تحلیل استراتژیک منابع | مدل VRIO

تا کنون به دو تعریف از منابع (Resources) پرداخته‌ایم: تعریفی عمومی را در درس مدیریت منابع مطرح کردیم و تعریف دقیق‌تر بارنی را هم در درس تعریف منابع سازمانی مورد اشاره قرار دادیم.

ضمن این‌که خودمان هم، تصویری عمومی از منابع در ذهن داریم. به عنوان مثال، وقتی از منابع در اختیار یک انسان حرف می‌زنیم، به مواردی مانند پول، زمان، دانش و تخصص، ارتباطات دوست، انرژی، سلامتی و مانند این‌ها فکر می‌کنیم.

هم‌چنین وقتی از سازمان و منابع سازمانی حرف می‌زنیم، معمولاً مواردی مانند سرمایه، دانش فنی، منابع انسانی، قراردادهای همکاری ارزشمند، برند، پایگاه مشتریان و مانند این‌ها را به‌خاطر می‌آوریم.

اما  چگونه می‌توان ارزش نسبی منابع را در موفقیت فردی یا در رشد و موفقیت کسب و کار برآورد کرد؟ 

جی بارنی به عنوان کسی که مدیریت مبتنی بر منابع را رواج داده و این بحث را در تفکر استراتژیک تثبیت کرده‌ است، پرسش‌هایی را مطرح می‌کند که بر اساس آن‌ها می‌توان ارزش استراتژیک منابع را برآورد کرد.

به عبارت دیگر، می‌توان تشخیص داد که این منابع تا چه حد می‌توانند زمینه‌ساز شکل‌گیری و تقویت مزیت رقابتی پایدار (Sustainable Competitive Advantage) باشند.

درس حاضر را به بررسی این سوال‌ها اختصاص داده‌ایم.

آیا این منبع ارزشمند است؟ ارزش آن چقدر است؟

ارزشمند بودن را به شکل‌های مختلفی می‌توان تعریف کرد (اگر چه نتیجه تقریباً یکسان است).

به این سوال، سوال ارزشمندی منبع یا Question of Value گفته می‌شود.

آیا این منبع کمیاب است؟ یا همه به آن دسترسی دارند؟

اگر چه فراوانی یک منبع از اهمیت آن نمی‌کاهد (هوا همه جا هست)، اما ارزش استراتژیک منابع در فضای رقابتی، وقتی معنا پیدا می‌کند که آن منبع کمیاب بوده یا همه به آن دسترسی نداشته باشند.

نفت به عنوان یکی از منابع طبیعی، به علت کمیاب‌بودن ارزشمند است. دو نوع کمیابی را در مورد نفت می‌توان تصور کرد:

• نخست این‌که تقاضا امروز برای آن بیشتر از عرضه است.
• دیگر این‌که سرعت تجدید شدن و بازتولید آن در کره زمین، بسیار آهسته‌تر از نرخ مصرف آن است.

توسعه آموزش دانشگاهی در یک کشور و فراوان شدن منبعی با عنوان افراد تحصیل‌کرده یکی از مثال‌های مناسب برای کاهش ارزش استراتژیک در اثر افزایش فراوانی یک منبع است.

از آن‌جا که بارنی برای کمیابی از اصطلاح rare و rarity استفاده می‌کند، این سوال با عنوان Question of Rarity شناخته می‌شود.

آیا تقلید کردن از این منبع، به اندازه‌ی کافی دشوار است؟

ارزشمند بودن و کمیاب بودن منابع، در کوتاه‌مدت می‌تواند مزیت رقابت ایجاد کند. اما بسیاری از منابع را در میان‌مدت و بلندمدت، می‌توان شبیه‌سازی و تقلید کرد. بنابراین، هر چقدر تقلید از یک منبع دشوارتر باشد، ارزش استراتژیک آن بالاتر خواهد بود:

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری تفکر استراتژیک به شما پیشنهاد می‌کند: