاص حرف می‌زنیم و نه همهٔ زمینه‌ها.

همین آقای آلبرت بندورا چهار دههٔ قبل در زمینهٔ افزایش اعتماد به نفس مطالعات متعددی انجام داده و پژوهش‌های دیگران را نیز مرور و جمع‌بندی کرده است (+). حاصل بررسی‌های بندورا این بوده که  چهار منبع اصلی برای افزایش خودکارآمدی (= اعتماد به نفس در یک زمینهٔ مشخص که مد نظر شماست)‌ وجود دارد. 

جالب این‌جاست که پژوهش‌هایی هم که دیگران طی چهار دهه ادامهٔ کار او انجام داده‌اند، چارچوب کلی پیشنهادی بندورا را تأیید و حفظ کرده‌اند. بنابراین می‌توان گفت آن‌چه بندورا به عنوان «عوامل تاثیرگذار بر اعتماد به نفس» مطرح کرده، قدیمی‌ترین و در عین حال جدیدترین مدل در زمینهٔ اعتماد به نفس محسوب می‌شود.

پیش از این که منابع اصلی تقویت اعتماد به نفس را بررسی کنیم، لازم است به نکتهٔ مهمی توجه کنید. افراد بسیاری به این نکته توجه نمی‌کنند و به همین علت، حرف بندورا – و در واقع نتایج پژوهش‌ها – را نادرست یا غیردقیق متوجه می‌شوند:

یک دوستی قدیمی را در نظر بگیرید که در اثر چند اشتباه، تعارض و سوء‌تفاهم از بین رفته است. فرض کنید طرفی که بیشترین تقصیر را داشته، این اتفاق را این‌طور تفسیر کند که «من لیاقت نگه داشتن یک دوست ارزشمند را نداشتم.» طبیعی است این تفسیر ممکن است اعتماد به نفس او را در زمینهٔ «حفظ و نگهداری روابط اجتماعی» کاهش دهد.

اما همین فرد ممکن است – از سر نادانی یا بر اثر آن‌چه از دوستانش می‌شنود – به نتیجه برسد که «او لیاقت من را نداشت. چقدر خوب که او را از حلقهٔ دوستانم حذف کردم تا وقت و انرژی‌ام را برایش صرف نکنم.» در این حالت،‌ اعتماد به نفس او در زمینهٔ «حفظ و مدیریت روابط اجتماعی» افزایش پیدا می‌کند. چون این کار را گامی درست و تصمیمی خردمندانه می‌بیند.

در ادامه، هنگامی که هر یک از چهار عامل تقویت اعتماد به نفس را بررسی می‌کنیم، مثال‌هایی از تفسیرهای متفاوت را نیز مطرح خواهیم کرد.

دستاوردهای قبلی و تجربه موفقیت‌های پیشین

اولین منبع اعتماد به نفس، تجربه‌ها و دستاوردهای قبلی است. بندورا از دو اصطلاح mastery experience و performance attainment برای توصیف این منبع استفاده می‌کند.

فرض کنید دربارهٔ اعتماد به نفس در رابطه‌سازی با دیگران حرف می‌زنیم. اگر تا کنون توانسته باشید با کسانی که برایتان جذاب هستند رابطه‌های خوبی بسازید و دوستی‌های محکمی ایجاد کنید، طبیعی است که اعتماد به نفس شما در رابطه‌سازی بالا باشد.

به عنوان مثالی دیگر،‌ هنگامی که از اعتماد به نفس در سخنرانی حرف می‌زنیم، اگر پیش از این سخنرانی‌های موفقی داشته‌اید، طبیعی است که اعتماد به نفس‌تان در این حوزه بالا باشد.

تا این‌جای بحث به نظر ساده و بدیهی است. اما یادتان نرود که یک قید مهم هم وجود دارد: دستاوردها و تجربه‌های قبلی را چگونه تفسیر می‌کنید؟

تجربه‌های نیابتی (الگوبرداری از دیگران)

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری کارگاه آموزشی عزت نفس به شما پیشنهاد می‌کند: