کتاب تست مامان | چگونه یک ایده را ارزیابی کنیم؟

در این درس از مجموعه درس‌های معرفی کتاب های کارآفرینی می‌خواهیم دربارهٔ کتاب تست مامان صحبت کنیم. کتابی که روش‌هایی ساده و کاربردی برای ارزیابی ایده پیشنهاد می‌دهد و نکاتی که در‌ آن مطرح شده می‌تواند برای کارآفرینان و نیز طراحان محصول مفید باشد.

بسیاری از استارتاپ‌ها و کسب و کارهای کوچک در همان مراحل آغازین شکست می‌خورند. این را همه می‌دانیم و شنیده‌ایم. هم‌چنین این را می‌دانیم که از بین انواع دلایل شکست استارتاپها، متداول‌ترین علت این است که بازار از ایده استقبال نکرده است.

به همین علت همواره به کسانی که قصد راه‌اندازی یک استارتاپ دارند توصیه می‌شود که از همه‌ی ابزارهای در دسترس برای سنجش مطلوبیت و جذابیت ایده‌ی خود استفاده کنند.

وقتی هنوز کسب و کار خود را آغاز نکرده‌ایم یا در مراحل اولیه‌ی کار هستیم، هزینه‌‌ی شکست و رها کردن ایده بسیار کمتر از زمانی است که روی آن سرمایه‌گذاری کرده‌ایم. پس  حتی اگر یک روز هم زودتر متوجه شویم که ایده‌مان به درد نمی‌خورد و بازار از آن استقبال نمی‌کند، به اندازه‌ی همان یک روز برنده هستیم. 

راب فیتزپارتریک بر پایه‌ی چنین فرضی، کتاب تست مامان (The Mom Test) را نوشته و معتقد است این کتاب می‌تواند به افراد صاحب ایده کمک کند نقاط ضعف و قوت ایده‌هایشان را زودتر تشخیص دهند.

ابتدا کمی درباره‌ی راب فیتزپاتریک حرف می‌زنیم و سپس به سراغ مرور خلاصه تست مامان می‌رویم. اگر حوصله‌ی خواندن درباره‌ی زندگی شخصی فیتزپاتریک را ندارید، می‌توانید مستقیم به بخش نکات کلیدی کتاب تست مامان بروید.

کمی درباره راب فیتزپاتریک

راب فیتزپاتریک (Rob Fitzpatrick) یک کارآفرین اینترنتی است. اما سبک زندگی‌اش با تصویر رایج از کارآفرین‌های استارتاپی آمریکایی تفاوت دارد. او به جای این‌که از این استارتاپ به آن استارتاپ برود و هر بار با فروختن سهم خود ثروتمندتر شود و هر روز در پی جذب سرمایه‌گذاران و افزایش مقیاس کسب و کارش باشد، ترجیح داده کسب و کارهایی کوچک و بی‌سروصدا را دنبال کند و برای زندگی شخصی‌اش وقت بیشتری بگذارد.

اولین استارتاپ فیتزپاتریک در شتابدهنده‌ی Y-Combinator شکل گرفت (+/+). این استارتاپ توانست سرمایه‌گذارانی جدی را هم به خود جذب کند. اما بعداً طی چهار سال، چنان‌که فیتزپاتریک توصیف می‌کند، “به‌تدریج و بی‌صدا” مُرد.

همین تجربه برای او کافی بود تا تصمیم بگیرد بازی راه‌اندازی استارتاپ و متقاعد کردن سرمایه‌گذار و جذب سرمایه و افزایش مقیاس و واگذاری سهام را رها کند و تصمیم بگیرد کسب و کارهای کوچکی را با یک یا دو دوست خودش راه بیندازد و سرگرم همان‌ها باشد (مثلاً Founder Centric).

او برای خودش قایقی خرید و تعمیر کرد و سرگرم گردش در دریاها شد و هم‌اکنون در جزایر اسپانیا (منطقه‌ی کاتالونیا) زندگی می‌گذراند. او اکنون یک کارآفرین بی‌سروصداست و کمتر از این‌که مشغول چه کار‌هایی است حرف می‌زند.

علاوه بر کتاب تست مامان که شهرتی جهانی دارد و به زبان‌های بسیاری ترجمه شده، او در زمینه‌ی طراحی دوره‌های آموزشی هم کتابی نوشته (The Workshop Survival Guide) و هم‌چنین در کتابی دیگر با عنوان Write Useful Books نحوه‌ی نوشتن یک کتاب غیرداستانی موفق را آموزش داده است (+).

فیتزپاتریک گاهی در کارگاه‌ها و سمینارهای آموزشی هم سخنرانی می‌کند.

کتاب تست مامان |‌ مرور نکات کلیدی

قلب کتاب تست مامان، جمله‌ای است که در همان صفحات نخست کتاب آمده است: «می‌گن از مامان‌تون نپرسین که ایده‌ی من برای کسب و کار خوبه یا نه؟ چون مامان‌تون دوست‌تون داره و خواسته یا ناخواسته به دروغ بهتون می‌گه که ایده‌‌تون عالیه.»

اما فیتزپاتریک یک نکته‌ی مهم به این قاعده اضافه می‌‌کند: «مشکل در مامان‌تون نیست. در شکل پرسیدن‌تونه. این سوال را از هر کی بپرسین، بهتون جواب غلط می‌ده. اتفاقاً اگر بلد باشین درست بپرسین، چه از غریبه و چه از آشنا، حتی از مامان‌تون می‌‌تونین جواب درست بگیرین.»

آیا کتاب تست مامان صرفاً برای ارزیابی ایده های استارتاپی است؟

حرف‌هایی را که فیتزپاتریک در کتاب تست مامان مطرح کرده، چیزی نیست که بتوان آن‌ها را تحولی در ارزیابی ایده‌های کارآفرینانه دانست.

کسانی که در زمینه‌ی تحقیقات بازاریابی و نیز تحقیق و توسعه کار کرده‌اند، چندین دهه است که با این اصول آشنایی دارند. حتی زمانی که هنوز استارتاپ‌ها به وجود نیامده بودند و چنین بحث‌هایی رواج نداشت، تیم‌های تحقیقاتی می‌دانستند که باید به سراغ مشتری بروند و نظر او را بپرسند و در طراحی سوال‌ها و شیوه‌ی پرسیدن، به شکلی عمل کنند که حداقل سوگیری به وجود بیاید.

کار فیتزپاتریک این است که بحث طراحی سوال و شیوه‌ی گفتگو با مشتری را به زبانی بسیار ساده و قابل‌فهم بیان کرده و حتی کسانی که به شکل تخصصی با طراحی پرسشنامه‌های کیفی و روش اجرای مصاحبه آشنا نیستند،‌ می‌‌توانند از آن بهره بگیرند.

خود فیتزپاتریک در مقدمه‌ی کتاب توضیح می‌دهد که جامعه‌ی هدف اصلی او، استارتاپ‌ها و افراد مرتبط با جامعه‌ی استارتاپی هستند. وی به طور مشخص تأکید می‌کند که «اگر هنوز مدل کسب و کار شما مشخص نیست» این کتاب می‌‌تواند به شما کمک کند (تعریف استارتاپ همین است).

با این حال، به قضاوت متمم، حتی اگر در فضای کسب و کار سنتی فعالیت می‌کنید و می‌خواهید کسب و کار کوچکی برای خودتان راه بیندازید،‌ خواندن تست مامان ممکن است برایتان مفید باشد. خصوصاً این‌که تغییر استراتژی یا اصلاح محصول در کسب و کارهای غیراستارتاپی چندان ساده نیست و گاه، بستن و تعطیل کردن یک کسب و کار، ساده‌تر از اصلاح و تغییر محصول آن است.

اما توصیه‌ی پایانی ما این است که کتاب تست مامان را به سبک کتابهای کنار تختخواب نخوانید. بهتر است ابتدا چالش‌ها و دغدغه‌های خود را یادداشت کرده و سوال‌هایی را که دوست دارید از مشتریان‌تان بپرسید فهرست کنید. سپس کتاب را کنار دست‌تان بگذارید و گام‌ به گام جلو بروید و مطمئن شوید که نکات مطرح شده در آن را در پرسش‌های خود رعایت کرده‌اید.

[ خرید و دانلود کتاب تست مامان (دیجیتال – طاقچه) ]

[ خرید و دانلود کتاب صوتی تست مامان (فیدیبو) ]

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری کارآفرینی و ایجاد کسب و کار جدید به شما پیشنهاد می‌کند: