چستر بارنارد

چستر بارنارد (Chester Barnard) را بی‌تردید می‌توان یکی از نام‌های بزرگ کلاسیک در مدیریت دانست.

پیتر دراکر وقتی در کتاب The Effective Executive خود، از ویژگی‌های مدیر موفق حرف می‌زند، به حرف‌های بارنارد و کتاب او ارجاع می‌دهد. هربرت سایمون دانشمند شناخته‌شده و برنده‌ی جایزه نوبل هم، در مقدمه‌ی کتاب Administrative Behavior، خود را وامدار و مدیون چستر بارنارد معرفی می‌کند و توضیح می‌دهد که بارنارد تأثیر بزرگی روی تفکر او درباره‌ی مفهوم سازمان گذاشته است (بارنارد در ۱۸۸۶ به دنیا آمده و در ۱۹۶۱ درگذشت).

نکته در این‌جاست که این متفکر پیشکسوت و نظریه‌پرداز مدیریت، خود تحصیلات دانشگاهی را به پایان نبرده و آخرین مدرک تحصیلی رسمی‌اش، به دوران دبیرستان باز می‌گردد.

بارنارد تقریباً تمام دوران مدرسه هم، خرج تحصیل خود را با کار کردن درآورد و سه سال هم در دانشگاه هاروارد در رشته‌ی اقتصاد درس خواند. اما در نهایت، نتوانست این روند کار و درس را با هم ادامه دهد و پیش از به پایان رسیدن دوره‌ی کارشناسی اقتصاد، درس و دانشگاه را رها کرد و به سراغ مشاغل تمام‌وقت رفت.

البته بارنارد سمت‌های اجرایی دیگری را هم تجربه کرد که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به ریاست بنیاد راکفلر (Rockfeller Foundation) طی سال‌های ۱۹۴۸ تا ۱۹۵۲ اشاره کرد (+/+).

کتابهای چستر بارنارد

بعد از اشاره به برخی از نکات برجسته‌ی زندگینامه چستر بارنارد، وقت آن است که به حرف‌ها و ایده‌ها و نظریه‌های چستر بارنارد بپردازیم و ببینیم او چه گفته که تا این حد مورد استقبال دانشمندان و نظریه‌پردازان مدیریت قرار گرفته است.

برای این‌که با چستر بارنارد آشنا شویم باید به سراغ کتابهای او برویم. چون بیشتر افرادی که از او تأثیرپذیرفته یا او را تحسین کرده‌اند، از طریق این کتابهای بارنارد با او آشنا شده‌اند.

چستر بارنارد دو کتاب کلیدی دارد: یکی از آن‌ها کتاب وظایف مدیریت یا وظایف مدیران (The Functions of the Executive) است که اولین ویرایش آن در سال ۱۹۳۸ منتشر شد.

دومین کتاب تأثیرگذار او، کتاب سازمان و مدیریت (Organization and Management) است که در سال ۱۹۴۸ منتشر شد.

او آثار و نوشته‌های دیگری هم داشته است. اما معمولاً این دو کتاب به عنوان مبنای قضاوت در مورد بارنارد و نیز منبع بررسی ایده‌ها و افکار او مورد استناد قرار می‌گیرند.

کلمات کلیدی بارنارد: سازمان، اطلاعات، ارتباطات، کارایی، اثربخشی

بارنارد به مفهوم پردازی بسیار علاقه‌مند بود و اصرار داشت که هر واژه یا اصطلاحی که در نوشته‌هایش به‌کار می‌برد، ابتدا به صورت شفاف تعریف شود.

او حتی واژه‌هایی مثل شخص، سازمان، فرد، کارایی و اثربخشی را هم تعریف می‌کند. در واقع می‌توان گفت همه‌ی کسانی که درباره‌ی کارایی و اثربخشی و تعریف و تفاوت آن‌ها صحبت کرده‌اند، حرف‌ها و دیدگاه خود را بر پایه‌ی حرف‌‌های بارنارد بنا کرده‌اند.

هم‌چنین اصطلاحاتی مانند سازمان رسمی و سازمان غیررسمی، از جمله تعبیرهایی است که بارنارد در ادبیات مدیریت رواج داده است.

اهمیت بارنارد برای دنیای امروز ما

اگر به شما بگویند رفتار سازمانی برای چه کسانی مناسب است چه خواهید گفت؟ چه کسانی به ذهن‌تان می‌رسد؟ سن این افراد در چه محدوده‌ای است؟ تحصیلات‌شان چیست؟ ویژگی‌های دموگرافیک آن‌ها چگونه است؟

احتمالاً اکثر کسانی که به ذهن‌تان می‌رسد، مدیر یا کارمند هستند و در لیست حقوق یک شرکت حضور دارند و قراردادی هم برای کار امضا کرده‌اند.

اما وقتی بارنارد می‌گوید سازمان یعنی حضور هدفمند آگاهانه در یک گروه، متوجه می‌شویم که اعضای یک گروه تلگرام، فالورهای یک اکانت در شبکه‌های اجتماعی، کل اعضای متمم و خلاصه بسیاری از مجموعه‌هایی که می‌شناسیم، از جنس سازمان هستند.

رفتار سازمانی، الزاماً به رفتار کارمندها و مدیران‌شان محدود نیست. بلکه مباحث آن حتی می‌تواند دغدغه‌ی یک نوجوان دبیرستانی باشد که یک گروه کوچک دیجیتال دوستانه را مدیریت می‌کند.

بارنارد اگر چه بیش از نیم قرن پیش درگذشته و حرف‌هایش در مورد سازمان، چند دهه قبل از ظهور اینترنت بوده است؛ اما امروز بیش از زمان خود او، می‌توان از اندیشه‌ها و نگرش او الهام گرفت و مصداق‌هایی که ما برای حرف‌های او می‌شناسیم، از آن‌چه خودش هم می‌دانست و می‌توانست تصور کند، بیشتر است.

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری متفکران کلاسیک مدیریت به شما پیشنهاد می‌کند: