معرفی کتاب تسهیلگری راجر شوارتز | آموزش تسهیلگری، اصول و مفاهیم آن
همانطور که میدانید، ما هر زمان در متمم بخواهیم از یک کتاب چند بار استفاده کنیم و در چند درس به آن ارجاع دهیم، صفحهای اختصاصی برای معرفی آن کتاب در نظر میگیریم. همهٔ کتابهایی که در دو صفحهٔ کتاب های مدیریت و کتاب های روانشناسی میبینید، به همین علت و بر اساس همین قاعده در متمم معرفی شدهاند.
این بار میخواهیم کتاب تسهیلگری راجر شوارتز را معرفی کنیم. البته نام دقیق این کتاب «تسهیلگر ماهر» یا «The Skilled Facilitator» است.
پیش از اینکه به سراغ کتاب برویم، لازم است تأکید کنیم که ما معرفی کتاب شوارتز را در دوره مدیریت جلسه قرار دادهایم. چون محتوای آن بیش از هر درس و دورهٔ دیگری در متمم به سرفصلهایی که برای مشاوره مدیریت در نظر گرفتهایم نزدیک است.
اما این کتاب میتواند برای علاقهمندان به کوچینگ، مشاوره مدیریت، کار تیمی، مذاکره، مهارت ارتباطی و مدیریت تعارض نیز بسیار مفید باشد.
طبیعتاً چون در درسهای دیگر به محتوای این کتاب میپردازیم در اینجا از یک معرفی مختصر فراتر نمیرویم.
تسهیلگری چیست؟
راجر شوارتز تسهیلگری را چنین تعریف میکند: «کمک به گروهها برای اینکه نتیجهٔ بهتری بگیرند.» بنابراین موارد زیر از نگاه شوارتز مصداق تسهیلگری محسوب میشوند:
- کمک به یک گروه برای تصمیم گیری بهتر
- کمک به یک گروه برای حل بهتر تعارضهای درونگروهی
- کمک به یک گروه برای حل بهتر مسئله
- کمک به یک گروه برای تعیین استراتژیهای سازمان و کسبوکار
فقط دقت کنید که کمک تسهیلگر، چنانکه از نامش پیداست، صرفاً در قالب تسهیل و مدیریت جلسه است و نه بیشتر. او به جای اعضای گروه تصمیم نمیگیرد، به جای آنها قضاوت نمیکند، به جای آنها پاسخ مسائل را جستجو نمیکند و به جای آنها استراتژی انتخاب نمیکند.
راجر شواترز کیست؟
راجر شوارتز در رشتههای روانشناسی، آموزش و روانشناسی سازمانی تحصیل کرده و تدریس در دانشگاههای میشیگان، کارولینای شمالی و امریکن یونیورسیتی را در رزومهٔ خود دارد (+/+). او چنانکه در کتاب تسهیلگر ماهر اشاره شده، در سال ۱۹۹۶ عضویت هیئت علمی دانشگاه کارولینا را رها کرد تا شرکت مشاوره مدیریت Roger Schwarz & Associates را تأسیس کند.
او هماکنون مدیرعامل و رئیس هیئتمدیرهٔ این شرکت است و به همراه تیمی از مشاوران خبره به سازمانها در زمینهٔ الگوهای یادگیری و کار تیمی مشاوره و آموزش میدهد. امریکن ایرلاینز، بوئینگ، اچپی، کترپیلار، کوکاکولا، لاکهید مارتین، بنیاد ملی علوم آمریکا و دهها شرکت و موسسهٔ بزرگ دولتی و خصوصی دیگر از خدمات شرکت مشاوره مدیریت او استفاده کردهاند.
معرفی کتاب تسهیلگر ماهر
شوارتز اولین ویراست کتاب تسهیلگر ماهر (یا تسهیلگر کارآزموده) را در سال ۱۹۹۴ منتشر کرد و در همان سالهای نخست کوچها، مدیران و مشاوران مدیریت بهشدت از کتابش استقبال کردند. نام کتاب او را در فهرست منابع بسیاری از کتابهای دیگری که پس از آن منتشر شدند میبینید (+/+/+). ویراست دوم، هشت سال بعد در سال ۲۰۰۲ منتشر شد و جملاتی تحسینآمیز از بزرگانی مانند پیتر سنگه، کریس آرجریس و پیتر بلاک بر جلد آن نقش بست.
تا این لحظه ویراست سوم کتاب (منتشر شده در سال ۱۷-۲۰۱۶) جدیدترین نسخهٔ موجود در بازار است.
اهمیت کتاب تسهیلگری راجر شوارتز در این است که صرفاً به داستانگویی و نقل تجربه محدود نشده است. بلکه او کوشیده مدلی ساده، کاربردی و قابلفهم از تسهیلگری ارائه کند. همین ساختار باعث شده کتاب او به مرجعی معتبر برای آموزش تسهیلگری تبدیل شود.
سه مفهوم کلیدی در کتاب تسهیلگری شوارتز
شوارتز معتقد است تسهیلگر حرفهای و کارآزموده کسی است که سه مفهوم را بشناسد و در استفاده از آنها مهارت داشته باشد: عارضهیابی، مداخله و یادگیری متقابل.
◼️ عارضهیابی: منظور از عارضهیابی این است که تسهیلگر بتواند گفتگوهای جلسه را تحلیل کرده و مسیر جلسه را مدام ارزیابی کند. هر زمان جلسه از مسیر مناسب خارج شد یا شرکتکنندگان از الگوهای رفتاری نامناسب استفاده کردند، او این نکته را به شرکتکنندگان یادآوری کرده و کمک کند جلسه به مسیر عادی خود بازگردد. عارضهیابی کار سادهای نیست. چون تسهیلگر باید همزمان مراقب باشد به هیچ شکل در محتوای گفتگوها دخالت نکند و صرفاً ایرادها و مشکلاتی را که در شیوهٔ تعامل و الگوهای رفتاری وجود دارد بیابد.
◼️ مداخله: حتی به فرض اینکه تسهیلگر تشخیص دهند چه ضعفهایی در جلسه و گفتگوها وجود دارد، تصمیمگیری در مورد اینکه چه زمانی و چگونه مداخله کند، ساده نیست. ممکن است بهتر باشد صبر کند تا جلسه پس از مدتی روند خود را پیدا کند. از سوی دیگر این احتمال هم هست که تأخیر در مداخله، جلسه را به بیراهه ببرد. شیوهٔ مداخله هم چالش دیگری است. چه زمان باید مدیریت جلسه را فعالانه در دست بگیرد و مستقیم به افراد تذکر دهد؟ چه زمان باید قوانین جلسه را به همه یادآوری کند؟ آیا باید فرد دیگری را از بیرون به جلسه دعوت کند؟ آیا باید جلسه را متوقف کرده و به زمان دیگری موکول کند؟ مداخلهٔ مناسب و اثربخش، یک مهارت بسیار ارزشمند است.
◼️ یادگیری متقابل: اصطلاح یادگیری متقابل کلمهٔ کلیدی شوارتز است. دامنهٔ استفاده از این اصطلاح، فراتر از کتاب تسهیلگری است. شوارتز یادگیری متقابل را پایهٔ مدل ذهنی تسهیلگران، کوچها و مشاوران میداند و معتقد است اگر کسی میخواهد در این حرفهها موفق شود، اول از همه باید خودش یادگیری متقابل را باور داشته باشد و در قدم بعد، بتواند این نوع نگرش را در گروهها و سازمانها رواج دهد. حرفهای شوارتز دربارهٔ یادگیری متقابل، مبهم و شعارگونه نیست. او به تفصیل دربارهٔ معنی یادگیری متقابل، تکنیکهای یادگیری متقابل، ارزشهای ذهنی که به یادگیری متقابل کمک میکنند و دامهایی که در مسیر یادگیری متقابل به وجود میآیند صحبت کرده است.
درسهای مرتبط با کتاب تسهیلگری شوارتز
همانطور که در ابتدای این مطلب گفتیم، در اینجا قصدمان صرفاً معرفی کتاب تسهیلگری شوارتز بوده است. برای آشنایی بیشتر با نگاه شوارتز به تسهیلگری میتوانید درسهای زیر را بخوانید:
چند تذکر و یادآوری
متمم سایت فروش کتاب نیست. و جز کتاب «از کتاب» محمدرضا شعبانعلی - که خود متمم آن را منتشر کرده - صرفاً به معرفی، بررسی و نقد کتاب میپردازد.
صِرف معرفی کتاب در متمم لزوماً به معنای تأیید محتوای آن کتاب نیست. پس حتماً متن معرفی را کامل بخوانید. ممکن است نقاط ضعف برخی کتابها پررنکتر از نقاط قوتشان باشد.
معرفی کتاب در متمم لزوماً به این معنا نیست که آن کتاب جزو منابع تدوین درسها بوده است (مگر این که صریحاً به این نکته اشاره شده باشد). در باقی موارد صرفاً ممکن است با هدفی مشخص (نقل یک مطلب از کتاب، نقد کتاب، آشنایی با نویسنده و ...) به کتاب اشاره شده باشد.
متمم برای معرفی کتابها هیچ نوع هزینهای دریافت نمیکند و صرفاً اهداف آموزشی خود را مد نظر قرار میدهد.بنابراین اگر ناشر هستید و کتابی در متمم معرفی شده، کتاب مرتبط دیگری را که در آن حوزه ترجمه یا تألیف کردهاید (یا اگر ترجمه دیگری از همان کتاب را عرضه کردهاید) در کامنتها معرفی کنید. متمم ممکن است بعد از بررسی کتاب را به متن بیفزاید یا معرفی آن را در قالب مطلبی مستقل منتشر کند.
چند مطلب مرتبط | برای علاقهمندان به کتابخوانی
کتاب از کتاب نوشته محمدرضا شعبانعلی (معرفی و خرید)
راهنمای خواندن و خریدن کتاب (فایل صوتی)
کتاب های مدیریت | کتاب های بازاریابی و فروش
کتاب های استراتژی | کتاب های بازاریابی دیجیتال
کتاب های روانشناسی | مرور، نقد و خلاصه کتاب
کتاب های توسعه فردی | کتاب های مدیریت زمان
پاراگراف فارسی | جملات منتخب کتابها
کتابخوانی | چگونه کتابخوان شویم؟ | کتاب درباره کتابخوانی
لطفاً توجه کنید که ما در متمم بر اساس تعداد دوستان علاقهمند به هر درس و موضوع، دربارهٔ تعداد، ترتیب و اولویت بهروزرسانی مطالب تصمیم میگیریم.
بنابراین لطفاً اگر به این مطلب (یا هر مطلب و درس دیگری در متمم) علاقهمندید، حتماً زیر درس کنار عبارت «به این موضوع علاقه دارم» علامت بگذارید.
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مدیریت جلسه به شما پیشنهاد میکند:
- دوره مدیریت جلسه | آموزش برگزاری جلسات موثر
- جلسه | تعریف جلسه و انواع جلسه
- دبیر جلسه کیست و چه وظایفی دارد؟ | تفاوت دبیر جلسه و منشی جلسه
- تسهیلگری چیست؟ | ویژگی های تسهیلگر و اهمیت مهارت تسهیلگری
- ویژگی های شخصیت کنترل گر | با کنترل گری در جلسه چگونه رفتار کنیم؟
- مدل ذهنی یک تسهیلگر موفق | جلسه محل یادگیری است
- مدیریت جلسات | نکاتی برای برگزاری یک جلسه کاری موفق
- دستور جلسه | تعریف دستور جلسه و روش نوشتن دستور جلسه
- چگونه صورت جلسه بنویسیم؟ | نحوه نوشتن گزارش جلسه
- برگزاری جلسات آنلاین با ویدئو کنفرانس | مزایا و معایب تماس تصویری چیست؟
- چک لیست برگزاری جلسه | مرور برخی از رایج ترین اشتباهات در برگزاری جلسات
- معرفی کتاب تسهیلگری راجر شوارتز | آموزش تسهیلگری، اصول و مفاهیم آن
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)
با متمم همراه شوید
آیا میدانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور میتوانید به جمع متممیها بپیوندید؟
۳ نظر برای معرفی کتاب تسهیلگری راجر شوارتز | آموزش تسهیلگری، اصول و مفاهیم آن