دیدگاه گیری | آیا می‌توانید مسئله را از نگاه دیگران ببینید؟

«یک سگ خیابانی، دست یک کودک را گاز گرفته است.»

افراد مختلف، این اتفاق را از زوایای متفاوتی می‌بینند و از آن، نتیجه‌های متفاوتی هم خواهند گرفت.

پدر و مادری که فرزند خردسال دارند، در پاسخ به این رویداد، رفتار و هیجانات متفاوتی را تجربه خواهند کرد. روزنامه‌نگار، از زاویه‌ی متفاوتی به این موضوع می‌نگرد. حامیان حیوانات، سوال‌های متفاوتی می‌پرسند. مدیران شهرداری، آن را مسئله‌‌ای متفاوت برداشت می‌کنند و این رویداد را در چارچوب سیاست‌‌گذاری‌های خود، می‌سنجند و ارزیابی می‌کنند.

درباره‌ی همین رویداد ظاهراً ساده، می‌توانید بیش از ده گروه مختلف را بیابید که نظرات متفاوتی دارند و اگر حوصله داشته باشید، بد نیست وقت بگذارید و تلاش کنید نظر هر گروه را در قالب ده تا بیست جمله بنویسید و شرح دهید.

این همان چیزی است که در ادبیات مذاکره، از آن به عنوان توانایی دیدگاه گیری یا Perspective-taking Ability (مخفف: PTA) نام برده می‌شود.

آیا دیدگاه گیری همان همدلی نیست؟

ممکن است از خود بپرسید که آیا توانایی دیدن از نگاه دیگران همان همدلی (Empathy) نیست؟ چرا برای آن یک نام جدید تعریف کرده‌ایم و دوباره به آن می‌پردازیم؟

با کمی اغماض، می‌توان این دو مفهوم را یکسان فرض کرد. چنان‌که در برخی کتاب‌های مذاکره هم، به جای PTA از همان Empathy استفاده می‌شود.

اما یک تفاوت ظریف میان «همدلی» و «دیدگاه گیری» وجود دارد: همدلی یک اقدامِ دگرخواهانه است. یعنی شما به عنوان یک انسان می‌کوشید با همدلی، خودتان را جای افراد دیگر بگذارید و با آن‌ها همراه شوید و رفتار بهتری با ایشان داشته باشید.

اما «دیدگاه گیری» یک فعالیت منفعت‌طلبانه است. شما می‌کوشید از زاویه‌ی نگاه دیگران به مسئله نگاه کنید تا در نهایت بتوانید در گفتگو و مذاکره با آن‌ها، خواسته‌ها و اهداف خود را به شکل بهتری تأمین کنید.

به عبارت دیگر، شما با استفاده از دیدگاه‌گیری در پی این هستید که برنامه ریزی برای مذاکره را بهتر انجام داده و بحث و استدلال را بهتر به پیش ببرید و در اقناع و متقاعدسازی طرف‌های مذاکره موفق‌تر باشید و بن‌بست‌ها را ساده‌تر از میان بردارید (+).

فکر کنید کسی در مذاکره‌ها و چانه‌زنی‌های میان ایران و آمریکا، در یکی از دو کشور چنین بگوید که: «سعی کنید نگاه همدلانه به کشور دیگر داشته باشید.» می‌دانید که از چنین جمله‌ای استقبال نمی‌شود و حتی ممکن است با آن برخورد شود.

اما این حرف را همه می‌فهمند که: «در این تعارض، بکوشید از زاویه‌ی نگاه آن‌ها [ کشور روبرو ] به مسئله نگاه کنید و ببینید آن‌ها چه می‌بینند و چه می‌خواهند.»

پس در سنگین‌ترین تعارض‌ها و مذاکره‌ها، در جایی که نمی‌توان از نگاه همدلانه (Empathetic) حرف زد، هنوز دیدگاه گیری (Perspective-taking) معنا دارد و به‌کار می‌آید.

دیدگاه گیری در چه شرایطی به‌کار می‌آید؟

قطعاً مذاکره‌کننده‌ای که در دیدگاه‌گیری توانایی بالایی دارد، در مذاکره و مدیریت تعارض موفق‌تر خواهد بود (+). چنین مذاکره‌کننده‌ای در برنامه ریزی برای مذاکره بهتر عمل می‌کند و موضوعات احتمالی که در مذاکره مطرح خواهد شد را بهتر حدس می‌زند و مسیر فکری و استدلالی طرف مقابل را هم بهتر پیش‌بینی خواهد کرد.

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری اصول و فنون مذاکره به شما پیشنهاد می‌کند: