دوره صوتی آموزش هدف گذاری

بخش اول | مقدمه

پرسش‌های مطرح شده در انتهای این بخش

⚡تذکر 

قرار نیست به این پرسش‌ها در این صفحه پاسخ دهید. این پرسش‌ها در فایل صوتی مطرح شده و صرفاً برای مراجعهٔ راحت‌تر در این‌جا قرار گرفته‌اند.

◼️  هدف‌های بزرگی که تا کنون در زندگی داشته‌اید چه بوده است؟ چه هدف‌هایی که به آن‌ها رسیده‌اید و چه هدف‌هایی که محقق نشده‌اند. چهار یا پنج مورد از این هدف‌ها را بنویسید.

◼️  به چه چیزی هدف می‌گویید؟ وقتی کلمهٔ هدف را می‌شنوید، چه چیزهایی در ذهن‌تان تداعی می‌شود؟ چه ویژگی مشترکی در هدف‌های بزرگی که در پاسخ به سوال قبل نوشته‌اید وجود دارد؟

◼️  چه هدف‌هایی را پیش از این در زندگی داشته‌اید که اکنون ندارید؟ منظور این نیست که به آن هدف‌ها رسیده‌اید و پیگیری‌شان تمام شده است. بلکه هدف‌هایی که به آن‌ها نرسیده‌اید. یا دیده‌اید که دستیابی به آن‌ها غیرممکن است. یا در میانهٔ راه به نتیجه رسیده‌اید که آن‌ها مناسب شما نیستند.

◼️  چه وضعیت‌هایی وجود دارد که می‌کوشید به آن‌ وضعیت‌ها نرسید؟ یعنی با خود می‌گویید: من همهٔ تلاشم را بر این متمرکز کرده‌ام و حواسم به این است و انتخاب‌هایم را به گونه‌ای انجام می‌دهد که به این وضعیت، یا به این نقطهٔ خاص، نرسم.

◼️  به نظر خودتان چه هدف‌های متعارفی وجود دارد که بیشتر انسان‌ها به عنوان هدف انتخاب می‌کنند، اما جزو اهداف شما نیستند؟ (یا لااقل جزو اولویت‌های اصلی‌تان نیستند).

◼️  چه هدف‌هایی دارید که به نظرتان متداول و متعارف نیست؟ یعنی بسیاری از انسان‌ها آن‌ها را به عنوان هدف خود انتخاب نمی‌کنند. با این حال، در فهرست اهداف شما حضور دارند.

بخش دوم | معرفی منابع

اصطلاحات

• idiosyncratic – ایدیوسینکراتیک

اشخاصی که از آن‌ها نام برده شده

برخی از کتابهای معرفی شده

Locke, E. A., & Latham, G. P. (2013). New developments in goal setting and task performance. Routledge.

Moskowitz, G. B., & Grant, H. (2009b). The psychology of goals. Guilford Press.

Ryan, R. M. (2019). The Oxford Handbook of Human Motivation. Oxford University Press.

Hagger, M. S. (2020). The Handbook of Behavior Change. Cambridge University Press.

Oettingen, G. (2015). Rethinking positive thinking inside the new science of motivation. Current.

Oettingen, G., Sevincer, A. T., & Gollwitzer, P. (2018). The psychology of thinking about the future. Guilford Press.

دوئک، کارول. (۲۰۰۷). طرز فکر: روانشناسی نوین موفقیت. ترجمهٔ شهلا ثریاصفت. (۱۳۹۶). نوین.

بخش سوم | تعریف هدف و چند نمونه از اهداف

اصطلاحات و تعریف کلیدی

• Goals are internal representation of desired states
• self-actualization – خودشکوفایی
• goal content – محتوای هدف

اشخاصی که از آن‌ها نام برده شده

مقالات اشاره شده در این بخش

Austin, J. T., & Vancouver, J. B. (1996). Goal constructs in psychology: Structure, process, and content. Psychological Bulletin, 120(3), 338-375.

Granovetter, M. S. (1973). The Strength of Weak Ties. American Journal of Sociology, 78(6), 1360-1380.

توضیح مختصری دربارهٔ مقالهٔ گرنووتر در متمم: پیوندهای قوی و ضعیف

درس مربوط به سبک زندگی در متمم: تعریف سبک زندگی

درس مربوط به حمایت اجتماعی در متمم: تعریف حمایت اجتماعی

بخش چهارم | چهار عینک مختلف برای نگاه به هدف گذاری

اصطلاحات

• cognition – شناخت (با کمی بی‌دقتی = ذهن)
• Management By Objectives (مخفف: MBO) – مدیریت بر مبنای هدف
• Possible Selves – من‌های ممکن

اشخاصی که از آن‌ها نام برده شده

توضیح مختصری دربارهٔ انقلاب صنعتی: دوران انقلاب صنعتی

بخش پنجم | عبور از رودخانه روبیکان

اصطلاحات و تعریف کلیدی

• رودخانهٔ روبیکان – Rubicon river
• goal striving – تلاش و تقلا در مسیر هدف
• goal deactivation – غیرفعال شدن هدف در ذهن
• action phases model – مدل گام‌های (مراحل) اقدام
• predecision – deliberation – مرحلهٔ پیش‌تصمیم
• preaction – مرحلهٔ پیش از اقدام
• The die is cast – تاس ریخته شده

اشخاصی که از آن‌ها نام برده شده

موقعیت تقریبی رود روبیکان (نقشه از گوگل مپ)

بخش ششم و هفتم | کارکردهای هدف

اصطلاحات کلیدی

• goal disengagement – رها کردن هدف
• goal attainment – رسیدن به هدف – دستیابی به هدف
• planning vs. scheduling – برنامه‌ریزی در برابر زمان‌بندی
• goal-directed behavior vs mood-directed behavior رفتار مبتنی بر هدف – رفتار مبتنی بر خُلق
• background process – فرایند در پس‌زمینهٔ [ذهن]
• alignment vs. coherence – هم‌سویی در برابر انسجام
• cognitive construct – سازه شناختی

درس به ماتریس آیزنهاور در متمم: ماتریس آیزنهاور (اولویت بندی کارها و فعالیت‌ها)

فایل صوتی اشاره‌شده در این بخش: مدیریت توجه

بخش هشتم | هدف گذاری و نظریه خودتعیین‌گری

اصطلاحات کلیدی

• self-determination theory – نظریه خودتعیین‌گری
• well-being – به‌زیستی
• autonomy – خودمختاری
• competence – شایستگی
• relatedness – ارتباط با دیگران
• self-efficacy – خودکارآمدی

اشخاصی که از آن‌ها نام برده شده

کتاب و مقاله برای مطالعهٔ بیشتر

برای یادگیری عمیق و همه‌جانبهٔ نظریه خودتعیین‌گری و همین‌طور مرور تحقیقات و ادبیاتی که حول آن شکل گرفته،‌ یکی از بهترین کتابها کتاب رایان و دسی با همین عنوان است که به همت انتشارات گیلفورد منتشر شده است:

Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2022). Self-determination theory: Basic psychological needs in motivation, development, and Wellness. Guilford Press.

معرفی کامل‌تر این کتاب رایان و دسی را می‌توانید در درس جداگانه‌ای که در متمم به آن اختصاص داده‌ایم بخوانید: معرفی کتاب خودتعیین گری

در فصل نهم از کتاب Handbook of Behavior Change (هگر و همکاران) که بالاتر معرفی شده، به موضوع تغییر رفتار با استفاده از SDT پرداخته شده است. فصل مختصری است و برای کسی که می‌خواهد آشنایی اولیه‌ای با نظریه خودتعیین‌گری پیدا کند، مناسب است.

درس مرتبط در متمم

درس نظریه خود تعیین گری از سلسله درس‌های هدف گذاری در متمم به شرح کامل‌تر این نظریه اختصاص یافته است.

بخش نهم | مدل هدف گذاری اسمارت

اصطلاحات کلیدی

• Goal vs. Objective – هدف‌های بزرگ‌تر و انتزاعی‌تر در برابر هدف‌های عملیاتی
• Specific – مشخص و شفاف
• Measurable – قابل‌اندازه‌گیری
• Assignable – قابل‌تخصیص به یک فرد مشخص
• Achievable – قابل‌دستیابی
• Relevant – مرتبط با مأموریت‌ها، ارزش‌ها و سایر اهداف فرد
• Realistic – واقع‌بینانه؛ قابل‌تحقق
• Time-related – دارای بُعد زمانی
• Shared Values vs. Subordinate Goals
• MBO یا Management by Objectives – مدیریت بر مبنای هدف

اشخاصی که از آن‌ها نام برده شده

کتاب و مقاله برای مطالعهٔ بیشتر

مقالهٔ جورج دوران:

Doran, G. T. (1981). There’s a S.M.A.R.T. Way to Write Management’s Goals and Objectives. Management Review, 70, 35-36.

درسی که در متمم به مدل اسمارت پرداخته: مدل هدف گذاری SMART

درس مربوط به مدل مکنزی: مدل هدف S

بخش دهم | مدل هدف گذاری لاک و لیثام

کتاب و مقاله برای مطالعهٔ بیشتر

طبیعتاً یکی از بهترین منابع برای آشنایی با مدل هدف‌گذاری لاک و لیثام خود کتاب New Developments است که در بخش دوم (منابع) معرفی کردم. اما علاوه بر آن می‌توانید فصل نهم کتاب Work Motivation نوشتهٔ لیثام را هم بخوانید. هم کتاب ارزشمندی است و هم کمی از ادبیات شناختی (cognitive) در توصیف مفهوم هدف استفاده کرده است. علاوه بر این فصل دهم همین کتاب هم دربارهٔ self-efficacy است که در همین قسمت از فایل صوتی به آن اشاره کرده‌ام:

Latham, G. P. (2007). Cognition: Goals, Feedback, and Self-Regulation. In Work Motivation: History, Theory, Research, and Practice (pp. 175-206). Sage Publication.

بخش یازدهم | مدل دوئک و الیوت

اصطلاحات کلیدی

• learning goals – اهداف یادگیری
• performance goals – اهداف عملکردی
• goal orientation – جهت‌گیری اهداف
• overquantification – کمّی‌سازی بیش از حد

کتاب‌ها و مقالات

کتاب دوئک که چند بار دربارهٔ آن در بخش‌های مختلف فایل صحبت کردم:

Dweck, C. S. (2008). Mindset: the new psychology of Success. Ballantine.

اصطلاح overquantification در بسیاری از شاخه‌های علوم به کار می‌رود. من اولین بار این اصطلاح را در مقاله‌ای از جک گری با همین عنوان خواندم (نسبتاً قدیمی است). با وجودی که موضوع مقاله، بازارهای مالی است. اما نکات ارزشمندی در آن مطرح شده که به کار هر کسی که مشغول اندازه‌گیری و کمّی‌سازی است می‌آید. قلب ایدهٔ او این است که Measurement مهم است. اما مهم‌تر از آن Meaning است و باید مراقب باشیم دومی، قربانی اصرار زیاد بر اولی نشود:

معرفی و بررسی کتاب طرز فکر در متمم: کتاب طرز فکر (معرفی و نقد)

بخش دوازدهم | نقد هدف‌گذاری شفاف و مشخص

اصطلاحات کلیدی

• strategy selection – انتخاب استراتژی
• task selection – انتخاب یک گزینه از میان فعالیت‌ها
• pre-existing knowledge – دانشی که از گذشته همراه ماست
• pre-existing strategy – استراتژی‌هایی که پیش‌تر تجربه کرده‌ایم
• metacognition – فراشناخت – فکر کردن به نحوهٔ فکر کردن

کتاب‌ها و مقالات

مقالهٔ مون و شلی که در این بحث به آن اشاره کردم:

Mone , M. , & Shalley , C . ( 1995 ). Effects of task complexity and goal specificity on change in strategy and performance over time. Human Performance, 8 (4), 243-262.

نکاتی که در تحلیل این نتایج نقل کردم از فصل هفتم کتاب New Developments بود و مقالهٔ لیثام و وینترز:

Latham, G. P. (2007). Goals, Goal Orientations, Strategies, and Performance. In New Developments in Goal Setting and Task Performance (pp. 91-92). Routledge.

Winters , D. , & Latham , G. P . ( 1996 ). The effect of learning versus outcome goals on a simple versus a complex task. Group Organization Management, 21 (2), 236-250.

بخش سیزدهم | نقش محیط در سوگیری هدف گذاری ما

اصطلاحات کلیدی

• goal orientation – سوگیری هدف گذاری
• learning environment – (در بحث ما) محیطی که سوگیری هدف‌گذاری یادگیری را تقویت می‌کند
• performance environment – (در بحث ما) محیطی که سوگیری هدف‌گذاری عملکردی را تقویت می‌کند.
• motivational climate – فضای انگیزشی – عوامل محیطی که به انگیزه جهت می‌دهند
• pre-existing strategy – استراتژی‌هایی که پیش‌تر تجربه کرده‌ایم
• metacognition – فراشناخت – فکر کردن به نحوهٔ فکر کردن

کتاب‌ها و مقالات

Treasure, D. C., & Roberts, G. C. (2001). Students’ perceptions of the motivational climate, achievement beliefs, and satisfaction in physical education. Research quarterly for exercise and sport, 72(2), 165-175.

Ames, C. (1992). Classrooms: Goals, structures, and student motivation. Journal of Educational Psychology, 84(3), 261-271.

Winters , D. , & Latham , G. P . ( 1996 ). The effect of learning versus outcome goals on a simple versus a complex task. Group Organization Management, 21 (2), 236-250.

ون لانگ و توری هیگینز کتابی دربارهٔ روانشناسی اجتماعی دارند که بسیار خواندنیست (البته ادیتور کتاب هستند). فصل پنجم را هیگنز و ناکاویتا نوشته‌اند و عنوان آن چنین است: Motives Working Together. اگر فرصت خواندن کل کتاب را هم ندارید، پیشنهاد می‌کنم فصل پنجم را بخوانید. موضوعاتی مثل دوگانهٔ دستیابی-اجتناب، تأثیر ارزشها بر انگیزه و جهت‌گیری اهداف به خوبی در این فصل شرح داده شده است:

van, L. P. A. M., Higgins, E. T., & Kruglanski, A. W. (2022). Social Psychology: Handbook of Basic Principles. The Guilford Press.

دربارهٔ جهت گیری اهداف و ساختار اهداف در سیستم‌های آموزشی (معلم، مدرسه، دانش‌آموز)، کتاب کارول میدگلی هم بسیار ارزشمند است. قدیمی بودن آن از اهمیتش کم نمی‌کند:

Midgley, C. (2002). Goals, goal structures, and patterns of adaptive learning. L. Erlbaum Associates.

چند نمونه مقاله برای طراحی پرسشنامه سنجش فضای انگیزشی:

Papaioannou, A. (1994). Development of a Questionnaire to Measure Achievement Orientations in Physical Education. Research Quarterly for Exercise and Sport, 65(1), 11-20.

مقاله‌ها و منابعی که به تأثیر رشته تحصیلی و زمینهٔ شغلی بر سوگیری اهداف مربوط می‌شوند:

Sheldon, K. M., & Krieger, L. S. (2004). Does legal education have undermining effects on law students? Evaluating changes in motivation, values, and well-being. Behavioral sciences & the law, 22(2), 261-286.

Grouzet, F. M. E. (2014). Development, changes, and consolidation of values and goals in business and law schools: The dual valuing process model. In M. Gagné (Ed.), The Oxford Handbook of Work Engagement, Motivation, and Self-determination Theory (pp. 386-399). Oxford University Press.

Schiltz, Patrick J., “Legal Ethics in Decline: The Elite Law Firm, the Elite Law School, and the Moral Formation of the Novice Attorney” (1998). Minnesota Law Review. 2055.

بخش چهاردهم | درباره مزایا و معایب اهداف بلندپروازانه

اصطلاحات کلیدی

• goal intensity – شدت هدف
• goal content – محتوای هدف
• strategic intent – قصد استراتژیک / نیت استراتژیک
• stretch goal – اهدافی که از ظرفیت و انتظار فعلی ما بیشترن (زیر فشارشون کش میایم!)
• self-worth – حس ارزشمندی
• sense of competency – حس شایستگی

اشخاصی که از آن‌ها نام برده شده

کتابها و مقالات

این مقالهٔ اصلی همل و پراهالاد در سال ۱۹۸۹ هست:

Hamel, G. and C. K. Prahalad. 1989. Strategic intent. Harvard Business Review May–June, 63–۷۶٫

مقالهٔ دومی که گفتم در اون به مفهوم یادگیری اشاره کرده‌اند (اصل مقاله ۲۰۰۵ و بازنشر در ۲۰۱۸):

Strategic intent. Harvard Business Review. (2018b, March 7). https://hbr.org/2005/07/strategic-intent

و بعداً در سال ۲۰۱۰ هم همون مقاله رو کمی بسط داده‌اند و در قالب یک کتاب صد صفحه‌ای منتشر کرده‌اند:

Prahalad, C. K., & Hamel, G. (2010). Strategic intent. Harvard Business Review.

این هم کتاب گرنت کاردون که بهش اشاره کرده‌ام. چون ترجمه‌های انجام شده بسیار زیاد است، برای حفظ انصاف، به هیچ کدام اشاره نمی‌کنم و صرفاً مشخصات کتاب اصلی را در این‌جا می‌آورم:

Cardone, G. (2011). The 10x rule: The only difference between success and failure. John Wiley & Sons, Inc.

درس مربوط به مفهوم strategic intent (+ مقاله برای دانلود):

عزم استراتژیک / قصد استراتژیک

فایل صوتی مسیر اصلی که در این بحث به آن اشاره شده:

دانلود فایل مسیر اصلی (افزایش عزت نفس)

بخش پانزدهم | حرف‌های پایانی

اصطلاحات کلیدی

• directive attention – توجه به دیگری با کنترل کردن او
• supportive attention – توجه به دیگری با حمایت از او
• feedback – بازخورد
• goal shielding – محافظت از هدف

کتاب‌ها و مقالات

کتاب‌ها و مقالات متعددی دربارهٔ حمایت اجتماعی مثبت و منفی صحبت کرده‌اند. یعنی تأکید کرده‌اند که – حداقل در مورد اهداف – همهٔ حمایت‌ها مفید و سازنده نیستند. گاهی اوقات دیگران می‌خواهند به ما کمک کنند تا راحت‌تر به اهداف‌مان برسیم، اما عملاً رفتارهایشان کنترل‌گرانه است و اثر مثبت ندارد.

یکی از منابعی که این بحث را به خوبی مطرح کرده، هندبوک آکسفورد دربارهٔ Work Engagement است:

Gagné, M. (2015). The Oxford Handbook of Work Engagement, motivation, and self-determination theory. Oxford University Press.

فصل ۲۵ این کتاب با عنوان «رویکرد خودتعیین‌گری به اهداف» را ریچارد کوستنر (Richard Koestner) و نورا هوپ (Nora Hope) تألیف کرده‌اند. در این فصل از دو اصطلاح «دیگرانی که همدلند / empathic others» و «دیگرانی که کنترل‌گرند / directive others» استفاده شده است. نویسندگان توضیح می‌دهند که دستیابی به هدف زمانی تسهیل می‌‌شود که حمایت و توجه اطرافیان از جنس همدلانه باشد.

اما این بحث فقط به کتاب‌های هدف‌گذاری محدود نیست. در بسیاری از منابعی که به نوعی به حمایت اجتماعی ربط دارند، این تقسیم‌بندی مثبت/منفی دیده می‌شود.

مثلاً در کتاب ارزشمند دبرا ورثینگتن (Debra Worthington) دربارهٔ گوش دادن نیز بخشی به حمایت اجتماعی اختصاص داده شده است:

Worthington, Debra L. (2018). Listening: Processes, Functions, and Competency. Routledge.