تعارض منافع به چه معناست؟ | مرور چند مثال از تضاد منافع
دپارتمان فنی یک شرکت، مسئولیت ارائهی خدمات گارانتی و نیز تعمیرات موردی تجهیزات و محصولات آن شرکت را بر عهده دارد. شرکت، معتقد است که گارانتی کار سودآوری نیست و به خاطر انجام خدمات گارانتی، پاداش اضافهای به واحد فنی نمیدهد. اما هنگام انجام تعمیرات موردی، درصدی از مبلغ فاکتور به عنوان پاداش به کارکنان بخش فنی تعلق میگیرد.
حالا به تکنیسینی فکر کنید که محصول آسیبدیدهای را در دورهی گارانتی نزد او آوردهاند و او باید قضاوت کند که آیا این خرابی تحت پوشش گارانتی قرار میگیرد یا نه.
اگر چنین فردی به اخلاق پایبند نباشد، احتمالاً وسوسهای درونی او را ترغیب میکند که با بهانهی مختلف، از ارائهی خدمات گارانتی خودداری کند تا این درخواست، زیرمجموعهی تعمیرات موردی قرار گیرد.
مثالی که گفته شد، صرفاً یکی از صدها نمونهی تعارض منافع یا Conflict of Interest است که در زندگی روزانهی خود با آنها مواجه میشویم.
در این درس میخواهیم با تعریف تعارض منافع آشنا شویم و برخی از مصداقهای آن را در زندگی حرفهای مرور کنیم.
تذکر: در بعضی نوشتههای فارسی، میان تضاد منافع و تعارض منافع تمایز قائل میشوند. اما ما در حد مباحث مطرح شده در متمم، نیازی به چنین تفکیکی نداریم و هر دو اصطلاح را همارز در نظر میگیریم.این درس دارای محتوای تشویقی با عنوان تضاد منافع در تصمیمهای ایلان ماسک است.
هر جا سخن از اخلاق حرفه ای و حرفه ای گری به میان میآید، موضوع تعارض منافع هم مطرح میشود.
اغراق نیست اگر بگوییم بسیاری از فسادها، خطاها، رفتارهای غیرحرفهای و مخرب در محیط کار و زندگی، ناشی از بیتوجهی به تعارض منافع است.
در اینجا ابتدا دو نوع تعریف تعارض منافع را میآوریم و در ادامه مثالها و نمونههایی از آن را بررسی خواهیم کرد. این تعریفها یکدیگر را نقض نمیکنند. بلکه صرفاً کمک میکنند تا تصویر شفافتری از مفهوم تضاد منافع در ذهنمان شکل بگیرد:
تعریف تعارض منافع (+)
تعارض منافع زمانی به وجود میآید که فرد به خاطر موقعیتش وادار شود از بین منافع خود، منافع سازمانش یا منافع گروههای دیگر، صرفاً یکی را انتخاب کند.
تعریف دیگری از تعارض منافع (+)
تعارض منافع به این معناست که در یک موقعیت، منافع و ترجیحات فردی شخص با وظایف و تعهدات حرفهایاش در تضاد و تعارض قرار بگیرد.
حالا کمی بیشتر به داستانی که در ابتدای درس آوردیم فکر کنید.
وظیفهی حرفهای تکنیسین واحد فنی این است که تشخیص دهد دستگاه معیوبی که نزد او آوردهاند، شامل گارانتی میشود یا خیر. در مقابل، منفعت شخصی او ایجاب میکند که دستگاه مشمول گارانتی نشود. چون در این حالت، او پاداشی برای تعمیر دریافت نخواهد کرد.
همانطور که میبینید، منفعت شخصی روی وظیفهی حرفهای تأثیر میگذارد و چنین تکنیسینی نمیتواند به سادگی، بدون سوگیری، دربارهی منشاء بروز مشکل و امکان استفاده از خدمات گارانتی تصمیمگیری کند.
چند مثال دیگر از تعارض منافع
استخدام بستگان سازمان کارفرما
یک شرکت پیمانکاری را در نظر بگیرید که در چارچوب یک قرارداد برای یک سازمان کارفرما (از بخش دولتی یا خصوصی) کار میکند. مثلاً میتوانید به شرکتی فکر کنید که پیمانکار نگهداری فضای سبز است و چند قرارداد از شهرداری دارد.
حالا تصور کنید که این پیمانکار، فرزند یا یکی از بستگان یکی از مدیران شهرداری را – که اتفاقاً در عقد و تمدید یا در نظارت بر قرارداد نقش دارد – استخدام میکند.
در چنین شرایطی آن مدیر شهرداری در وضعیت تعارض منافع قرار میگیرد. به خاطر اینکه وظیفهی حرفهایاش ایجاب میکند بر صحت عملکرد آن پیمانکار نظارت کند و در صورت نارضایتی، از آنها خسارت گرفته یا قرارداد شهرداری را با پیمانکار تمدید نکند.
اما منفعت شخصی همین مدیر این است که کار پیمانکار رونق داشته باشد و صورتوضعیتها به سرعت به پول تبدیل شوند و قرارداد پیمانکار تمدید شود. چون در این حالت، امنیت شغلی خویشاوندی که در آن شرکت پیمانکاری است حفظ میشود و چه بسا از امتیازهای بیشتری هم بهرهمند شود.
دسترسی کامل به مجموعه درسهای مذاکره و زبان بدن برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است.
تعداد درسها: ۹۷ عدد
دانشجویان این درس: ۱۲۰۰۱ نفر
تمرینهای ثبتشده: ۷۷۱۱ مورد
البته با فعال کردن اشتراک ویژه به درسهای بسیار بیشتری دسترسی پیدا میکنید که میتوانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:
ضمناً شاید بهتر باشد از میان درسها مطالعهی مباحث زیر را در اولویت قرار دهید:
مهارت ارائه و سخنرانی | فن بیان | پرسونال برندینگ
مهارتهای ارتباطی | تحلیل رفتار متقابل
شخصیت شناسی | خودشناسی | مدیریت تعارض
دوره MBA (پیگیری منظم مجموعه درسها)
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید دربارهی متمم بیشتر بدانید، میتوانید نظرات دوستان متممی را دربارهی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی میشناسند:
این درس یک بخش تشویقی دارد
عنوان مطلب تشویقی: تضاد منافع در تصمیمگیریهای ایلان ماسک
بخش تشویقی برای کسانی نمایش داده میشود که تمرین همین درس را انجام دادهاند.
پس از ثبت تمرین درس و انتشار آن توسط متمم، دوباره به همین درس مراجعه کنید تا بخشی را که به محتوای درس اضافه خواهد شد ببینید.
تمرین و مشارکت در بحث
آیا مثال و نمونهای در ذهن دارید که خودتان در موقعیت تعارض منافع قرار گرفته باشید؟ در آن شرایط چه کردهاید؟
اگر خودتان چنین موردی در ذهن ندارید یا تجربهاش را نداشتهاید (یا به علت ملاحظات، صلاح نیست آن را بیان کنید)، بر اساس آنچه در درس گفته شده میتوانید یک سناریوی تعارض منافع طراحی کنید؟ (فرض کنید میخواهید مثالی به مثالهای داخل درس اضافه کنید).
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری اصول و فنون مذاکره به شما پیشنهاد میکند:
- اصول و فنون مذاکره | دوره آموزش مذاکره و تکنیکهای مذاکره حرفه ای
- دغدغهی اصالت در مذاکره | آیا مذاکره من را از خود واقعیام دور نمیکند؟
- پیشنهاد سرفصل برای دوره آموزش اصول و فنون مذاکره
- مذاکره تجاری | مهارتهای ضروری برای یک مذاکره کننده حرفه ای
- قوانین مرتبه دو در مذاکره | چگونه فشار ذهنی خود را کاهش میدهید؟
- اصول مذاکره | چند توصیه برای مذاکره موفق | چگونه مذاکره کنیم؟
- مذاکره با خود | چرا با خودمان مذاکره میکنیم؟
- نکتهای دربارهی یاد گرفتن یک مهارت | والتر هاگن
- مراحل مذاکره | فرایند مذاکره در قالب هفت مرحله
- مدل ذهنی مذاکره کننده | باورها، ارزشها و قضاوتها
- انواع مذاکره | مذاکره تلفیقی در مقابل مذاکره توزیعی
- تعریف مذاکره برد برد (برنده – برنده) چیست؟
- چند استراتژی برای نزدیکتر شدن به توافق برد برد
- برنامه ریزی برای مذاکره | چک لیست گام به گام
- منافع و مواضع در مذاکره (+ برداشتهای رایج و اشتباه در مورد آنها)
- انواع منافع در مذاکره
- تعارض منافع به چه معناست؟ | مرور چند مثال از تضاد منافع
- نقطه شروع مذاکره
- نقطه ترک مذاکره | چه زمانی جلسه مذاکره را ترک کنیم؟
- اولتیماتوم چیست؟ | بازی اولتیماتوم در مذاکره
- مهارت های مذاکره | در چه شرایطی مذاکره و چانه زنی مناسب نیست؟
- تفاوت مذاکره و مناظره در چیست؟
- تعریف امتیاز چیست و امتیازها در مذاکره چگونه طبقه بندی میشوند؟
- قوانین امتیازدهی در مذاکره | امتیاز دادن در مذاکرات چه اصولی دارد؟
- تاکتیک های مذاکره | خرد کردن امتیازها
- تاکتیک های مذاکره | بمباران اطلاعاتی طرف مقابل
- تاکتیک های مذاکره | پیش شرط در مذاکره
- تکنیک های مذاکره | با پیشنهادهای خیلی تند و سرسختانه چه میکنید؟
- استراتژی کالباسی در مذاکره
- چند سوال کلیدی در مذاکره کسب و کارها (مذاکره های بین سازمانی)
- مذاکره گروهی | مرور چند نکته برای مذاکره های گروهی موفق
- برنامه ریزی برای مذاکره – ذی نفعان مذاکره چه کسانی هستند؟
- نقش آلترناتیوها و BATNA (بتنا) در برنامه ریزی برای مذاکره – اگر به نتیجه نرسیدیم…
- برنامه ریزی برای مذاکره | فهرست موضوعات مورد بحث در مذاکره
- اسلایدها و خبرنامه سمینار مذاکره
- انواع خشونت در رابطه با دیگران
- چگونه نه بگوییم؟ مهارت نه گفتن
- کسی که با او مذاکره میکنم دیوانه است!
- نحوه شروع مذاکره | چه کسی گفتگو را آغاز کند؟
- پیامهای منفی کلامی و غیرکلامی در مذاکره
- تسلط بر کلمات و اهمیت آن در مذاکره
- مهارت گفتگو | افراد را از مسئله جدا کنید
- در مذاکره خودمان را زیادی زیرک نشان ندهیم
- تاکتیک های مذاکره | مهارت سکوت کردن در مذاکره
- تکنیک «پرش از روی درخواست» در مذاکره
- تکنیک های مذاکره | خودتان را بیدلیل در برابر دیگران متعهد نکنید
- تکنیک های مذاکره | مدیریت آخرین لحظات در مذاکره را فراموش نکنید
- تکنیک های مذاکره | مقدمه چینی و برچسب گذاری
- تکنیک های مذاکره | پیشنهادهای دارای مهلت محدود
- تکنیک های مذاکره | تاتولوژی در مذاکره و گفتگوها چه کاربردی دارد؟
- اهمیت انتخاب دقیق کلمات در نگارش قراردادها و توافق نامهها
- مکانیزم های دفاعی و کارکرد آنها در مذاکره
- شش اشتباه که میتوانند به بن بست در مذاکره منتهی شوند
- تکنیک گریت (GRIT) | کاهش تنش و خروج از بن بست در مذاکره
- مذاکره و نقش داستان گویی در آن (۱)
- آیا در مذاکره و تدوین قرارداد، به مذاکره مجدد فکر میکنید؟
- منابع قدرت در مذاکره و سازمان
- کتاب هاردبال | همیشه باید مسئول کره را بشناسید!
- هدیه دادن در مذاکره
- جنبه های پنهان مذاکره: ذهن شلوغ و اثر آن بر قدرت تصمیم گیری در مذاکره
- مذاکره حقوق | تعیین حقوق و درخواست افزایش حقوق
- دیدگاه گیری | آیا میتوانید مسئله را از نگاه دیگران ببینید؟
- نقش فرهنگ در مذاکره | فرهنگ چگونه بر روند مذاکره تأثیر میگذارد؟
- انواع قراردادهای تجاری و نحوه تنظیم آنها
- قرارداد لیسانس چیست؟ تحت لیسانس بودن به چه معناست؟
- رویالتی چیست و چگونه پرداخت میشود؟
- مذاکره قرارداد فرنچایز
- مذاکره توافق نامه های سطح خدمات | مفاد توافق نامه SLA چیست؟
- فیلم سمینار آموزشی مذاکره و زبان بدن | محمدرضا شعبانعلی
- فهرستی از بهترین کتابهای مذاکره در سطح بین المللی
- کتاب اصول و فنون مذاکره راجر فیشر و ویلیام یوری
- آیا سطح تنش در مذاکره را به خوبی ارزیابی میکنید؟
- لی تامپسون | مدل ذهنی و بایدها و نبایدهای مذاکره
- کتاب مذاکره لوییکی و ساندرز
- کتاب مذاکره برای کسب سود | ریچارد شل
- منابع تکمیلی | فایل صوتی آموزش اصول و استراتژی های مذاکره
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
سوالهای پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحثهای مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کرده و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری میتوانید نقشه راههای مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
همچنین در صفحههای دوره MBA و توسعه فردی میتوانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما میتوانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را میتوانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیمسال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید. لطفاً برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که میتوانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
همچنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را میتوانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا میدانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور میتوانید به جمع متممیها بپیوندید؟
نویسندهی دیدگاه : محمدرضا شعبانعلی
من از دورانی که در دورههای MBA آزاد تدریس میکردم دو مثال در ذهن دارم:
تعارض منافع میان تدریس و مشاوره
بخشی از مدرسان دورههای آزاد MBA کسانی هستند که علاقهی اولشان تدریس نیست، بلکه از تدریس به عنوان ابزاری برای دریافت پروژههای مشاوره استفاده میکنند.
این نوع مدرسان معمولاً در آموزش دچار تعارض منافع میشوند. وظیفهی حرفهای معلم ایجاب میکند تمام توان و دانش و ظرفیت خود را صرف کند تا بخشی از توانمندیهایش به دانشجو منتقل شود.
اما وقتی مدرس منفعت خود را در دریافت پروژههای مشاوره تعریف میکند، محتوا و شیوهی تدریس تغییر خواهد کرد.
مثلاً سهم مطالب پروموشنال افزایش پیدا میکند و گاه باید دانشجوها کیسها و داستانهایی را بشنوند که از نظر آموزشی اثربخشی چندانی ندارند، اما تصویر استاد را به عنوان مشاوری چیرهدست تثبیت میکنند.
نوع مثالها و پروژهها و تمرینها هم به سمتی سوق پیدا میکند که در نهایت، نمیتوانند دانشجو را به آستانهی استقلال رأی برساند.
حتی تعامل با دانشجویان هم فرق میکند و دانشجویانی که سابقهی مدیریت در شرکتهای بزرگ و قدرتمند دارند، از فرصت بیشتری برای حرف زدن و تعامل بهرهمند میشوند.
البته منظورم این نیست که تمام این کارها به دقت مهندسی میشوند. شاید بخشی از اینها کاملاً ناآگاهانه باشد. اما اگر سابقهی تدریس حرفهای داشته باشید و سر کلاس مدرسان کسب و کار بنشینید، به سرعت تشخیص میدهید کدامیک آمدهاند آموزش دهند و کدامیک میخواهند پروژههای مشاوره جذب کنند.
تعارض منافع میان جایگاه مدیر و جایگاه مدرس
تجربهی دیگر من در محیطهای آموزش دورههای تخصصی مدیریت، مربوط به کسانی بوده که همزمان در موسسات جایگاه مدیریتی داشتهاند و در عین حال، به عنوان مدرس هم در مجموعهی خود تدریس کردهاند. اگر چه مزایای متعددی را میتوان برای این ترکیب شغلی برشمرد، اما تضاد منافع زمانی به وجود میآید که فرد، فراموش کند مدیر موسسه است و مدرسان را نه به عنوان کارمند خود، بلکه به عنوان رقیب ببیند).
در چنین شرایطی، مدیر ممکن است به جای لذت بردن از حضور مدرسان قوی، فشار رقابت را بر دوش خود احساس کند و در نهایت، به حضور مدرسانی رضایت دهد که: «آنقدر بد نیستند که مرکز آموزشی ما فروبپاشد، اما آنقدر هم خوب نیستند که خودم به چشم نیایم.»