کیفیت زندگی کاری چیست و چگونه بهبود پیدا میکند؟

بخش قابل توجهی از زندگی ما در قالب زندگی کاری میگذرد. خصوصاً اینکه طی سالهای اخیر، زندگی کاری، دیگر به ساعات رسمی کار در شرکت و فروشگاه و کارگاه و کارخانه محدود نیست و به شیوهها و بهانههای مختلف، گریبان ما را در بیرون از محل کار و حتی در خانه، رها نمیکند.
پس اگر به کیفیت زندگی خود فکر میکنیم، منطقی است کیفیت زندگی کاری (Quality of Work Life) را هم مورد توجه قرار دهیم.
در این درس، کمی دربارهی تعریف کیفیت زندگی کاری صحبت میکنیم و سپس به سراغ برخی از عوامل موثر بر کیفیت زندگی کاری میرویم. آشنایی بیشتر با مفهوم کیفیت زندگی کاری (QWL) کمک میکند تا ما آمادگی بیشتری برای مطالعهی سایر درسهای مدیریت رفتار سازمانی و همینطور مدیریت منابع انسانی داشته باشیم.
کیفیت زندگی کاری چگونه تعریف میشود؟
توجه به کیفیت زندگی کاری، اتفاق تازهای نیست و حدود نیم قرن است که متخصصان رفتار سازمانی و منابع انسانی آن را از زوایای مختلف مورد بحث قرار میدهند. اما با وجود این قدمت طولانی، توافق چندانی دربارهی تعریف کیفیت زندگی کاری وجود ندارد.
این در حالی است که حتی بدون مراجعه به منابع و مراجع دانشگاهی، اگر از شما بپرسند که «زندگی کاری تو چگونه است و آیا از کیفیتش راضی هستی؟» این سوال را بدون پاسخ نخواهید گذاشت. به عبارت دیگر، بسیاری از ما تعریفی شخصی از کیفیت زندگی کاری در ذهن داریم.
ظاهراً ریچارد والتون (Richard Walton) نخستین کسی بوده که به صورت جدی، مفهوم کیفیت زندگی کاری را مطرح کرده و در دههی هفتاد میلادی به آن پرداخته است (+).
او هشت حوزهی مختلف را تعریف کرده و توضیح داده که کیفیت زندگی کاری را باید در این هشت حوزه سنجید:
دسترسی کامل به مجموعه درسهای رفتار سازمانی برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است.
تعداد درسها: ۴۴ عدد
دانشجویان این درس: ۵۷۹۹ نفر
تمرینهای ثبتشده: ۴۶۵۹ مورد
با عضویت ویژهی متمم علاوه بر دسترسی به درسهای رفتار سازمانی به مباحث متنوع دیگری نیز دسترسی خواهید داشت که میتوانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:
شاید برایتان جالب باشد که بررسیهای ما نشان داده در میان دوستان متممی، کسانی که به رفتار سازمانی علاقهمند بودهاند، برای مطالعهی درسهای زیر هم وقت گذاشتهاند:
شخصیت شناسی | کار تیمی | مذاکره | مدیریت تعارض
مهارت ارائه | فن بیان | گزارش نویسی | تصمیم گیری
مشاوره مدیریت | کوچینگ | تحلیل رفتار متقابل
دوره MBA (مطالعهی منظم همهی درسها)
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید دربارهی متمم بیشتر بدانید، میتوانید نظرات دوستان متممی را دربارهی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی میشناسند:
تمرین و مشارکت در بحث
چه رفتارها و تصمیمهای ظریفی را در محیط کار خود یا دیگران دیدهاید که کیفیت زندگی کاری را به میزان قابل ملاحظهای بهبود دادهاند؟
چه ایدههایی در ذهن دارید که – هنوز در محیط کارتان اجرا نشده، اما – میتوانند بدون تحمیل هزینه و ایجاد دردسر، کیفیت زندگی کاری را بهبود بخشند؟
یک پرسش مهم و پاسخ آن
به نظر میرسد که مفهوم کیفیت زندگی کاری، بسیار گسترده و کلی است و تقریباً همه چیز را پوشش میدهد. آیا تعریف کردن چنین مفهومی با این حد از گستردگی و کلی بودن، مفید است؟
بله. این مفهوم واقعاً کلی است و مفاهیم بسیاری را پوشش میدهد. مفاهیمی که «امروز»، هر یک از آنها، به صورت مستقل، در مدیریت رفتار سازمانی و مدیریت منابع انسانی مورد بحث قرار میگیرند. اما نباید فراموش کنیم که QWL از نظر زمانی، بر بسیاری از مفاهیم امروزی در رفتار سازمانی و منابع انسانی تقدم داشته و مطرح شدن آن، مربوط به دورهای است که هنوز «انسان» در «سازمان»، آنچنان که باید و شاید، جدی گرفته نمیشده است.
آشنایی با این مفهوم، اهمیت درسهایی مثل رفتار سازمانی و منابع انسانی را برای شما شفافتر میکند و میتواند انگیزانندهای باشد تا شاخصها و مفاهیم تخصصیتر این حوزه را با دقت بیشتری دنبال کنید.
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مبانی رفتار سازمانی به شما پیشنهاد میکند:
- مدیریت رفتار سازمانی چیست و از چه میگوید؟
- تعریف سازمان چیست؟ آیا شما هم عضو یک سازمان هستید؟
- چستر بارنارد
- کیفیت زندگی کاری چیست و چگونه بهبود پیدا میکند؟
- آیا شما هم اصطکاک سازمانی دارید؟
- تعریف نگرش چیست؟
- تعریف رضایت شغلی چیست؟ (+ پرسشنامه رضایت شغلی)
- نظریه X و Y در مدیریت | داگلاس مک گرگور
- نظریه دو عاملی هرزبرگ | نقش عوامل بهداشتی و انگیزشی در رضایت شغلی
- تعریف ادراک و عوامل موثر بر آن
- تعریف اسناد و خطاهای اسنادی در تحلیل رفتار خود و دیگران
- کاربرد شخصیت شناسی در مدیریت رفتار سازمانی
- فردیت زدایی یا فاصله گرفتن از هویت فردی (وقتی کسی شما را نمیشناسد)
- رفتارهای نادرست سازمانی (Organizational Misbehaviors)
- همرنگ جماعت شدن | انواع همرنگی | آزمایش اش
- مدیریت ذره بینی چیست؟ (+ داستان مدیریت فوق ذره بینی ایلان ماسک)
- ماجرای انعام رستوران | کدام مهمتر است؟ خواست مشتری یا قوانین درونسازمانی؟
- تعریف مدیریت چیست؟ | آشنایی با وظایف مدیر در سازمان
- مدیران چه میکنند؟ نگاهی به رفتار و برنامه مدیران
- ویژگی های یک مدیر موفق چیست؟ دراکر پاسخ میدهد
- نظریه انگیزشی مک کللند | کدام انگیزه در شما قویتر است؟
- تعریف فرهنگ سازمانی چیست؟ اهمیت فرهنگ سازمانی به زبان ساده
- ادگار شاین | نظریه پرداز فرهنگ سازمانی
- ابعاد فرهنگ سازمانی | مدل هافستد
- ارتباط غیر رسمی چیست؟ با شبکه ارتباطات غیررسمی در سازمان چه باید کرد؟
- رفتار شهروندی سازمانی چیست؟
- رفتار سیاسی در سازمان چیست؟ مهارت سیاسی به چه معناست؟
- مثلث تاریک – خودشیفته ها، ماکیاولیستها و سایکوپاتها
- ماکیاولیسم | ویژگی های شخصیت ماکیاولیست به زبان ساده
- آیا خودشیفتگی، ماکیاولیسم و سایکوپاتی، به پیشرفت شغلی ما لطمه میزند؟
- برای بازآفرینی شغل خود چه ایدههایی دارید؟
- روانشناسی صنعتی و سازمانی چیست؟
- کتاب مدیریت رفتار سازمانی رابینز
- معرفی استیفن رابینز | مولف مطرح کتابهای مدیریت رفتار سازمانی
- کتاب ۹۰ روز نخست یک مدیر (نوشته مایکل واتکینز)
- فیلیپ زیمباردو
- کتاب رفتار سازمانی تحلیلی | بیست مطالعه موردی در حوزه رفتار سازمانی در ایران
- کتاب ۵۳ اصل در مدیریت انسانها | استیفن رابینز
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)
ثبتنام | اطلاعات بیشتر فهرست درسهای متمم
نویسندهی دیدگاه : محمدرضا شعبانعلی
یه تجربهای رو چند وقت پیش در دفتر یکی از دوستانم شاهد بودم. چون هم از مدیر مجموعه و هم از بچهها، بازخورد خیلی مثبتی داشتم و احساس کردم نتیجهی عملی ازش گرفته شده، گفتم اینجا نقل کنم (ببخشید. کار گرافیکی من خیلی خوب نیست).
مدیر مجموعه، اعتقاد داشت که حتماً باید صفحهی نمایش بچهها دیده بشه. به هر دلیل، تجربه بهش نشون داده بود که اگر این وضعیت نباشه، زمان پرت و اتلاف وقت زیاد خواهد بود.
نتیجه این بود که چیدمان اتاق بچههای خودش رو شبیه تصویری که در سمت راست کشیدم، تنظیم کرده بود.
حریم شخصی به صفر رسیده بود و البته نگاه بچهها هم مستقیم به دیوار بود.
این وضعیت بیش از دو سال وجود داشت. تا اینکه به پیشنهاد یکی از بچهها، چیدمان دوم (سمت چپ) رو انتخاب کردند.
هنوز هم حریم شخصی وجود نداره. چون کسی که دور میزها قدم میزنه، همه صفحه نمایشها رو می بینه (و این دوست من رو که مدیر شرکت هست، خوشحال میکنه).
اما از طرفی، یک "نیمچه حریم" وجود داره. چیدمان جوری هست که کسی از در بیاد تو، مستقیم همه چیز رو نمیبینه. بچهها اگر از جاشون بلند شن، آدم فرصت داره کمی فضای صفحه نمایشش رو جمع و جور کنه. و به همین دلیل، بچهها هم میگن که خوشحالتر از قبل هستند. اونها هم انتظار ندارند که بهشون یک اتاقک کاملاً بسته داده بشه، اما این وضعیت رو حداقل حقوق خودشون میدونن.
از طرفی نگاهشون دیگه به دیوار نمیخوره یا کمی دیرتر و دورتر به دیوار میخوره.
جالب اینجاست که بچهها انقدر از وضعیت جدید راضی هستند که با پول مشترک خودشون، یه کتابخونه کوچیک هم خریدن و کنار اتاق گذاشتند.
شاید از دید ما که بیرون هستیم، خیلی مسئلهی سادهای باشه. اما به عنوان یک مهمان که ماهها و سالهاست اونجا سر میزنم، حال خوبتر بچهها رو به وضوح میبینم و حس میکنم.