معرفی کتاب خود نوشتن | کتابی درباره نویسندگی از احمد اخوت

از فصل «جایی که می‌نویسم»

احمد محمودِ نویسنده دیگر پشت میز تحریرش حضور ندارد. امّا میزش به زندگی خود ادامه می‌دهد. همین‌طور اتاق کارش.

اینجا همه‌چیز در همان دوازدهم مهرماه سال هشتاد‌و‌یک متوقف شده، منجمد شده. تجسمی از اتاق خانم هاویشام. یک رادیوی ترانزیستوری. کلی قاب عکس. عکس ابراهیم یونسی و احمد محمود در حال حرف زدن. پروانهٔ مسافرت محمود مال روزهای تبعیدش. برای جابه‌جایی باید پروانه‌اش را نشان می‌داد.

میز بزرگی با پایه‌های کوتاه کنار اتاق. «روی این میز هم می‌نوشت.» پاک‌کنی بزرگ و خاکستری‌رنگ را با چسب روی میز چسبانده‌اند. «دلم نمی‌آید جای چیزی در اتاق عوض شود، حتی به ظرف شکلات‌خوری‌اش هم چسب زده‌ام. دمپایی‌هایش را زیر میز گذاشته‌ام.»

دو تا عینک روی میز نویسنده، یکی‌اش همان که همیشه به چشم می‌زد، یکی هم عینک خواندن. دوازده مداد نویسنده. همه سرتراشیده و منتظر او تا با آنها بنویسد.

نوشتن سر ساعت هفت‌و‌نیم صبح شروع می‌شود. کار نویسنده تعطیل‌بردار نیست.

از فصل «دست‌های نویسنده»

سال‌ها قبل به دختر دانشجویی برخوردم که منشی غزالهٔ علیزاده بود. دختر دانشگاه تهران می‌رفت و برای گذران زندگی برای خانم علیزاده می‌نوشت.

او جزو معدود کسانی بود که توانست با خانم نویسنده کنار بیاید و مطابق میل و سلیقه‌اش عمل کند. چشم‌ها و دست‌های علیزاده مشکلی نداشت امّا ترجیح می‌داد منشی به‌جایش بنویسد. احتمالاً از نوشتن (به‌خصوص کاغذ سفید) هراس داشت. شاید هم دلایل دیگری داشت.

خانم منشی ناخواسته چند صحنه از کارش را برایم تعریف کرد. گفت خانم علیزاده دراز می‌کشند روی کاناپه و شروع می‌کنند به داستان گفتن: من باید روی صندلی پشت سرشان بنشینم. نباید سرفه و یا عطسه بکنم. حرف نباید بزنم. فقط بنویسم. کمی که می‌نویسم می‌گویند:‌ بخوان! می‌خوانم. می‌گویند: همه‌شان را خط بزن!‌ بلند می‌شوند توی اتاق راه می‌روند و دیکته می‌کنند. گاهی می‌شود یک ساعت می‌گویند و من می‌نویسم. بعد می‌گیرند نوشته‌ها را می‌خوانند. اغلب همه‌شان را پاره می‌کنند. می‌گویند برای امروز دیگر بس است. کلی حرصم می‌گیرد […].

دختر داشت راحت همه‌چیز را تعریف می‌کرد. من ذوق‌زده اشتباه کردم. پریدم وسط حرف‌هایش که اینها را بنویس. چیزهای خیلی جالبی است. دختر فوراً انگار فهمید چه کرده. خودش را جمع کرد و دیگر حتی یک کلمه هم دربارهٔ خانم علیزاده حرف نزد.

از فصل «دست‌های نویسنده» 

[مهدی سحابی] با این دست‌ها چند هزار صفحه نوشت؟ یک دست چقدر می‌تواند بنویسد؟ او با همین دست‌ها و قلم و کاغذ می‌نوشت. کامپیوتر داشت (حالا در خانه‌اش خاموش روی میز تحریر است) امّا از آن برای پخش موسیقی، بیشتر بتهوون و تام ویتس استفاده می‌کرد.

کاش می‌شد موزه‌ای از دست‌های هنرمندان کشورمان برپا می‌کردیم: دست‌های هدایت، دست‌های ساعدی، دست‌های گلشیری و حقوقی (که دست‌کم در بایگانی ذهن من زنده‌اند و جایشان محفوظ است)، دست‌های دولت‌آبادی (که از بس نوشتند دیگر راحت نمی‌توانند بنویسند). کسی می‌گفت این‌ها را باید بوسید. دستی که اولیس را نوشت. دستی که کلیدر را نوشت. بماند که همیشه این کار ممکن نیست و تا بخواهید عذر و بهانه می‌آورند. این یک نمونه‌اش:

روزی مردی جوان در زوریخ پیش جویس رفت و گفت اجازه می‌دهید من این دست‌تان را ببوسم که اولیس را نوشت؟ جویس بلافاصله جواب داد: خیر لازم نکرده. جوان، این دست به‌جز نوشتن اولیس کارهای دیگر هم کرده است!

از فصل «سطل کاغذهای باطلهٔ نویسنده» 

آیزاک باشویس سینگر می‌گوید بهترین دوست نویسنده سطل آشغال است. یعنی نویسنده نباید از خط‌زدن و پاره‌کردن دست‌نوشت‌هایش بترسد. مچاله کردن که ترس ندارد! هرچند همه‌جا این جمله را از سینگر نقل می‌کنند امّا هیچ‌کس نمی‌گوید کجا این حرف را زده و راستش من جایی ندیدم او چنین چیزی گفته باشد (که این البته ناقض گفتهٔ دیگران نیست).

خانم اتوود (در رمان آدمکش کور) گفت درجهٔ خوبی و بدی یک اثر را از میزان کاغذ مچاله‌اش توی سطل نویسنده بفهمید. هرچه بیشتر، بهتر.