تحلیل SWOT چیست؟ | آشنایی با ماتریس SWOT
بسیاری از شاخه‌های دانش، کلیدواژه‌هایی دارند که تصور آن دانش‌ها، بدون آن واژه‌ها امکان‌پذیر نیست.
به عنوان مثال، اگر عرضه و تقاضا را از اقتصاد بگیریم، با وجود پیکر فربهِ این دانش، چیزِ چندانی از آن باقی نمی‌ماند.
به شیوه‌ی مشابه، اگر فرصت، تهدید، قوت و ضعف را از استراتژی بگیریم، بخش مهمی از استراتژی را کمرنگ کرده‌ایم. چهار واژه‌ای که معمولاً آنها را به واسطه‌ی حرف اول معادل‌های انگلیسی‌شان، به عنوان SWOT یا ماتریس SWOT می‌شناسیم:
- فرصت (Opportunity)
- تهدید (Threat)
- قوت (Strength)
- ضعف (Weakness)
ماتریس SWOT را می‌توان از قدیمی‌ترین ابزارهای استراتژی دانست و تحلیل SWOT بر اساس این ماتریس، به بخش استانداردِ بسیاری از کتاب‌ها و مراجع رسمی در زمینه‌ی استراتژی و تفکر استراتژیک تبدیل شده است (گاهی اوقات این ماتریس را ماتریس سوات یا مدل سوات می‌خوانند).
با وجودی که اغلب ما، آشنایی کافی با این ابزار داریم، با هدف یکنواخت شدن تصویر ذهنی دوستان متممی از تحلیل SWOT و نیز شکل‌گیری یک زبان مشترک در به‌کارگیری مدل SWOT، درسی را به مرور مختصر این ابزار اختصاص داده‌ایم.
ماتریس SWOT
نخستین گام برای استفاده از تحلیل SWOT این است که نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید را، هر یک به صورت جداگانه و دقیق، فهرست کنیم. دو اصطلاح قوت و ضعف به وضعیت درونی کسب و کار اشاره دارند و فرصت و تهدید، از محیط بیرونی کسب و کار حرف می‌زنند:
بنابراین موارد زیر می‌توانند نمونه‌هایی از قوت و ضعف در یک کسب و کار (SW) باشند:
- نقدینگی بالا / پایین
- دسترسی داشتن یا نداشتن به دانش فنی و تخصصی
- فرهنگ سازمانی بسیار مولد یا غیر مولد
- در اختیار داشتن یک پایگاه قدرتمند در میان مشتریان
- سهم بالا یا پایین هزینه‌ی منابع انسانی در ساختار هزینه های کسب و کار
- دسترسی ساده یا دشوار به منابع حیاتی برای کسب و کار
- انگیزه‌ی بالا یا پایین نیروی کار
- کیفیت بالا یا پایین محصولات
- دسترسی یا عدم دسترسی به یک شبکه توزیع قدرتمند
در مقابل، موارد زیر می‌توانند نمونه‌هایی از فرصت و تهدید در محیط یک کسب و کار (OT) باشند:
- نوسان نرخ برابری ریال در برابر دلار
- ثبات یا بی‌ثباتی قوانین در حوزه‌ی فعالیت یک کسب و کار
- وجود داشتن یا نداشتن رقبای بزرگ با حمایت و سوبسید دولتی
- رواج داشتن یا رواج نداشتنِ فرهنگ استفاده از محصولات یک کسب و کار
- تغییر در هرم جمعیتی و ویژگی‌های دموگرافیک جامعه
- تغییراتی که در زیرساخت‌های تکنولوژیک کشور روی میدهد
- پیشرفت‌های حوزه‌ی فناوری اطلاعات
- تقویت یا تضعیف رابطه‌ی سیاسی کشور با سایر کشورها
اگر نقاط قوت و ضعف و فرصت و تهدید را در چارچوبی که کمی بالاتر نمایش دادیم قرار دهیم، به چنین ماتریسی خواهیم رسید:
تحلیل SWOT چیست؟
ماتریس SWOT را نباید با تحلیل SWOT اشتباه بگیریم. این ماتریس، صرفاً شیوه‌ای برای نمایش وضعیت موجود یک کسب و کار است. اما هدف اصلی از فهرست کردن نقاط قوت و ضعف و فرصت و تهدید، بررسی گزینه‌های استراتژیک پیش روی یک کسب و کار است. وگرنه فهرست کردن نقاط قوت و ضعف و فرصت و تهدید، به خودی خود نمی‌تواند معجزه کند و تأثیری داشته باشد.
به همین علت، گام بعد از تعیین مولفه‌های S و W و O و T در روش SWOT این است که رابطه‌ی آنها با یکدیگر و تأثیر آنها بر یکدیگر را در نظر بگیریم:
معمولاً در میان استراتژیست‌ها، اصطلاح‌های زیر را زیاد می‌شنوید (+):
دسترسی کامل به مجموعه درسهای استراتژی و تفکر استراتژیک برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است.
با عضویت ویژه‌ی متمم، علاوه بر دسترسی به این درس‌ها، به درسهای متنوع دیگری نیز دسترسی خواهید داشت که می‌توانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:
شاید برایتان جالب باشد که بررسی‌های ما نشان داده در میان دوستان متممی، کسانی که به استراتژی و تفکر استراتژیک علاقه‌مند بود‌ه‌اند، برای مطالعه‌ی درسهای زیر هم وقت گذاشته‌اند:
مشاوره مدیریت | کوچینگ | کارآفرینی | کار تیمی | مدیریت تعارض
مدل ذهنی | تفکر سیستمی | تصمیم گیری
مدیریت منابع | گزارش نویسی | سیستمهای کنترل مدیریت
ارزش آفرینی | مدل کسب و کار | دیجیتال مارکتینگ
دوره MBA (پیگیری منظم مجموعه درس‌ها)
تمرین و مشارکت در بحث
یکی از چهار استراتژی SO و WO و ST و WT را انتخاب کنید و در کسب و کار خود (یا شرکت‌های مورد علاقه‌تان) نمونه یا نمونه‌هایی از آن را بیابید.
نقد ماتریس SWOT
پیشنهاد می‌کنیم بعد از خواندن این درس حتماً درس نقد ماتریس SWOT را هم بخوانید.
فقط به این نکته توجه داشته باشید که درس نقد تحلیل SWOT برای کسانی نمایش داده می‌شود که تمرین این درس را انجام داده باشند و متمم تمرین‌شان را تأیید و منتشر کرده باشد. بنابراین شما هنوز به درس نقد SWOT دسترسی ندارید.
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری تفکر استراتژیک به شما پیشنهاد میکند:
سوال‌های پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحث‌های مهارتی و مدیریتی.
برای آشنا شدن بیشتر با متمم به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کنید و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری می‌توانید نقشه راه‌های مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
همچنین در صفحه‌های دوره MBA و توسعه فردی می‌توانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما می‌توانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را می‌توانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیم‌سال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید.
توجه داشته باشید که خرید شش‌ماهه و یکساله به‌ترتیب معادل ۲۰٪ و ۳۸٪ تخفیف (نسبت به خرید یک‌ماهه) محسوب می‌شوند.برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که می‌توانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
همچنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را می‌توانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا می‌دانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور می‌توانید به جمع متممی‌ها بپیوندید؟
نویسنده‌ی دیدگاه : پیمان اکبرنیا
سلام به همه دوستان
مجموعه اسنپ رو در نظر بگیرید. این شرکت در ابتدا پلت‌فرمی فراهم کرده برای تسهیل حمل و نقل مسافر و کالا از طریق ناوگانی از خودروها و موتورسیکلتها. نقاط قوت اسنپ از دید من عبارت‌اند از شبکه بزرگی از مسافران و رانندگان، یک بستر نرم‌افزاری و برندی که در این چند سال بزرگ و ارزشمند شده.
با توجه به نقطه قوت داشتن یک شبکه بزرگ پیک موتوری و فرصتی که در بازار رو به رشد سفارش آنلاین غذا وجود داشت، این شرکت کسب‌وکار زودفود رو خرید و وارد عرصه سفارش آنلاین غذا شد. این به نظرم یک استراتژی SO بوده.
به تازگی هم مجددا با توجه همین نقاط قوتش و فرصتی که این‌بار احتمالا در آینده بازار سفارش آنلاین محصولات تند مصرف دیده، اسنپ مارکت رو منتشر کرده و وارد این عرصه شده. البته این بار با توجه به نقطه ضعفی که در خودش در فرآیند دشوار مدیریت زنجیره تامین و انبارداری و عرضه کالا می‌دیده، این کار رو با همکاری هایپرمارکت انجام داده.
یه چیزی که خیلی وقت پیش طرحش رو ارائه دادم این بود که ما به واسطه داشتن زمین کشاورزی که البته با یه مبلغ خیلی کمی اجاره داده میشه سالیانه؛ دسترسی داریم به سبزیجات تو حجم بالا و قیمت خیلی کم.
این نقطه قوت رو اگر کنار فرصت بزرگی که در بازار وجود داره برای وجود یه برند واقعا باکیفیت، که سبزیجات مختلف و متنوع بسته‌بندی شده ارائه میده بگذاریم؛
میتونیم استراتژی so رو برای یک شرکت نوپا تعریف کنیم
درود
استراتژی WT
تهدید: قطعی برق صنایع وکمبود زیرساخت های تامین انرژی در کشور
ضعف:وابستگی سوددهی تولید به انرژی ارزان
البته این موضوع هم خاص یک کارخانه و هم قابل تعمیم به تولیدی های کل کشور هست
شرکت ما در حوزه سرمایه گذاری خطرپذیر فعال است و این روزها میزان سرمایه در دسترس ما به اندازه مناسبی است. در کنار این مطلب امروزه روند تمایل به ایجاد استارتاپ در میان قشر جوان روبه رشد است و این موضوع به ما فرصت خوبی را میدهد تا با سهامداری این شرکت ها بتوانیم در آینده در رشد آنها سهیم شویم. (SO)
درود
راهبردهای WO
هدف از این راهبردها این است که شرکت با بهره برداری از فرصتهای موجود در محیط خارج بکوشد، نقاط ضعف داخلی را بهبود بخشد. گاهی در خارج از شرکت فرصت های بسیار مناسبی وجوددارد ، ولی شرکت به سبب داشتن ضعف داخلی نمی تواند از این فرصتها بهره برداری نماید.
دربسیاری از مواقع نمی توان به راحتی به سوی راهبردهای توسعه ای رفت، مگر این که در ابتدا با اجرای راه حل های مناسب ضعف های شرکت را برطرف نمود.
راهبردهای پیشنهادی عبارتند از :
۱- طراحی و پیاده سازی سیستم جامع اطلاعات مدیریت
۲- استقرار سیستم جامع هم افزایی درون گروهی
۳- استقرار مدیریت دانش
۴- توانمندسازی نیروهای کارشناسی ستاد
۵- اصلاح ساختار برخی از شرکت های تابعه
مدل ST
با توجه به برداشت من از این نوع استراتژی، فکر میکنم شرکت دی‌جی‌کالا برای شروع فعالیت خود با تبلیغات گسترده و جلب نظر و اعتماد مردم توانست جلوی اینکه بقیه از ایده او کپی کنند را بگیرد و باعث شود شرکت های دیگر که از این ایده استفاده کردند نتوانند به اندازه دی‌جی‌کالا اعتبار و محبوبیت پیدا کنند.
مدل SO
با توجه به نقاط قوتم که شامل مسئولیت پذیری، تلاش برای نگاه منطقی داشتن در شرایط سخت، اشتیاق برای شنیدن نظرات مخالف و… و همچنین وجود فرصت در زمینه رشته دانشگاهی، تصمیم گرفتم قید کارمندی یا کارگری رو بزنم و کار خودم رو استارت بزنم
شرکت تامین کالا صنعت ساختمان در فضای اینترنت
استراتژی SO:
فرصت: رو آوردن مردم به خرید اینترنتی و مقایسه قیمت ها
نقطه قوت: داشتن سئو خوب و بالا بودن در نتایج سرچ گوگل و دسترسی به تامین کنندگان خوب با قیمت و کیفیت مناسب
در این سایت،می تونید تحلیل SWOT خودتون رو به شکل بصری و با template های مختلف ایجاد کنید و در صورت نیاز امکان Collaborate هم وجود داره.
من برای باشگاه محتوا از منظر عملیات، استراتژی ST رو تحلیل میکنم:
یکی از قوت‌های باشگاه محتوا (که در راستای آموزش و خدمات تولید محتوای متنی فعاله) برنامه ریزی دقیق و پایبند بودن به این برنامه زمانی‌ست.
مثلا در برگزاری دوره‌های باشگاه محتوا (قبل، حین و بعد از دوره) تمام موارد از کوچکترین تا بزرگ‌ترین موارد با زمان بندی (روز و ساعت) مشخص شده‌اند.
یکی از تهدیدهای پیش رو، اعتماد پایین آدم‌ها به دوره‌های آنلاین است.
ما از سال ۹۸ با تمرکز به این موضوع، سعی کردیم که تجربه خوبی رو با برنامه درست و منظم به دانشجوهای خودمون ارائه کنیم و اثر این تهدید رو به مقدار زیادی کاهش بدیم.
همین قضیه رو برای خدمات تولید محتوای متنی داشته‌ایم. یعنی خیلی از کسب‌وکارهایی که میخوان، تولیدِ محتوای خودشون رو به ما برون سپاری می‌کنند؛ از “بی‌برنامگی” و “بی‌تعهدی نسب به زمان سررسید” تیم‌ها یا اشخاص دیگه ناراضی هستن. ما سعی کردیم با پایبندی به مدیریت زمان و برنامه‌ریزی، این تهدید رو تا حد زیادی کمرنگ کنیم.
استراتژی wo
درشغلی که فعالیت دارم دقیقا با این اتفاق درگیرم که محصولی را تولید کردیم که نمونه خارجی دارد و به اصطلاح چمدانی وارد کشور می شود. از آنجا که ما در نگاه اول برای مصرف خودمان اقدام به تولید آن قطعه کردیم، طبیعتا تیراژ زیادی تولید نمی کنیم.
مواقعی از سال می شود که دلار بالا می رود و وارد کنندگان تا زمانی که دلار ثبات پیدا نکرده فروش خود را می بندند و این یعنی شروع تماس ها به مجموعه ما.
ما اما با توجه به نقاط ضعف موجود، نتوانسته ایم محصول مورد نظر را دپو کرده که در چنین فرصت هایی فروش خوبی داشته باشیم و هر بار چیزی جز افسوس برای خود باقی نمی گذاریم.
در تحلیل wt یک شاخص بوده که من از ان بسیار استفاده کرده ام به این شکل که وقتب نقاط ضعف خود را شناسایی کرده ام سعی در برطرف کردن ان داشته ام
استفاده از تکنولوژی پیشرفته برای بهره‌برداری از نیازهای بازار
مثال: اپل (Apple)
پیشنهاد: اپل از توانمندی‌های تکنولوژیکی و نوآوری خود برای معرفی محصولات جدید و انقلابی استفاده میکند که نیازهای بازار را برآورده می‌سازد.
تحلیل: اپل با بهره‌گیری از قدرت تحقیق و توسعه و نوآوری در طراحی محصولات، فرصتهای بازار را به دست می‌آورد و با معرفی محصولات جدید مانند آیفون و اپل واچ به توسعه و افزایش سهم بازار خود می‌پردازد.
SO
باتوجه به تصویب قانون حمایت از تولید کننده‌های داخلی و استفاده حداکثری از تولیدات داخل در صنعت، و جلوگیری از واردات کالاها مشابه خارجی، فرصتی برای این تولید کنندگان بوجود آمده که اگر از این فرصت استفاده کرده و کالای با کیفتی تولید کنند، می‌توانند بخشی از بازار را در اختیار بگیرند. در اینجا تخصص و توان یک شرکت در تولید یک محصول باکیفیت نقطه قوت (S) و تحریم‌ها و مشکلات ورود قطعات خارجی و قانون ذکر شده فرصت (O) محسوب می‌شود. البته باتوجه به تجربه‌ای که در صنعت نفت و گاز دارم این فرصت برای شرکت‌ها تولید کننده گاها تهدیدی برای صنایع است به این دلیل که شرکت‌هایی هم که دارای تولیدات بی کیفیت هستند به واسطه رانتی که دارند با سوء استفاده از این قانون از ورود قطعات خارجی جلوگیری کرده و قطعات بی‌کیفیت خود را با همان قیمت قطعات خارجی می‌فروشند و در عمل صنایع به آزمایشگاهی برای تست قطعات ساخت شده این شرکت‌ها تبدل شده و خسارات زیادی را متحمل می‌شوند.
من شرکت اپل را در سال‌های ابتدایی آن مورد تحلیل قرار خواهم داد:
– پایه تاسیس اپل، مشاهده یک وضعیت SO در فضای فناوری میانه‌های دهه ۷۰ میلادی بود. ترکیب “تسلط فنی استیو ووزنیاک و بینش و بازاریابی استیو جابز“، نقطه قوتی را خلق می‌کرد که می‌توانست به خوبی از فرصت “فضای تقریبا سفید بازار در حوزه کامپیوترهای شخصی” استفاده کند.
– موفقیت محصول اپل-۱ که نتیجه به کاربستن استراتژی بالا بود، ارمغان ارزشمندی برای اپل داشت: منابع مالی، نقطه قوت دیگری که مانند بنزین بر روی شعله جوان نقطه قوت قبلی ریخته شد و جهنم سوزانی را در فضای کامپیوترهای شخصی به وجود آورد: محصول بعدی و بسیار پیشرفته‌تر با نام اپل-۲، برای ۱۷ سال تحت تولید بود و بین ۵ تا ۶ میلیون عدد از نسخه‌های مختلف آن ساخته شد(+).
یکی از نقاط ضعف شرکت های بیمه سهم ناچیز از صدور بیمه نامه های محموله های نفتی است. با نگاهی به وضعیت تولید ناخالص ملی کشور مشخص می گردد که سهم عمده در اقتصاد کشور مربوط به نفت، گاز و پتروشیمی است. این در حالیست که سهم پرتفوی نفت و انرژی از حق بیمه های تولیدی کمتر از ۲ درصد است. با وجود اینکه در حوزه نفت و انرژی خسارت کمتر از حق بیمه های تولیدی است بیمه های نفتی سودآور تلقی می شوند. چالش اساسی که بیمه های ایرانی با آن روبرو هستند کمبود ظرفیت سرمایه ای شرکت های بیمه ای می باشد (نقطه ضعف). به دلیل تحریم های نفتی بیمه های خارجی از بیمه کردن محموله های نفتی سرباز می زنند و لذا فرصتی پیش آمده تا بیمه های داخلی به دنبال تصاحب این بازار سودمند باشند. (فرصت) استراتژی WO: در فضای امروز با ظهور فناوری های جدید در کشور مانند بلاکچین (فرصت)، راه های بسیاری برای جذب سرمایه های خرد و تشکیل صندوق تامین مالی بیمه برای تامین کفایت سرمایه شرکت های بیمه و استفاده از فرصت پیش رو بوجود آمده است. کافی است شرکت های بیمه با شراکت شرکت های توانمند در حوزه بلاکچین اقدام به جذب منابع ارزی نموده و سرمایه لازم برای صدور بیمه نامه های ارزی فراهم می شود.
SO-WO
ST-WT
از نگاه تولید کنندگان ایرانی که کسب و کار کوچک یا متوسط دارند و بازار هدف آنها را تقاضای داخلی پوشش می دهد، تهدید های سیاسی و بسته شدن مرز ها برای برخی از محصولات و همچنین گمرک چند صد درصدی برای حمایت از تولید داخل یک S فرصت تجاری تلقی می شود.
تولید کننده کفش با توجه به قدرت مالی S می تواند پکیج کاملی از قالب های روز دنیا را تهیه کند و حجم بازار بزرگتری ایجاد کند. SO
تولید کننده خودرو داخلی با توجه به ضعف و دانش طراحی و ساخت W، میبایست برای استفاده از فرصت پیش آمد، از استراتژی WO استفاده کند و ضعف خود را بهبود بخشد. WO
برای تولید کننده فرش و زعفران این شرایط سیاسی یک تهدید است که برخی با توجه به شرایط مالی می توانند در کشور های همسایه شرکت تاسیس کنند ST و یا برخی دیگر که در این نقطه ضعف دارند WT ترجیحا می دهند روی بازار داخلی کار کنند و از بازار خارجی صرف نظر کنند
دو مثال برای زمان کووید به ذهنم میاد:
اولی SO: با شروع کووید و افزایش شدید نیاز به کیت های تشحیصی (فرصت/o) شرکت هایی که هم منابع مالی و هم نتورک های مورد نیاز (قوت S) برای وارادات رو داشتن تونستن از این فرصت استفاده کنن و سود ببرند.
دومی WO: مجدد با شروع کوید کسب و کارهایی که سرمایه کافی برای فروش حضوری رو نداشتن (ضعفw) تونستن از فرصت پیش اومده استفاده کنن و با فوکوس روی فروش آنلاین فروششون رو افزایش بدن
استراتژی ST:
یک شرکت دارویی ایرانی که واردکننده داروهای برند بود، بعد از تصویب قانون محدودیت واردات داروهای برندی که مشابه داخلی دارند، راه‌حلی برای این مشکل پیدا کرد.
این شرکت به واسطه اعتبار در نزد پزشکان و نقدینگی مناسب، خط تولید تحت لیسانس تعدادی از داروهای پرفروشش را داخل ایران تاسیس کرد و با این کار توانست سهم قابل توجهی از مارکت خود را حفظ کند.
من طی چند سال فرصتی داشتم که با گوشه بازاری از کسب‌وکارهای آنلاین آموزشی کار کنم. دانش فنی [قوت] من در ترکیب با ضعف دانش فنی [فرصت] صاحبان کسب‌وکارهایی که باهاشون کار کردم کمکم کرد که بتونم رشد سریع‌تری رو تجربه کنم.
در یک نیچی از این کسب‌وکارها، گروهی از مخاطبین هستند که دنبال روش‌های جدیدن [فرصت] و برای همین صاحبین کسب‌وکار اول تلاش می‌کنند برا خودشون یه اسم جدید درست کنند و خودشونو با اون اسم ربط بدن، بعد با اون اسم جدید وارد بازار بشن [قوت].
استراتژی مورد انتخاب من so هست. من در برهه ای هدفم افزایش درامدم در کنار شغل ثابتم بود و با نوشتن ماتریس به این نتیجه رسیدم که با توجه به افزایش مهاجرت به کشور آلمان ،نیاز به کلاسهای آموزش زبان آلمانی افزایش پیدا کرده و این یک فرصت هست. از اونجا که من قبلها از روی علاقه این زبان رو یاد گرفته بودم و این یک نقطه قوت من بود، تصمیم گرفتم با تدریس این زبان، به درامدی برسم.