بریده‌هایی از کتاب برچیدن کتابخانه‌‌ام | آلبرتو مانگل

توی قفسه‌ها چندین کتاب به‌دردنخور داشتم که دورشان نینداختم تا وقتی نیاز به نمونه‌ای از کتاب‌های به‌دردنخور شد، دستم خالی نباشد.

کتابخانه‌های عمومی، با متون مجازی و چاپی‌شان، ابزاری ضروری برای زدودن تنهایی‌اند.

در مقام دفاع از جایگاه‌شان باید بگویم کتابخانه‌ها خزانهٔ حافظه و تجربهٔ جامعه‌اند. بدون کتابخانه‌های عمومی و بدون درک آگاهانهٔ نقش‌شان، جامعهٔ متشکل از واژگانِ مکتوب محکوم به فراموشی‌ است.

متوجهم که اشتیاقم به صاحب شدن کتاب‌های امانتی چقدر تنگ‌نظرانه و خودخواهانه به نظر می‌رسد. در قاموس من دزدی شرم‌آور است؛ با این حال، بارها پیش آمده برای اینکه کتاب‌های محبوبم را در جیبم نگذارم، با خودم و اصول اخلاقی‌‌ام کلنجار رفته باشم.

تمام جمع‌های ما در نهایت مفردند… با این حال، هر فناوریِ جدیدی نویدی تازه برای بازوصل می‌دهد…

لحظه‌ای از شبانه‌روز نیست که دست‌یافتنی نباشیم:‌ خودمان را بی‌محابا در دسترس دیگران گذاشته‌ایم، موقع خواب، حین صرف غذا، در سفر، هنگام اجابت مزاج، ضمن هم‌‌آغوشی.

ما چشمِ همه‌بینِ خداوند را از نو اختراع کردیم.

… فقط به واسطهٔ آشنایانی قدیمی که در فیس‌بوک سروکله‌شان پیدا می‌شود یاد گذشته‌ها می‌کنیم. معشوقان یا آشنایانی که دیریست از دل رفته‌اند دیگر از دیده نمی‌روند: با یک حرکت انگشت می‌توانیم با آن‌ها مراوده کنیم. ما دچار خلافِ برزن‌هراسی شده‌ایم: اسیر حضوری دائمی هستیم. همواره همه کنارمان‌اند.

می‌دانستم ما صرفاً‌ نگهبانانِ آن باغ و آن خانه هستیم،‌ ولی حسم به من می‌گفت صاحب کتاب‌هایم هستم و جزئی از وجودم‌اند. گاهی صحبت از آدم‌هایی می‌شود که مایل نیستند به کسی گوش یا دستِ مساعدت بدهند؛ من به ندرت کتاب‌هایم را به دست کسی می‌دادم. اگر می‌خواستم کسی کتابی را بخواند، یک نسخه می‌خریدم و به او هدیه می‌دادم.

به نظرم امانت دادنِ‌ کتاب دعوتی است به کش رفتنِ آن. کتابخانهٔ یکی از مدرسه‌هایم تابلویی داشت که بازدارنده و همزمان سخاوتمندانه بود: «این‌ها کتاب‌های شما نیستند: متعلق به همه‌اند.» چنین تابلویی را نمی‌توانم بالای کتابخانه‌ام بیاویزم. کتابخانهٔ من برایم فضایی به غایت شخصی بود – حصار و همزمان آیینهٔ من.

کافکا، یک سال پیش از مرگش،‌ به دیدن خواهرش الی و سه خواهرزادهٔ‌ کوچکش در مرکز تفریحی موریتز آلمان رفت.

یکی از بچه‌ها سکندری خورد و زمین افتاد. قبل از این‌که بچه‌های دیگر به او بخندند، کافکا برای آن‌که بچهٔ زمین‌خورده به خاطر بی‌دست‌وپایی‌اش نزد بقیه سرافکنده نشود با لحنی تحسین‌آمیز گفت: «چقدر قشنگ ادای زمین خوردن درآوردی! چقدر عالی بلند شدی!»

شاید بتوان امیدوار بود (احتمالاً امیدی واهی) که روزی «کسی» این کلمات رهایی‌بخش را به ما بگوید.