کتاب وضعیت آخر (تامس هریس) | آن را بخوانیم یا نخوانیم؟
کتاب وضعیت آخر نوشتهی تامس هریس را میتوان یک اثر کلاسیک در زمینهی تحلیل رفتار متقابل دانست: هم از جهت زمان تألیف، که بسیار پیشتر از سایر کتابهای تحلیل رفتار متقابل منتشر شده؛ هم از این رو که افراد بسیاری در سراسر جهان آن را خواندهاند؛ و نیز از این بابت که توسط یکی از دوستان نزدیک اریک برن نوشته شده است.
به عبارت دیگر، آشنایی تامس هریس با تحلیل رفتار متقابل، صرفاً از طریق خواندن آثار اریک برن نبوده، بلکه حاصل همنشینی و همکلامی و تلاش مشترک با اریک برن، برای ترویج و تثبیت این مدل بوده است.
وضعیت آخر (با عنوان انگلیسی I’m OK, You’re OK) در سال ۱۹۶۹ یعنی حدود نیم قرن پیش منتشر شد. از آن زمان تا کنون، این کتاب به زبانهای مختلف ترجمه شده و ترجمه فارسی آن هم، بارها توسط ناشران مختلف، چاپ و عرضه شده است.
در ادامه به معرفی بیشتر کتاب وضعیت آخر میپردازیم.
کتابی برای یادگیری تحلیل رفتار متقابل
کتاب وضعیت آخر را میتوان یک کتاب مناسب برای یادگیری تحلیل رفتار متقابل دانست.
در این کتاب، تقریباً به همهی سرفصلهای آموزش مقدماتی تحلیل رفتار، اعم از ساختار شخصیت، ویژگیهای شخصیت والد و بالغ و کودک، تجزیه و تحلیل رفتار متقابل، آلودگی بالغ به والد، آلودگی بالغ به کودک، نوازش و سازماندهی زمان اشاره شده است.
همچنین به موضوعات پیشرفتهتر مانند بازی های اریک برن، ساختار شخصیت در مقاطع مختلف زندگی و تحلیل رفتار در محیط خانواده هم توجه شده و نکات ارزشمندی در این زمینه مطرح شده است.
احتمالاً نام چهار وضعیت کلی در رابطه را شنیدهاید:
- من خوب نیستم، تو خوب نیستی
- من خوب نیستم، تو خوبی
- من خوب هستم، تو خوب نیستی
- من خوبم و تو هم خوبی
این چهار وضعیت را تامس هریس مطرح کرده و به بحث تحلیل رفتار افزوده است (فصل سوم کتاب وضعیت آخر).
اصطلاح وضعیت آخر هم از همینجا آمده است. یعنی وضعیتی که فرد به نتیجه برسد: «من خوبم و تو هم خوبی.»
بنابراین باید به خاطر داشته باشیم که تامس هریس در کتاب وضعیت آخر، صرفاً به بیان ایدههای اریک برن نپرداخته و خودش هم سهمی در توسعهی مباحث تحلیل رفتار متقابل ایفا کرده است.
وضعیت آخر: قدیمی اما مفید
کتاب وضعیت آخر یک کتاب قدیمی است. کتابی که نیم قرن از نگارش آن میگذرد.
این قدیمی بودن را در بخشهای بسیاری از کتاب حس میکنید. مثلاً زمانی که تامس هریس میخواهد دربارهی تعامل کودک – کودک صحبت کند به سراغ جنبش هیپیها میرود و به نظرش این جنبش آنقدر شناختهشده و آشنا است که میتواند مثالی ارزشمند باشد و به واضحتر شدن بحث کمک کند.
حالا تصور کنید خوانندهی جوان و حتی میانسال امروزی، هنگام مطالعهی کتاب، صورتِ بحث را میفهمد؛ اما وقتی به مثال میرسد، گیج میشود و باید به سراغ اینترنت برود تا با این جنبش و ویژگیهایش بیشتر آشنا شود.
حرفهای دیگری هم در کتاب هستند که به همین شکل، کهنه شدهاند. مثلاً در آن دوران، هنوز فروپاشی شوروی اتفاق نیفتاده بود و خاطرهی جنگ جهانی دوم و سایهی جنگ سرد هم در ذهن مردم سنگینی میکرد.
به همین خاطر، در مثالها، وقتی قرار است برخورد تحقیرآمیزی نقل شود، اشارههایی به عقاید اقتصادی و گروههای سیاسی چپ و سوسیالیست میبینیم (بیشتر از سهمی که این روزها در یک کتاب عمومی به این گروهها اختصاص داده میشود).
البته نباید فراموش کنیم که تامس هریس، بعد از بازنشستگی یعنی پس از ۱۹۵۴ به سراغ تحلیل رفتار آمده و پیش از آن، به عنوان پزشک و روانپزشک نیروی دریایی آمریکا کار میکرده است (او زمانی که ژاپنیها زیردریایی آمریکا را در پرلهاربر زدند، داخل زیردریایی بوده و زنده مانده است).
هریس همچنین بعد از پرتاب بمب اتمی روی ناکازاکی، برای درمان بیماران (آمریکاییهای زندانی ژاپنیها و نه ژاپنیهای آسیبدیده از بمباران) به منطقه اعزام شده بود (+).
بنابراین باید تا حدی ریشهی فضای عمومی کتاب و مثالها و تحلیلهای او را درک کنیم. ما با یک نظامیِ پزشکِ روانپزشکیخواندهی بازنشسته روبرو هستیم.
همچنین با این پیشفرض، فضای فصل پایانی کتاب را – که بیشتر شبیه یک بیانیهی سیاسی است – بهتر درک میکنیم. جایی که هریس به شکلی از تحلیل رفتار متقابل یاد میکند که گویی مکتبی برای نجات بشریت از زخمها و دردها و رنجها کشف شده است:
… یکی از موسساتی که میتوان امیدی برای اقدام «تحلیل رفتار متقابل» بینالمللی به آن داشت سازمان ملل متحد است که تا کنون در تجربههای رفتار متقاطع بینالمللی بسیاری نقش داشته است.
… ما امروز امکان یک حق انتخاب دیگر را هم داریم: اینکه یکدیگر را متقاعد کنیم که «من خوب هستم» و «شما هم خوب هستید». سرانجام، همزیستی صلحآمیز امکانی برای بقاء بر پایهی واقعیت شده است.
… ما امیدواریم که این کتاب، یک نامهی امید و صفحهای مهم از دفتر بقاء بشر باشد.
ترجمه کتاب وضعیت آخر
اسماعیل فصیح، نویسنده و مترجم نامآشنای ایرانی این کتاب را ترجمه کرده است.
ما در متمم، متن انگلیسی و فارسی را تطبیق دادیم و میتوان گفت ترجمهی دقیقی هم انجام شده است. تطبیق دادن این دو متن برای کسانی که میل دارند مهارت خود را در ترجمه تقویت کنند، میتواند ارزشمند باشد.
چون اسماعیل فصیح، درست مانند بیشتر مترجمان حرفهای، در بند ترجمهی واژه به واژهی متن نبوده و در بسیاری از بخشهای کتاب، عبارات را گرفته و عبارات جایگزین قرار داده و یا اساساً «جمله» را ترجمه کرده است. به این معنا که به جای وفاداری به تکواژهها، برایش مهم بوده که مفهوم کل جمله، منتقل شود. حتی اگر در این میان، تعداد قابلتوجهی از کلمات، به کلی تغییر کنند.
البته باز هم باید هنگام مطالعه، کمی همدل باشید و دائماً به خاطر بیاورید که از ترجمهی کتاب هم، مدت زیادی میگذرد. مثلاً عبارت «توالت صورت آدم رو باز میکنه» به این معنا نیست که «رفتن به دستشویی، حال ما را خوب میکند»، بلکه به این معناست که «آرایش کردن، چهره را بازتر و بهتر میکند.»
بالاخره این کتاب را بخوانیم یا نخوانیم؟
تامس هریس پیشنهاد میکند که کتابش را از ابتدا تا انتها (به قول معروف: Cover to Cover) بخوانید. اما شاید این توصیه برای چنددهه قبل، مناسبتر بوده باشد.
فصل اول که هریس میکوشد پشتوانههای فیزیولوژیک و نورولوژیک تحلیل رفتار را بگوید، یک فصل قوی نیست. فصل آخر هم، بیشتر بیانیههای سیاسی و اجتماعی هریس محسوب میشود.
بنابراین – جز در مواردی که به عنوان کارشناس بخواهید جایگاه تاریخی کتاب را بشناسید – خواندن فصل دوم تا دوازدهم، میتواند کافی باشد. ضمن اینکه در همین فصلها هم، مطالبی وجود دارد که ممکن است بخواهید از روی آنها عبور کنید.
مشخصاً میتوان گفت فصل دوم تا هفتم در کنار فصل دوازدهم (سلسله مراتب ارزشها) قلب کتاب محسوب میشوند و البته در سایر بخشها هم، نکات و ایدههای ارزشمندی مطرح شده است.
به طور کلی، پیشنهاد ما این است که خواندن این کتاب را مانند جستجوی طلا در معدن در نظر بگیرید. برای رسیدن به رگههایی از طلا، مجبورید وقت زیادی را بگذارید و در میان خاک و سنگها بگردید. اما قطعاً همان رگهها، آنقدر ارزش دارند که برای خواندن کتاب وقت بگذارید.
[ مطلب مرتبط: معرفی کتاب خوب تحلیل رفتار متقابل ]
[ لینک مرتبط: خرید کتاب وضعیت آخر (نشر نو) ]
[ لینک مرتبط: خرید و دانلود کتاب صوتی وضعیت آخر (نوار) ]
چند تذکر درباره بخش معرفی کتاب
متمم سایت فروش کتاب نیست. و جز کتاب «از کتاب» محمدرضا شعبانعلی - که خود متمم آن را منتشر کرده - صرفاً به معرفی، بررسی و نقد کتاب میپردازد.
صِرف معرفی کتاب در متمم لزوماً به معنای تأیید محتوای آن کتاب نیست. پس حتماً متن معرفی را کامل بخوانید. ممکن است نقاط ضعف برخی کتابها پررنکتر از نقاط قوتشان باشد.
معرفی کتاب در متمم لزوماً به این معنا نیست که آن کتاب جزو منابع تدوین درسها بوده است (مگر این که صریحاً به این نکته اشاره شده باشد). در باقی موارد صرفاً ممکن است با هدفی مشخص (نقل یک مطلب از کتاب، نقد کتاب، آشنایی با نویسنده و ...) به کتاب اشاره شده باشد.
متمم برای معرفی کتابها هیچ نوع هزینهای دریافت نمیکند و صرفاً اهداف آموزشی خود را مد نظر قرار میدهد.بنابراین اگر ناشر هستید و کتابی در متمم معرفی شده، کتاب مرتبط دیگری را که در آن حوزه ترجمه یا تألیف کردهاید (یا اگر ترجمه دیگری از همان کتاب را عرضه کردهاید) در کامنتها معرفی کنید. متمم ممکن است بعد از بررسی کتاب را به متن بیفزاید یا معرفی آن را در قالب مطلبی مستقل منتشر کند.
دستهبندی موضوعی کتاب های مدیریت
دستهبندی کتاب های روانشناسی و توسعه فردی
فهرست کامل کتاب های روانشناسی | نقد و خلاصه کتاب
کتابهایی در مورد یادگیری و مدل ذهنی
چند کتاب درباره بهبود مهارت های ارتباطی
مطالب، فایلها و کتابهای مربوط به کتابخوانی
خرید کتاب از کتاب نوشته محمدرضا شعبانعلی
راهنمای خواندن و خریدن کتاب (فایل صوتی)
کتابخوانی | چگونه کتابخوان شویم؟
فهرست کتابهای پیشنهادی برای ترجمه
پاراگراف فارسی | جملات منتخب کتابها
تعداد درسها: ۳۲ عدد
دانشجویان این درس: ۴۷۸۳ نفر
تمرینهای ثبتشده: ۷۰۴۶ مورد
البته از میان درسها و مطالب مطرح شده، شاید بهتر باشد ابتدا مطالعهی مباحث زیر را در اولویت قرار دهید:
شخصیت شناسی | خودشناسی | حمایت اجتماعی | استرس
زندگی شاد | مدیریت انگیزه | عزت نفس
کوچینگ | پرورش تسلط کلامی | مهارت ارتباطی
مذاکره | یادگیری | تصمیم گیری | کار تیمی | کاریزما
گزینهی دیگر هم این است که مجموعه درسهای دوره MBA متمم را به شکل منظم بخوانید و پیگیری کنید.
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید دربارهی متمم بیشتر بدانید، میتوانید نظرات دوستان متممی را دربارهی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی میشناسند:
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری تحلیل رفتار متقابل به شما پیشنهاد میکند:
- تحلیل رفتار متقابل در زندگی شخصی و کسب و کار
- اریک برن (مبدع مدل تحلیل رفتار متقابل)
- ساختار شخصیت | سه حالت شخصیتی کودک، بالغ، والد
- ساختار شخصیت | کودک درون
- ساختار شخصیت | مفهوم والد در تحلیل رفتار متقابل
- ساختار شخصیت | مفهوم بالغ در تحلیل رفتار متقابل
- الان در کدام وضعیت هستید: کودک، بالغ یا والد؟
- آلودگی به والد – آیا بالغ شما هم به والد آلوده است؟
- آلودگی به کودک – آیا بالغ شما هم به کودک آلوده است؟
- تحلیل رفتار متقابل و مفهوم نوازش در آن
- آزمایش هری هارلو | نوازش فیزیکی مهمتر است یا تغذیه؟
- نوازش پلاستیکی، خساست در نوازش و اقتصاد نوازش
- پروفایل نوازشی شما (تحلیل رفتار متقابل)
- فقر نوازش و قوانین نادرست در اقتصاد نوازش
- پرسشنامه تحلیل رفتار متقابل (ارزیابی ساختار شخصیت + پاسخنامه)
- تحلیل رفتار متقابل | مدیریت گفتگو و مذاکره
- مثالهایی از رفتار متقابل در تحلیل رفتار
- تجزیه و تحلیل رفتار متقابل
- مدیریت هیجانات و پاسخهای احساسی با استفاده از تحلیل رفتار متقابل
- مواجهه با سوال و انتقاد بر اساس مدل تحلیل رفتار متقابل
- سوالهای بالغانه با سوالهای والدانه و کودکانه چه تفاوتی دارند؟
- جمعبندی تا اینجا – مفهوم “گرسنگی” در کلام اریک برن
- تحلیل رفتار – عطش و گرسنگی برای محرک های حسی
- تحلیل رفتار متقابل: سازماندهی زمان / ساختار بخشیدن به زمان (۱)
- تحلیل رفتار متقابل: سازماندهی زمان / ساختار بخشیدن به زمان (۲)
- تقویت بالغ درون | چگونه بالغانه رفتار کنیم؟
- تحلیل رفتار متقابل (جمع بندی مباحث مقدماتی)
- کتاب خوب یادگیری تحلیل رفتار متقابل چیست؟
- کتاب تحلیل رفتار متقابل (TA Today) | یان استوارت
- کتاب وضعیت آخر (تامس هریس) | آن را بخوانیم یا نخوانیم؟
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
سوالهای پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحثهای مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کرده و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری میتوانید نقشه راههای مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
همچنین در صفحههای دوره MBA و توسعه فردی میتوانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما میتوانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را میتوانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیمسال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید. لطفاً برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که میتوانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
همچنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را میتوانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا میدانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور میتوانید به جمع متممیها بپیوندید؟
نویسندهی دیدگاه : رضا حکیمی مفرد
کتابهای وضعیت آخر و ماندندر وضعیت آخر نوشته تامس هریس و کتاب تحلیل رفتار متقابل از اریک برن که هر سه کتاب توسط اسماعیل فصیح ترجمهشده است مکمل هم هستند.
جملاتی از کتاب وضعیت آخر:
ما از ملیتِ خود، یا گروه خود، یا «والد» خود کورکورانه دفاع میکنیم و فراموش میکنیم که ملتهای دیگر نیز همین کار را میکنند. ما اسم دفاع خود را «میهنپرستی» میگذاریم و اسم دفاع آنها را «یوغ بندگی».
انسان میتواند لحظه دردناک کشف حقیقت را به تعویق بیندازد، اما یک روز بالاخره حقیقت برملا میشود.
(میان خضر و موسی چون فراق افتاد، فهمیدم /که گاهی واقعیت با حقیقت در منافات است - فاضل نظری)
مملکتی که مردمش هنوز نمیتوانند در خیابانهای شهرشان با امنیت راه بروند، حق ندارد بخواهد به مردم دیگر جهان یاد بدهد که چگونه حکومت کنند.
تاریخ از یاد رفته سالگرد ازدواج برای زوجی که صمیمی هستند چیز مهمی نیست، اما برای زن و شوهری که ازدواجشان فقط بر پایه مراسم و وظایف است مصیبتی است.
شور دانستن حقیقت غالبآ با جوابهایی که وزن قدرت مطلق دارند خاموش میشود (پل تیلیش).
برخلاف فروید که روابط جنسی را منشأ تلاش و زندگی بشر میدانست، آدلر عقیده داشت که احساس حقارت یا احساس «غیر خوب» است که در مورد منشأ کلیه تلاشهای بشر جنبه جهانی دارد.
برتراند راسل مینویسد:
خیلی چیزها بود که بر من منع شده بود و بهخاطر همین چیزها بود که من به فریب دادن دیگران عادت کردم و این عادت تا بیست و یک سالگی از سرم نیفتاد. این طبیعت ثانوی من شده بود که فکر میکردم هر کاری که میکنم باید پیش خودم بماند، و من هنوز هم نتوانستهام این عادت را ترک کنم که وقتی یک نفر وارد اتاق میشود، آنچه را میخوانم قایم نکنم.
اگر این گذشته فهمیده و کنار گذاشته شود، کامپیوتر مغز با کارهای ناتمام گذشته تلنبار نمیشود، و برای کارهای خلاق و رسیدگی به واقعیتها آزاد میگردد.
اگزیستانسیالیسم برای جوانها جاذبهای قوی دارد. هیجانانگیز است که آدم فکر کند دنیا چیزی پوچ و مسخره است، چون این به جوانها یک نوع احساس برتری نسبت به دستگاه حاکمه و جهان میدهد، یا حتی یک احساس مافوق خود بودن.
برای کسی که عادت به بینش عظمت ندارد، آموزش اخلاقی محال است (آلفرد نورث وایتهد).
مرگ جسمی که از آن به عنوان «تحلیل رفتن روزافزون» (Marasmus) یا «دق» یاد شده، اغلب در شیرخوارگاهها یا مؤسسههایی از نوع آن، بکرات دیده شده است. در اینگونه مؤسسات بچه گاهی از تماس بدن و نوازش محروم میشود. در اینگونه موارد هیچگونه سبب جسمی برای وقوع مرگ جز غیبت این محرک اساسی، یعنی نوازش، وجود نداشته است.
بچهای که اوتیسم دارد هرگز تولد روانی پیدا نمیکند (اتویسم یا درخودمانی)