تفکر سیستمی به زبان ساده
ما در درسهای «به زبان ساده» میکوشیم تا حد امکان، ضمن حفظ دقت کلامی، از پیچیدگی و دشواری زبان رایج دانشگاهی فاصله بگیریم و مفاهیم مدیریت و کسبوکار را به سادهترین شکل ممکن برای دوستان متممی توضیح دهیم.
این درسها جایگزین درسهای تخصصی متمم نیستند، اما میتوانند نقطهٔ شروع مناسبی برای مطالعهٔ جدیتر باشند.
تمام تلاش ما این است که متن درسهای «به زبان ساده» به شکلی تنظیم شود که درک آنها با کمترین پیشزمینهٔ مطالعه امکانپذیر باشد.
درس تفکر سیستمی به زبان ساده برای کسانی تنظیم شده که کمتر از ۱۵ دقیقه وقت دارند و میخواهند در همین مدت بسیار محدود، تا حدی متوجه شوند که وقتی از تفکر سیستمی حرف میزنیم، از چه حرف میزنیم.
چند سال پیش، بهداد به خاطر مشکلات زندگی، اضطراب فراوانی را تجربه میکرد. یکی از دوستانش، سیگاری بود و به او پیشنهاد کرد برای کاهش اضطراب سیگار بکشد. روزهای اول، سیگار اضطراب او را کاهش میداد. اما پس از مدتی، بدنش به سیگار عادت کرد. حالا وقتی سیگار نمیکشید، اضطراب و تنش اضافه هم تجربه میکرد. سیگار که زمانی راهحل به نظر میرسید، اکنون به مسئلههای قبلی بهداد اضافه شده بود.
حدود ده سال قبل، مشخص شد که در انبار یک کارخانه دزدی میشود. مدیران کارخانه به انباردار مشکوک بودند. اما تغییر انباردار هم مسئله را حل نکرد. تعداد انباردارها را در هر شیفت به سه نفر افزایش دادند تا دزدی سختتر شود. دزدیها مدتی کم شد اما دوباره ادامه یافت. انباردارهای بیشتر استخدام کردند. باز هم همین شد. کاهش موقت و افزایش مجدد. کانکس نگهبانی جدیدی در بیرون انبار گذاشتند تا مواظب انباردارها باشند. مدتی دزدی کم شد و بعد باز افزایش پیدا کرد. اضافه شدن نگهبانها، فقط حجم دزدی را زیاد میکرد. چون حالا باید افراد بیشتری حقالسکوت میگرفتند.
هزینهٔ تأمین مسکن، چه خرید و چه اجاره، افزایش یافته است. دولت ریشهٔ مسئله را در عرضهٔ مسکن میبیند. مسکنهای ارزان در اطراف شهرهای بزرگ ساخته میشود. مردم از شهرهای کوچکتر به شهرهای بزرگتر مهاجرت میکنند و در این خانهها مستقر میشوند. دولت قوانینی وضع میکند که مالکان، باید ساکنان خود شهر باشند. مردم خانهٔ ارزان میخرند و آن را به مهاجران اجاره میدهند و خود آن اجاره را روی درآمدشان میگذارند و جایی در شهر کرایه میکنند. جمعیت شهر در نهایت افزایش مییابد و با جابهجایی تدریجی از شهرکهای حاشیهای به شهر، تقاضا برای مسکن هم بیشتر میشود و همه چیز مثل چند سال قبل است: هزینههای بالا و کیفیت نامناسب زندگی. طی این مدت، فقط بخشی از منابع عمومی هرز رفته است.
مثال از این دست فراوان است. هدفهایی تعیین میکنیم و مسیری انتخاب میکنیم که به نظر میرسد ما را به هدفمان میرساند. ابتدا هم همین است. اما به تدریج متوجه میشویم که فاصلهمان از هدف، دورتر و دورتر شده است. مشکلی میبینیم و راهحلی انتخاب میکنیم که به نظر میرسد باید مشکل را حل کند. اوایل هم واقعاً چنین میشود. اما پس از مدتی میبینیم مشکل قبلی به شکل بزرگتری پدیدار شده، یا اگر هم حل شده، مشکل جدیتری در جای دیگری به وجود آمده است. تفکر سیستمی علمی است که به ما کمک میکند کمتر اشتباه کرده، هزینهٔ کمتری برای راهحلهای مشکلآفرین پرداخت کنیم.
در این درس میخواهیم به شکل ساده و مختصر به این چهار موضوع بپردازیم:
- منظور از سیستم چیست؟ چرا میگویند تفکر سیستمی؟
- از کجا متوجه شویم که فهم سیستمی ما ضعیف است؟
- تفکر سیستمی چه ویژگیهایی دارد؟
- آیا تفکر سیستمی صرفاً مختص مدیران و سیاستگذاران است؟
باز هم تأکید میکنیم که این درس، به زبان ساده است و توضیحات دقیقتر، علمیتر و مستندتر دربارهٔ این موضوعات و جنبههای دیگرِ «تفکر سیستمی» را در مجموعه درسهای آموزش تفکر سیستمی میخوانید.
منظور از سیستم چیست؟ چرا میگویند تفکر سیستمی؟
برای این که بهتر متوجه بشویم سیستم چیست و تفکر سیستمی به چه معناست، خوب است از جایی شروع کنیم که هنوز سیستم وجود ندارد.
فردی را تصور کنید که در بیابان قدم میزند و سنگ کوچکی را پیش پای خود میبیند. برای سرگرمی، لگدی به سنگ میزند و سنگ چند متر آنطرفتر بر زمین میافتد. همه چیز تمام شد. بیابان در وضعیت تازهای قرار گرفته که با وضعیت قبل، فقط جای یک سنگ در آن فرق دارد و احتمالاً تا روزی که زمین و زمینیان هستند، هیچ کس متوجه این تغییر نمیشود.
حالا فرد دیگری را تصور کنید که در شهر قدم میزند. او هم سنگ کوچکی پیش پای خود میبیند. و او هم برای سرگرمی به سنگ لگد میزند. در ذهن خود بازی سادهای تعریف کرده و میخواهد پایهٔ تیر چراغ برق را هدف بگیرد. اما اندکی در هدفگیری اشتباه میکند و سنگ به خودرویی میخورد که همان نزدیکی پارک شده است. کسی در آن نزدیکی او را میبیند و میگوید من دیدم که شما به آن ماشین سنگ زدید. نامهای روی ماشین بگذارید و عذرخواهی کنید. لگدزنندهٔ قصهٔ ما، مقاومت میکند و میگوید به تو ربطی ندارد.
داستان دوم را هر چقدر بخواهید میتوانید طولانی کنید و در ذهن خود سناریو بسازید. مثلاً ممکن است مالک خودرو در این بین برسد و درگیری فیزیکی ایجاد شود. حتی ممکن است فردی زخمی شود و به بیمارستان برود. یا اگر این سطح از خشونت را نمیپسندید، ماجرا به خوشی ختم میشود و دو طرف توافق میکنند که خسارتی پرداخت شود. تأمین پول برای پرداخت خسارت میتواند ماجرای تازهای باشد. مثلاً باید فعلاً پول را از کسی قرض بگیرد و …
واضح است که در داستان دوم، اغراق شده است. لزوماً یک لگد، جریانی تا این حد طولانی از وقایع ایجاد نمیکند. اما از سوی دیگر، احتمال وقوع چنین مشکلاتی هم کم نیست. همه میدانیم که گاهی یک ترمز شدید در خیابان، به درگیری لفظی و فیزیکی و حتی مرگ کشیده شده است.
اما فعلاً قرار نیست درگیر جزئیات شویم. مهم این است که این واقعیت بدیهی را بپذیریم که لگد زدن به سنگی در بیابان خلوت، از لگد زدن به همان سنگ در شهری شلوغ، بیدردسرتر است و خطرات و تبعات کمتری دارد.
زندگی در دنیای امروزه، سرشار از درهمتنیدگی است. به زبان ساده میتوان گفت: انگار همه چیز در هم گره خورده است.
تصمیمی در حوزهٔ اقتصاد، چالشی در زمینهٔ فرهنگ ایجاد میکند و اقدامی در حوزهٔ فرهنگ روی قیمت انرژی تأثیر میگذارد. کارخانهای در شرق دور تأسیس میشود. اما گازهای تولیدی آن در جوّ میماند و اثر گلخانهای را همهٔ نقاط زمین شدت میبخشد. مردم کشوری مالیات میدهند و آن کشور در ائتلافی نظامی در نقطهٔ دیگری از جهان، شرکت میکند.
سیستم دقیقاً همین است. سیستم یعنی ارتباطات درهمتنیده و تو-در-تو. یعنی اجزای متعددی که همه به یکدیگر وصل هستند و تغییر در هر کدام روی دیگری تأثیر میگذارد. حتی ممکن است اقدام امروز، سلسلهای از تغییرات را رقم بزند و در نهایت، اثرش – مثبت یا منفی – پس از مدتها به اقدامکننده بازگردد و این مسیر آنقدر مبهم و پیچیده باشد که فرد یا سازمان، نتواند تشخیص دهد که تبعات اقدام خود را تجربه میکند.
دسترسی کامل به مجموعه درسهای تفکر سیستمی برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است. با عضویت ویژه در متمم، علاوه بر دسترسی به مجموعه درسهای تفکر سیستمی، به مجموعه گستردهتری از درسها به شرح زیر نیز دسترسی پیدا خواهید کرد:
البته بررسیهای آماری ما نشان داده که علاقهمندان به درسهای تفکر سیستمی، از میان مجموعه درسهای متمم به مطالعهی درسهای زیر بیشتر علاقهمند بودهاند:
مدل ذهنی | تفکر استراتژیک | تفکر نقادانه
کوچینگ | مشاوره مدیریت | استعدادیابی
تصمیم گیری | حل مسئله | مدیریت زمان | یادگیری
گزینهی دیگر هم پیگیری منظم مجموعه درسهای دوره MBA متمم است.
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید دربارهی متمم بیشتر بدانید، میتوانید نظرات دوستان متممی را دربارهی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی میشناسند:
آیا تفکر سیستمی صرفاً مربوط به مدیران و سیاستگذاران است؟
قطعاً نه. تفکر سیستمی میتواند در محیط خانواده، پرورش فرزندان، برنامهریزی برای توسعهٔ فردی، مذاکره، رابطهٔ عاطفی و دهها حوزهٔ ریز و درشت دیگر به کار بیاید.
با این حال، معمولاً بهترین مثالها برای یادگیری تفکر سیستمی، سیستمهای مدیریتی و مسائل مربوط به جامعه و سیاستگذاری هستند. چون مقیاس این سیستمها بزرگ است و راحتتر به چشم میآیند، و نیز این که تجربهٔ مشترک بسیاری از ما محسوب میشوند، آنها را میتوان نقطهٔ شروع یادگیری تفکر سیستمی دانست.
اما همواره باید به خاطر داشته باشید که تقریباً هر چیزی در دنیای امروز، در قلمرو سیستمهاست. از کیسهٔ پلاستیک و باتری موبایلی که دور میاندازیم، تا تصمیمهایی که برای سرمایهگذاری میگیریم و تا قوانینی که سیاستمداران برای کشورها وضع و اعمال میکنند.
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری تفکر سیستمی به شما پیشنهاد میکند:
- تفکر سیستمی چیست؟ | دوره آموزشی تفکر سیستمی | از تعریف تا تحلیل سیستمها
- تفکر سیستمی به زبان ساده
- فایل صوتی معرفی دوره آموزشی تفکر سیستمی
- یک کلیپ تصویری درباره تفکر سیستمی (بالانس)
- راسل اکاف (راسل ایکاف) | تدوینگر تفکر سیستمی
- کتاب تفکر سیستمی (مدیریت آشوب و پیچیدگی) | جمشید قراچه داغی
- کتاب تفکر سیستمی | چگونه جزوه تفکر سیستمی دنلا مدوز به کتاب تبدیل شد؟
- لودویگ فون برتالانفی | نویسندهٔ کتاب نظریه عمومی سیستمها
- پیتر سنگه و چند جمله کوتاه در مورد تفکر سیستمی
- تعریف سیستم چیست؟ | سیستمهای باز و بسته | چند مثال از انواع سیستم
- سیستم باز چیست؟ | ویژگیهای سیستم باز و چند مثال
- چگونه میتوان بهترین خودرو جهان را ساخت؟ | دام بهینه سازی جزئی
- رویکرد سیستمی در یک جمله | توجه به ترکیب (سنتز) به جای تجزیه (آنالیز)
- تفکر خطی در برابر تفکر سیستمی
- رفتارهای غیرمنتظرهٔ سیستمها | وقتی سیستم در برابر سیاستگذار مقاومت میکند
- رویکرد سیستمی | نگاه چندبعدی در برابر تکبعدی
- هم پایانی در سیستمها | برای رسیدن به مقصد تنها یک راه وجود ندارد
- گرفتار کدامیک هستید: مشکل سیستمی یا مشکل در سیستم؟
- مدل کوه یخ در تفکر سیستمی | آیا به تفاوت رویداد و روند توجه دارید؟
- گاوین اشمیت: فاصله بین خبرها و فهم ما
- مبانی تحلیل سیستم (اجزا، روابط، هدف)
- نقاط اهرمی، نقاط کلیدی و نقاط مرزی در سیستمها
- همیشه نمیتوان از مطالعات آماری، نظریه های علمی استخراج کرد
- راسل اکاف، تفکر سیستمی و هدفهای ضمنی
- مسائل چند ریشهای | زنبورهایی که ناپدید میشدند
- چه کسی مقصر است؟ | به علتهای نزدیک قانع نشویم
- بازخورد یا فیدبک چیست؟
- بازخورد در مدیریت | هر نظر، نقد یا پیامی بازخورد نیست
- راهکارها را با توجه به محدوده اثر و افق زمانی آنها تحلیل کنید
- اثر مار کبرا | کاربرد تفکر سیستمی در سیاست گذاری
- نیازمندان دوردست | فاصلهٔ فیزیکی چه تأثیری بر وظایف اخلاقی میگذارد؟
- آلاینده های محیطی | مفهوم «آلاینده» و «محیط» را گستردهتر ببینیم
- معرفی پادکست فریکونومیکس | استیون لویت و استیون دابنر
- جنگ با گنجشکها | هزینهٔ نادیده گرفتن پیچیدگیهای سیستمی
- مالیات پنجره | نیت خیری که سنگفرش جادهٔ جهنم شد
- دایره همدلی | ما با چه کسانی همسرنوشت هستیم؟
- بدهی ما به آینده | عمری به اندازهٔ عمر همهٔ انسانها
- آرکتایپهای سیستمی | جابجایی بار در سیستم
- آرکتایپهای سیستمی | موفقیت سهم موفقهاست
- آرکتایپهای سیستمی | گلولههای برفی و محدودیتهای رشد
- آرکتایپهای سیستمی | فرسایش تدریجی اهداف و استانداردها
- آرکتایپهای سیستمی | هدف گذاری اشتباه برای سیستمها
- آنکس که راه حل مسئله را میدانست، عاشق مسئله شده است
- تعریف نگرش سیستمی با یک مثال از پیتر سنگه
- پارادوکس ایکاروس | همان چیزی که موفقمان کرده میتواند باعث شکستمان شود
- سواری رایگان | پسورد اینترنت همسایهام را میدانم!
- آیا نمایشگاه کتاب به کتابفروشیها آسیب میزند؟
- مالیات آمازون یک راهکار سیستمی است یا غیرسیستمی؟
- درباره مصرف پلاستیک و حفظ محیط زیست | تجربه ذهنی
- تجربه ذهنی | مشارکت در درآمد فارغ التحصیلان دانشگاهها
- ضررهای سیگار | سنگینترین حکم خسارت در تاریخ دادگاههای جهان
- اثر گلخانه ای | گرمایش زمین چیست و چرا باید به آن توجه کنیم؟
- نباید چنین میشد | دربارهٔ متناسب نبودن علت و معلول!
- نگرش سیستمی (مرور و جمعبندی) | به روایت راسل اکاف
- کتاب پنجمین فرمان نوشته پیتر سنگه درباره سازمان یادگیرنده
- کتاب رقص تغییر | چالشهای تغییر پایدار | پیتر سنگه
- کتاب «دربارهٔ سیستمهای هدفمند» | راسل اکاف
- اتاق خبر | درس تفکر سیستمی
- پروژه پایانی تفکر سیستمی
- منابع تکمیلی | دوره صوتی آموزش تفکر سیستمی محمدرضا شعبانعلی
- کارنامه شما در درس تفکر سیستمی
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
سوالهای پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحثهای مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کرده و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری میتوانید نقشه راههای مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
همچنین در صفحههای دوره MBA و توسعه فردی میتوانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما میتوانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را میتوانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیمسال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید. لطفاً برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که میتوانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
همچنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را میتوانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا میدانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور میتوانید به جمع متممیها بپیوندید؟
۲۴۳ نظر برای تفکر سیستمی به زبان ساده