مهارت کار گروهی و کار تیمی (نقشه راه یادگیری)

وقتی دو نفر یا بیش از دو نفر در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و خواسته‌ها، ویژگی‌ها، انتظارات یا اهدافشان به هم گره می‌خورد، عملاً با گروه مواجه هستیم.

گروه‌ها گاهی اوقات به شکلی خاص‌تر و در قالب تیم‌ها فعالیت می‌کنند. اگر چه گروه و کار گروهی، بحثی بسیار گسترده‌تر از تیم و کار تیمی است و کار تیمی و حاشیه‌های آن، تنها بخش کوچکی از دانش شناخت گروه‌ها و رفتار آنها را تشکیل می‌دهد.

مجموعه درس‌های فعالیت گروهی و کار تیمی، از جمله درس‌های کلیدی متمم محسوب می‌شوند و با درس‌های زیادی در ارتباط هستند.

موارد زیر تنها بخشی از درس‌هایی هستند که با کار تیمی در ارتباطند:

 کسانی که درس مدیریت رفتار سازمانی را مطالعه می‌کنند، الزاماً باید این مبحث را هم مطالعه کنند و با آن عمیقاً آشنا باشند. چون آشنایی با گروه و دینامیک کار گروهی و فعالیتهای تیمی، یکی از سه بخش کلیدی مدیریت رفتار سازمانی محسوب می‌شوند.

 کسانی که قصد کارآفرینی و ایجاد کسب و کار جدید دارند، قطعاً نیازمند تسلط بر مهارت کار تیمی هستند. چون کمتر کاری قابل تصور است که کاملاً به صورت فردی قابل انجام باشد و معمولاً یکی از ریشه‌های شکست کسب و کارهای جدید، ناتوانی بنیان‌گذاران در انجام کار تیمی است.

 مدیران منابع انسانی و کسانی که به نوعی با فرایند جذب و نگهداری نیروی انسانی درگیر هستند، با شناخت بهتر مباحث کار تیمی، می‌توانند ترکیب بهتری از همکاران را برای شرکت تشکیل دهند.

 اگر علاقمند به مهارت مدیریت پروژه باشید، این کار بدون درک عمیق از کار تیمی امکان‌پذیر نخواهد بود. بنابراین علاقمندان به بحث مدیریت پروژه، باید این بحث را به عنوان یکی از بحث‌های کلیدی در نظر بگیرند و مجموعه درس‌های مهارت کار تیمی را با دقت مطالعه کنند.

 مذاکره‌کنندگان و به طور خاص #مذاکره کنندگان تجاری، معمولاً در قالب تیم فعالیت می‌کنند و باید دینامیک فعالیت گروهی و قواعد مذاکره تیمی را به خوبی بدانند. همچنین آشنایی بیشتر با اصول فعالیتهای گروهی باعث می‌شود قدرت آنها در درک و تحلیل رفتارهای گروه مقابل نیز افزایش یابد.

 در اینجا ممکن است کسانی که به صورت فریلنسر فعالیت می‌کنند، احساس کنند که آنها از آشنایی و تسلط بر کار تیمی بی‌نیاز هستند. اما معمولاً چنین نیست. اتفاقاً فریلسنرهای موفق، با وجودی که از لحاظ حقوقی، در ساختار کارکنان یک شرکت قرار نمی‌گیرند، این توانایی را دارند که موقعیت خود را به عنوان یک عضو از تیم کارکنان شرکت تعریف و تثبیت کنند. یکی از عوامل موفقیت فریلنسرها این است که بتوانند به شرکت این حس را القا کنند که آنها عضوی از شرکت هستند و برگه‌ی بیمه یا نوع قرارداد، هویت واقعی یک دوستی و همکاری را مشخص نمی‌کند.

موارد زیر، از جمله سوالاتی هستند که در مجموعه درس‌های شناخت کار گروهی و مهارت کار تیمی به آنها می‌پردازیم:

 انواع تیمها چیست و تیم‌ها چگونه طبقه بندی می‌شوند؟ سینرژی در هر نوع از این تیم‌ها چه معنایی پیدا می‌کند؟

 وجود چه نقش‌هایی در یک تیم ضروری است تا بتوانیم آن را واقعاً یک “تیم” و فراتر از یک “گروه” بدانیم؟

 چه محیط‌هایی کار تیمی را تسهیل می‌کنند؟ چه محیط‌هایی مانع شکل‌گیری کاری تیمی می‌شوند؟

 ویژگی‌های یک تیم موفق چیست؟

 با انجام کارها به صورت تیمی، چه ریسک‌هایی را می‌پذیریم؟

 آیا کسانی وجود دارند که به ذاته، اعضای مناسب‌تر (یا نامناسب‌تری) برای یک تیم باشند؟

 چه بخش‌هایی از مهارت کار تیمی را می‌توان با تمرین و آموزش فرا گرفت؟

 کار تیمی در فضای فیزیکی و کار تیمی در فضای مجازی چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارند؟

 چه بازی‌ها و فعالیت‌هایی را در محیط کار (و حتی محیط مدرسه)‌ می‌توان در نظر گرفت تا مهارت کار تیمی در انسان‌ها تقویت شود؟

 چگونه می‌توانیم با سیاسی‌کاری‌ها و اصطکاک‌ها  در کار تیمی مواجه شویم و آنها را کاهش دهیم؟

همه‌ی گروه‌ها، وارد بحث کار گروهی نمی‌شوند.

گروه مشتریان یک شرکت، صرفاً دارای چند وجه تشابه هستند. بدون اینکه قرار باشد به صورت گروهی کاری انجام دهند.

پس کار گروهی، فرایندی است که صرفاً در برخی از گروه‌ها به وجود می‌آید.

تعریف کار گروهی را به شکل‌های دیگری هم می‌توانید ببینید:

در ادامه می‌بینیم که صرفاً به برخی از انواع کار گروهی، کار تیمی می‌گویند.

یکی از منابعی که این بحث را به صورت دقیق مورد بررسی قرار داده، کتاب کاتزن‌باخ و اسمیت است که البته قبل از انتشار آن، بحث مشابهی را هم در Harvard Business Review مطرح کرده بودند (یک Pdf خلاصه انگلیسی از کتاب)

ماجرای کار تیمی و ترویج فرهنگ آن، در ادبیات مدیریت شرق و غرب با دو ریشه‌ی متفاوت رشد کرد.

در غرب صنعتی، تیم‌ها، روشی برای رقابت سریع‌تر و انعطاف‌پذیری بالاتر بودند و ضمناً کمک می‌کردند تا افراد لایه‌های پایینی، اختیار و مسئولیت بیشتری را در تصمیم گیری‌ها و فعالیت‌ها تجربه کنند.

طی دهه‌ نود میلادی که بحث ژاپن و مدیریت ژاپنی در غرب بالا گرفت، کار تیمی به بخش جدایی ناپذیر کتابهای مدیریت رفتار سازمانی هم تبدیل شد.

آنچه مهم است این است که همه‌ی ما می‌دانیم و می‌توانیم حدس بزنیم که  مستقل از بحث‌های مطرح شده در کتابهای مدیریتی، کار تیمی قدمتی به اندازه‌ی حضور انسان بر روی زمین دارد  و آنچه امروز در مورد آن صحبت می‌کنیم صرفاً یک مفهوم پردازی ساده برای طبقه بندی بهتر فعالیت‌های جمعی است.

وجه اصلی تمایز بین کار تیمی تیم و کار گروهی، بحث هم افزایی یا سینرژی است.

[مطالعه بیشتر: Synergy یا هم افزایی چیست؟]

تعبیر زیبای رابینز در این زمینه جالب است:

پیشنهاد متمم این است که برای آشنایی بهتر و عمیق‌تر با مهارت کار تیمی، درس‌ها را به ترتیب زیر مطالعه کنید.

ما درس کوتاهی داریم و در آن به تعریف کار تیمی پرداخته‌ایم.

