آموزش تولید محتوا | ابزارها، روش‌ها، مثال‌ها و توصیه‌ها

برنامه ریزی تولید محتوا | اهمیت تقویم محتوا

اگر می‌خواهید به شکل حرفه ای برای تولید محتوا وقت بگذارید، پیشنهادمان این است که حتماً برنامه ریزی برای تولید محتوا را جدی بگیرید.

مهم نیست یک اکانت در توییتر یا اینستاگرام دارید یا یک وبلاگ شخصی یا سایتی برای کسب و کارتان. مهم این است که از الان بدانید روزها و هفته‌های آینده چه مطالبی منتشر خواهید کرد. البته قرار نیست تمام جزئیات مطلب مشخص باشد، اما لااقل باید پاسخ سوال‌های زیر را مشخص کرده باشید:

• تاریخ انتشار محتوا
• موضوع محتوا (ترجیحاً عنوان و چند کلمه‌ی کلیدی که بیان‌کننده‌ی پیام اصلی باشد)
• فرمت محتوا (محتوای متنی؟ محتوای ویدئویی؟ محتوای صوتی؟)
• چارچوب محتوا (مقاله؟ رپورتاژ آگهی؟ اینفوگرافیک؟ پادکست؟ محتوای حمایت شده؟ فهرست؟ چک لیست؟)
• رسانه هدف (وبسایت؟ وبلاگ؟ اینستاگرام؟ لینکدین؟ توییتر؟ …)

این همان کاری است که در ادبیات استراتژی محتوا از آن با عنوان برنامه تولید محتوا یا تقویم محتوا نام برده می‌شود. مطالعه‌ی درس زیر می‌تواند به شما برای درک بهتر مفهوم برنامه ریزی محتوا کمک کند:

تقویم محتوا

ایده تولید محتوا را از کجا به دست بیاورم؟

در پاسخ به این سوال که «چه محتوایی تولید کنیم؟» باید گفت: مشتری خود را بشناسید و نیازهایش را تشخیص دهید و محتوایی تولید کنید که به این نیازها پاسخ دهد.

اما می‌دانیم که در عمل، چالش‌های تولید محتوا پیچیده‌تر است. مثلاً وقتی به شکل منظم محتوا تولید می‌کنید، ممکن است روزها یا هفته‌هایی وجود داشته باشد که هیچ ایده‌ای به ذهن‌تان نرسد و پیدا کردن موضوع برای تولید محتوا به یک چالش تبدیل شود. یا به تعریف نویسندگان، گرفتار Writer’s Block شوید (انگار که ذهن، قفل شده و به هیچ جا راه پیدا نمی‌کند).

ما با در نظر گرفت این شرایط، چند درس تولید محتوا را به ایده یابی برای تولید محتوا اختصاص داده‌ایم:

ایده هایی برای وبلاگ نویسی

چند ایده برای تولید محتوا در اینستاگرام (بخش اول)

چند ایده برای تولید محتوا در اینستاگرام (بخش دوم)

البته با وجودی که ما ایده های وبلاگ نویسی و تولید محتوا برای اینستاگرام را در درس‌های جداگانه مطرح کرده‌ایم، عملاً می‌توانید با کمی خلاقیت، هر کدام از این ایده‌ها را در فضای دیگر هم به کار ببرید. از محتواهای تولید شده برای اینستاگرام می‌توان برای وبلاگ نویسی ایده گرفت. به شکل مشابه، وبلاگها هم می‌توانند منبع خوبی برای ایده یابی پستهای اینستاگرامی یا مطالب کانالهای تلگرامی باشند.

درباره تولید محتوا و درآمدزایی از آن چه نکاتی در متمم وجود دارد؟

گاهی اوقات کسب درآمد از محتوا بسیار غیرمستقیم است.

مثلاً شرکتی را در نظر بگیرید که در وب‌سایت خود محتواهایی در حوزه‌ی فعالیتش ارائه می‌کند. این محتوا می‌تواند مخاطب یا مشتری بالقوه را آموزش داده و او را – در کوتاه‌مدت یا بلندمدت – به یک مشتری واقعی تبدیل کند. ضمن این‌که این شکل از عرضه‌ی محتوا می‌تواند به برندسازی هم کمک کند و در آینده به منافع مالی تبدیل شود.

اما روش‌های دیگری هم برای درآمدزایی از محتوا وجود دارند که ساده‌ترند و فرایند کوتاه‌تری دارند. فروش محتوا، جذب تبلیغات، تأثیرگذاری در قالب اینفلوئنسر مارکتینگ و نیز همکاری در فروش (افیلیت مارکتینگ) از جمله‌ی این گزینه‌ها هستند. در دو درس زیر برای شما توضیح داده شده که درست کردن محتوا چگونه می‌تواند به کسب درآمد منتهی شود:

کسب درآمد از تولید محتوا

تولید محتوای متنی

تولید محتوای متنی که گاهی از آن با عنوان محتوانویسی هم یاد می‌شود، یکی از رشته‌های اصلی در تولید محتوا است.

ممکن است با خودتان بگویید قصد من تولید فایل صوتی یا تولید ویدئو است. بنابراین کاری با تولید محتوای متنی ندارم. اما موضوع این‌جاست که هر چقدر در تولید محتوای متنی قوی‌تر باشید و بیشتر تمرین کرده باشید، کیفیت کلام و تأثیرگذاری شما در فایل صوتی و ویدئویی هم افزایش پیدا خواهد کرد. به همین علت ما در پاسخ به این سوال که «تولید محتوا را از کجا شروع کنم؟» بدون هیچ‌گونه تردیدی می‌گوییم: محتوانویسی و تولید محتوای متنی.

در این زمینه درس‌های متعددی در متمم وجود دارد. اما به عنوان نقطه‌ی شروع پیشنهاد می‌کنیم دو درس زیر را بخوانید. در متن این دو درس ما درس‌های دیگری را هم که به این مهارت مربوط هستند به شما معرفی کرده‌ایم:

تولید محتوا با موبایل

یکی از سوال‌هایی که بارها از ما پرسیده شده این است که آیا متمم تولید محتوا با موبایل را توصیه می‌کند؟ خصوصاً اکنون که کاربران موبایل بسیار زیاد شده‌اند و همین‌طور مجموعه‌ی بسیار متنوعی از اپلیکیشن‌ها وجود دارند که تقریباً هر کاری را روی موبایل امکان‌پذیر کرده‌اند و می‌دانیم که در حال حاضر افراد بسیاری کلاس‌هایی با عنوان دوره تولید محتوا با موبایل برگزار می‌کنند.

نخستین موضوعی که باید تفکیک کنیم، تولید محتوا با موبایل و تولید محتوا برای موبایل است. قطعاً تعداد کاربران موبایل بسیار زیاد شده‌اند و منطقی است تولید محتوا برای موبایل را در برنامه‌ی خود داشته باشیم. به این معنا که:

• برای نرم افزارهایی که روی موبایل متمرکز هستند (مثلاً اینستاگرام) محتوای اختصاصی تولید کنیم
• مطمئن شویم محتوایی که برای وب تولید کرده‌ایم روی موبایل به درستی و کیفیت مناسب دیده می‌شود

اما تولید محتوا با موبایل، ماجرای دیگری است. به فرض این‌که محتوای مد نظر شما صوتی و تصویری باشد، پیشنهاد ما این است که حتی اگر قصد دارید محتوای نهایی خود را در اینستاگرام یا سایر اپلیکیشن‌های موبایل منتشر کنید، مراحل تولید را روی لپ‌تاپ و کامپیوترهای شخصی (به تعبیری:‌ دسکتاپ) انجام دهید.

بسیاری از تولیدکنندگان محتوا که حرفه‌ای کار می‌کنند و اصطلاحاً Creator نامیده می‌شوند، از نرم افزارهای تولید محتوا در دسکتاپ استفاده می‌کنند (مثلاً‌ فتوشاپ، آدیشن، کیوبیس، پریمیر، افترافکت، پاورپوینت). با این کار، محتوای شما بسیار حرفه‌ای‌تر خواهد بود و قاعدتاً مخاطبان را بیشتر راضی خواهد کرد. خصوصاً این‌که محتواهای آموزشی هم در این زمینه در فضای وب فارسی فراوان هستند.

ممکن است بپرسید پس چرا این همه اپلیکیشن تولید محتوا درست شده و در دنیا هم فراگیر است؟ گران بودن لایسنس برنامه‌های حرفه‌ای مثل فتوشاپ و آدیشن، کاربران را به روش‌های کم‌هزینه و تولید محتوای ارزان به کمک موبایل سوق داده است. در شرایطی که در کشور ما (باید گفت متأسفانه) چنین محدودیت‌هایی وجود ندارد، انتخاب نرم افزارهای موبایل مزیت کمتری دارد.

ضمن این‌که مثلاً‌ برای این‌که مجموعه‌ی سرویس‌های افترافکت را در اختیار داشته باشید، باید ده‌ها اپلیکیشن نصب کنید و هر تکه از کار را به یکی از آن‌ها بسپارید. به همین علت، تولید محتوا با گوشی معمولاً فرایند تولید را پیچیده‌تر کرده و ویرایش بعدی را دشوارتر می‌کند.

بنابراین در پاسخ به این سوال که «کدام وسیله برای تولید محتوا مناسب است» تیم متمم معتقد است که حتی برای محتوایی که قرار است نهایتاً روی موبایل مصرف (= خوانده یا دیده یا شنیده) شود، دسکتاپ می‌تواند ابزار مناسب‌تری باشد.

در درس زیر بیشتر به این نکته پرداخته شده است:

تولید محتوا برای اینستاگرام

یکی از سوال‌هایی که بسیاری از دوستان متممی می‌پرسند این است که آیا درس‌هایی که با عنوان تولید محتوا ارائه شده‌اند، برای تولید محتوا در اینستاگرام هم مفیدند؟

واقعیت این است که ما در متمم به دنبال عنوان‌های تجاری و پرفروش مانند «آموزش تولید محتوا در اینستاگرام» نرفته‌ایم و به شکل اختصاصی هم شما را درگیر جزئیاتی مانند الگوریتم اینستاگرام و بازی‌هایی که با پست‌ها و استوری‌ها انجام می‌شود نمی‌کنیم.

اما باور داریم که اصول تولید محتوا در همه‌ی پلتفرم‌ها کمابیش یکسان هستند و کسی که واقعاً درک کند تولید محتوا چیست، در هر فضایی می‌تواند راه خودش را پیدا کند.

بسیاری از موضوعاتی که ما مطرح کرده‌ایم، از تقویم محتوا و ایده محتوا گرفته تا ویدئو مارکتینگ و تولید محتوای وایرال و پرسونا و نقشه سفر مشتری می‌توانند برای کسانی که به تولید محتوا در اینستاگرام فکر می‌کنند مفید باشد.

حتی درس‌هایی مانند اسلایدسازی هم در نگاه اول ممکن است مربوط به نظر نرسند. اما اگر کمی دقیق‌تر فکر کنید، هر تصویری که برای پست اینستاگرام درست می‌کنید،‌ درست مانند یک اسلاید پاورپوینت است. پس هر آن‌چه در آن درس‌ها گفته شده، از چک لیست طراحی اسلاید تا فونت مناسب و چرخه رنگ، می‌تواند برایتان مفید باشد.

بنابراین پیشنهاد می‌کنیم حتی اگر کار شما صرفاً‌ به اینستاگرام محدود است و فقط سفارش تولید محتوای اینستاگرام دریافت می‌کنید، باز هم اصول و نکات و پیشنهادهایی را که متمم ارائه کرده جدی بگیرید.

سئو و بهینه سازی برای موتورهای جستجو

آموزش تولید محتوا و سئو (= بهینه سازی برای موتورهای جستجو) را می‌توان مکمل یکدیگر در نظر گرفت. با توجه به حجم بسیار زیاد محتوایی که هر روز در سراسر وب منتشر می‌شود، بسیار مهم است که موتورهای جستجو (مانند گوگل، یاهو، بینگ و …) محتوای شما را بپسندند و به دیگران پیشنهاد کنند.

به همین علت، هم‌زمان با یادگیری اصول تولید محتوا باید برای سئو هم وقت بگذارید. ما در متمم مجموعه درس‌هایی را به سئو اختصاص داده‌ایم، اما پیش از مطالعه‌ی آن درس‌ها اجازه بدهید به چند نکته اشاره کنیم:

هر یک از موتورهای جستجو الگوریتم خاص خود را دارند. بنابراین مثلاً‌ اگر گوگل مطلب شما را بپسندد و در صفحه‌ی اول بیاورد، الزاماً به این معنا نیست که یاهو یا بینگ هم همین کار را انجام دهند. اما با توجه به این‌که در حال حاضر حدود ۹۲٪ بازار جستجو در جهان در اختیار گوگل است، منطقی است استانداردها و چارچوب گوگل را در اولویت قرار دهید.

بیشترین کاربرد سئو در حال حاضر برای محتوای متنی است. بنابراین کسانی که محتوانویسی انجام می‌دهند باید سئو را در اولویت خود قرار دهند. اما این به آن معنا نیست که اگر اهل تولید پادکست یا ویدئو هستید، دیگر به سئو احتیاج ندارید. شما با نوشتن توضیحات مناسب برای ویدئو و همین‌طور پیاده کردن و انتشار متن پادکست‌ها (یا خلاصه‌ی آن‌ها) می‌توانید در موتورهای جستجو جایگاه خوبی به دست بیاورید. برای دیده شدن هرگز نباید به پادگیرها قانع شوید.

در حال حاضر، سئو برای محتوای برخی از شبکه های اجتماعی (از جمله لینکدین، توییتر و یوتیوب) اهمیت پیدا کرده است. اما هنوز در مورد پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام، جایگاه جدی ندارد و دل بستن به دیده شدن در نتایج گوگل، منطقی نیست (همچنان اکسپلور در اینستاگرام بیشترین اهمیت را دارد). بنابراین اگر روی تولید محتوا در اینستاگرام متمرکز هستید، شاید بتوانید یادگیری سئو را کمی عقب بیندازید. اگر چه توصیه‌ی متمم این است که همیشه در کنار اکانت اینستاگرام، سایت خودتان را هم داشته باشید و توسعه دهید (درس انتخاب رسانه).

بر خلاف آن‌چه در بسیاری از دوره های آموزش تولید محتوا و آموزش سئو مطرح می‌شود، ما در متمم تأکید داریم که سهم تکنیک در سئو بسیار ناچیز است و هم‌چنان کیفیت محتوا و ساختار محتوا در اولویت قرار دارد. خودمان هم درس‌ها و محتوای متمم را با تکیه بر همین اصل ارائه می‌کنیم و هرگز تکنیک و خوشایند موتورهای جستجو را نسبت به «رضایت مخاطب» در اولویت قرار نمی‌دهیم. این قاعده را در تنظیم و ارائه درس‌های سئو هم رعایت کرده‌ایم.

[ مطالعه‌ی بیشتر: سئو (بهینه سازی برای موتورهای جستجو) ]

استخدام تولیدکننده محتوا | چه سوالهایی بپرسم؟

اگر تولید محتوا برای کسب و کار شما جدی است، احتمالاً باید به فکر استخدام تولیدکننده محتوا هم باشید. یکی از پرسش‌هایی که دوستان متممی از ما می‌پرسند این است که در جلسه مصاحبه استخدامی، چه سوال‌هایی بپرسیم که بتوانیم مناسب بودن داوطلب را بهتر ارزیابی کنیم؟

ما مجموعه‌ای از سوال‌های مربوط به استخدام تولیدکننده محتوا را در قالب یک درس تنظیم و ارائه کرده‌ایم. پیشنهادمان این است که اگر قرار است خودتان در جایگاه داوطلب در مصاحبه شغلی شرکت کنید و به عنوان تولیدکننده محتوا استخدام شوید، باز هم این درس را بخوانید تا آمادگی بیشتری برای مصاحبه داشته باشید:

استخدام تولیدکننده محتوا

هزینه تولید محتوا

یکی از سوال‌های پرتکرار دوستان متممی این است که آیا متمم در زمینه‌ی هزینه تولید محتوا درس یا مطلبی منتشر نمی‌کند؟ ما برای طرح چنین بحثی دو مشکل داریم.

مشکل اول این‌که هزینه تولید محتوا در کشورمان مثل هر هزینه‌ی دیگری دائماً تغییر می‌کند و نمی‌توان چیزی شبیه تعرفه برای آن استخراج کرد. دوم هم این‌که هزینه تولید محتوا بسیار تابع کیفیت محتواست. چنان‌که ما گاه برای یک مطلب صرفاً‌ در حدود یک تا دو ساعت زمان صرف کرده‌ایم و هزینه‌ی دیگری (جز سربارهای تولید محتوا) متحمل نشده‌ایم. گاهی هم برای یک درس ساده با دو تا سه هزار کلمه، مجبور شده‌ایم کتاب و مقاله خریداری کرده و چند میلیون تومان هزینه کنیم.

بنابراین صرفاً پیشنهاد می‌کنیم نکات زیر را هنگام سفارش تولید محتوا و پرس‌جو درباره هزینه تولید محتوا مد نظر قرار دهید:

• فریب قیمت پایین را نخورید. قیمت پایین می‌تواند نشانه‌ای از کیفیت پایین کار باشد. متقابلاً اجازه ندهید قیمت بالا هم فریب‌تان دهد. گاهی اوقات قیمت بالا صرفاً ناشی از حرص و طمع تولیدکننده محتواست و نه چیز دیگر.
• به معیار اوریجینال بودن محتوا توجه داشته باشید. بسیاری از تولیدکنندگان محتوا صرفاً به میکس و مونتاژ محتواهای دیگران مشغولند. این شکل از محتوا، در نهایت نه‌تنها به رشد شما کمک نمی‌کند، بلکه ناراضی و شاکی هم خواهید داشت و دردسرساز خواهد شد.
• در محتواهای متنی (چه برای وبسایت و چه کپشن نویسی اینستاگرام یا متن نویسی برای توییتر و …) حتماً توجه داشته باشید که دیکته کلمات و حداقلی از قواعد نگارشی رعایت شود. قاعدتاً کسانی که چنین اصولی را می‌دانند و رعایت می‌کنند، قیمت بالاتری اعلام خواهند کرد. اما هزینه کردن برای کسانی که این اصول را می‌شناسند و جدی می‌گیرند، در بلندمدت بازگشت خواهد داشت.
• همیشه هنگام توافق با تولیدکننده محتوا یا عقد قرارداد تولید محتوا، متر و معیار زمانی را هم لحاظ کنید. «هزینه تولید محتوا» در کنار «نظم در عرضه‌ی محتوا» معنا پیدا می‌‌کند. اگر قرار باشد تولیدکننده محتوا مثلاً ۲۰ یا ۳۰ درصد ارزان‌تر از همکارانش پول بگیرد اما مدام تأخیر داشته باشد،‌ شما هزینه‌های بیشتری را در قالب از دست دادن مخاطب فعلی (یا بازار بالقوه) متحمل خواهید شد.

تولید محتوا و برندسازی شخصی

برخی از دوستانی که درس‌های آموزش تولید محتوا را دنبال می‌کنند، در پی این هستند که از این ابزار برای برندسازی شخصی استفاده کنند.

قطعاً تولید محتوا یکی از ابزارهایی است که می‌تواند به برندسازی شخصی کمک کند. اما برندسازی شخصی با تولید محتوا آغاز نمی‌شود. بنابراین اگر با هدف پرسونال برندینگ به سراغ درس‌های تولید محتوا آمده‌اید، پیشنهاد ما این است که ابتدا مطالعه‌ی درس‌های برندسازی را در اولویت قرار دهید. پس از این‌که مراحل مختلف برندسازی شخصی (مانند کشف و شناخت خود، کشف و شناخت محیط و تعریف برند) برایتان شفاف شد و از آن‌ها عبور کردید، برای ارتباط بهتر با مخاطبان‌تان به سراغ درس‌های تولید محتوا بیایید.

[ مطالعه بیشتر: پرسونال برندینگ ]

معرفی چند کتاب در زمینه تولید محتوا

کتاب در زمینه تولید محتوا کم نیست. اما متأسفانه بسیاری از این کتاب‌ها صرفاً با اهداف تجاری و به قصد کسب سود نوشته شده‌اند. ما تا کنون در متمم چند کتاب آموزش تولید محتوا را که به گمان ما مفید‌تر هستند معرفی کرده‌ایم:

کتاب آنها می‌پرسند شما پاسخ دهید (نوشته مارکوس شریدن)

کتاب بازاریابی محتوایی (نوشته جو پولیتزی)

کتاب استراتژی محتوا برای وب (نوشته کریستینا هالورسن)

کتاب دیگری هم هست که به شکل مستقیم به تولید محتوا مربوط نیست و ما آن را در دوره تولید محتوا نگنجانده‌ایم. اما می‌تواند دید شما را در زمینه‌ی «درگیر کردن مخاطب» یا همان Engagement‌ تقویت کند:

کتاب قلاب (نوشته نیر ایال)

در آینده هم قصد داریم چند کتاب تولید محتوا در متمم معرفی کنیم که آن‌ها را به همین فهرست خواهیم افزود.

توضیح: ما به کتاب‌هایی که به آموزش نرم افزارهای تولید محتوا (مثلاً‌ آموزش فتوشاپ یا آموزش آدیشن) می‌پردازند اشاره نکرده‌ایم و صرفاً کتاب‌هایی را معرفی کرده‌ایم که مفاهیم کلی و نگاه کلان به تولید محتوا را آموزش داده‌اند.