مدل ذهنی مبتنی بر حذف | «نوکاهی» هم به اندازهٔ «نوآوری» مهم است!

وقتی می‌خواهیم چیزی را در زندگی‌، محیط کار، روابط‌، وب‌سایت‌ یا صفحهٔ شبکه‌های اجتماعی‌مان بهتر کنیم، اغلب دو گزینه پیش رو داریم: حذف کردن و اضافه کردن (+). به این مثال‌ها توجه کنید:

◼️ فرض کنید مدیر فروش هستید و می‌خواهید فروش شرکت را افزایش دهید. یک راه این است که محصول جدیدی را به پرتفولیو (سبد محصولات)‌ شرکت اضافه کنید. افزایش تنوع می‌تواند باعث افزایش رغبت مشتریان به خرید و کلید رشد فروش شما باشد. راه دیگر این است که یک یا چند مورد از محصولات کم‌فروش را حذف کنید. با این کار ویزیتورها و بازاریابان شرکت می‌توانند انرژی خود را روی افزایش فروش محصولات موفق شرکت متمرکز کنند و به این شیوه کل فروش را افزایش دهند.

◼️  فرض کنید مسئله‌ی شما پرسونال برندینگ است. وقتی به هویت برند خود فکر می‌کنید، دو راه پیش رو دارید: صفت، ویژگی یا مشخصهٔ جدیدی را که تا کنون بخشی از برند شما نبوده، در خود پرورش دهید و به تدریج آن تصویر را در ذهن مخاطبان هم تثبیت کنید (اضافه کردن). راه دوم هم این است که بکوشید یکی از صفت‌ها، ویژگی‌ها یا مشخصه‌هایی را که معمولاً با آن شناخته می‌شدید، به تدریج کمرنگ کنید. به این امید که در طول زمان، آن ویژگی از تصویر برند شما در ذهن مخاطبان نیز حذف شود.

◼️  فرض کنید می‌خواهید با هدف مدیریت استرس برخی از عادت های فردی خود را تغییر دهید. باز هم دو گزینه پیش رو دارید: یکی این که عادت جدیدی را به عادت‌های قبلی خود بیفزایید و کار جدیدی را به روتین شخصی و برنامه روزانه خود اضافه کنید: نرمش صبح‌گاهی، پیاده روی، مراقبه و هر کار دیگری از این دست. روش دیگر این است که برخی از عادتهای خود را حذف کنید. مثلاً: قبل از خواب به شبکه های اجتماعی سر نزنید. یا در حرف زدن با خودتان، مراقب حرف‌ها و افکار منفی باشید (درس مورچه در مغز).

صدها مثال از این جنس می‌توان مطرح کرد که همهٔ آن‌ها یک چیز را نشان می‌دهند: اغلب در حل مسئله با دو دسته راه‌حل مواجهیم، حذف و اضافه.

ترجیح ما کدام است: حذف کردن یا اضافه کردن؟

بدون این‌که بخواهیم به سراغ پژوهش‌ها برویم، به شکل شهودی به نظر می‌رسد که «اضافه کردن» برای ذهن ما گزینهٔ ساده‌تری باشد. یکی از نشانه‌ها هم این است که وقتی کسی به جای اضافه کردن سراغ حذف کردن می‌رود، معمولاً کار او را مصداق خلاقیت در نظر می‌گیریم.

مثلاً در مقایسهٔ یاهو با گوگل توضیح می‌دهند که موتور جستجوی یاهو صفحهٔ بسیار شلوغی داشت و وقتی گوگل خواست رقابت با یاهو را آغاز کند، یکی از ایده‌های اصلی‌اش خلوت کردن صفحهٔ اصلی بود. و این استراتژی گوگل را مصداق خلاقیت در نظر می‌گیرند.

صفحه یاهو در سال ۱۹۹۸ (منبع: versionmuseum)

اما چنین مثال‌هایی به تنهایی نمی‌توانند این ادعا را که «انسان‌ها در حل مسئله،‌ اضافه کردن را به حذف کردن ترجیح می‌دهند» تأیید کنند. یکی از پژوهش‌های شناخته‌شده‌ای که تمایل ما به «اضافه کردن» را نشان داد، در سال ۲۰۲۱ انجام شد. آدامز و کلوتز و همکاران‌شان با گزارش یک پژوهش گفتند (+): انسان‌ها به شکل سیستماتیک «راه‌حل‌های حذفی» را در حل مسئله‌ها نادیده می‌گیرند.

حتی یکی از این پژوهشگران یعنی لیدی کلوتز (Leidy Klotz)، استاد رشته‌های مهندسی و معماری دانشگاه ویرجینیا، کتابی هم با عنوان Subtract دربارهٔ همین موضوع نوشت.

دربارهٔ پژوهش آدامز و کلوتز

جزئیات پژوهش آدامز و همکارانش را می‌توانید در مقاله‌شان بخوانید. اما آن‌چه برای بحث ما کافی است، این است که آن‌ها در یک سلسله آزمایش به شرکت‌کنندگان جدول‌هایی ۱۰ در ۱۰ را نشان دادند. بعضی از خانه‌های جدول خالی و برخی دیگر رنگ شده بودند. شرکت‌کنندگان با کلیک کردن می‌توانستند وضعیت رنگ خانه‌ها را تغییر دهند. یعنی اگر روی خانهٔ رنگی کلیک می‌کردند، سفید می‌شد و اگر روی خانهٔ سفید کلیک می‌کردند رنگی می‌شد.

در هر مورد از آن‌ها خواسته شد تا با کلیک کردن کاری کنند که تصویر داخل خانه‌ها هم به شکل افقی و هم عمودی متقارن شود:

جالب این‌جاست که با وجودی که اغلب با چند کلیک ساده و حذف چند خانهٔ رنگی می‌شد کل تصویر را متقارن کرد، شرکت‌کنندگان با تعداد کلیک‌های بسیار بیشتر، سعی می‌کردند با رنگ کردن خانه‌های خالی به تصویری متقارن برسند.

اجرای این آزمایش به شیوه‌های متنوع و با روش‌های مختلف تأیید می‌کرد که ذهن انسان‌ها به سادگی به سراغ راه‌حل‌های حذفی نمی‌رود.

این نکته‌ای است که تجربهٔ صاحب‌نظران در حوزه‌های مختلف هم آن را تأیید می‌کند. مثلاً در کتاب پروژه اصطکاک که آن را به عنوان یکی از منابع درس مشاوره مدیریت معرفی کردیم، رابرت ساتن و هاگی رائو توضیح می‌دهند که یکی از ریشه‌های اصلی اصطکاک سازمانی این است که مدیران و کارشناسان، اغلب برای حل مسئله‌ها به سراغ راه‌حل‌های افزایشی می‌روند و نه حذفی. و همان‌طور که حدس می‌زنید، چیزهایی که امروز اضافه می‌شوند، فردا خود به منشاء مشکلات تازه تبدیل خواهند شد.

منظور از Exnovation (نوبری/نوکاهی) چیست؟

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مهارت حل مسئله به شما پیشنهاد می‌کند: