معرفی کتاب پرنده به پرنده |‌ حرفهای آن لاموت برای نویسندگان نوقلم

«سی سال پیش برادر بزرگ‌ترم که آن وقت‌ها ده سالش بود در تلاش بود که مطلبی درباره پرنده‌ها بنویسد و برای این کار سه ماه هم وقت داشت. سه ماه گذشته بود و حالا دیگر موعد تحویل کار که فردای آن روز بود، فرارسیده بود.

ما برای گذراندن تعطیلات در کلبه خانوادگی‌مان در بولیناس بودیم و برادرم پشت میز آشپرخانه نشسته بود. دور تا دورش پر بود از کاغذ کلاسور، مدادها و کتاب‌هایی درباره پرندگان که لایشان هم باز نشده بود. در چنین وضعی، در حالی که بزرگی وظیفه پیش رو باعث شده بود خشکش بزند، می‌دیدی که هر لحظه ممکن است اشکش سرازیر شود. بعد پدرم آمد و کنارش نشست. دستش را دور شانه برادرم انداخت و گفت: رفیق، پرنده به پرنده، دانه به دانه، یک به یک. هر بار فقط دربارهٔ یک پرنده بنویس و تمام.»

این چند جملهٔ آن لاموت (Anne Lamott) به خوبی نشان می‌دهد که چرا او برای کتابی درباره نوشتن و نویسندگی عنوان «پرنده به پرنده / Bird by Bird» را انتخاب کرده است. آن لاموت، سختی‌ها و چالش‌های نوشتن و نویسندگی را انکار نمی‌کند. اما معتقد است که حتی کارهای دشوار را هم می‌توان پله به پله – یا چنان‌که پدرش می‌گفت: پرنده به پرنده – انجام داد.

پرنده به پرنده | کتابی درباره نوشتن

بسیاری از کسانی که در دو سه دههٔ اخیر نوشتن را تمرین کرده‌اند، کتاب پرنده به پرنده را خوانده‌اند. شهرت این کتاب آن‌قدر فراگیر است که در بسیاری از نقاط جهان، تدریس محتوای آن به پای ثابت بسیاری از کلاس‌های نویسندگی تبدیل شده است.

از آن‌جا که پرنده به پرنده را معمولاً در فهرست کتابهای آموزش نویسندگی طبقه‌بندی می‌کنند، احتمالاً پیش از خواندن آن حدس می‌زنید که قرار است با فهرستی از تکنیک‌ها و دستورالعمل‌های مناسب نویسندگی روبه‌رو شوید. اما کتاب اصلاً چنین ساختاری ندارد. لاموت هم چنین هدف و مأموریتی را برای کتابش تعریف نکرده است.

آن لاموت در این کتاب، تجربهٔ شخصی خودش از مواجهه با نوشتن و نویسندگی را روایت می‌کند. خاطرات اتفاق‌های خوب و بد، امیدها و ناامیدی‌ها، تجربه‌های شخصی و باورهای مذهبی، همه‌ در این کتاب در هم آمیخته‌اند و لاموت لابه‌لای آن‌ها از اهمیت، لذت و سختی‌های نوشتن و نیز غلبه بر موانع نوشتن حرف می‌زند.

پرنده به پرنده به چه سوالی پاسخ می‌دهد؟

با وجودی که در کتاب از زوایای مختلفی به نوشتن و نویسندگی پرداخته شده، اما می‌توان قلب کتاب را بحث‌های مربوط به رفع انسداد ذهنی نویسنده (writer’s block) دانست. همان حس سنگین و غریبی که همهٔ نویسندگان تجربه کرده‌اند: قلم در دست و کاغذ سفید پیش رو، بی‌آنکه کلمه‌ای بر زبان جاری شود و به روی کاغذ بیاید. انگار که ذهن قفل شده و می‌ترسد آن‌چه را در درون خود دارد افشا کند.

آن لاموت کوشیده به خواننده‌اش برای عبور از این نوع لحظات کمک کند.

واقعاً کتاب لاموت یکی از بهترین کتابهای نویسندگی است؟

بیش از هشت‌هزار نفر در سایت آمازون به این کتاب امتیاز داده‌اند و متوسط امتیازشان هم چندان با سقف امتیاز (یعنی عدد پنج) فاصله ندارد. کتابهای معدودی چنین رزومهٔ درخشانی دارند. اما آیا می‌توانیم صرفاً با اتکا به این استقبال بگوییم پرنده به پرنده یکی از بهترین کتابهای آموزش نویسندگی است؟ لزوماً نه.

در کنار علاقه‌مندان جدی و مصمم لاموت، عده‌ای هم هستند که این کتاب را نمی‌پسندند، یا لااقل آن را در صدر فهرست کتابهای نویسندگی قرار نمی‌دهند. احتمالاً منتقدان لاموت، پرنده به پرنده را «کارداشیانِ کتابها» می‌بینند. این کنایه همیشه در مورد کارداشیان‌ها (و سلبریتی‌هایی مانند آن‌ها) مطرح می‌شود که آن‌ها صرفاً «به این مشهورند که مشهورند.» و بسیاری از مخاطبان‌شان صرفاً‌ آن‌ها را دنبال می‌کنند تا ببینند بقیهٔ مخاطبان به چه علت و با چه انگیزه‌ای آن‌ها را دنبال می‌کنند.

آن لاموت را هم – شاید در یک توصیفِ بدبینانه – می‌توان با همین ویژگی توصیف کرد. وقتی تا این حد از کتابی استقبال شده، هر روز عدهٔ جدیدی به جمع خوانندگانش اضافه می‌شوند تا ببینند چه چیزی در این کتاب بوده که خوانندگان قبلی آن را خریده و خوانده‌اند.

جدا از موافقان و مخالفانی که می‌شود برای کتاب لاموت تصور کرد، یک ویژگی در این کتاب وجود دارد که احتمالاً‌ اکثر موافقان و مخالفان بر آن توافق دارند:‌ کتاب حاوی پرگویی‌های فراوان است. به سادگی می‌شد این کتاب را به جای سیصد تا چهارصد صفحه، در صد تا دویست صفحه منتشر کرد. این را فقط ما در متمم – که کتاب را کارداشیان کتابها می‌نامیم – نمی‌گوییم.

انتشارات وینتیج (vitange) هم چند سال قبل خلاصه‌ای از کتاب آن لاموت را با عنوان متفاوتی منتشر کرد: The Writing Frame of Mind. این کتاب جدید صرفاً ۳۲ صفحه است؛ یعنی کمتر از یک‌دهم کتاب اصلی.

با این حال، این نکتهٔ مهم را نباید فراموش کنیم که انسداد ذهنی هم نکتهٔ کم‌اهمیت و کوچکی نیست و لاموت در کتابش – به فرض این که خواننده حوصله کند و آن را از اول تا آخر بخواند – صمیمانه دست خواننده را می‌گیرد و کمک می‌کند تا بتواند قدم‌های محکم‌تری در مسیر نویسندگی بردارد.

در نقاط قوت و ضعف کتاب لاموت حرف‌های بسیاری برای گفتن وجود دارد. اما ما معمولاً در پاراگراف فارسی متمم به همین معرفی‌های کوتاه و مختصر اکتفا می‌کنیم و بلافاصله به سراغ گزیده‌ای از جملات و بندهای متن می‌رویم.

نکته‌ای در نقد ترجمه کتاب پرنده به پرنده

کتاب پرنده به پرنده را آقای مهدی نصراله‌زاده ترجمه کرده‌اند و زحمت انتشار آن بر عهدهٔ نشر بیدگل بوده است (ما از نشر بیدگل کتاب جهان مکتوب را هم معرفی کرده‌ایم).

بیشتر بخش‌های ترجمه روان هستند و خواننده مشکل چندانی با متن فارسی پیدا نخواهد کرد. اما یک ویژگی هم در متن وجود دارد که پیش از این هم در کتاب‌های دیگری بوده و در متمم درباره‌اش حرف زده‌ایم:

چند تذکر دربارهٔ بخش معرفی کتاب متمم

متمم سایت فروش کتاب نیست. و جز کتاب «از کتاب» محمدرضا شعبانعلی - که خود متمم آن را منتشر کرده - صرفاً به معرفی، بررسی و نقد کتاب می‌پردازد.

صِرف معرفی کتاب در متمم لزوماً به معنای تأیید محتوای آن کتاب نیست. پس حتماً متن معرفی را کامل بخوانید. ممکن است نقاط ضعف برخی کتابها پررنگ‌تر از نقاط قوت‌شان باشد. ضمن این که معرفی کتاب در متمم لزوماً به این معنا نیست که آن کتاب جزو منابع تدوین درس‌ها بوده است. جز در مواردی که صریحاً به این نکته اشاره، در باقی موارد صرفاً ممکن است با هدف آشنایی کلی با موضوع یا نویسنده و یا نقد کتاب به آن پرداخته شده باشد.

متمم برای معرفی کتابها هیچ نوع هزینه‌ای دریافت نمی‌کند و صرفاً اهداف آموزشی خود را مد نظر قرار می‌دهد.

دسته‌بندی کتاب های مدیریت

دسته‌بندی کتاب های روانشناسی و توسعه فردی

مطالب، فایل‌ها و کتابهای مربوط به کتابخوانی

پاراگراف فارسی | جملات منتخب کتابها

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری چالش نوشتن به شما پیشنهاد می‌کند: