Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Menu
دوره آموزشی هدف گذاری (کلیک کنید)


منظور از دیدگاه مبتنی بر منابع (RBV) چیست؟


دیدگاه مبتنی بر منابع (جی بارنی)

اگر چه همه‌ی بحث استراتژی را نمی‌توان در رقابت خلاصه کرد، اما این واقعیت هم انکارناپذیر است که بخش مهمی از استراتژی و تفکر استراتژیک، به رقابت اختصاص یافته است.

هم‌چنین برخی از شناخته‌شده‌ترین دانشمندان این حوزه (از جمله مایکل پورتر و جی بارنی) تقریباً تمام عمر دانشگاهی خود را به مفاهیمی مانند رقابت و مزیت رقابتی اختصاص داده‌اند.

وقتی یک کارآفرین می‌خواهد به سراغ راه‌اندازی یک کسب و کار جدید برود، احتمالاً همه چیز از یک ایده آغاز می‌شود. سپس در ادامه موضوعاتی مانند ارزش آفرینی، طراحی مدل کسب و کار و تدوین طرح کسب و کار مطرح می‌شوند.

اما مرحله‌ی بعدی، پرداختن به رقابت است: با افراد و کسب و کارهای دیگری که محصولات مشابه ما دارند چه کنیم؟

در این‌جا دو دیدگاه متفاوت وجود دارد که یکی را می‌توان دیدگاه مبتنی بر بازار و دیگری را دیدگاه مبتنی بر منابع نامید. در این درس قصد داریم این دو دیدگاه را به صورت مختصر معرفی کنیم.

دیدگاه مبتنی بر بازار (Market-based View)

اگر به سراغ تحلیل SWOT بروید، احتمالاً رقیبان و ویژگی‌هایشان را در بخش‌های فرصت (O) و تهدید (T) طبقه‌بندی خواهید کرد (که البته درست هم هست).

این همان شیوه‌ای است که تقریباً از سال‌های ۱۹۶۰ میلادی رواج داشته و نامدارترین فردی که رقابت را از این منظر دیده و بررسی کرده، مایکل پورتر است (با وجودی که پورتر دانشمند شناخته‌شده‌ی این حوزه است، باید به خاطر داشته باشیم که این دیدگاه قبل از او هم وجود داشته است).

مایکل پورتر رقابت را چالش اصلی کسب و کارها و صنایع می‌دید و به همین علت، معتقد بود (+):

هر چه نیروهای رقابتی در یک صنعت ضعیف‌تر باشند، جذابیت آن صنعت بیشتر است

خروجی این طرز تفکر، همان چیزی است که پورتر به آن جایگاه یابی (Positioning) می‌گوید. پورتر می‌گوید برای پیروزی در بازی رقابت، باید به وضعیت بازار و بازیگران آن نگاه کرده و سپس، جایگاه (Position) خود را در میان آن‌ها انتخاب کنید.

به عنوان مثال، تصمیم بگیرید ارزان‌ترین محصول را در میان رقبا عرضه کنید؛ یا این‌که محصولی متمایز از رقبا ارائه کنید؛ و یا اصلاً به سراغ گوشه‌های خلوت بازار (Market Niches) بروید تا جایگاه خاص خود را بیابید و از فشار رقابت هم، تا حدی در امان باشید.

این نوع نگاهِ از بیرون به درون را اصطلاحاً رویکرد مبتنی بر بازار یا Market-based view و به صورت مخفف MBV می‌نامند.

رویکردی که ابتدا وضعیت بازار را می‌بیند و سپس با خود می‌اندیشد که من در این وضعیت، چه می‌توانم بکنم و چه جایگاهی می‌توانم داشته باشم؟

دیدگاه مبتنی بر منابع (Resource-based View)

دیدگاه مبتنی بر بازار – که با کمی اغماض می‌توان آن را دیدگاه پورتری نیز نامید – چند دهه به عنوان دیدگاهِ غالب در استراتژی رقابتی مطرح بود و هرگاه بحث از رقابت و رقیبان پیش می‌آمد، بلافاصله این سوال مطرح می‌شد که: شما دنبال چه جایگاهی در بازار هستید؟

از این منظر، مقاله‌ی جی بارنی در سال ۱۹۹۱، نقطه‌ی مهمی در تاریخ استراتژی محسوب می‌شود. بارنی در مقاله‌ای با عنوان منابع بنگاه‌ها و مزیت رقابتی پایدار بر این نکته تأکید کرد که استراتژیست‌ها ارزش منابع سازمانی را چندان که باید، جدی نگرفته‌اند (+).

بارنی معتقد بود که در تحلیل‌های دیگران (به طور مشخص به پورتر اشاره می‌کند) دو نکته دیده نشده است:

محدودیت در دسترسی کامل به این مجموعه درس

دسترسی کامل به مجموعه درس‌های استراتژی و تفکر استراتژیک برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است.

با عضویت ویژه‌ی متمم، علاوه بر دسترسی به این درس‌ها، به درس‌های متنوع دیگری نیز دسترسی خواهید داشت که می‌توانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:

 فهرست درس‌های متمم

شاید برایتان جالب باشد که بررسی‌های ما نشان داده در میان دوستان متممی، کسانی که به استراتژی و تفکر استراتژیک علاقه‌مند بود‌ه‌اند، برای مطالعه‌ی درس‌های زیر هم وقت گذاشته‌اند:

مشاوره مدیریت | کوچینگ | کارآفرینی | کار تیمی | مدیریت تعارض

  مدل ذهنی  |  تفکر سیستمیتصمیم گیری | مدیریت منابع | گزارش نویسی

ارزش آفرینی | سیستمهای کنترل مدیریت | مدل کسب و کار |‌ دیجیتال مارکتینگ

  دوره MBA (پیگیری منظم مجموعه درس‌ها)

چند پرسش، و پاسخ آن‌ها

 هر یک از استراتژی‌های مبتنی بر منابع و مبتنی بر بازار در چه شرایطی مناسب هستند؟

پاسخ قطعی به این سوال وجود ندارد. اما بارنی در مقاله‌ی خود، تأکید می‌کند که استراتژی مبتنی بر بازار، اغلب در مواردی مناسب است که بازار دارای ثبات نسبی باشد. اما در شرایط ابهام و وضعیتی که ثبات کافی وجود ندارد، تمرکز بر منابع داخلی و تدوین استراتژی بر اساس آن‌ها می‌تواند موفق‌تر باشد.

آیا می‌توانیم بگوییم استراتژی‌های RBV و MBV هر کدام، نیمی از ماتریس SWOT را مورد توجه قرار داده‌اند؟

چنین تعبیری چندان دقیق نیست. چون همان‌طور که در درس اشاره شد، این دو استراتژی صرفاً بر سر اولویت‌ها اختلاف‌ دارند. در عین حال، این نوع تفکیک (تقسیم کردن SWOT به دو بخش بر اساس دو دیدگاه) در بسیاری از کتاب‌های استراتژی نیز رایج است.

تمرین و مشارکت در بحث

غیر از مثال‌هایی که در درس مطرح شد، چه مثال‌های دیگری از استراتژی مبتنی بر منابع و استراتژی مبتنی بر بازار در ذهن دارید؟

      شما تاکنون در این بحث مشارکت نداشته‌اید.  

     تعدادی از دوستان علاقه‌مند به این مطلب:    حامد جنتی ، احمد ، فیروزه قانعی ، محمد امین طاهر ، حمید رادان

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری تفکر استراتژیک به شما پیشنهاد می‌کند:

سری مطالب حوزه تفکر استراتژیک
 

برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)

متمم چیست و چه می‌کند؟ (+ دانلود فایل PDF معرفی متمم)
چه درس‌هایی در متمم ارائه می‌شوند؟
هزینه ثبت‌نام در متمم چقدر است؟
آیا در متمم فایل‌های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟

۱۶۵ نظر برای منظور از دیدگاه مبتنی بر منابع (RBV) چیست؟

    پرطرفدارترین دیدگاه به انتخاب متممی‌ها در این بحث

    نویسنده‌ی دیدگاه : امیرمحمد قربانی

    سبد مهارت‌ها

    پر کردن سبد مهارت‌هایمان، مصداقی برای این دو شکل نگاه هست.

    دیدگاه مبتنی بر منابع: می‌توانیم ببینم که بر اساس استعداد‌ها و توانمندی‌هایمان، اگر در مسیر کدام مهارت‌ها گام برداریم، برایمان مناسب‌تر هست.

    دیدگاه مبتنی بر بازار: این‌که نیاز الان بازار چیست و بر آن اساس سبد مهارت‌هایمان را بچینیم. یا در حالت بهتر، نیاز بازار در چند سال آینده که من در آن مهارت خبره می‌شوم، چیست.

    انتخاب کتابی برای مطالعه

    فرض کنیم که بدون لیست قبلی وارد کتاب‌فروشی می‌شویم. دو کار می‌توان انجام داد:

    دیدگاه مبتنی بر بازار: به سراغ قفسه‌ی پرفروش‌های هفته/ماه/فصل/سال برویم و از آن‌ها یکی را انتخاب بکنیم.

    دیدگاه مبتنی بر منابع: بر اساس این که خط سیر مطالعاتی ما چه بوده، رشته‌ی تخصصی‌مان چه است و یا در چه زمینه‌هایی مطالعه می‌کنیم و می‌خواهیم عمیق بشویم، به دنبال کتابی بگردیم و از کتاب‌فروش یا دوستی یا نظرات بقیه در فضاهایی مثل Goodreads راهنمایی بگیریم.

    البته در مورد انتخاب کتاب، مطمئن نیستم که مثال درستی باشد.

     
    تمرین‌ها و نظرات ثبت شده روی این درس صرفاً برای اعضای متمم نمایش داده می‌شود.
    .