اگر علاقمند باشید که بحث کار تیمی را با دقت بالا (با حساسیت‌های آکادمیک) بیاموزید، لازم است که تعریفهای مطرح شده در آن درس را با دقت بخوانید و به خاطر بسپارید.

اما اگر صرفاً به خاطر علاقه‌ی شخصی و جنبه‌های کاربردی به یادگیری مهارت کار تیمی پرداخته‌اید، همین که آن درس را به صورت سریع و کلی مرور کنید کافی است.

بخش قابل توجهی از بحث کار تیمی در متمم، با تکیه بر مطالعات، تحقیقات و تجربیات مردیت بلبین، تهیه و تدوین شده است.

بنابراین، مطالعه‌ی درس معرفی مردیت بلبین می‌تواند شما را برای ورود به بحث کار تیمی آماده‌تر کند.

یک نقطه‌ی شروع مناسب برای ورود به بحث کار تیمی، مطالعه‌ی خاطرات، تجربیات و توضیحات مردیت بلبین در مورد کارهای تیمی ناموفق است.

بلبین در سال‌های نخست مطالعات خود در مورد کار تیمی، مدلی را ابداع کرد که با نام مدل رنگی برای طبقه بندی وظایف شناخته می‌شود.

ما در متمم سه درس را به معرفی این مدل اختصاص داده‌ایم که پس از مطالعه‌ی آنها، درک سایر درس‌ها و تسلط‌ بر آنها بسیار ساده‌تر خواهد بود:

• تقسیم کار در تیم بر اساس مدل رنگی بلبین
• کاهش اثربخشی کار تیمی در اثر کارهای صورتی

این بخش را می‌توان قلب آموزش کار تیمی در متمم دانست.

هر چقدر با مفهوم نقش‌های تیمی بهتر آشنا شوید، درک سایر موضوعات و مباحث مربوط به کار تیمی ساده‌تر خواهد بود.

برای آشنایی با مدل نقش های کار تیمی، ابتدا درس نقش افراد در تیم‌ها را بخوانید.

سپس هر یک از نقش‌های ایده پرداز، جستجوگر منابع، ارزیاب، هماهنگ کننده، موتور محرک، اجرا کار، تمام کننده، گروهی کار و متخصص را به صورت جداگانه مطالعه کنید.

انجام تمرین‌های این بخش از درس‌های کار تیمی، می‌تواند به درک بهتر مفهوم تیم و کار تیمی کمک فراوانی بکند.

در این بخش، چند درس مستقل وجود دارند که می‌توانید بسته به علاقه یا نیاز،‌ آنها را به هر ترتیبی که دوست دارید بخوانید:

• سندروم کنکورد
• تیم‌هایی که تیم نیستند
• سندرم آپولو
• تفکر گروهی یا گروه اندیشی

در این قسمت، یک تمرین ساده هم تحت عنوان تلاش برای بقا در کره‌ی ماه داریم که می‌تواند آموزنده باشد.

بحث مدیریت تعارض در تیم‌ها هم از جمله بحث‌های مهم در کار تیمی است.

اما با توجه به اینکه مدیریت تعارض در فضاهای دیگر (از جمله رفتار سازمانی، مذاکره، مدیریت منابع انسانی) نیز مطرح می‌شود، ترجیح دادیم آن را در قالب یک مجموعه درس مستقل ارائه کنیم.

پس از طی کردن شش گام قبل، می‌توانید به درس مدیریت تعارض مراجعه کنید و بحث‌های مرتبط با این موضوع را بخوانید.

کتاب خرد کار تیمی (نوشته‌ی جان کاتزن باخ)

کتاب Team Roles at Work (نوشته‌ی مردیت بلبین)

کتاب Management Teams (نوشته‌ی مردیت بلبین)

کتاب Beyond the Team (نوشته‌ی مردیت بلبین)

کتاب پنج دشمن کار تیمی

کتاب Office Politics نوشته‌ی Oliver James

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مهارت کار تیمی به شما پیشنهاد می‌کند:

سری مطالب حوزه مهارت کار تیمی