کتاب پنجمین فرمان نوشته پیتر سنگه درباره سازمان یادگیرنده
کتاب پنجمین فرمان یا The Fifth Discipline را باید بدون شک، شناخته شده‌ترین اثر پیتر سنگه دانست.
کتاب پنجمین فرمان که محتوای آن به آموزش مفاهیم مرتبط با سازمان یادگیرنده و نیز مبانی تفکر سیستمی می‌پردازد، در سال ۱۹۹۰ نوشته شده است. این کتاب برای یک مخاطب فرضی تدوین شده است که علاقمند است سازمان خود را به یک سازمان یادگیرنده تبدیل کند.
پیام کلی پیتر سنگه در کتاب پنجمین فرمان این است که هیچ سازمانی نمی‌تواند برای رشد و پیشرفت خود، فقط به تعداد محدود و معدودی از کارکنان خود تکیه کند. بلکه باید همه‌ی اعضای یک سازمان بیاموزند که با هم کار کنند و دنیای بیرون و مشکلات درونی خود را از نگاهی تازه ببینند.
پیتر سنگه در این کتاب، توضیح می‌دهد که اگر کسی می‌خواهد یک سازمان یادگیرنده بنا کند (یا سازمان فعلی خود را به یک سازمان یادگیرنده تبدیل کند) باید در ایجاد و توسعه‌ی پنج حوزه، سرمایه گذاری نماید. او این پنج حوزه را به شکل زیر فهرست میکند:
- #تفکر سیستمی
- قابلیت‌های شخصی
- #مدل‌های ذهنی
- چشم انداز مشترک
- یادگیری تیمی.
از جمله بحث‌های زیبا و ارزشمند پیتر سنگه در این کتاب، ناتوانی‌های یادگیری یا Learning Disabilities در یک سازمان است که آنها را با عناوین زیر مورد اشاره قرار می‌دهد:
افرادی که گرفتار این ویژگی (یا بیماری) هستند، خودشان را با شغل‌شان تعریف می‌کنند. شاید شما هم برنامه نویسانی را دیده باشید که چون متخصص PHP (یا Net.) هستند، وقتی در مورد رشته‌ی دیگر مثلاً .Net (یا PHP) صحبت می‌شود، قبل از اینکه به نیاز کارفرما یا مجموعه‌ی خود فکر کنند، به این فکر می‌کنند که تکنولوژی مورد استفاده، از محدوده‌ی دانش آنها خارج نشود و البته ممکن است این دغدغه را در پوشش نظرات کارشناسی، پنهان کرده و مطرح کنند.
این گونه بیماری، به این شکل ظهور و بروز پیدا میکند که هر مشکلی در دپارتمان ماست، ناشی از دپارتمان‌های دیگر است و هر مشکلی در سازمان ماست، ناشی از سازمان‌های دیگر است و هر مشکلی در بازار ماست، ناشی از بازارهای دیگر است و …
پذیرش مسئولیت بیش از حد هم، به اندازه‌ی مسئولیت ناپذیری خطرناک است. خصوصاً وقتی می‌خواهیم مسئولیت مواجهه با رویدادهایی را بپذیریم که هنوز به وقوع نپیوسته‌اند. به تعبیر زیبای پیتر سنگه، آینده نگری، همیشه به معنای پیشتاز بودن نیست. بعضی‌ها، انفعال را به عنوان توجه به آینده و اقدام مسئولانه در برابر آن، توجیه می‌کنند.
ما این بحث را در درس رویداد یا روند، به تفصیل بررسی کرده‌ایم.
کسانی که به خاطر خراب شدن تدریجی اوضاع، به وضعیت فعلی عادت کرده‌اند و احساس نگرانی نمی‌کنند یا به خاطر بزرگ شدن تدریجی تهدید، آن را جدی نمی‌گیرند و متوجه آن نمی‌شوند.
یادگیری از تجربیات عالی است. اما فراموش نکنیم که تشخیص اینکه تجربیات ما چه دستاوردی داشته است، چندان ساده نیست. گاهی اوقات، امروز تجربه‌ای داریم و چند ماه بعد یا چند سال بعد، نتیجه‌اش نمایان می‌شود. باید ببینیم وقتی از تجربه‌ها می‌آموزیم، آیا واقعاً توانایی تشخیص نتایج تجربیات و اقدام‌های خود را داریم؟
اعتقاد به تیم‌های مدیریتی و فعالیتهای تیمی بدون اینکه با اصول آن آشنا باشیم، می‌تواند خطرساز باشد. بسیاری از تیم‌های مدیریتی، به صورت حرفه‌ای برای هیچ کاری نکردن و همزمان ایجاد تصویری از کار سنگین، تربیت شده‌اند. آنها می‌توانند ساعتها جلسه بگذارند و عرق بریزند و خسته شوند و صورت جلسه امضا کنند و از سوی دیگر، خود متوجه باشند که قرار نیست هیچ اتفاقی بیفتد و این صرفاً یک نمایش است!
کتاب پنجمین فرمان پیتر سنگه در ایران نیز ترجمه‌های متعددی داشته است که از جمله آنها می‌توان به ترجمه‌ی آقایان حافظ کمال هدایت و محمد روشن اشاره کرد که توسط سازمان مدیریت صنعتی منتشر شده است.
در صورتی که علاقمند باشید، در یک ده صفحه‌ای به زبان انگلیسی، منتخبی از جملات مهم و پایه‌ای کتاب پنجمین فرمان پیتر سنگه گردآوری شده که اگر چه برای درک مفهوم سازمان یادگیرنده کافی (یا حتی مفید) نیست، اما مطالعه آن می‌تواند ابزاری برای آشنایی بیشتر با پیتر سنگه و نیز تمرینی برای یادگیری بهتر زبان انگلیسی باشد:
برگزیده‌ای از حرف های پیتر سنگه در کتاب پنجمین فرمان – Fifth Discipline
لینک مربوط به خرید کتاب پنجمین فرمان پیتر سنگه در آدینه بوک
لینک مربوط به کتاب The Fifth Discipline در آمازون
کتاب پنجمین فرمان نوشته پیتر سنگه از جمله کتابهایی است که دوستان متممی در نظرسنجی سالانه متمم به عنوان یکی از کتابهای پیشنهادی برای مطالعه به سایر دوستان‌شان معرفی کرده‌اند.
چند تذکر دربارهٔ بخش معرفی کتاب متمم
متمم سایت فروش کتاب نیست. و جز کتاب «از کتاب» محمدرضا شعبانعلی - که خود متمم آن را منتشر کرده - صرفاً به معرفی، بررسی و نقد کتاب می‌پردازد.
صِرف معرفی کتاب در متمم لزوماً به معنای تأیید محتوای آن کتاب نیست. پس حتماً متن معرفی را کامل بخوانید. ممکن است نقاط ضعف برخی کتابها پررنگ‌تر از نقاط قوت‌شان باشد. ضمن این که معرفی کتاب در متمم لزوماً به این معنا نیست که آن کتاب جزو منابع تدوین درس‌ها بوده است. جز در مواردی که صریحاً به این نکته اشاره، در باقی موارد صرفاً ممکن است با هدف آشنایی کلی با موضوع یا نویسنده و یا نقد کتاب به آن پرداخته شده باشد.
متمم برای معرفی کتابها هیچ نوع هزینه‌ای دریافت نمی‌کند و صرفاً اهداف آموزشی خود را مد نظر قرار می‌دهد.
دسته‌بندی کتاب های روانشناسی و توسعه فردی
کتابهایی در مورد یادگیری و مدل ذهنی
چند کتاب درباره بهبود مهارت های ارتباطی
مطالب، فایل‌ها و کتابهای مربوط به کتابخوانی
خرید کتاب از کتاب نوشته محمدرضا شعبانعلی
راهنمای خواندن و خریدن کتاب (فایل صوتی)
کتابخوانی | چگونه کتابخوان شویم؟
فهرست کتابهای پیشنهادی برای ترجمه
پاراگراف فارسی | جملات منتخب کتابها
شما با عضویت ویژه در متمم، می‌توانید به درس‌ها و آموزش‌های بسیاری از جمله موضوعات زیر دسترسی کامل داشته باشید:
موضوعات زیر، برخی از درس‌هایی هستند که در متمم آموزش داده می‌شوند:
دوره MBA (یادگیری منظم درس‌ها)
استراتژی | کارآفرینی | مدل کسب و کار | برندسازی
فنون مذاکره | مهارت ارتباطی | هوش هیجانی |تسلط کلامی
توسعه فردی | مهارت یادگیری | تصمیم گیری | تفکر سیستمی
کوچینگ | مشاوره مدیریت | کار تیمی | کاریزما
عزت نفس | زندگی شاد | خودشناسی | شخصیت شناسی
مدیریت بازاریابی | دیجیتال مارکتینگ | سئو | ایمیل مارکتینگ
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید درباره‌ی متمم بیشتر بدانید، می‌توانید نظرات دوستان متممی را درباره‌ی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی می‌شناسند:
در صورتی که هر بحث یا نظر عمومی در مورد این کتاب دارید، ممنون می‌شویم که با ما در میان بگذارید. اما در مورد ناتوانی‌های یادگیری، چون به زودی بحث‌های تکمیلی تخصصی در این زمینه خواهیم داشت، پیشنهاد می‌کنیم تحلیل‌های کامل و دقیق‌تر خود را در آنجا مطرح فرمایید.
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری تفکر سیستمی به شما پیشنهاد میکند:
- تفکر سیستمی چیست؟ | دوره آموزشی تفکر سیستمی | از تعریف تا تحلیل سیستمها
- تفکر سیستمی به زبان ساده
- فایل صوتی معرفی دوره آموزشی تفکر سیستمی
- یک کلیپ تصویری درباره تفکر سیستمی (بالانس)
- راسل اکاف (راسل ایکاف) | تدوینگر تفکر سیستمی
- کتاب تفکر سیستمی (مدیریت آشوب و پیچیدگی) | جمشید قراچه داغی
- کتاب تفکر سیستمی | چگونه جزوه تفکر سیستمی دنلا مدوز به کتاب تبدیل شد؟
- لودویگ فون برتالانفی | نویسندهٔ کتاب نظریه عمومی سیستمها
- پیتر سنگه و چند جمله کوتاه در مورد تفکر سیستمی
- تعریف سیستم چیست؟ | سیستمهای باز و بسته | چند مثال از انواع سیستم
- سیستم باز چیست؟ | ویژگیهای سیستم باز و چند مثال
- چگونه می‌توان بهترین خودرو جهان را ساخت؟ | دام بهینه سازی جزئی
- رویکرد سیستمی در یک جمله | توجه به ترکیب (سنتز) به جای تجزیه (آنالیز)
- تفکر خطی در برابر تفکر سیستمی
- رفتارهای غیرمنتظرهٔ سیستمها | وقتی سیستم در برابر سیاستگذار مقاومت میکند
- رویکرد سیستمی | نگاه چندبعدی در برابر تکبعدی
- هم پایانی در سیستمها | برای رسیدن به مقصد تنها یک راه وجود ندارد
- گرفتار کدامیک هستید: مشکل سیستمی یا مشکل در سیستم؟
- مدل کوه یخ در تفکر سیستمی | آیا به تفاوت رویداد و روند توجه دارید؟
- گاوین اشمیت: فاصله بین خبرها و فهم ما
- مبانی تحلیل سیستم (اجزا، روابط، هدف)
- نقاط اهرمی، نقاط کلیدی و نقاط مرزی در سیستمها
- همیشه نمی‌توان از مطالعات آماری، نظریه های علمی استخراج کرد
- راسل اکاف، تفکر سیستمی و هدفهای ضمنی
- مسائل چند ریشه‌ای | زنبورهایی که ناپدید میشدند
- چه کسی مقصر است؟ | به علتهای نزدیک قانع نشویم
- بازخورد یا فیدبک چیست؟
- بازخورد در مدیریت | هر نظر، نقد یا پیامی بازخورد نیست
- راهکارها را با توجه به محدوده اثر و افق زمانی آنها تحلیل کنید
- اثر مار کبرا | کاربرد تفکر سیستمی در سیاست گذاری
- نیازمندان دوردست | فاصلهٔ فیزیکی چه تأثیری بر وظایف اخلاقی میگذارد؟
- آلاینده های محیطی | مفهوم «آلاینده» و «محیط» را گستردهتر ببینیم
- معرفی پادکست فریکونومیکس | استیون لویت و استیون دابنر
- جنگ با گنجشکها | هزینهٔ نادیده گرفتن پیچیدگیهای سیستمی
- مالیات پنجره | نیت خیری که سنگفرش جادهٔ جهنم شد
- دایره همدلی | ما با چه کسانی همسرنوشت هستیم؟
- بدهی ما به آینده | عمری به اندازهٔ عمر همهٔ انسانها
- آرکتایپهای سیستمی | جابجایی بار در سیستم
- آرکتایپهای سیستمی | موفقیت سهم موفقهاست
- آرکتایپهای سیستمی | گلولههای برفی و محدودیتهای رشد
- آرکتایپهای سیستمی | فرسایش تدریجی اهداف و استانداردها
- آرکتایپهای سیستمی | هدف گذاری اشتباه برای سیستمها
- آنکس که راه حل مسئله را میدانست، عاشق مسئله شده است
- تعریف نگرش سیستمی با یک مثال از پیتر سنگه
- پارادوکس ایکاروس | همان چیزی که موفقمان کرده می‌تواند باعث شکستمان شود
- سواری رایگان | پسورد اینترنت همسایهام را میدانم!
- آیا نمایشگاه کتاب به کتابفروشیها آسیب میزند؟
- مالیات آمازون یک راهکار سیستمی است یا غیرسیستمی؟
- درباره مصرف پلاستیک و حفظ محیط زیست | تجربه ذهنی
- تجربه ذهنی | مشارکت در درآمد فارغ التحصیلان دانشگاهها
- ضررهای سیگار | سنگینترین حکم خسارت در تاریخ دادگاههای جهان
- اثر گلخانه ای | گرمایش زمین چیست و چرا باید به آن توجه کنیم؟
- نباید چنین میشد | دربارهٔ متناسب نبودن علت و معلول!
- نگرش سیستمی (مرور و جمعبندی) | به روایت راسل اکاف
- کتاب پنجمین فرمان نوشته پیتر سنگه درباره سازمان یادگیرنده
- کتاب رقص تغییر | چالشهای تغییر پایدار | پیتر سنگه
- کتاب «دربارهٔ سیستمهای هدفمند» | راسل اکاف
- اتاق خبر | درس تفکر سیستمی
- پروژه پایانی تفکر سیستمی
- منابع تکمیلی | دوره صوتی آموزش تفکر سیستمی محمدرضا شعبانعلی
- کارنامه شما در درس تفکر سیستمی
سوال‌های پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحث‌های مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کرده و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری می‌توانید نقشه راه‌های مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
هم‌چنین در صفحه‌های دوره MBA و توسعه فردی می‌توانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما می‌توانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را می‌توانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیم‌سال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید. لطفاً برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که می‌توانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
هم‌چنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را می‌توانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا می‌دانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور می‌توانید به جمع متممی‌ها بپیوندید؟
نویسنده‌ی دیدگاه : یعقوب دلیجه
تقریبا 2 سال پیش با کتاب پنجمین فرمان آشنا شدم. در این دو سال برای آموختن مبانی تفکر سیستمی هیچ اقدامی نکرده بودم. اما با مطالعه کتاب پنجمین فرمان، می‌توانم به جرات بگویم هر کسی که در جایگاه مدیریت تیم یا مدیریت سازمان است یا در مقام تصمیم گیری قرار دارد باید آن را بخواند. چندین بار هم بخواند.
بارها و بارها در وبسایتم و در همین کامنت‌های متمم هم گفته‌ام کتابهایی که ارزش چندبار خواندن را دارند، کتابهای زیادی نیستند. این کتابها را ذره ذره باید همانند شهدی گوارا نوشید تا در جسم و جان ما حل شوند.
به هر حال مهارت تفکر سیستمی و مهارت تصمیم گیری از مهارتهای پایه‌ای مدیریت به حساب می‌آیند.
کتاب پنجمین فرمان را وقتی در حین مطالعه سری درسهای مهارت یادگیری بودم و قبل از شروع مطالعه درس تفکر سیستمی، آغاز کردم. اکنون این کتاب در شرف تمام شدن است. احساس می‌کنم مفاهیم زیادی را یاد گرفتم. اما اغلب آنها را باید برگردم و دوباره مرور کنم.
چند جمله چکیده و مهم با زبان خودم از این کتاب به شرح زیر هستند:
مدیریت کسب و کار با تفکر سیستمی ممکن است موفق شود. اما بدون تفکر سیستمی قطعا شکست خواهد خورد.
تنها راه برای موفق شدن در این عصر تغییرات سریع و عجیب، سرعت در سازگاری است. سازگاری هم مگر با تکیه بر یادگیری اتفاق نمی‌افتد.
امروز اصلی‌ترین تهدیدها که متوجه بقای سازمان‌ها و جوامع ما هستند، نتیجه فرآیندهای تدریجی و آرام هستند و نه وقایع ناگهانی. یعنی انگار مسائل و مشکلات ما ناشی از تصمیمات دیروز ماست.
زمانی که نتایج اعمال ما دیرتر از افق یادگیری‌مان مشهود شود، دیگر نمی‌توان از طریق تجربه مستقیم چیزی فراگرفت.
برخی اوقات نیازی نیست به ذهن استراتژیست خود فشار بیاورید. بلکه باید صرفا بنشینید و کاری انجام نداد و تصمیمی نگرفت. تا اوضاع سازمان بدتر نشود.
وقتی مشکلی بروز میکند باید ریشه‌ای حل شود. نه اینکه از ترس ریاست یا مدیر ارشد، بار سیستم به بخشهای دیگر صادر کینم. آنوقت مسئله می‌شود یک کوه یخ با عظمت که حل کردن این مشکل با تفکر سیستمی هم دشوار است.
مقصری وجود ندارد. باید دانست که تمامی اسباب و علل مسائل در درون سیستم نهفته و جزئی از آن است.
در ادبیات تفکر سیستمی، این فرض که کسی یا چیزی به تنهایی مسئول وقایع می‌باشد، باطل است.
تمامی هنر سیستمی فکر کردن آن است که بتوان پویایی ساختارهای پیچیده و نهفته در سازمان را تشخیص داد.
قبل از رشد و توسعه سازمان، باید ظرفیت سازی کرد. برای رشد سازمان همواره باید تمام جوانب سازمان باید رشد کند تا رفتار کلی سازمان به سمت توسعه و رشد حرکت کند.
برخی اوقات برای حفظ رشد سازمان در افق طولانی مدت و رشد بیشتر، ممکن است تصمیم بگیریم قیمت را افزایش دهیم. یعنی برخی اوقات ممکن است کاری کنیم که نرخ رشد سازمان از حالت گلوله برفی روی شیب، تعدیل شود و کاهش یابد تا قابل کنترل و برنامه ریزی باشد.
افراد از نظر جامعه شناسی، وقتی متعالی هستند که نه به عنوان ابزار و وسیله برای نیل به مقصودی خاص به کار گرفته شوند؛ بلکه ذاتا برای خودشان ارزشمند باشند.
یک اشتباه رویدادی است که نفع آن تاکنون برشما معلوم نشده است.
مردم در مقابل تغییر مقاومت نمی‌کنند، بلکه در مقابل اجبار به تغییر، از خود مقاومت نشان می‌دهند.
اینرسی یک مدل ذهنی عمیق، به قدری زیاد است که می‌تواند حتی بهترین دیدگاههای سیستمی را نیز در خود دفن کند.
روبه رشد باشید؛ پایدار و مستمر
یعقوب دلیجه