درباره مصرف پلاستیک و حفظ محیط زیست | تجربه ذهنی

شاید معروفترین بخش کتاب جمهور افلاطون جایی باشد که او (در کتاب پنجم) از ضرورت حاکمیت فیلسوفان بر جامعه سخن میگوید:
«تا زمانی که فلاسفه به پادشاهی برسند، یا شاهان و شاهزادگان، به فلسفه بپردازند و آن را فرا گیرند و [به هر ترتیب] قدرت سیاسی و خرد فلسفی در یک فرد واحد جمع شوند، آن گروهی هم که صرفاً در پی یکی از این دو هستند، کنار گذاشته شوند، نه شهرها و نه نژاد انسان، هرگز از پلیدی پاک نخواهند شد و روی آرامش نخواهند دید.»
حدود بیست و چهار قرن از حرفهای افلاطون گذشته و مردم دیگر دغدغهی حاکمیت فیلسوفها را ندارند. آنها بیشتر در پی این هستند که کسی «از جنس خودشان» بر مسند قدرت تکیه کند و بر آنچه که «مردم میخواهند» جامهی عمل بپوشاند.
اما هنوز هم میتوان در حد تجربه ذهنی متمم (و با هدف بحث و تمرین روی تفکر سیستمی)، به این فکر کرد که اگر فیلسوف یا فیلسوفانی با عقاید پیچیده و مرموز، در رأس قدرت قرار بگیرند، چه نوع بحثها و اختلافنظرهایی میتواند به وجود بیاید.
فرزند کمتر، پلاستیک بیشتر
شهری به نام فیلسوفآباد را در نظر بگیرید که حاکمیت آن با فردی است که خود را فیلسوف میخواند. مثلِ غالبِ سیاستمداران، هیچکس از سابقهی تحصیلی و مطالعاتی او مطلع نیست، اما به هر حال، او خودش را فیلسوف میداند (و برای اکثر سیاستمداران، دیدگاه و قضاوت خودشان کافیست).
اما او فیلسوف باشد یا نباشد، حکمهای پیچیده و شگفتانگیزی میدهد که حتی فیلسوفان شهر را هم به جنب و جوش وادار میکند.
اخیراً با افزایش حساسیت نسبت به حفظ محیط زیست و استفاده از مواد تجزیهپذیر، مصرف بسیار بالای پلاستیک، مورد توجه همه قرار گرفته و مردم از قانونگذاران خواستهاند تا در این زمینه فکر کنند.
قانونگذاران هم نزد حاکم رفتند تا دیدگاه او را بپرسند و سپس، همان را به عنوان قانون اعلام کنند.
وی لحظاتی چشمان خود را بست و به فکر فرو رفت و نهایتاً چنین گفت:
بر مصرف پلاستیک عوارض وضع کنید: هر وسیلهی پلاستیکی باید مشمول عوارض ویژه شود.
از بطریهای پلاستیکی، از گوشیهای موبایل با بدنهی پلاستیکی، از نیهای نوشابه، از لیوانهای یکبارمصرف پلاستیکی، از لباسهای دکمهدار و از هر چیزی که در آن پلاستیک به کار رفته، به نحو مقتضی و مناسب [او همیشه این عبارت را در آخر حرفهایش میگفت] عوارض بگیرید.
این عوارض، صرف کمک به گروههای زیستمحیطی شود تا خسارتهای ناشی از پلاستیک، به نوعی جبران شود.
حاکم برای لحظات دیگری چشمهایش را بست و بهفکر فرو رفت. حس میکرد که دستورش خیلی فلسفی نیست و کاملاً عملیاتی است. اما مردم انتظار داشتند او حتماً فلسفی فکر کند و فلسفی حرف بزند. به همین علت، تبصرهای را به قانون خود افزود و گفت:
وقتی جلسه گذاشتید و فکر کردید و قانون پیشنهادی من را تصویب کردید، حتماً تبصرهای هم در نظر بگیرید:
هر فرد یا زوجی که فرزند ندارند، از پرداخت این مالیات معاف شوند. آنها بزرگترین خدمت را به حفظ محیط زیست کردهاند. چون نهتنها از گرمایش بیشتر زمین جلوگیری کردهاند، به اندازهی همهی نسلهایی که قرار بود از فرزندانشان پدید بیاید و پلاستیک مصرف کند، صرفهجویی کردهاند.
عمر پلاستیک بسیار طولانی است و آنها به اندازهی دهها نسل پس از خود – که دیگر به وجود نمیآید – صرفهجویی کردهاند. اگر تمام وسایلشان را هم از پلاستیک بسازند، در کل خدمت بزرگی به بشریت کردهاند.
دسترسی کامل به مجموعه درسهای تفکر سیستمی برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است.
با عضویت ویژه در متمم، علاوه بر دسترسی به مجموعه درسهای تفکر سیستمی، به مجموعه گستردهتری از درسها به شرح زیر نیز دسترسی پیدا خواهید کرد:
البته اگر تفکر سیستمی برای شما جذاب است، شاید بهتر باشد از میان درسها و مطالب مطرح شده، ابتدا مطالعهی مباحث زیر را در اولویت قرار دهید:
گزینهی دیگر هم، پیگیری منظم مجموعه درسهای دوره MBA متمم است.
تمرین و مشارکت در بحث
شما چگونه فکر میکنید؟ به نظرتان نگاه سیستمی در این وضعیت، واقعاً چه حکم میدهد؟
اگر شما – به عنوان کسی که با تفکر سیستمی آشناست – در جمع نمایندگان بودید، چه میگفتید و در سخنرانی خود، به چه نکاتی اشاره میکردید؟
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری تفکر سیستمی به شما پیشنهاد میکند:
- تعریف سیستم چیست؟ تفکر سیستمی چیست؟ (نقشه راه درس)
- یک کلیپ تصویری درباره تفکر سیستمی (بالانس)
- فایل صوتی معرفی تفکر سیستمی
- فایل صوتی :مبانی و مفاهیم تفکر سیستمی
- تعریف سیستم و تفکر سیستمی
- چگونه میتوان به یکی از بهترین خودروسازان جهان تبدیل شد؟ (اتلی هارداسن)
- رویکرد سیستمی یعنی توجه به ترکیب (سنتز) به جای تجزیه (آنالیز)
- تفکر خطی در برابر تفکر سیستمی
- گرفتار کدامیک هستید: مشکل سیستمی یا مشکل در سیستم؟
- مبانی تحلیل سیستم (اجزا، روابط، هدف)
- نقاط اهرمی، نقاط کلیدی و نقاط مرزی در سیستمها
- راهکارها را با توجه به محدوده اثر و افق زمانی آنها تحلیل کنید
- اثر مار کبرا – کاربرد تفکر سیستمی در سیاست گذاری
- دایره همدلی | ما با چه کسانی همسرنوشت هستیم؟
- معرفی پادکست فریکونومیکس | استیون لویت و استیون دابنر
- وقتی سیستمها در برابر سیاست شما مقاومت میکنند
- آنکس که راه حل مسئله را میدانست، عاشق مسئله شده است
- تفاوت رویداد و روند در تفکر سیستمی و تحلیل سیستمها
- گاوین اشمیت: فاصله بین خبرها و فهم ما
- راسل اکاف و تدوین مدرن تفکر سیستمی
- راسل اکاف، تفکر سیستمی و هدفهای ضمنی
- مسائل چند ریشهای: زنبورهایی که ناپدید میشدند
- چه کسی مقصر است؟
- تفکر سیستمی (فایل صوتی سمینار محمدرضا شعبانعلی)
- همیشه نمیتوان از مطالعات آماری، نظریه های علمی استخراج کرد
- بازخورد یا فیدبک چیست؟
- آرکتایپهای سیستمی | جابجایی بار در سیستم
- آرکتایپهای سیستمی | موفقیت سهم موفقهاست
- آرکتایپهای سیستمی | گلولههای برفی و محدودیتهای رشد
- آرکتایپهای سیستمی | فرسایش تدریجی اهداف و استانداردها
- آرکتایپهای سیستمی | هدف گذاری اشتباه برای سیستمها
- تعریف نگرش سیستمی با یک مثال از پیتر سنگه
- نگرش سیستمی و مرور آن توسط راسل اکاف (۱)
- راسل اکاف: نگرش سیستمی، تحلیل مستقل از محیط را نمیپذیرد (۲)
- آیا نمایشگاه کتاب به کتابفروشیها آسیب میزند؟
- مالیات آمازون یک راهکار سیستمی است یا غیرسیستمی؟
- پارادوکس ایکاروس – همان چیزی که موفقمان کرده میتواند باعث شکستمان شود
- درباره مصرف پلاستیک و حفظ محیط زیست | تجربه ذهنی
- پیتر سنگه و چند جمله کوتاه در مورد تفکر سیستمی
- کتاب پنجمین فرمان نوشته پیتر سنگه درباره سازمان یادگیرنده
- کتاب رقص تغییر | چالشهای تغییر پایدار | پیتر سنگه
- پروژه پایانی درس تفکر سیستمی
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)
ثبتنام | اطلاعات بیشتر فهرست درسهای متمم
نویسندهی دیدگاه : محمدرضا شعبانعلی
سعیده جان.
من یه مسئلهای رو در کامنت تو و تعداد زیادی از دوستان (البته نه همه) زیر این مطلب دیدم و اون نادیده گرفتنِ متن درس و تمرین درس و عنوان درسه.
عنوان درس: تجربهی ذهنی (که کاربردش در صفحهی تجربهی ذهنی اومده و توسعهی خلاقیت و توانایی تحلیل یکی از کاربردهاش هست).
متن درس: تأکید بر مخلوط کردن دو سیاستگذاری متفاوت در زمینهی حفظ محیط زیست و رشد جمعیت
تمرین درس: اثرات مطلوب و نامطلوب ترکیب دو سیاست در دو حوزهی متفاوت
اما مطالبی که خیلی از دوستان مطرح کردن، تقریباً «پخش یک نوار ضبط شدهاست که هر روز در رادیو و تلویزیون و رسانهها» میخونیم و میشنویم و شکل کاملترش هم پیش از این در متمم بحث شده: عادتهای مربوط به حفظ محیط زیست.
خوشبختانه متمم هنوز اونقدر به فقر محتوا نرسیده که برای جمع کردن کامنت، یک موضوع رو مدام تکرار کنه و بچهها رو به کامنتگذاری تشویق کنه.
ما تا چند سال دیگه هم حرف تازه و دغدغهی تازه داریم که گرفتار این دام نشیم.
با این توضیحات، راستش متوجه نشدم چرا دوباره همه گریز به صحرای کربلا زدن و بحثهای کاملاً غیرمرتبط به درس (در رابطه با حفظ محیط زیست که اصلاً موضوع این درس نیست) اینجا مطرح شده.
موضوع این درس تداخل در خط مشیگذاری از نگاه تفکر سیستمیه.
البته واقعیت اینه که این رو میشد در پاسخ به خیلی از کامنتها گذاشت. من فقط چون کامنت تو دم دستتر و اولی بود اینجا گذاشتم.