نکته‌ای در استعدادسنجی | تفاوت تعیین، تعریف، اندازه گیری و ارزیابی استعدادها
نکته‌ای که در این درس مطرح می‌شود، ساده است و ممکن است برای شما، کاملاً واضح باشد.
اما به علت اهمیت زیاد آن، تصمیم گرفتیم درسی مستقل را – هر چقدر هم کوتاه و مختصر – به آن اختصاص دهیم.
نکته‌ای که اینجا درباره‌ی استعدادیابی مطرح می‌شود، به مدل استعدادیابی جانسون اوکانر محدود نیست و حتی فراتر از استعدادیابی، در بسیاری از درس‌ها و مباحث دیگر که به شاخص‌های مختلف و اندازه‌گیری آن‌ها مربوط می‌شوند، حائز اهمیت است.
ما در اینجا می‌خواهیم به تفاوت این چهار مفهوم بپردازیم:
تعیین استعدادها و فاکتورهای توانمندی
آیا اینکه یک نفر می‌تواند معادلات ریاضی را سریع‌تر از فرد دیگری حل کند، یک استعداد است؟
آیا می‌توانیم – یا لازم است – تسلط بر انگشتان را یک استعداد و توانمندی در نظر بگیریم؟
آیا هنگام سنجش استعدادها، باید به استعداد تجسم فضایی هم توجه کنیم؟
آیا هوش کلامی، یکی از انواع استعدادهاست؟
برای چنین سوال‌هایی، پاسخ قطعی و نهایی وجود ندارد.
چون پاسخ این سوال‌ها تا حدی تابع سلیقه‌ی محققان و تا حدی نیز، تابع نیازهاست.
هوارد گاردنر که مدل هوش چندگانه را مطرح کرد، هرگز تأکید نکرد که تعداد این مولفه‌ها باید ده عدد باشد. چنان‌که در ابتدا هم ده عدد نبود و به تدریج مواردی به آن افزوده شد.
امروز هم ممکن است فردی پیشنهاد کند مولفه‌های دیگری به آن افزوده شود.
از سوی دیگر، در الگوی استعدادیابی جانسون اوکانر، قرار بوده خروجی استعدادیابی برای شرکت جنرال الکتریک استفاده شود. بنابراین طبیعتاً در تعریف مولفه‌های استعداد، نیم‌نگاهی هم به نیازهای کارخانه وجود داشته است. اگر جنرال الکتریک خط مونتاژ نداشت، شاید استعداد تسلط بر انگشتان، در مدل اوکانر مطرح نمی‌شد.
چنان‌که می‌بینیم در مدل سنجش توانمندی کلیفتون، رقابت‌جو بودن هم به عنوان یک توانمندی مطرح می‌شود. در حالی که شاید محققان حوزه‌ی شخصیت شناسی ترجیح بدهند این ویژگی را به عنوان یکی از صفات شخصیتی در نظر بگیرند.
بنابراین، هرگز نمی‌توان ادعا کرد یک فهرست جامع و مانع از استعدادهای انسان به دست آمده و می‌توان آن را فهرست نهایی و مورد قبول همگان در نظر گرفت.
تعریف استعدادها
بسیاری از کلماتی که ما برای بیان استعدادها به‌کار می‌بریم، کلمات ذهنی هستند و در ذهن افراد مختلف، به شکل‌های متفاوتی معنا می‌شوند.
نمی‌توانید به سادگی کسی را پیدا کنید که بگوید استعداد تجسم فضایی هیچ کارکرد مثبتی ندارد؛ یا اینکه توانایی کار با اعداد یک توانمندی بی‌فایده است.
اما در عین اینکه بسیاری از ما، ارزشمند بودن این استعداد را می‌پذیریم، اگر در یک جمع بپرسند که «استعداد تجسم فضایی دقیقاً یعنی چه؟ یا اینکه منظور از توانایی کار با اعداد چیست؟» نمی‌توان به سادگی به پاسخی مشترک و مورد قبول همگان، دست یافت.
بنابراین، مسئله‌ی مهم دیگر در استعدادیابی، تعریف استعدادهاست. اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم، مفهوم پردازی هر یک از استعدادها مهم است. اینکه مشخص کنیم به چه چیزی استعداد تجسم فضایی یا استعداد تسلط بر انگشتان، یا استعداد تحلیلی می‌گوییم.
[ درس مرتبط: منظور از مفهوم پردازی چیست؟ ]
اندازه گیری استعدادها
حتی اگر مفهوم پردازی را به درستی انجام دهیم و همگی مطمئن شویم که با شنیدن عنوان هر یک از استعدادها، مفهوم یکسانی در ذهن‌مان شکل می‌گیرد، هنوز تمام مسئله حل نشده است.
باید به کمک چه شیوه‌ای و با استفاده از چه آزمونی این استعداد را بسنجیم؟
به فرض اینکه توانایی محاسبات سریع ریاضی را به عنوان یک استعداد بپذیریم، روش اندازه گیری این استعداد چیست؟
آیا باید تعدادی ضرب و تقسیم به فرد بدهیم و زمان محاسبه‌ی آن‌ها را در نظر بگیریم؟
باید از اعداد کوچک استفاده کنیم و تعداد محاسبه‌ها را افزایش دهیم یا بهتر است از اعداد بزرگ استفاده کنیم؟
برای محاسبه، فرد باید فقط به ذهن خود متکی باشد یا می‌تواند از قلم و کاغذ هم استفاده کند؟
طبیعتاً در اینجا هم پاسخ قطعی وجود ندارد.
هم در مدل اوکانر و هم در بسیاری از مدل‌های استعدادسنجی دیگر، می‌بینیم که به مرور زمان، با وجودی که تعریف استعداد ثابت بوده است، روش اندازه گیری آن، تغییر کرده و شیوه‌های جدید، جایگزین روش‌های قدیمی شده‌اند.
ارزیابی استعداد
ارزیابی (Evaluation) مقوله‌ای متفاوت از اندازه گیری (Measurement) است.
برای اینکه بتوانیم یک فاکتور استعداد را به درستی ارزیابی کنیم، لازم است در یک جامعه‌ی آماری بزرگ، این فاکتور را اندازه‌گیری کنیم و متوسط آن و نیز توزیع و پراکندگی‌اش را بسنجیم.
پس از این‌کار و پاره‌ای فعالیت‌های دیگر، می‌توانیم بگوییم به استانداردسازی رسیده‌ایم و می‌توانیم به درستی و دقت در مورد استعداد یک فرد در یک زمینه‌ی خاص، قضاوت کنیم.
البته باید به خاطر داشته باشیم که این آخرین مرحله نیست.
محققان حوزه‌ی استعدادیابی، تازه در این نقطه، باید رابطه‌ی استعداد با موفقیت شغلی، عملکرد شغلی و کارایی در فعالیت‌های مختلف را بسنجند تا مشخص شود که واقعاً یک فاکتور استعداد مشخص، برای هدفی که مد نظر ماست، ارزشمند است.
گاهی اوقات، حدس زدن این رابطه‌ها و پذیرفتن‌شان دشوار نیست. مثلاً اینکه یک نقاش، باید از استعداد بالایی در تشخیص و تفکیک رنگ‌ها برخوردار باشد.
اما گاهی اوقات، مسئله دشوارتر می‌شود و جز با مطالعات میدانی دقیق، نمی‌توان در مورد آن قضاوت کرد.
مثلاً اینکه برای یک جراح، سه استعداد تسلط بر انگشتان، قدرت تحلیل و تجسم فضایی، چه جایگاهی دارند و سهم هر یک از این‌ها را در موفقیت فرد، چگونه می‌توان ارزیابی و برآورد کرد.
هدف از این درس، نگران کردن شما هنگام مطالعه‌ی مباحث استعدادیابی نیست.
بلکه تأکید بر این نکته است که به خاطر داشته باشیم، این شاخه از دانش هم، مانند سایر شاخه‌های دانش، از زیر و بم‌های بسیاری برخوردار است و آن‌چه ما درباره‌ی استعدادیابی می‌خوانیم و می‌آموزیم، صرفاً نگاهی گذرا به گوشه‌ای از دستاوردهای کسانی است که چندین دهه، برای درک بهتر مفهوم استعداد، تلاش کرده‌اند.
دوست عزیز.
شما با عضویت رایگان به عنوان کاربر آزاد متمم (صرفاً با تعیین نام کاربری و کلمه‌ی عبور) می‌توانید به حدود نیمی از چند هزار درس متمم دسترسی داشته باشید.
همچنین در صورت تمایل، با پرداخت هزینه عضویت، به همه‌ی درس‌های متمم دسترسی خواهید داشت. فهرست برخی از درس‌های مختص کاربران ویژه متمم را نیز می‌توانید در اینجا ببینید:
فهرست درس‌های مختص کاربران ویژه متمم
از میان درس‌هایی که در فهرست بالا آمده است، درس‌های زیر از جمله پرطرفدارترین موضوعات هستند:
دوره MBA | مذاکره | کوچینگ | توسعه فردی
فنون مذاکره | تصمیم گیری | مشاوره مدیریت
تحلیل رفتار متقابل | تسلط کلامی | افزایش عزت نفس
چگونه شاد باشیم | هوش هیجانی | رابطه عاطفی
خودشناسی | شخصیت شناسی | پرورش کودکان هوشمندتر
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید درباره‌ی متمم بیشتر بدانید، می‌توانید نظرات دوستان متممی را درباره‌ی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی می‌شناسند:
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری استعدادیابی و شناخت توانمندی ها به شما پیشنهاد می‌کند:
- استعدادیابی | آشنایی با انواع استعداد و روش شناسایی استعدادها
- فایل صوتی رادیو متمم | استعدادیابی
- استعدادیابی فرزندان و نکاتی در مورد تشخیص استعدادها (کلیپ تصویری)
- تست استعدادیابی به شیوه جانسون اوکانر
- به جای آزمون استعدادیابی کمی برای تحلیل استعدادهایمان وقت بگذاریم
- نکته‌ای در استعدادسنجی | تفاوت تعیین، تعریف، اندازه گیری و ارزیابی استعدادها
- منظور از استعداد استقرا چیست؟ آیا شما در استقرا استعداد دارید؟
- استعداد ایده پردازی و انسانهای لبریز از ایده
- استعداد تجسم فضایی و درک ساختارها
- استعداد و توانایی خواندن سریع و سرعت درک تصویری بالا
- استدلال تحلیلی چیست؟ تفکر تحلیلی به عنوان یک استعداد
- استعداد و توانایی کار با اعداد
- سیلوگرام – استعداد یادگیری کلمات در زبان های دیگر
- حافظه برای طراحی
- استعداد تشخیص و تفکیک رنگ‌ها
- استعدادیابی | دیدن افقهای دور و نگاه به جلو
- استعدادیابی: تسلط بر انگشتان
- بازی جنگا و استعداد کار با انگشتان
- استعداد موسیقی و تشخیص صدا (۱)
- استعدادیابی: استعداد موسیقی و صدا (۲)
- سوال پیشنهادی مدیرعامل برگر کینگ برای مصاحبه استخدامی
- تفاوت استعداد و مهارت و نکات دیگر | جمع بندی درس استعدادیابی
- پروژه پایانی درس استعدادیابی مقدماتی
برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)
ثبت‌نام | اطلاعات بیشتر فهرست درس‌های متمم
نویسنده‌ی دیدگاه : محمدرضا اقبال طلب
به نظرم با مطالعه این درس، دو اتفاق مهم برامون میفته.
اول اینکه توهم دانش استعدادیابی از بین میره. بعد از تموم کردن سلسله درس‌های استعدادیابی مقدماتی من فقط میدونم بنیاد اوکانر در طول صد سال روی چه استعدادهایی کار کرده و میتونم درمورد همشون در حد چند جمله صحبت کنم. البته که همین میتونه شروع راه باشه و اگر کسی بخواد در حوزه استعدادیابی کار کنه، شروع بسیار خوبیه.
دوم اینکه اگر من احساس کنم هیچکدوم از مواردی که در مدل اوکانر گفته شده در من نیست باز جای نگرانی نیست چون ممکنه هنوز توی هیچ مدلی از استعدایابی، استعدادی که من دارم گنجانده نشده باشه. همین میتونه جای امیدواری داشته باشه تا عزت نفس من کاهش پیدا نکنه.
نکته مهم دیگه اینه که به نظرم محیط و ارزش‌های زندگی خود شخص نقش پررنگی توی قبول استعداد و بروزش داره. مثلا خانواده‌ای رو در نظر بگیرید که بیشتر افراد آن صدای خوش دارند. اگر کسی در این خانوداه یکم کمتر از بقیه صدا داشته باشه به احتمال زیاد نمیتونم امیدوار باشیم که خواننده میشه در حالی که هنوز از متوسط جامعه خوش‌صداتر هستش. بحث ارزش‌ها هم خیلی مهمه. اگر کسی استعداد تشخیص و تفکیک رنگ‌ها رو داشته باشه اما نقاشی کشیدن براش ارزش محسوب نشه باز هم نمیشه امیدوار بود نقاش بشه.
سپاس