انواع سبک های شناختی | تفاوتهای ما در اندیشیدن، یادگیری و حل مسئله
پیش نیاز مطالعه درس انواع سبک های شناختی:
- مطالعه درس انواع سبک های یادگیری (بسیار مهم است)
از دوستان عزیز متممی انتظار می‌رود پس از مطالعه این درس:
- بتوانند اصطلاح سبک شناختی یا Cognitive Style را تعریف کنند.
- با طبقه‌بندی سبک شناختی کولز آشنا شوند و بتوانند تا حدی تشخیص دهند که بر اساس این مدل، کدام سبک های شناختی در خودشان قوی و غالب است.
- به خاطر داشته باشند که سبک شناختی، یک واقعیت قطعی و محکم و تغییرناپذیر نیست. بلکه یک مدل است که به درک بهتر تفاوتهای ما انسان‌ها با یکدیگر کمک می‌کند.
فرض کنید با چند نفر از دوستان‌تان به دیدن یک فیلم رفته‌اید. همهی شما یک داستان، یک اجرا و یک اثر هنری را مشاهده کرده‌اید. اما آیا هنگام دیدن آن فیلم، تجربه‌ی یکسانی دارید؟ آیا حرف‌هایی که بعد از دیدن فیلم مطرح می‌کنید، مشابه است؟
به عنوان مثالی دیگر، فرض کنید شرکتی با مشکل کاهش فروش مواجه شده است. مدیران ارشد آن شرکت جلسه‌ای برگزار می‌کنند و درباره‌ی وضعیت موجود و راهکارهای آن حرف می‌زنند.
آیا همه مسئله را به یک شکل فهمیده‌اند؟ آیا راهکارها مشابه‌اند؟ آیا این مدیران، از روش یکسانی برای تشخیص، تحلیل و یافتن راهکار استفاده می‌کنند؟
می‌دانیم که پاسخ این سوال‌ها منفی است. ما انسان‌ها مسائل مشابه را با روش‌های متفاوتی حل می‌کنیم. شرایط یکسان را به شکل‌های متفاوتی می‌فهمیم. درس‌های محیط کار و زندگی را به شیوه‌های کاملاً متفاوتی می‌آموزیم.
اصطلاح سبک شناختی از زمان گوردون آلپورت به کار می‌رود (+). تعریف‌هایی هم که بعداً ارائه شدند، کمابیش مشابه تعریف آلپورت هستند.
مثلاً حدود نیم قرن پیش، هرمان ویتکین و همکارانش، اصطلاح سبک شناختی یا Cognitive Style را به این صورت تعریف کردند (+): «روش اختصاصی هر فرد برای درک کردن، اندیشیدن، یاد گرفتن، حل مسائل و تعریف رابطه‌ی خود با دیگران.»
یا این‌که محققان دیگری گفته‌اند (+): «هر فرد، اطلاعاتی دریافتی‌اش را به شیوه‌ی خاص خودش طبقه‌بندی و پردازش می‌کند. این تفاوت در قضاوت کردن و نتیجه‌گیری هم وجود دارد.» به همین علت، انسان‌ها با مشاهدات و دانسته‌های مشابه، ممکن است تحلیل‌های مختلفی داشته باشند و تصمیم‌های متفاوتی بگیرند.
اگر بخواهیم به زبان ساده حرف بزنیم، می‌توانیم بگوییم سبک شناختی یعنی سبک اختصاصی مغز هر یک از ما برای درک محیط و مدیریت آن.
انواع سبک شناختی | مدل‌ها بسیار متنوع هستند
اگر به بحث‌های خودشناسی و شخصیت شناسی علاقه‌مند باشید، حتماً با مدل MBTI آشنا هستید. یکی از ابعادی که در MBTI مطرح می‌شود، حسی بودن (S) در برابر شهودی بودن (N) است.
مستقل از نقد‌هایی که MBTI وجود دارد، همین تقسیم‌بندی ساده را می‌توان نمونه‌ای از سبک شناختی دانست. چون بر اساس آن می‌خواهند توضیح دهند که افراد مختلف، دنیا را به شکل متفاوتی می‌بینند و داده‌ها را به شکل‌های مختلفی تفسیر می‌کنند.
یا شاید این تقسیم‌بندی را دیده باشید که می‌گویند (+): هنگام رویارویی با یک مسئله، برخی بلافاصله دست به اقدام می‌زنند (و بعداً فکر می‌کنند) و برخی دیگر، تأمل و اندیشیدن را در اولویت قرار می‌دهند.
این هم شیوه‌ای از تقسیم‌بندی سبک شناختی است. پس حتی اگر تا کنون با اصطلاح سبک شناختی آشنا نبوده‌اید، ممکن است نمونه‌هایی از این نوع تقسیم‌بندی‌ها را دیده یا حتی به کار گرفته باشید.
آشنایی با سبک های شناختی به چه درد می‌خورد؟
اگر درس انواع سبک های یادگیری را با دقت مطالعه کرده باشید، پاسخ این سوال را می‌دانید.
بحث سبک های شناختی، یک موضوع محکم و مطلق نیست و سلیقه هم در آن بی‌تأثیر نبوده است. تا کنون ده‌ها مدل برای سبک های شناختی پیشنهاد شده و هر کس مدعی شده که مدل و تقسیم‌بندی‌اش می‌تواند مفید باشد (+).
هم‌چنین قرار نیست سبک شناختی به بهانه‌ای برای توجیه عادت‌های ما تبدیل شود. یعنی مثلاً شما بگویید: «من سبک ذهنی‌ام تکانشی است. به همین خاطر، اول اقدام میکنم و بعد فکر میکنم. شما هم من را با همین ویژگی بپذیرید!»
حتی در سال‌های اخیر این بحث مطرح شده که سبک های شناختی، دو یا سه قطبی هم نیستند (+).
یعنی این‌که ما نمی‌توانیم به سادگی صفت‌ها را در مقابل هم قرار دهیم:
- «من حسی هستم. پس شهودی نیستم.»
- «من جزء‌نگر هستم. پس از من انتظار کل‌نگری نداشته باشید.»
- «ذهن من کلامی کار می‌کند. پس تصویرسازی برایم سخت است.»
- «ذهن من تصویر‌ساز است. سخت می‌توانم آن‌ها را به کلمه تبدیل کنم.»
ما می‌توانیم سبک های شناختی متفاوت را به کار بگیریم و مثلاً هم‌زمان در دو سبک متفاوت، قوی باشیم. ضمن این‌که این ویژگی‌ها در گذر زمان و با تلاش و تمرین نیز تغییر می‌کنند و قرار نیست ویژگی امروز من، برای همیشه به همین شکل باقی بماند.
با همهی این توضیحات، چرا توجه به سبک های شناختی می‌تواند برای ما مفید باشد؟ نخست برای این‌که چنین مباحثی یک تلنگر ذهنی محسوب می‌شود.
کاربرد دوم سبک های شناختی هم در آموزش تنوع یا Diversity Training است. وقتی چنین مباحثی را یاد می‌گیریم بهتر می‌توانیم دیگران را تحمل کنیم. متوجه می‌شویم که ذهن همهی ما به یک شکل کار نمی‌کند و دنیا را به یک شیوه نمی‌بیند. ضمن این‌که هیچ‌کدام از شیوه‌ها هم الزاماً بهتر از دیگری نیستند.
این نوع نگاه می‌تواند مهارت ارتباطی ما را تقویت کرده و در مدیریت تعارض هم به کمک‌مان بیاید.
تعریف سبک های شناختی کولز
مجموعه درس‌های مهارت یادگیری برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است.
تعداد درس‌ها: ۵۶ عدد
دانشجویان این درس: ۱۵۹۶۸ نفر
تمرین‌های ثبت‌شده: ۳۰۹۸۰ مورد
با عضویت ویژه‌ی متمم، علاوه بر درس‌های مهارت یادگیری به مجموعه‌ی گسترده‌ای از درس‌ها دسترسی پیدا می‌کنید که می‌توانید فهرست برخی از آن‌ها را در این‌جا ببینید:
البته بررسی‌های ما نشان داده است که علاقه‌مندان به درس مهارت یادگیری به درس‌های زیر هم علاقه دارند و آن‌ها را پیگیری می‌کنند:
تفکر سیستمی | تصمیم گیری | استعدادیابی | مسیر شغلی
معرفی کتابهای روانشناسی | معرفی کتابهای مدیریتی
مدل ذهنی | تفکر نقادانه | کوچینگ | یادگیری زبان انگلیسی
خودشناسی | شخصیت شناسی | مهارت ارتباطی
دوره MBA متمم (اگر به بحث‌های کلان مدیریتی علاقمندید)
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید درباره‌ی متمم بیشتر بدانید، می‌توانید نظرات دوستان متممی را درباره‌ی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی می‌شناسند:
تمرین و مشارکت در بحث
کدام سبک شناختی را در خودتان پررنگ‌تر می‌بینید؟ آیا مثال یا مثال‌هایی هم دارید که برای دوستان‌تان مطرح کنید؟
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مهارت یادگیری به شما پیشنهاد می‌کند:
- مهارت یادگیری، تکنیکها و روش‌های یادگیری بهتر
- روش‌های نادرست متممخوانی!
- سواد چیست؟ | تعریف سواد از نظر یونسکو
- هدف گذاری و تنظیم لیست اهداف در یادگیری (+ نمونه هدف گذاری)
- آیا آموزش الکترونیکی و روش‌های یادگیری الکترونیکی مناسب شماست؟
- فایل صوتی – مقدمهای بر مهارت یادگیری
- فایل صوتی درباره مهارت یادگیری | چند نکته درباره تکنیکهای یادگیری
- فایل صوتی درباره مهارت یادگیری – قسمت سوم
- فایل صوتی مهارت یادگیری | اهمیت کند کردن سرعت یادگیری
- یادگیری کریستالی | دانلود فایل صوتی دربارهٔ مهارت یادگیری
- فایل صوتی درباره مهارت یادگیری کریستالی – ماجرای دروغ و فریب
- آیزاک آسیموف | تمرین یادگیری کریستالی
- آنتوان دو سنت اگزوپری | تمرین یادگیری کریستالی
- بهترین معلم ریاضی کیست؟
- تعریف منحنی یادگیری چیست و برای ما چه کاربردی دارد؟
- کتابخوانی و توصیه هایی برای آن | چگونه کتابخوان شویم؟
- درباره اهمیت کتاب | بخشی از متن کتاب آهنگ افلاک نوشته کارل سیگن
- گروه کتابخوانی | برای کتابخوانی گروهی چه قوانینی بگذاریم؟
- چگونه کتاب بخوانیم؟ راهنمای مورتیمر آدلر برای کتاب خواندن
- درباره اهمیت کتابهای قدیمی | چرا باید آن‌ها را بخوانیم؟
- کتاب های پرفروش | آیا پرفروش ترین کتاب های جهان لزوماً بهترین کتابهای حوزهٔ خود هستند؟
- آموزش خلاصه نویسی و یادداشت برداری
- آیا با این رسمالخط، مطالب را بهتر به خاطر میسپارید؟
- کتاب صوتی یا کاغذی؟ | آیا کتاب کاغذی جای خود را به کتاب صوتی خواهد داد؟
- در کتابخانه شخصی شما چه خبر است؟
- بریدههایی از کتاب برچیدن کتابخانهام | آلبرتو مانگل
- نقشه ذهنی چیست؟ بررسی کاربردهای نقشه ذهنی در یادگیری
- نقشه مفهومی یا نمودار مفهومی چیست؟ | راهنمای ترسیم نقشه و یک نمونه
- تکنیک های یادگیری | بهترین روش مطالعه و یادگیری درس‌های متمم چیست؟
- معرفی کتاب چرا به یاد میآوریم؟ | دربارهٔ حافظه، به خاطر سپردن و فراموش کردن
- اینفوگرافی تکنیکهای یادگیری
- حافظه کوتاه مدت، حافظه بلند مدت و حافظه فعال چه هستند؟
- تانیا لومبروزو (محقق روانشناسی شناختی)
- هر یک از اینها از کدام سیاره آمدهاند؟
- آیا شما از این روش یادگیری استفاده می‌کنید؟
- ترجمه کتاب | چگونه بدانیم یک کتاب انگلیسی به فارسی ترجمه شده یا نه؟
- بلوم کیست؟ | زندگینامه + اهمیت نظریه بلوم در یادگیری
- طبقه بندی بلوم (سطوح یادگیری بلوم)
- دانستن، حفظ کردن و به خاطر سپردن، می‌تواند یکی از اهداف آموزش باشد
- منظور از درک مطلب چیست؟ چگونه برای درک مطلب هدفگذاری کنیم؟
- کاربردی کردن آموختهها: آیا به تفاوت آموختن و به کاربردن توجه کرده‌اید؟
- تجزیه و تحلیل به عنوان یکی از مهارتها در یادگیری
- توانایی ارزیابی و قضاوت یکی از مراحل یادگیری است
- بالاترین سطح یادگیری، خلق و ترکیب است
- انواع سبک های یادگیری چه هستند و چه کاربردی دارند؟
- انواع سبک های شناختی | تفاوتهای ما در اندیشیدن، یادگیری و حل مسئله
- کدامیک از روش های یادگیری را انتخاب می‌کنید؟
- درباره اهمیت آموزش دانشگاهی
- افزایش سرعت یادگیری به عنوان یک هدف
- چند پیشنهاد ساده برای بهبود روش مطالعه شما
- مخترع کیست؟
- آیا مراقب هستید که آموزش، شما را نادانتر نکند؟
- اثر دانینگ کروگر | آنکس که نداند و نداند که نداند
- منابع تکمیلی | دوره صوتی آموزش کتابخوانی و انتخاب کتاب مناسب (محمدرضا شعبانعلی)
برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)
ثبت‌نام | اطلاعات بیشتر فهرست درس‌های متمم
نویسنده‌ی دیدگاه : فرشاد فلاح
سلام بر دوستان عزیز متمم
این بار دومه که دارم تمرین این درس رو مکتوب میکنم (بواسطه سهل‌انگاری کل متنم یکبار پاک شد) ولی ترجیح دادم مجددا تایپ کنم و نظر و پیشنهادم رو با شما در میون بزارم.
اول از همه به رسم احترام پاسخ تمرین رو می‌نویسم و در ادامه تجربه و پیشنهادم رو مطرح میکنم.
پاسخ تمرین:
اکثر افرادی که می‌شناسم سبک شناختیشون از جنس دانستن (Knowing) و گاها برنامه‌ریزی (Planning) است. خود منم دقیقا سبک شناختی غالبم همین دو سبک مذکوره و کمتر تونستم از سبک ساختن و آفریدن (Creating) استفاده کنم.
مثال‌های زیادی از این سبک‌ها وجود داره که من سعی میکنم چنتا از شاخص‌هاش رو که برام پرتکرارتر بودن نام ببرم:
1. تقریبا همیشه برای تدریس در کلاس‌ها از سبک شناختی برنامه‌ریزی استفاده میکنم: موضوعاتی که باید بگم، ترتیبشون، مثال‌های مهمی که باید مطرح کنم، حتی گاها داستان‌ها یا لطیفه‌هایی که موضوعیت دارن و ... همه رو قبل از کلاس یادداشت میکنم (البته بعد از مطالعه سلسله درس‌های مهارت یادگیری دارم تلاش میکنم برای هر درسی طرح درسی بنویسم که تا حد امکان طبقه‌بندی سطوح یادگیری بلوم در اون رعایت شده باشه). (Planning)
2. در جلسات بخصوص اگه قرار باشه در مورد موضوع خاصی صحبت کنم یا پیشنهادی بدم، حتما پیش از جلسه بعد از گرداوری و بررسی المان‌ها، چکیده‌ای از موضوع رو اماده کرده و سعی میکنم مجدد از منظر نقادانه بررسیش کنم تا هم در صورت نیاز اصلاحش کنم و هم در برای سوالات احتمالی افراد پاسخ‌های بهتری داشته باشم. (Knowing)
و اما پیشنهادم برای تقویت سبک‌های شناختی:
به تجربه و با توجه به سابقه تحصیلیم (نظریه بازی گرایشی از ریاضیات)، آموزش ضمنی رو یکی از کارآمدترین روش‌های آموزش بخصوص برای کودکان میدونم. در این زمینه، بازی و بازی سازی (Gamification) هر دو می‌تونن نقش پررنگی رو در این زمینه بازی کنن. با این مقدمه دوس داشتم چند بازی معرفی کنم که بنظر می‌رسه برای تقویت سبک‌های شناختی موثر خواهد بود.
من بخشی از این بازی‌هارو در سلسله جلساتی با دانش‌آموزان رده سنی 15 تا 17 کار کردم و نتایج جالبی گرفتیم (البته بجز بازی بخشی از زمانمون رو هم به تحلیل و بررسی بازی انجام شده می‌گذروندیم. در این زمینه فکر میکنم استاد عزیزم اقای دکتر بهنود اله‌وردی هم در زمینه مدیریت و آموزش اون به نوجوانان بازی‌هایی طراحی کردند)
لیست برخی از بازی‌ها برای تقویت مهارت‌های شناختی
1. بازی مافیا: تقویت سبک دانستن
2. بازی ONE NIGHT ULTIMATE WEREWOLF: تقویت سبک دانستن
3. بازی مونوپولی: تقویت سبک برنامه‌ریزی
4. بازی سیطره کتان: تقویت سبک برنامه‌ریزی
5. بازی شطرنج (با رویکرد بررسی حرکات آتی حریف): تقویت سبک برنامه‌ریزی
6. بازی کریدور: تقویت سبک ساختن و آفرینش
7. بازی ابلون: تقویت سبک ساختن و آفرینش
8. بازی کد نیمز: تقویت سبک ساختن و آفرینش (بشخصه این بازی رو بسیار کارآمد میدونم برای تقویت این سبک)
سخن پایانی: بی‌تردید هریک از بازی‌های فوق صرفا به تقویت یک سبک خاص کمک نمی‌کنند. از طرفی میزان اثرگذاری این بازی‌ها و بسیاری از بازی‌های دیگه زمانی به نقطه حداکثری نزدیک می‌شه که افراد تلاش کنند آگاهانه و با هدف تقویت مهارت‌هاشون بازی کنند و مهمتر از اون بعد از بازی به نقد و بررسی روند و عملکردهای همدیگه بپردازن.
در آخر هم خوشحال می‌شم اگر دوستان پیشنهادهای دیگری داشتن (یا حتی انتقادی) برای من و سایر دوستان متممی بازنشرش کنن.
پیشنهاد پایانی: در جایی از صحبت‌های محمدرضای عزیز در مورد یادگیری (فکر کنم مربوط به پادکست یادگیری کریستالی بود) شنیدم که گفتند برنامه داریم تا درمورد آموزش و یادگیری ضمنی هم مطالبی منتشر کنیم، که خیلی خوشحال شدم. از محمدرضا و دوستان عزیز همکار متمم می‌خوام که در صورت امکان حتما چنین سرفصلی طراحی کنند چرا که با توجه به اهمیت زیادش کار چندان جدی (به فارسی) در این زمینه انجام نشده.
پیروز باشید