چرخه عمر چیست و چرا باید آن را بشناسیم؟

چرخه عمر یا دوره عمر (Life Cycle) از جمله اصطلاحات بسیار رایج در فضای مدیریت و کسب و کار است.

چرخه عمر محصول، چرخه عمر سازمان، مدیریت چرخه عمر، استراتژی های چرخه عمر و بازاریابی چرخه عمر، از جمله ترکیب‌هایی هستند که بر پایه‌ی مفهوم چرخه عمر شکل گرفته‌اند.

ما در این درس از سلسله درس‌های مدل ذهنی به مفهوم کلی چرخه عمر می‌پردازیم و سپس در درس‌های مختلف، بسته به موضوع و هدف درس، انواع چرخه عمر را بررسی خواهیم کرد.

با توجه به کلمه‌ی عمر در چرخه عمر و Life در Life-cycle می‌توانید حدس بزنید این مفهوم در زیست شناسی ریشه دارد.

توجه به موجودات زنده‌ در محیط، این را به ما آموخت که  موجودات زنده در همه‌ی مراحل عمر، یک شکل و ساختار و وضعیت ثابت را حفظ نمی‌کنند. 

چرخه عمر یک مدل است

با توجه به آن‌چه درباره مدل و مدل سازی آموخته‌ایم می‌توانیم بگوییم که چرخه عمر، یک مدل است.

هیچ‌کس نمی‌تواند به صورت دقیق، مرز مرحله‌ی نوزادی و کودکی و رشد و بلوغ را به صورت شفاف و دقیق، در زندگی انسان تعریف کند.

وقتی راجع به موجوداتی مثل انسان و گیاه، نمی‌توانیم این مراحل را تعریف کنیم، طبیعتاً دشوارتر است اگر بخواهیم برای یک کسب و کار، ایده، سازمان یا محصول، چنین مراحلی را مشخص کنیم.

همان‌قدر که نقشه در مقایسه با دنیای واقعی، ضعیف و غیردقیق است، چرخه عمر هم در برابر پیچیدگی‌های واقعی جهان، غیردقیق است.

اما می‌دانیم که مفید بودن یک مدل، کافی است تا ما را توجیه کند که آن را به‌کار بگیریم.

چرخه عمر نشان داده که مدلی مفید است.

همه‌ی ما – حتی بدون مطالعه مدیریتی – می‌توانیم مفاهیم زیر را تا حد خوبی درک کنیم:

• بازار در حال رشد
• محصول در حال افول
• کسب و کار نوزاد
• جامعه‌ی رو به افول
• ایده‌ای که به بلوغ نرسیده

همین‌ که چنین اصطلاحاتی قابل درک است، نشان می‌دهد که ارزش دارد مدل چرخه عمر را جدی‌تر بگیریم.

چرخه عمر و مفهوم بازآفرینی

برخی نظریه‌پردازان بر این باور هستند که اندیشیدن و برنامه ریزی می‌تواند قبل از افول، رشد جدیدی را برای یک سیستم رقم بزند.

این مرحله معمولاً بازآفرینی (Re-creation) نامیده می‌شود.

البته این را هم می‌دانیم که وقتی با نوآوری و تحول و تغییرات ساختاری، یک محصول یا تفکر یا سیستم را وارد مرحله رشد جدیدی می‌کنیم، معمولاً موجود زنده جدیدی متولد می‌شود.

موجودی که اگر چه ویژگی‌هایی را از نسل قبل خود به ارث برده، اما هویت جدیدی را هم برای خود ساخته و ایجاد کرده است.

به همین علت، رایج است که می‌گویند: بازآفرینی به معنای تکرار چرخه عمر قبلی نیست؛ بلکه مفهومِ آن، خلق یک چرخه‌ی عمر جدید بر پایه‌ی بازمانده‌های چرخه‌ی فعلی است.

اجازه بدهید چند مثال اولیه را با هدف آمادگی ذهنی بیشتر برای انجام تمرین این درس، مرور کنیم:

  سیستمهای مدیریت کیفیت مانند ایزو (مدلی مدیریتی برای استقرار کیفیت)

  مدرک تحصیلی (به عنوان ابزار)

  تفکر سیستمی (به عنوان یک الگوی فکری)

  آموزش دیجیتال و الکترونیک (به عنوان یک ابزار)

  سئو (به عنوان ابزاری که امروز بر فضای وب حاکم است)

  داشتن هدف گذاری بلندمدت به عنوان پیش نیاز رشد و موفقیت (یک گزاره)

  تبلیغات محیطی (به عنوان ابزاری برای فروش یا برندسازی)

واحد بازاریابی و تبلیغات در سازمانها (به عنوان یک مدل فکری رایج در طراحی ساختار سازمانی)

  نرم‌افزارها و پلتفرم‌های شبکه های اجتماعی دیجیتال

  یادگیری زبان انگلیسی به عنوان یک ضرورت برای موفقیت در محیط کار

  اخلاق حرفه ای در سازمانها به عنوان ضرورتی برای بقا در بلندمدت (یک مدل فکری و فرهنگی)

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مدلهای ذهنی به شما پیشنهاد می‌کند: