آلبرت الیس

آلبرت الیس (Albert Ellis) از ابتدا قرار نبود روانشناس بشود.

او به یک دبیرستان بازرگانی در نیویورک رفت تا شاید بتواند به سرعت میلیونر بشود. اما شانس بدش این بود که رویایش با دوران رکود اقتصادی در آمریکا هم‌زمان شد (الیس متولد سال ۱۹۱۳ بود و دوران جوانی‌اش با دهه‌ی ۳۰ میلادی مصادف بود).

بعد زبان انگلیسی خواند و فکر کرد که شاید از این روش ثروتمند شود. اما هیچ‌یک از شش داستانی که نوشته بود منتشر نشد. بنابراین مجبور شد مسیر دیگری را انتخاب کند و به تحصیل روانشناسی پرداخت. به این وسیله، او پا به دنیای روانشناسی و درمان‌گری گذاشت؛ دنیایی که از سال فارغ‌التحصیلی در مقطع دکترا (۱۹۴۷) تا زمان مرگ (۲۰۰۷) مقیم آن باقی ماند (+).

به خاطر سهمی که الیس در شکل‌گیری روش درمان شناختی رفتاری (CBT) داشت، معمولاً می‌توانید نامش را در کنار نام بزرگان دیگر در کتاب‌های روانشناسی ببینید و بخوانید.

ابتدا معتقد و سپس منتقد روان تحلیلگری

الیس پس از فارغ‌التحصیلی بر این باور بود که روان‌تحلیل‌گیری و ایده‌های فروید و شاگردانش می‌تواند موثرترین شکل درمان باشد. به همین علت تلاش کرد در یکی از موسسات روان‌تحلیل‌گری آمریکا ثبت‌نام کند. اما آن زمان قانون این بود که این موسسات، کسانی را ثبت‌نام کنند که مدرک پزشکی داشته باشند.

این محدودیت‌ها او را ناامید نکرد و آن‌قدر جستجو کرد تا یکی از شاگردان کارن هورنای حاضر شد اجازه دهد که الیس با او کار کند.

حاصل این شد که الیس برای چند سال، هم‌زمان با تدریس در دانشگاه (نیویورک و راتجرز) به روان‌تحلیل‌گری هم می‌پرداخت و عملاً در نقش یک روانکاو، به فعالیت حرفه‌ای مشغول بود.

پس از چند سال، او به تدریج باور خود را به روان‌تحلیل‌گری از دست داد و در سال ۱۹۵۵ (زمانی که ۴۲ سال داشت) آن را به‌کلی کنار گذاشت (+).

توجه داشته باشید که موضوع صحبت ما به دهه‌ی پنجاه میلادی مربوط است. امروز این‌که ذهن و ذهنیت  مهم هستند و اقدام امروز مهم‌تر از رویداد دیروز است، موضوعی پذیرفته‌شده است که به هیچ‌وجه انقلابی و شگفت‌انگیز محسوب نمی‌شود.

اما دورانی که الیس این حرف‌ها را مطرح می‌کرد، عصر حاکمیت رفتارگراها و روان‌تحلیل‌گری بود و هنوز به ذهن و ذهنیت و اهمیت امروز انسان‌ها چندان توجه نمی‌شد.

افکار، باورها و ذهنیت ما مهم هستند

آلبرت الیس در نیمه‌ی دوم زندگی خود، تأکید داشت که باورها و ذهنیت ما انسان‌ها بسیار مهم است. رویدادهای بیرونی صرفاً یک محرک هستند و این باورها و ذهنیت ماست که باعث می‌شود آن رویدادها را به شکل مشخصی تفسیر کنیم و احساسات و هیجاناتی در ما برانگیخته شود و رفتارهایی را از خود بروز دهیم.

او در کتابها و سمینارهای خود هم، مدام از باورهای نادرست و ناکارآمد حرف می‌زد و مخاطبان خود را دعوت می‌کرد تا در این باورها بازنگری کنند.

برای آشنایی با چند مورد از این باورهای مورد اشاره‌ی الیس، می‌توانید به کتاب زندگی عاقلانه او مراجعه کنید (از میان کتابهای آلبرت الیس می‌توان گفت این کتاب – که نخستین بار در سال ۱۹۶۱ منتشر شد – نقش مهم‌تری در تثبیت جایگاه او داشته است).

او در این کتاب باورهای ناکارآمد یا مخرب مختلف را مطرح کرده و کوشش می‌کند با توضیح و استدلال و منطق (حداقل بر اساس چارچوبی که خودش آن را منطقی می‌داند) مخاطب را به بازنگری در برخی باورهایش قانع کند.

مستقل از این‌که استدلال‌های الیس چقدر منطقی و محکم است یا این‌که آیا باورها و نکاتی که او انتخاب کرده، واقعاً مهم‌ترین باورهای مخرب هستند یا نه، باید به خاطر داشته باشیم که ارزش کار الیس و هم‌فکران او در این است که در دوران رواج رفتارگرایی و روان‌تحلیل‌گری، به جای نگاه به رویدادهای گذشته، می‌کوشند باورهای امروز فرد را مورد بحث و بررسی قرار دهند.

آلبرت الیس یک محقق با روش علمی نبود

تقریباً هم‌زمان با الیس، فرد دیگری هم به نام آرون بک (Aaron T. Beck) مسیر او را طی می‌کرد. او هم ابتدا به روانکاوی علاقه‌مند شد و سپس، آن را کنار گذاشت.

او هم به ذهن و ذهنیت و باورها توجه کرد و به درمان بر اساس اصلاح رفتار و تغییر ذهنیت رو آورد. با وجودی که آرون بک به نقش الیس اذعان دارد و در کتاب‌هایش به این نکته اشاره کرده است، امروزه جایگاه بک بسیار بالاتر از الیس است.

علت را هم باید در روش علمی آرون بک جستجو کرد. الیس به دنبال تحقیق و طراحی مطالعات علمی و انتشار مقاله در ژورنال‌های تخصصی نبود و بیشتر ترجیح می‌داد حرف‌هایش را در قالب کتاب‌های خودیاری و کارگاه‌های آموزشی بیان کند.

به همین علت، با وجودی که الیس نقش مهمی در فراگیر شدن درمان‌های مبتنی بر رفتار و ذهنیت ایفا کرد، نام او در کنار بک و در جایگاه دوم قرار گرفت.

چند تذکر درباره بخش معرفی کتاب

دسته‌بندی موضوعی کتاب های مدیریت

دسته‌بندی کتاب های روانشناسی و توسعه فردی

مطالب، فایل‌ها و کتابهای مربوط به کتابخوانی

پاراگراف فارسی | جملات منتخب کتابها

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری خودشناسی به شما پیشنهاد می‌کند: