سواری رایگان | پسورد اینترنت همسایهام را میدانم!
سواری رایگان یا Free-riding موضوعی است که اقتصاددانها توجه ویژهای به آن دارند. چنانکه کتابهایی هم اختصاصاً دربارهی این موضوع نوشته شده است (مثلاً کتاب Free riding نوشته ریچارد تاک).
وقتی اقتصاددانها از سواری رایگان حرف میزنند، معمولاً منظورشان این است که برخی افراد، بدون اینکه هزینهی لازم را پرداخت کنند، از کالاهای عمومی که در جامعه عرضه شده بهره میبرند. مثلاً فرض کنید فردی مالیات یا عوارض پرداخت نمیکند، اما از خدمات شهری و تمیزی و روشنایی عمومی خیابانها استفاده میکند.
اقتصاددانها دربارهی سواری رایگان، بسیار گفته و نوشتهاند و سعی کردهاند با استفاده از انواع معادلات ریاضی و شیوههای محاسباتی مختلف (مثلاً نظریه بازیها) آن را بهتر و بیشتر بفهمند.
اما این مفهوم آنقدر جذاب و کاربردی بوده که به سرعت از قلمرو اقتصاد فراتر رفته و در حوزههای مختلف (از سیاست بینالملل و محیط زیست تا تصمیمهای فردی انسانها در جمعهای کوچک و دوستانه) مصداقهای خود را پیدا کرده است.
امروزه این کلمه صرفاً به معنای دقیق اقتصادی آن به کار نمیرود و مفهوم آن گستردهتر شده است. تقریباً هر جا هر شکلی از استفادهی رایگان یا کمهزینه بر پایهی زحمت و دستاوردهای دیگران (یا با تحمیل هزینه به دیگران) مشاهده شود، از این تعبیر استفاده میکنند.
اگر بخواهیم در سطح بینالمللی مثال بزنیم، مثلاً در حوزهی محیط زیست، کشورهایی مثل چین و ایران و آمریکا، گازهای گلخانهای زیادی تولید میکنند و از نتایج اقتصادی آن هم بهره میبرند. اما در مقابل، این موضوع را نادیده میگیرند که هزینهی این آسیب به محیط زیست، تقریباً به شکلی مساوی بین کشورها و جمعیت جهان توزیع میشود و نهایتاً کشورهایی مثل سومالی، نیجریه و اوگاندا هم باید دردسرهای ناشی از فعالیتهای این کشورها را تحمل کنند (+).
در سطح فردی هم میتوان به ماینینگ رمزارزها در کشورهایی مانند ایران اشاره کرد که هزینهی برق و سایر حاملهای انرژی در آنها واقعی نیست و در واقع، ماینرها از سوبسیدی که برای دیگران در نظر گرفته شده کسب سود میکنند.
بحث در این زمینه بسیار پیچیده است و باید مورد-به-مورد دربارهی آنها حرف زد و فکر کرد. خصوصاً اینکه همهی این مواردی که ما به اسم «سواری رایگان» میشناسیم از یک جنس نیستند (به همین خاطر، گاهی تأکید میشود که باید از اصطلاحات متفاوتی استفاده کنیم. مثلاً در برخی موارد، Free-loading تعبیری دقیقتر از Free-riding است).
ما در اینجا نمیخواهیم وارد این جزئیات شویم. بلکه صرفاً قصد داریم در قالب تجربه ذهنی، چند ماجرا را که کمی از این جنس هستند بررسی کنیم و دربارهی آنها حرف بزنیم. بعضی از این موارد، به معنای علمی کلمه از «سواری رایگان» فاصله دارند. اما همچنان ارزش دارد که دربارهشان فکر کنیم.
پیشنهادمان این است که هر کدام از موارد زیر را در ذهن خود تصور کنید و ببینید چه قضاوتی در مورد آنها دارید:
دسترسی کامل به مجموعه درسهای تفکر سیستمی برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است. با عضویت ویژه در متمم، علاوه بر دسترسی به مجموعه درسهای تفکر سیستمی، به مجموعه گستردهتری از درسها به شرح زیر نیز دسترسی پیدا خواهید کرد:
البته بررسیهای آماری ما نشان داده که علاقهمندان به درسهای تفکر سیستمی، از میان مجموعه درسهای متمم به مطالعهی درسهای زیر بیشتر علاقهمند بودهاند:
مدل ذهنی | تفکر استراتژیک | تفکر نقادانه
کوچینگ | مشاوره مدیریت | استعدادیابی
تصمیم گیری | حل مسئله | مدیریت زمان | یادگیری
گزینهی دیگر هم پیگیری منظم مجموعه درسهای دوره MBA متمم است.
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید دربارهی متمم بیشتر بدانید، میتوانید نظرات دوستان متممی را دربارهی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی میشناسند:
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری تفکر سیستمی به شما پیشنهاد میکند:
- تفکر سیستمی چیست؟ | دوره آموزشی تفکر سیستمی | از تعریف تا تحلیل سیستمها
- تفکر سیستمی به زبان ساده
- فایل صوتی معرفی دوره آموزشی تفکر سیستمی
- یک کلیپ تصویری درباره تفکر سیستمی (بالانس)
- راسل اکاف (راسل ایکاف) | تدوینگر تفکر سیستمی
- کتاب تفکر سیستمی (مدیریت آشوب و پیچیدگی) | جمشید قراچه داغی
- کتاب تفکر سیستمی | چگونه جزوه تفکر سیستمی دنلا مدوز به کتاب تبدیل شد؟
- لودویگ فون برتالانفی | نویسندهٔ کتاب نظریه عمومی سیستمها
- پیتر سنگه و چند جمله کوتاه در مورد تفکر سیستمی
- تعریف سیستم چیست؟ | سیستمهای باز و بسته | چند مثال از انواع سیستم
- سیستم باز چیست؟ | ویژگیهای سیستم باز و چند مثال
- چگونه میتوان بهترین خودرو جهان را ساخت؟ | دام بهینه سازی جزئی
- رویکرد سیستمی در یک جمله | توجه به ترکیب (سنتز) به جای تجزیه (آنالیز)
- تفکر خطی در برابر تفکر سیستمی
- رفتارهای غیرمنتظرهٔ سیستمها | وقتی سیستم در برابر سیاستگذار مقاومت میکند
- رویکرد سیستمی | نگاه چندبعدی در برابر تکبعدی
- هم پایانی در سیستمها | برای رسیدن به مقصد تنها یک راه وجود ندارد
- گرفتار کدامیک هستید: مشکل سیستمی یا مشکل در سیستم؟
- مدل کوه یخ در تفکر سیستمی | آیا به تفاوت رویداد و روند توجه دارید؟
- گاوین اشمیت: فاصله بین خبرها و فهم ما
- مبانی تحلیل سیستم (اجزا، روابط، هدف)
- نقاط اهرمی، نقاط کلیدی و نقاط مرزی در سیستمها
- همیشه نمیتوان از مطالعات آماری، نظریه های علمی استخراج کرد
- راسل اکاف، تفکر سیستمی و هدفهای ضمنی
- مسائل چند ریشهای | زنبورهایی که ناپدید میشدند
- چه کسی مقصر است؟ | به علتهای نزدیک قانع نشویم
- بازخورد یا فیدبک چیست؟
- بازخورد در مدیریت | هر نظر، نقد یا پیامی بازخورد نیست
- راهکارها را با توجه به محدوده اثر و افق زمانی آنها تحلیل کنید
- اثر مار کبرا | کاربرد تفکر سیستمی در سیاست گذاری
- نیازمندان دوردست | فاصلهٔ فیزیکی چه تأثیری بر وظایف اخلاقی میگذارد؟
- آلاینده های محیطی | مفهوم «آلاینده» و «محیط» را گستردهتر ببینیم
- معرفی پادکست فریکونومیکس | استیون لویت و استیون دابنر
- جنگ با گنجشکها | هزینهٔ نادیده گرفتن پیچیدگیهای سیستمی
- مالیات پنجره | نیت خیری که سنگفرش جادهٔ جهنم شد
- دایره همدلی | ما با چه کسانی همسرنوشت هستیم؟
- بدهی ما به آینده | عمری به اندازهٔ عمر همهٔ انسانها
- آرکتایپهای سیستمی | جابجایی بار در سیستم
- آرکتایپهای سیستمی | موفقیت سهم موفقهاست
- آرکتایپهای سیستمی | گلولههای برفی و محدودیتهای رشد
- آرکتایپهای سیستمی | فرسایش تدریجی اهداف و استانداردها
- آرکتایپهای سیستمی | هدف گذاری اشتباه برای سیستمها
- آنکس که راه حل مسئله را میدانست، عاشق مسئله شده است
- تعریف نگرش سیستمی با یک مثال از پیتر سنگه
- پارادوکس ایکاروس | همان چیزی که موفقمان کرده میتواند باعث شکستمان شود
- سواری رایگان | پسورد اینترنت همسایهام را میدانم!
- آیا نمایشگاه کتاب به کتابفروشیها آسیب میزند؟
- مالیات آمازون یک راهکار سیستمی است یا غیرسیستمی؟
- درباره مصرف پلاستیک و حفظ محیط زیست | تجربه ذهنی
- تجربه ذهنی | مشارکت در درآمد فارغ التحصیلان دانشگاهها
- ضررهای سیگار | سنگینترین حکم خسارت در تاریخ دادگاههای جهان
- اثر گلخانه ای | گرمایش زمین چیست و چرا باید به آن توجه کنیم؟ | بخش اول
- نباید چنین میشد | دربارهٔ متناسب نبودن علت و معلول!
- نگرش سیستمی (مرور و جمعبندی) | به روایت راسل اکاف
- کتاب پنجمین فرمان نوشته پیتر سنگه درباره سازمان یادگیرنده
- کتاب رقص تغییر | چالشهای تغییر پایدار | پیتر سنگه
- کتاب «دربارهٔ سیستمهای هدفمند» | راسل اکاف
- اتاق خبر | درس تفکر سیستمی
- پروژه پایانی تفکر سیستمی
- منابع تکمیلی | دوره صوتی آموزش تفکر سیستمی محمدرضا شعبانعلی
- کارنامه شما در درس تفکر سیستمی
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
سوالهای پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحثهای مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کرده و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری میتوانید نقشه راههای مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
همچنین در صفحههای دوره MBA و توسعه فردی میتوانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما میتوانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را میتوانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیمسال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید. لطفاً برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که میتوانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
همچنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را میتوانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا میدانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور میتوانید به جمع متممیها بپیوندید؟
نویسندهی دیدگاه : علی محمد افراسیابی
دو تجربه شخصی از سواری رایگان
1-بیست سال پیش در دوران سربازی مبلغ نسبتا بالایی به عنوان تنخواه دست من بود . من برخی مواقع به دوستانی خاص پول قرض میدادم و بعدا این دوستان به من پس میدادند. هیچ وقت هم با کمبود پول مواجه نمی شدم و اختلالی هم در سیستم خرید بوجود نمی آمد.. آن موقع وضعیت اقتصادی کشور هم طوری نبود که ظرف مدت کوتاهی قیمتها چند برابر شود و بنابراین از ارزش پول هم چیزی کاسته نمی شد. به نظرم مصداق بارزی از اختلاس در مقیاس کوچک بود.همیشه هم استدلال میکردم اگر این مبلغ را به دوستان ندهم در گاوصندوق سازمان باقی خواهد ماند و حداقل با این قرض دادن میتوانم مشکل مالی چند نفر را حل کنم.
2- وقتی برای اسکان در ماموریتها به هتل میروم هزینه پذیرایی با کارفرماست.خیلی از مواقع این دغدغه را دارم که غذای غیر متعارف گران قیمت خاص سفارش دهم و چنین تجربه ای را برای خود رقم بزنم یا غذای معمولی همیشگی را سفارش دهم؟ چون هزینه بر عهده کارفرماست وسوسه میشوم. فرمولم در اینگونه مواقع این است که از خودم می پرسم اگر شخصا همراه خانواده به رستورانی برای صرف شام رفته بودم آیا چنین غذای گران قیمتی را سفارش میدادم؟
و اما مثالها :
به نظرم در تمام مثالها عملی نادرست و غیر اخلاقی رخ داده است. کسانی که معتقدند اخلاقی است لطفا به این دو سوال در خلوت خود پاسخ بدهند:
1- اگر عملی درست و اخلاقی است آیا حاضر میشوند خودشان در موقعیت قربانی قرار داشته باشند ؟(آنچه برای دیگران می پسندند برای خود نیز می پسندند؟)
2- اگر عملی درست و اخلاقی است چه ایرادی دارد به فرد یا سازمان مورد نظر اطلاع داده و اجازه بگیرند. چرا این کار را نکرده و میخواهند مخفیانه سواری رایگان بگیرند.؟