اثر گلخانه ای | گرمایش زمین چیست و چرا باید به آن توجه کنیم؟
اثر گلخانهای موضوعی است که به نوعی با زندگی همهٔ ما سر و کار دارد و خوب است که اندکی دربارهٔ آن بدانیم.
در عین حال طی سالهای اخیر، دولتها در سراسر جهان، به این موضوع بسیار حساس شدهاند و یکی از علتهای سختگیری در زمینهٔ تولید آلایندهها، همین اثر گلخانهای است.
تشویقها و تنبیههای مرتبط با آلایندهها، گرمایش زمین و اثر گلخانهای، هر روز بیشتر و جدیتر میشوند و قلمرو گستردهتری را در برمیگیرند.
به همین علت، همهٔ کسانی که به نوعی با استراتژی سر و کار دارند، لازم است تا حدی دربارهٔ اثر گلخانهای بدانند؛ چه کسی که با صنایع سنگین مانند خودروسازیها درگیر است و چه فردی که از طریق کار با رمزارزها و فعالیتهای مرتبط با آنها کسب درآمد میکند.
با توجه به این توضیحات، درس حاضر دربارهٔ «اثر گلخانهای» چه به عنوان زیرمجموعهای از مباحث تفکر سیستمی، استراتژی و مسئولیت اجتماعی و چه به عنوان اطلاعات عمومی، میتواند برای شما مفید باشد.

اثر گلخانه ای (Greenhouse Effect) یکی از اصطلاحاتی است که در دهههای اخیر دربارهٔ آن بسیار خوانده و شنیدهایم و افراد بسیاری معتقدند که این اثر یکی از جدیترین چالشهای پیش روی انسان برای زندگی روی زمین است.
تغییرات اقلیمی (Climate Change) و گرمایش زمین (Global Warming) هم دو اصطلاح دیگر هستند که با اثر گلخانه ای ارتباط تنگاتنگ دارند و در کنار آن مطرح میشوند.
بسیاری از دانشمندان معتقدند که اثر گلخانه ای باعث گرمایش زمین میشود و گرمایش زمین هم نقش مهمی در تغییرات اقلیمی ایفا میکند.
تمرکز ما در این درس بر روی مفهوم اثر گلخانه ای است. اما در حاشیهٔ آن به گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی هم اشاره میکنیم.
برای این که مفهوم اثر گلخانه ای شفافتر شود، بهتر است این بحث را به چند موضوع کوچکتر تقسیم کنیم:
الان زمین چقدر گرم است؟
ممکن است این سوال ساده به نظر برسد. اما برای این که زبان مشترکی با دانشمندان داشته باشیم، لازم است بدانیم آنها دمای زمین را چگونه حساب میکنند.
روش رایج در اندازهگیری دمای زمین این است که متوسط دمای تمام نقاط زمین را در تمام لحظات سال حساب میکنند. یعنی از سرمای قطب تا گرمای کویرهای ایران و صحراهای آفریقا. بر این اساس، دمای فعلی کرهٔ زمین حدود ۱۴ درجه است (+/+).
تعریف اثر گلخانه ای | چه چیزی باعث گرم شدن زمین میشود؟
اثر گلخانهای را به شکلهای مختلفی تعریف میکنند. اگر بخواهیم اثر گلخانه ای را به زبان ساده تعریف کنیم، میتوانیم چنین بگوییم:
زندگی موجودات زندهٔ روی زمین، به گرمای خورشید و تابش نور آن نیاز دارد. تابش خورشید، زمین را گرم میکند. زمین دوباره بخشی از این گرما را در قالب نور مرئی و امواج مادون قرمز، بازتاب میدهد و به این شکل، طی میلیونها سال، دمای خود را در تعادل نگاه داشته است. دمایی که تمام موجودات زنده، اعم از گیاهان و جانوران و انسانها، به آن عادت کردهاند و بر پایهٔ آن تکامل یافتهاند.
بخش اصلی اتمسفر زمین را اکسیژن و نیتروژن تشکیل میدهد. با این حال، علاوه بر اکسیژن و نیتروژن، گازها و ذرات معلق متنوعی هم در جوّ زمین وجود دارند.
تعدادی از این گازها و ذرات معلق، گرمای بازتاب داده شده از سطح زمین را به خود جذب میکنند و گرم میشوند. به عبارت دیگر اجازه نمیدهند این گرما در قالب امواج نور از زمین دور شود و آن را در اطراف زمین نگه میدارند.
این وضعیت را میتوان به یک گلخانه تشبیه کرد. درست همانطور که سقفها و دیوارهای شیشهای گلخانه، گلها را از جهان اطراف جدا میکنند، این گازها و ذرات معلق هم مانند یک پتو یا کیسهٔ شفاف، زمین را در خود حبس کردهاند. به همین علت، این پدیده را اثر گلخانه ای مینامند.
اثر گلخانه ای بسیار مفید است
گازهای گلخانه ای چه هستند؟ مهمترین آنها کدامند؟
همهٔ گازها اثر گلخانه ای ایجاد نمیکنند. در گازهایی که فقط دو اتم یکسان دارند، توزیع بار الکتریکی یکنواخت است و به علت متقارن بودن ساختار مولکول، پیوند بین اتمی نمیتواند گرما را در قالب ارتعاش پیوندها جذب کند. حتی مولکولهای دو اتمی با اتمهای متفاوت (مثلاً منوکسید کربن یا CO) ظرفیت بالایی برای جذب انرژی گرمایی ندارند. اما مولکولهای سه اتمی و پیچیدهتر از سه اتمی که از ساختار متقارن فاصلهٔ زیادی دارند، بخش قابلتوجهی از انرژی امواج مادون قرمز را جذب میکنند. به این شکل که با جذب فوتونهای نور، ارتعاش پیوندهای بین اتمی آنها افزایش پیدا میکند و به زبان ساده، انرژی گرما در داخل مولکولها حبس میشود (+).
با این توضیح، مولکولهای اکسیژن (O2) و نیتروژن (N2) که یک پیوند خطی ساده دارند و حدود ۹۷٪ اتمسفر را تشکیل میدهند، اثر گلخانه ای ندارند و نمیتوانند گرما را به خود جذب کنند.
اما بر خلاف مولکولهای دو اتمی اکسیژن و نیتروژن، مولکولهای سه اتمی در اتمسفر میتوانند بخش قابلتوجهی از گرمایی را که به شکل امواج مادون قرمز بازتاب پیدا کرده در خود جذب کنند.
با این توضیح، آیا میتوانید مهم ترین گازهای گلخانه ای را حدس بزنید؟ اگر فهرست خود را با دی اکسید کربن (CO2) شروع میکنید، اشتباه کردهاید. مهم ترین گاز گلخانه ای «بخار آب» است. H2O به خاطر سهاتمی بودن، ظرفیت بالایی برای جذب گرما دارد.
با این مقدمه میتوانیم فهرست گازهای گلخانه ای را کاملتر کنیم:
- بخار آب (H2O) که حدود ۲.۵٪ جوّ را به خود اختصاص داده
- دی اکسید کربن (CO2) که حدود ۰.۰۳۸٪ جوّ (= یک بیستوپنجمِ یک درصد) را تشکیل میدهد
- متان (CH4) که حدود ۰.۰۰۱۸٪ جوّ (= یک پانصدمِ یک درصد) را به خود اختصاص داده
- نیتروز اکسید یا گاز خنده (N2O)، اوزون (O3) و کلروفلوروکربنها (CFC) هم از جمله گازهای گلخانه ای هستند که البته سهم بسیار کمتری از جوّ را به خود اختصاص میدهند
چون درک این عددهای کوچک برای ما ساده نیست، بهتر است در ادامهٔ درس از ppm (تعداد در میلیون) استفاده کنیم. یعنی بگوییم سهم دی اکسید کربن در اتمسفر زمین حدود ۳۸۰ ppm است و سهم متان از حدود ۱.۸ ppm فراتر نمیرود.
چرا در بحث گازهای گلخانه ای نگران بخار آب نیستیم؟
دی اکسید کربن و نقش آن در گرمایش زمین
دی اکسید کربن گاز خطرناکی نیست. در بسیاری از نوشیدنیهای گازدار، از نوشابه و آب گازدار گرفته تا دوغها وجود دارد و ما آن را به سادگی میخوریم.
هر بار هم در نفس کشیدنمان، هنگام بازدم، دی اکسید کربن تولید میکنیم و این کار، بخشی طبیعی و اجتنابناپذیر از زندگی روزمرهٔ ماست. برآورد میشود یک انسان به طور متوسط روزانه حدود یک کیلوگرم دی اکسید کربن در قالب بازدم تنفسی ایجاد میکند. البته به شرطی که ورزش و فعالیتهای سنگین انجام ندهد و حجم هوایی که تنفس میکند بیشتر نشود (+).
پس چرا باید نگران دی اکسید کربن باشیم؟ این گاز که منشاء طبیعی دارد و از زمانی که موجودات هوازی در زمین زندگی میکنند، همواره در فرایند زیست و تنفس آنها حضور داشته است.
مشکل اینجاست که ما انسانها با فعالیت صنعتی خود هم گاز دی اکسید کربن تولید میکنیم و این گاز صنعتی، بر خلاف دی اکسید کربن حال از فرایندهای طبیعی، با مکانیزمهایی که در طبیعت وجود دارد مهار نمیشود. بلکه صرفاً به جوّ زمین اضافه میشود و برای مدت طولانی در آن باقی میماند.
البته آب سطح اقیانوسها میتواند کمی از دی اکسید کربن را در خود جذب کند. اما این ظرفیت آنقدر کم و ناچیز است که نمیتوان روی آن حساب باز کرد. ضمن این که با افزایش دمای زمین و آب اقیانوسها، ظرفیت آب برای جذب دی اکسید کربن باز هم کمتر و کمتر میشود (حتماً میدانید که اگر درب شیشهٔ نوشابهٔ گرم را باز کنید، بخش قابلتوجهی از گاز دی اکسید کربن خارج میشود).
مشکل دیگری که با دی اکسید کربن وجود دارد این است که این گاز به سختی با مواد شیمیایی دیگر واکنش میدهد. بنابراین تقریباً هر چه دی اکسید کربن از طریق فعالیتهای صنعتی و سوزاندن سوختهای فسیلی تولید میشود، به حجم قبلی اضافه میشود و در جوّ باقی میماند.
البته بخشی از دی اکسید کربن در قالب باران ممکن است در اقیانوسها بریزد و با کلسیم واکنش دهد (کربنات کلسیم) و در نهایت به عنوان رسوب در ته دریاها تهنشین شود.
اما حجم این واکنشها آنقدر کم است که میتوان گفت در افق عمر انسان، گاز دی اکسید کربنی که تولید میشود، از هوا خارج نخواهد شد.
گاز دی اکسید کربن برای چه مدت در جوّ میماند؟
نمیتوان یک زمان مشخص را به عنوان میانگین، برای خروج دی اکسید کربن از هوا و رسوب کردن آن در زمین اعلام کرد. چون منحنی آن لگاریتمی است.
روش بهتر این است که نرخ خروج را اینگونه تصور کنید (+): «اگر امروز ۱۰۰ واحد دی اکسید کربن به جو اضافه شود
- ٪۵۰ آن پس از حدود ۳۰ سال از جوّ خارج میشود
- ٪۳۰ آن پس از چند قرن از هوا جدا میشود
- دیاکسیدکربن باقیمانده هزاران سال در جوّ باقی میماند.»
با توجه به این منحنی لگاریتمی (که در سالهای دورتر، کندتر میشود) برخی منابع متوسط عمر دیاکسید کربنی را که ما به هوا اضافه میکنیم، بین ۲۵۰۰۰ تا ۳۵۰۰۰ سال اعلام کردهاند (+).
به همین علت است که با وجودی که دی اکسید کربن موجود در جوّ طی دهها هزار سال حدود ۲۸۰ پیپیام بوده، صرفاً از اول انقلاب صنعتی تا کنون (یعنی کمتر از سه قرن) به ۳۸۰ پیپیام رسیده است.
دسترسی کامل به این درس و ۵۵ درس دیگر دربارهٔ تفکر سیستمی برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است. تا کنون ۱۵۰۹۲ نفر از متممیها مجموعاً ۳۸۳۷۴ تمرین در درسهای تفکر سیستمی ثبت کردهاند.
با عضویت ویژهٔ متمم علاوه بر این ۵۵ درس به هزاران درس دیگر از جمله درسهای زیر دسترسی خواهید داشت:
مدل ذهنی | تفکر استراتژیک | تفکر نقادانه
کوچینگ | مشاوره مدیریت | استعدادیابی
تصمیم گیری | حل مسئله | مدیریت زمان | یادگیری
گزینهی دیگر هم پیگیری منظم مجموعه درسهای دوره MBA متمم است.
محصول آموزشی مرتبط
گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی
همانطور که در ابتدای درس گفته شد، آنچه باعث میشود ما نگران افزایش حجم گازهای گلخانهای در جوّ زمین باشیم، اثر گرمایشی آنها و افزایش متوسط دمای کرهٔ زمین است.
اگر این افزایش بسیار کُند و تدریجی بود (مثلاً در حد یک درجه در هر چند صدهزار سال) میشد انتظار داشت گونههای روی زمین به نوعی آن با تطبیق پیدا کنند (صرفاً در حد یک انتظار. اگر چه قابل محاسبه و ارزیابی نیست). اما قطعاً این نرخ سریع تغییرات، چیزی نیست که طبیعت بتواند از عهدهٔ آن برآید.
به همین علت، پیشبینی میشود که گرمایش زمین و به تبع آن، تغییرات اقلیمی، باعث شود که بسیاری از موجودات نتوانند به زندگی خود بر روی زمین ادامه دهند.
با وجودی که بررسی دمای زمین و اثر گرمایشی گازهای گلخانهای را میتوان با دقت قابلقبولی محاسبه کرد، اما دربارهٔ تغییرات اقلیمی و اثرات اکولوژیک آنها باید به شبیهسازیها تکیه کنیم.
به همین علت، دانشمندان و پژوهشگران مختلف، بسته به این که این پدیده را چگونه مدلسازی کرده باشند، اعداد و ارقام متفاوتی را در مقالهها اعلام میکنند. با این حال، به رغم همهٔ تفاوتها، بر روی اصل موضوعِ انقراض گونهها اتفاقنظر وجود دارد و به نظر میرسد که بین ۲۰ تا ۵۰ درصد از گونههایی که امروز بر روی زمین زندگی میکنند، در سال ۲۰۵۰ وجود نداشته باشند (دانلود فایل PDF یک نمونه گزارش).
دربارهٔ گرمایش زمین، بحثهای دیگری هم وجود دارند که باید به آنها بپردازیم؛ از سهم صنایع و کشورهای مختلف در تولید گازهای گلخانهای تا نقدهایی که به بحث گرمایش زمین وارد میشود (اگر به خاطر داشته باشید، ترامپ یکی از منتقدان جدی بحث گرمایش زمین بود). با توجه به این که ایران هم یکی از تولیدکنندگان اصلی گازهای گلخانهای در جهان است، اطلاعات بیشتر در زمینهٔ جنبههای مختلف این بحث میتواند ما را با بخشی از چالشهایی که در آینده با آنها دستبهگریبان خواهیم بود نیز آشنا کند.
این موضوعات را در بخش دوم این درس بررسی خواهیم کرد.
در یکی از درسهای متمم به مصاحبهای با بوچالتی – از دانشمندان مطرح در حوزهٔ منابع آبی – اشاره کردهایم. او معتقد است که چالش آب و چالش انرژی دو مورد از بزرگترین بحرانهای پیش روی بشر خواهند بود. اگر به بحث محیط زیست و نقش انسان در آن علاقهمند هستید، پیشنهاد میکنیم آن مصاحبه را بخوانید:
نگران تصمیمهای پیچیده و دشوار دربارهٔ منابع آب هستم
در اجلاس بیستوهشتم تغییرات اقلیمی که در امارات برگزار شد، برای اولین بار کشورها پذیرفتند که صریحاً سوخت های فسیلی را به عنوان یکی از علل گرمایش زمین معرفی کنند. در این اجلاس بر سر یک عبارت در توافق نامه نهایی بحثهای طولانی درگرفت و حتی اعلام توافق نهایی یک روز عقب افتاد. ما این داستان را در یکی از درسهای تسلط کلامی شرح دادهایم:
تمرین و مشارکت در بحث
شما چه اطلاعات دیگری در زمینهی گرم شدن زمین و اثرگلخانهای دارید یا در مقالات مختلف مطالعه کردهاید که میتواند برای دوستان متممیتان جذاب باشد؟
در زمینهی نقدهایی که به نظریه گرمایش زمین وجود دارد چه اطلاعاتی دارید؟ این نقدها تا چه حد قابل اتکاست؟
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری تفکر سیستمی به شما پیشنهاد میکند:
- تفکر سیستمی چیست؟ | دوره آموزشی تفکر سیستمی | از تعریف تا تحلیل سیستمها
- تفکر سیستمی به زبان ساده
- فایل صوتی معرفی دوره آموزشی تفکر سیستمی
- یک کلیپ تصویری درباره تفکر سیستمی (بالانس)
- راسل اکاف (راسل ایکاف) | تدوینگر تفکر سیستمی
- کتاب تفکر سیستمی (مدیریت آشوب و پیچیدگی) | جمشید قراچه داغی
- کتاب تفکر سیستمی | چگونه جزوه تفکر سیستمی دنلا مدوز به کتاب تبدیل شد؟
- لودویگ فون برتالانفی | نویسندهٔ کتاب نظریه عمومی سیستمها
- پیتر سنگه و چند جمله کوتاه در مورد تفکر سیستمی
- تعریف سیستم چیست؟ | سیستمهای باز و بسته | چند مثال از انواع سیستم
- سیستم باز چیست؟ | ویژگیهای سیستم باز و چند مثال
- چگونه میتوان بهترین خودرو جهان را ساخت؟ | دام بهینه سازی جزئی
- رویکرد سیستمی در یک جمله | توجه به ترکیب (سنتز) به جای تجزیه (آنالیز)
- تفکر خطی در برابر تفکر سیستمی
- رفتارهای غیرمنتظرهٔ سیستمها | وقتی سیستم در برابر سیاستگذار مقاومت میکند
- رویکرد سیستمی | نگاه چندبعدی در برابر تکبعدی
- هم پایانی در سیستمها | برای رسیدن به مقصد تنها یک راه وجود ندارد
- گرفتار کدامیک هستید: مشکل سیستمی یا مشکل در سیستم؟
- مدل کوه یخ در تفکر سیستمی | آیا به تفاوت رویداد و روند توجه دارید؟
- گاوین اشمیت: فاصله بین خبرها و فهم ما
- مبانی تحلیل سیستم (اجزا، روابط، هدف)
- نقاط اهرمی، نقاط کلیدی و نقاط مرزی در سیستمها
- همیشه نمیتوان از مطالعات آماری، نظریه های علمی استخراج کرد
- راسل اکاف، تفکر سیستمی و هدفهای ضمنی
- مسائل چند ریشهای | زنبورهایی که ناپدید میشدند
- چه کسی مقصر است؟ | به علتهای نزدیک قانع نشویم
- بازخورد یا فیدبک چیست؟
- بازخورد در مدیریت | هر نظر، نقد یا پیامی بازخورد نیست
- راهکارها را با توجه به محدوده اثر و افق زمانی آنها تحلیل کنید
- اثر مار کبرا | کاربرد تفکر سیستمی در سیاست گذاری
- نیازمندان دوردست | فاصلهٔ فیزیکی چه تأثیری بر وظایف اخلاقی میگذارد؟
- آلاینده های محیطی | مفهوم «آلاینده» و «محیط» را گستردهتر ببینیم
- معرفی پادکست فریکونومیکس | استیون لویت و استیون دابنر
- جنگ با گنجشکها | هزینهٔ نادیده گرفتن پیچیدگیهای سیستمی
- مالیات پنجره | نیت خیری که سنگفرش جادهٔ جهنم شد
- دایره همدلی | ما با چه کسانی همسرنوشت هستیم؟
- بدهی ما به آینده | عمری به اندازهٔ عمر همهٔ انسانها
- آرکتایپهای سیستمی | جابجایی بار در سیستم
- آرکتایپهای سیستمی | موفقیت سهم موفقهاست
- آرکتایپهای سیستمی | گلولههای برفی و محدودیتهای رشد
- آرکتایپهای سیستمی | فرسایش تدریجی اهداف و استانداردها
- آرکتایپهای سیستمی | هدف گذاری اشتباه برای سیستمها
- آنکس که راه حل مسئله را میدانست، عاشق مسئله شده است
- تعریف نگرش سیستمی با یک مثال از پیتر سنگه
- پارادوکس ایکاروس | همان چیزی که موفقمان کرده میتواند باعث شکستمان شود
- سواری رایگان | پسورد اینترنت همسایهام را میدانم!
- آیا نمایشگاه کتاب به کتابفروشیها آسیب میزند؟
- مالیات آمازون یک راهکار سیستمی است یا غیرسیستمی؟
- درباره مصرف پلاستیک و حفظ محیط زیست | تجربه ذهنی
- تجربه ذهنی | مشارکت در درآمد فارغ التحصیلان دانشگاهها
- ضررهای سیگار | سنگینترین حکم خسارت در تاریخ دادگاههای جهان
- اثر گلخانه ای | گرمایش زمین چیست و چرا باید به آن توجه کنیم؟
- نباید چنین میشد | دربارهٔ متناسب نبودن علت و معلول!
- نگرش سیستمی (مرور و جمعبندی) | به روایت راسل اکاف
- کتاب پنجمین فرمان نوشته پیتر سنگه درباره سازمان یادگیرنده
- کتاب رقص تغییر | چالشهای تغییر پایدار | پیتر سنگه
- کتاب «دربارهٔ سیستمهای هدفمند» | راسل اکاف
- اتاق خبر | درس تفکر سیستمی
- پروژه پایانی تفکر سیستمی
- منابع تکمیلی | دوره صوتی آموزش تفکر سیستمی محمدرضا شعبانعلی
- کارنامه شما در درس تفکر سیستمی
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
سوالهای پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحثهای مهارتی و مدیریتی.
برای آشنا شدن بیشتر با متمم به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کنید و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری میتوانید نقشه راههای مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
همچنین در صفحههای دوره MBA و توسعه فردی میتوانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما میتوانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را میتوانید به صورت ماهیانه (۲۴۰ هزار تومان)، فصلی (۶۱۰ هزار تومان)، نیمسال (یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان) بخرید.
توجه داشته باشید که خرید ششماهه و یکساله بهترتیب معادل ۲۰٪ و ۳۸٪ تخفیف (نسبت به خرید یکماهه) محسوب میشوند.برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که میتوانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
همچنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را میتوانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا میدانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور میتوانید به جمع متممیها بپیوندید؟
نویسندهی دیدگاه : ریگار تارگرین
تصمیم آمریکا برای خروج از پیمان پاریس هم البته یکی از بدترین خبرها برای طرفداران محیط زیست و نظریه گرمایش زمین بود. متاسفانه رییس جمهوری در این کشور به قدرت رسیده که این بدیهیات علمی را هم به رسمیت نشناخته و صرفا به خاطر ایجاد شغل، حاضر به تخریب دستاوردهای خوب چند سال گذشته کشورش بوده.
البته من ترجیح میدهم که سمت خوشبینانه ماجرا را هم ببینم. مثلا این که اپل برق مورد نیازش را از منابع تجدیدپذیر و طبیعی تامین میکند و ردپای کربنیاش را به طور مداوم کاهش میدهد. کاری که شرکتهای بزرگ دیگر سیلیکونولی هم در حال انجامش هستند.
از طرفی اخبار این حوزه را که دنبال میکردم این استارتاپ کانادایی برایم جذاب بود. این شرکت میخواهد دستگاههایی بسازد که co2 موجود در هوا را مکیده و ذخیره کند؛ و آن را به عنوان یک سوخت تمیز دوباره به چرخه مصرف بازگرداند. هدف کوتاه مدتشان هم مکیدن و ذخیره روزانه یک میلیون تن co2 است. رقمی که تقریبا برابر با آلودگی تولید شده توسط 100 اتومبیل در طول یک سال است. افرادی مثل بیل گیتس هم در این شرکت سرمایهگذاری کردهاند و به نظرم تلاشهایشان در این زمینه جذابیتهای زیادی دارد.
مدتی پیش هم در جایی خواندم که هندیها هم به طور آزمایشی در برخی محوطهها آبراهههایشان را با استفاده از سلولهای خورشیدی مسقف کردهاند.به این ترتیب هم سطح تبخیر آبهای سطحی و روان را کم میکنند و هم تابش شدید خورشید را جذب و از آن برق تولید میکنند. به قول معروف یک تیر و دو نشان. (لینک کمکی)
تلاشهای این چنینی است که من را نسبت به آینده خوشبینتر میکند. هر چند که شاید شرایط در حال حاضر کمی تیره و تار به نظر برسد اما آینده را میتوان روشنتر و امیدوارانهتر نگاه کرد.
ایران جزو کشورهای با بیشترین سرانه مصرف انرژی می باشد. دلیل اصلی این موضوع قیمت گذاری اشتباه حامل های انرژی در ایران می باشد. در واقع دولت با یارانه دادن به حامل های انرژی (مثل گاز و بنزین و …) قیمت این حامل ها را پایین نگه می دارد و این قیمت پایین باعث افزایش مصرف انرژی در ایران می شود. مشکل دوم این ارزان بودن حامل های انرژی این است که سبب می شود سرمایه گذاری در افزایش بهره وری استفاده از حامل های انرزی صرفه اقتصادی نداشته باشد.
به عنوان مثال،
(مصرف زیاد انرژی): وقتی گاز در ایران ارزان است در زمستان مردم در خانه لباس تابستانه می پوشند و دمای خانه را بالا می برند در صورتی که اگر قیمت گاز واقعی بود باعث می شد که لباس گرم تر بپوشیم و دما را کمی پایین تر نگه داریم.
(عدم صرفه سرمایه گذاری در افزیش بهره وری): نیروگاه های ایران با بهره وری پایین کار می کنند چرا که به دلیل قیمت ارزان گاز، برای نیروگاه به صرفه است که گاز بیشتری مصرف کند تا اینکه تکنولوژی جدید و گران را بخرد در صورتی که اگر گاز قیمت واقعی خود را داشت نیروگاه مجبور می شد تکنولوژی به روز و گران را وارد کند تا گاز کمتری مصرف کند.
این قیمت گذاری اشتباه و به تبع آن دو رفتار بالا را می توان به موارد زیادی مثل سیستم حمل و نقل عمومی، مصرف آب و … تعمیم داد.
مقاله ای در وبسایت دانشگاه نورث وسترن مطالعه کردم با عنوان ده روش برای توقف گرمایش زمین، با گوگل ترنسلیت ترجمه کردم و ویرایش کردم، خدمت شما.
۱. یک لامپ عوض کن
جایگزینی یک لامپ معمولی با یک لامپ فلورسنت فشرده (لامپ کم مصرف) باعث کاهش تولید ۶۸ کیلو دی اکسید کربن در سال میشود.
۲.کمتر رانندگی کن
بیشتر پیادهروی، دوچرخهسواری و از سیستم حمل و نقل عمومی استفاده کنید. به ازای هر ۱.۶ کیلومتری رانندگی کمتر ۴۵۰ گرم دی اکسید کربن کمتری تولید میکنید.
۳. بیشتر بازیافت کن
با بازیافت تقریبا نیمی از زبالههای تولیدی خود تقریبا هزار کیلو دی اکسید کربن کمتر تولید میکنید.
۴. لاستیکهای ماشینت را چک کن
باد کردن صحیح لاستیکها سه درصد مصرف بنزین شما را کم میکند. تقریبا به ازای هر چهار لیتر مصرف کمتر بنزین نه کیلو دی اکسید کربن کمتر تولید میکنید.
۵. کمتر از آب گرم استفاده کن
با دوش گرفتن کوتاهتر و خنکتر و شستن لباسها با درجه کمتر آب گرم کمتری استفاده کنید. (اینطوری تقریبا ۲۲۵ کیلو دی اکسید کربن کمتری تولید میکنید.)
۶. محصولات با بستهبندی زیاد نخرید
اگر زبالههای خود را ده درصد کاهش دهید ۵۴۰ کیلو دی اکسید کربن کمتر تولید میکنید.
۷. ترموستات را تنظیم کن
اگه فقط ترموستات را ۲ درجه در زمستان پایین بیارید و ۲ درجه در تابستان بالا بیارید ۹۰۰ کیلو دی اکسید کربن کمتر تولید میکنید.
۸. درختی بکار
یک درخت در طول عمرش یک تن دی اکسید کربن جذب میکند.
۹. وسایل الکترونیکی را خاموش کن
با خاموش کردن تلویزیون و رایانه هزاران کیلو دی اکسید کربن کمتر تولید میکنید.
عجیبه تیتر مقاله ده روش بود منتهی چندبار شمردم فقط نه تا زیر تیتر داشت شاید یکیش را دو روش حساب کرده
مالیات سبز
این نوع مالیات یکی از مولفه های ایجاد اقتصاد سبز است، اقتصاد سبز یعنی اقتصادی که بدون آسیب و ضرر زدن به محیط زیست باشد و برای همین این عوارض از شرکت های دارای آلاینده اخذ می شود تا در زمینه جبران آلاینده ها و حذف آنها مصرف گردد،
(نقل از سایت اتاق ایران انلاین،مالیاتهای سبز، ابزاری برای مدیریت محیط زیست) مالیات های محیط زیستی، بر این نظر استوارند که هر کس به نسبت سهمی که در آلودهسازی محیط دارد، باید مالیات پرداخت کند، یعنی هزینه صرف شده، در کاهش خسارات ناشی از آلودگی را متحمل شود. ایده مالیات سبز اولین بار توسط یک اقتصاددان انگلیسی، به نام پیگو در سال ۱۹۲۰ مطرح شد و این گونه جریمهها را به نام مالیاتهای پیگو میشناسند. هدف استفاده از این مالیاتها، کاهش استفاده از منابع فسیلی ناپایدار و روی آوردن به استفاده از منابع تجدیدپذیر انرژی و انرژیهای پاک است. از دیگر اهداف این مالیاتها میتوان به کاهش تولید مواد آلاینده طبیعت همچون زبالهها و پسابها اشاره نمود. این مالیاتها به طور گسترده در اروپا و جاهای دیگر در طی بیش از ۲۰ سال گذشته معرفی شده است.
یکی از اتفاقاتی که میتواند ایران رو از لیست کشورهای تولیدکنندهی گازهای گلخانهای خارج کنه استفاده از سوختهای غیرفسیلی است. اتفاقی که در کشورهای غربی در حال افتادنه و خوبه که کشور ما هم در این زمینه کارهایی انجام بده.
یکی از منابع جایگزین برای سوختهای غیرفسیلی انرژی خورشیدیه که خدا رو شکر در کشور ما به وفور موجوده.
سلام
من اطلاعات چندانی در این زمینه ندارم و نمیتوانم اظهارنظر درست و دقیقی داشته باشم
اما بهعنوان یک انسان، این مسئله که چطور میتوانم قدمی برای مقابله با گرم شدن زمین بردارم دغدغه من بوده و هست
من همیشه تلاش میکنم تا در محل زندگی خودم استفاده کردن از انرژیهایی که باعث منتشر شدن دیاکسید کربن میشود را به حداقل رسانده و برای داشتن یک زندگی سالم راههای دیگری را انتخاب کنم.
تاثیر سوزاندن مازوت برای تولید برق و طراحی ناقص موتورخانه منازل در کشور ما سهم بسزایی در مشکلات بوجود آمده در تغییر اقلیم را باعث می شود که سیاست گذاری درست را می طلبد.
با اینکه غالب دانشمندان با تفکر سیستمی و نتایج تحقیقات علمی، بر درستی این پدیده و اثرات سوء آن اتفاق نظر دارند ولی مخالفان هم با همان استدلالهای تفکر سیستمی، مخالفت خود را بیان میکنند. بعضی از استدلالهای آنان چنین است:
البته بعضی از دیدگاههای دیگر هم وجود دارد که دز «تئوری توطئه» بودن آنها خیلی بیشتر از یک استدلال علمی است.
یکی از صنایع اثرگذار در تولید گازهای گلخانه ای، صنعت پرورش گاو است و خود حیوانات هستند.در واقع حیوان بیشتر، گاز گلخانه ای بیشتر . و این یکی از مواردی است که طرفداران گیاه خواری، به شدت روی آن مانور می دهند. با افزایش مصرف گوشت قرمز، تولید این گازها نیز افزایش می یابند
موردی که به ذهنم رسید استفاده از خودرو های الکتریکی و هیبریدی برای کاهش میزان تولید گاز های گلخانه ای هست.
برای ساخت باتری ها از موادی مانند لیتیوم و نیکل استفاده میشه،برای استخراج این مواد نیاز به مصرف سوخت های فسیلی زیادی هست، به طور کلی در تاثیر استفاده از این نوع خودرو ها روی تولید گاز های گلخانه ای اختلاف نظر زیادی وجود داره و امکان این وجود داره که صرفا شاهد جا به جایی بار سیستم باشیم.
پ.ن:همانطور که می دونیم باتری فقط و فقط یکی از عوامل موثر هست.
پ.ن:در درس راهکارها را با توجه به محدوده اثر و افق زمانی آنها تحلیل کنید تحت عنوان محتوای تشویقی مطلبی در خصوص خودرو های هیبریدی منتشر شده.
هر سال با اومدن زمستان در کشور اتریش ، بیش از پیش متوجه گرمایش زمین و بحث جدی ان در محیط زیست میشوم.زیرا هر سال نسبت به سال قبل، زمستان سخت کمتری را تجربه میکنیم ، و همچنین حتی در کانادا امسال، با پیگیری اخبار متوجه شدم که سرما و برف کمتری را تجربه کرده اند.
-بالارفتن دمای کره زمین در اثر گازهای گلخانه ای منجر به ذوب شدن یخ قطب ها و ارتفاعات میگردد. از یک طرف با ذوب شدن یخ ها آب سطحی افزایش یافته و از طرفی به دلیل اینکه آب در مقایسه با یخ، انرژی خورشید را بیشتر جذب میکند و افزایش دمای اتمسفر شتاب بیشتری به خود میگیرد. مطابق با نتایج محققان اگر دمای زمین تا ۳ درجه سانتی گراد افزایش یابد یخچالهای قطبی همگی ذوب خواهند شد.
امروزه نگرانیهای زیست محیطی به یک مسئله جدی امنیتی در مناسبات بین المللی تبدیل گردیده و دغدغه های مهمی را برای دولتمردان ایجاد نموده است. از آنجا که مشکلات زیست محیطی ناشی از تغییرات آب و هوایی در حال جدی تر شدن است، این امر می تواند بعنوان متغیری تاثیر گذار در منازعات داخلی، یا بین المللی قلمداد شود. تغییرات آب و هوایی نه تنها زیست گاه های طبیعی بلکه ترتیبات اجتماعی جوامع را مختل می سازند و احتمال درگیری های خشونت آمیز را افزایش داده و صلح و امنیت بین الملل را با خطر مواجه ساخته و عدالت زیست محیطی را تحت تاثیر قرارمی دهند.
مسئله ی گرمایش زمین مشکلی غیر قابل انکار است اما شیوه ی برخورد با آنها و کاهش اثرات مشخصا تا کنون تاثیر صحیحی نداشته است در نتیجه این امر نیازمند برنامه ریزی های ساختاری و همه گیر در ابعاد جامعه میباشد.
کل بحث در اینجا حول محور «تعادل» بود. تعادل محیط زیستی باید حفظ بشه تا بتونیم همانند اجدادمون همچنان روی این کره خاکی زندگی کنیم.
در کل با توجه به سیستم اقتصادی حاکم بر دنیا، بعید میدونم بتونیم کشورها رو متقاعد کنیم که کارخانهها اجبار کنند که گازهای گلخانهای تولید نکنند. چون نهایتا تو این بازی اقتصادی، هر کشوری به دنبال ماکزیمم کردن سود خودشه و به نفعش هست که (حتی اگر همه کشورها دارند رعایت میکنند) به سوختهای فسیلی روی بیاره. تعادل نش هم حالتی میشه که همه دارن سوخت فسیلی مصرف میکنند (تعادل نش حالتی هست که وقتی همه تو اون حالت قرار بگیرند، تمایلی به تغییر وضعیت وجود ندارد).
یکی از راهکارهایی که برای گرمایش جهانی ارائه میشه، روی آوردن مردم به رژیم گیاهخواریه به طوری که حتی اینجا گفته شده اگر نیمی از غذاهای جانوری که مصرف میکنیم رو با رژیم گیاهی جانشین کنیم، ۳۵ درصد میزان گازهای گلخانه ای افت پیدا میکنه( که خیلی رقم قابل توجهیه) ولی به نظرم این خیلی هم راهکار مناسبی نیست. اگر فرض کنیم تمام افراد کره زمین از غذاهای جانوری پرهیز کنن و غذاهای گیاهی رو مصرف کنن، لازمه که مزارع و زمین های کشاورزی بیشتر استفاده بشن و زودتر منابع تموم میشه و این تموم شدن منابع میتونه علاوه بر مشکلات تغذیه ای، باعث افزایش هزینه ها هم بشه چون تامین غذای گیاهی احتمالا انرژی بیشتری هم نیاز داشته باشه. البته این صرفا تحلیل منه و شاید دیدگاه دقیقی نباشه.
در حین بررسی منابع اصلی انتشار گازهای گلخانهای، به گزارش سایت "سازمان حفاظت از محیط زیست آمریکا یا به اختصار EPA" برخوردم. (لینک)
از آنجایی که کشور آمریکا از منابع اصلی انتشار گازهای گلخانهای در جهان است، بررسی راهکارهای ارائه شده در این مقاله جالب توجه است. راهکارها و سیاستهای پیشنهادی EPA به طور خلاصه:
اما از نظر شخصی بنده، بسیاری از این راهکارها صرفا بر مقابله با رویدادها و کاهش سرعت روندها تمرکز دارند. مسلما وجود چنین سیاستهایی به خودی خود میتواند تا حدی مفید باشد اما در صورتی که ساختارهای جهانی و ملی و پارادیمها و مدلهای ذهنی سیاستمداران و مردم جهان مورد بررسی و اصلاح قرار نگیرد، نتیجه چندان موفقیتآمیزی در بلندمدت حاصل نخواهد شد. برای مثال شاید سیاستی مثل "استفاده از تکنولوژی جهت افزایش بهرهوری نیروگاهها و صنایع" خود منجر به افزایش مصرف سوختهای فسیلی برای تولید این تکنولوژی شود.
برخی از روندها از ۱۹۶۰ تا ۲۰۲۰:
برخی از ساختارها:
بررسی و ذکر مثال از مدلهای ذهنی و پارادایمها فعلا از علم ناچیز بنده خارج است. اما با توجه به بحرانهایی نظیر کمبود آب و گرمایش زمین به نظر میرسد در نتیجه چنین ساختارهای ناسالمی، روندهایی شکل گرفتهاند که در نتیجه آنها کره زمین تبدیل به مکانی غیر قابل زندگی (حداقل برای چنین جمعیتی از انسانها) خواهد شد. شاید ظرفیت و منابع زمین برای ۸ میلیارد نفر انسان مناسب نبود و ما به علت نداشتن تفکر سیستمی، مجموعهای از تصمیمات اشتباه را بدون توجه به اثر بلندمدت آنها بر روی سیستم گرفتهایم که در صورت عدم تغییر آنها منجر به نابودی بخش عمده آیندگانمان و سایر گونهها خواهد شد!
دیوید اتنبرو در مستند زندگی در سیاره ما بر اساس مستندهایی که خودش ساخته و آرشیو فیلمهای موجود، وضعیت تغییرات زمین را بررسی میکنه و فکر میکنم به خوبی روندها را به تصویر میکشه، یکی از آمارهای جالبی که در این مستند ارایه میشه روند انقراض گونههای جانوریه که با سرعت زیادی داره اتفاق میفته و میتونه اکوسیستم زمین رو دستخوش تغییرات گستردهای کنه
کره ی زمین یک اکوسیستمی هست که خیلی جاها اثر تامپونی دارد یعنی بعضی کنشها را با واکنشهای مختلف خنثی کرده و ثابت نگه میدارد
مثلا شاید اگر یخهای قطبی آب شدند گیاهان زیادی دوباره در آنجا رشد می کنند و دی اکسید کزربن در لاشه ی گیاهی و حیوانی تثبیت می شود و از میزان دی اکسید میکاهد
ولی اینبار به یک سطح تعادل جدید میرسد که ممکن است از مطلوب بشر بالاتر یا پایینتر یا حتی مساوی باشد
طرح جنجالی بیل گیتس برای جلوگیری از گرمتر شدن زمین را شنیده بودم جستجو کردم یافتمش و همراه با لینکش در اینجا ارائه می نمایم:
بیل گیتس، کارآفرین و میلیاردر مشهور آمریکایی قرن در فکر سرمایهگذاری روی یک "ابر شیمیایی" است که میتواند به روند گرمایش کره زمین پایان دهد او متوقف کردن گرمایش زمین را در مهندسی آب و هوا می داند.
بیل گیتس برای متوقف کردن روند گرم شدن زمین در حال تامین مالی یک پروژه مهندسی آب و هواست که با تشکیل یک ابر شیمیایی بزرگ در اطراف زمین روند خنک کردن آن انجام می شود.
http://Interesting Engineering
با سلام
من اطلاعات دقیقی از این پدیده ندارم ولی وقتی داشتم نظرات را مرور میکردم متوجه شدم یکی از نظرات اومده و از زاویه ای دیگر به این موضوع پرداخته و حتی به مقالات دیگری ارجاع داده که بشر مسوول گرم شدن کره زمین نیست و سوال جالبی پرسیده اند:
جمله ای از یکی از استادان خود را به یاد آوردم که همیشه ذکر میکرد و حتی در کتاب خود مینویسد:
بله دوستان عزیز متممی و علاقمند به تفکر سیستمی ! این نکته را من شخصا در زندگی خیلی تجربه کردم و خوب است ما دنبال پشت پرده اخبار و مطالب و مشکلات بوجود آمده و حتی اخبار باشیم، چرا که مانند شطرنج خیلی مواقع حریف با یک حرکت سعی به گمراه نمودن طرف دارد. در مورد این مسئله نیز مانند سوراخ شدن لایه اوزون که بعدها خود اکوسیستم زمین آنرا اصلاح نمود فکر میکنم از این گرم شدن هم بیشتر در حال استفاده ابزاری و تبلیغاتی هستند تا یک معضلی که قادر به رفع آن نباشیم.
مثلا یکی از عوامل اصلی آنرا گازهای گلخانه ای ناشی از سوختهای فسیلی می دانند و میدانیم که جهان غرب که استفاده کننده از این منابع می باشند برای قطع وابستگی خود همواره به دنبال سوخت جایگزین و به اصطلاح خودشان انرژی پاک هستند و یک زمان نروی اتمی را جایگزین مناسب دانستند که دیدیم چقدر آلوده کننده تر و خطرناک تر از سوختهای فسیلی می باشد و باز دنبال منابع دیگر هستند. اینکه سوخت های فسیلی آلوده کننده هستند بحثی نیست ، شاید درجه این آلودگی به قدری نباشد که در رسانه ها و گروهها مطرح میشود……
در یکی از قسمت های برنامه تلویزیونی Last Week Tonight ( که توسط یک کمدین به نام John Oliver اجرا می شه و اصولا سراغ موضوعات جدی با لحن و اجرای طنز میره) به گرمایش زمین می پردازد که تماشاش به نظر من می تونه سرگرم کننده و شاید آموزنده باشه.
یک قسمتی که توجه من را جلب کرد در خصوص راهکار Carbon offsetting بود.
در این راهکار , صنایع با سرمایه گذاری در فعالیت های به تعبیری سبز , به همان میزانی که گازهای گلخانه ای وارد اتمسفر می کنند , در جای دیگری از کره زمین این گازها را (اصولا با حمایت از جنگل ها و یا درختکاری) جذب کنند. به این ترتیب این صنعت که اتفاقا می تواند صنعت بسیار آلاینده ای باشه می تواند ادعا کند که یک صنعت سبز و دوستدار محیط زیست است. ( به عنوان مثال در ایران بعضی از پتروشیمی ها حامی محیط زیست هستند !)
از اشکالاتی مثل پیچیدگی تاثیر گیاهان بر اثر گلخانه ای که عبور کنیم , جان اولیور به گزارش های متعددی اشاره می کند که این سرمایه گذاری صنایع اغلب در محل هایی انجام می شود که تاثیر چندانی ندارد و یا از مناطق جنگی و گیاهی حمایت می شود که نیازی به حمایت ندارند .
به عبارتی این راهکار چیزی شبیه به مالیات بر گناه برای تولید گازهای گلخانه ای است و نتیجه ای هم مشابه با آنچیزی که در کلیسا اتفاق می افتد , دارد. صنایع خود را از گناه انتشار گازهای گلخانه ای تطهیر می کنند ( یا حداقل در تبلیغات اینگونه نمایش می دهند) و با قدرت بیشتری به توسعه صنعت خود و انتشار گازهای گلخانه ای ادامه می دهند.
یکی از جذابترین راه حلهای ارائه شده برای مشکل گرمایش زمین، اخیرا از طرف محققان دانشگاه MIT مطرح شده است. حرف این گروه اینه که الان گرمایش زمین تبدیل به یک مشکل اساسی و مهم شده و اونقدر پیش رفته که اگر همین فردا تمام گازهای گلخانهای که انسان وارد فضا میکنه متوقف بشه باز هم ما با تبعات چیزی که تا به امروز رخ داده مواجه هستیم. اونها میگن ما تا الان داشتیم روی زمین و در سطح زمین فکر میکردیم، الان زمان اونه که برای حل این مشکل، باید دنبال راه حلی فرای مرزهای زمین باشیم!
تا به امروز برای حل مشکل گرمایش زمین؛ بیشتر راه حلها متمرکز روی زمین بوده اما این مسئله دو وجه داره، وجه اول زمین و اتفاقاتیه که روش میفته و وجه دوم، ستارهی دوست داشتنی خودمون؛ خورشید! درسته که وجود کربن و دیگر گازهای گلخانهای توی جو زمین باعث گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی شده اما خورشید و تابش هر روزهاش به سمت زمین هم جزو عوامل مهم توی این پدیده است. شاید ما نتونیم به همون سرعتی که گازهای گلخانهای رو توی جو زمین پخش کردیم، اونها رو از جو خارج کنیم اما آیا نمیشه کاری کرد که خورشید کمتر به زمین بتابه و اون رو کمتر گرم کنه؟ جواب این گروه از محققان به این سوال مثبته! در واقع اونا حتی راه حلی هم برای این مسئله ارائه دادند! راه حل اونا اینجوریه که اگر توی نقطهی لاگرانژ L1 حبابهایی رو توی فضا قرار بدیم که تنها ۱٫۸% تابش خورشید رو بتونه کمتر کنه، نه تنها مشکل گرامایش زمین حل میشه که این روند به صورت کامل برعکس میشه! اسم این پروژه، space bubbles است و این محققان توی راه حلی که پیشنهاد دادن، میخوان این حبابها رو حتی توی فضا تولید و همون جا قرار بدن!