سواد چیست؟ | تعریف سواد از نظر یونسکو
«از یک آدم باسواد انتظار می‌رود چنین رفتاری انجام ندهد.» «این روزها سواد دیجیتال به همان اندازهٔ سواد سنتی برای گذران زندگی ضروری است.» «مشکل دموکراسی این است که یک انسان بی سواد می‌تواند برای سرنوشت یک فرد متخصص تصمیم بگیرد.» «در دوران کرونا دیدیم که سواد سلامت برای فرد و جامعه بسیار مهم و سرنوشت‌ساز است.» «برای حضور موثر در شبکه های اجتماعی لازم است سواد رسانه ای داشته باشید.» «بسیاری از طلاق‌ها ناشی از پایین بودن سطح سواد عاطفی و سواد زندگی است.» «با وجود سهم قابل‌توجهی کشاورزی در کشور، سواد کشاورزی آن‌چنان که باید رشد نکرده است.» «سیاست‌گذاری که سواد اقتصادی ندارد نمی‌تواند در سیاست‌گذاری اقتصادی موفق باشد.» «شوق مذهبی در میان مردم زیاد است اما سواد مذهبی چندان زیاد نیست.»
این‌ها صرفاً نمونه‌هایی از گزاره‌هایی هستند که هر روز، اینجا و آن‌جا، بر پایهٔ مفهوم سواد میخوانیم و میشنویم. سواد که زمانی به خواندن و نوشتن محدود بود، امروزه معنای بسیار گسترده‌ای پیدا کرده و همه از آن حرف می‌زنند و هر کس به فراخور حال خود، اصطلاحی بر پایهٔ سواد می‌سازد.
رونق «سواد» در حدی است که بازار بزرگی حول آن شکل گرفته و حتی کسانی که قبلاً از عناوین دیگری برای کارشان استفاده می‌کردند، به‌تدریج «سواد» را در عنوان کارهایشان می‌گنجانند. مثلاً نام کارگاه‌های هوش هیجانی بدون تغییر جدی در محتوا به سواد عاطفی تغییر میکند و آنچه پیش از این به عنوان روانشناسی پول یا برنامه ریزی مالی شخصی مطرح می‌شده، سواد مالی نامیده می‌شود.
در این درس دربارهٔ تعریف سواد صحبت میکنیم و به این موضوع می‌پردازیم که چرا پس از گسترش انواع مدارس و دانشگاه‌ها طی چند دههٔ اخیر، دوباره سواد تا این حد به دغدغهٔ ما تبدیل شده است؟
معنی لغوی سواد چیست؟
تشخیص ریشه کلمه سواد دشوار نیست. سواد با اَسوَد (رنگ سیاه) هم‌خانواده است معنی آن سیاهی است. بنابراین می‌توان گفت کلمه سواد در فرهنگ ما به این اشاره داشته که کسی می‌تواند «کاغذ سیاه کند» یا «سیاهی‌های کاغذ را بخواند.»
دربارهٔ ریشه شناسی کلمهٔ سواد در زبان انگلیسی (Literacy) هم زیاد صحبت شده است. یکی از نظریه‌های پرطرفدار این است که Literate با Letter هم‌خانواده است و باسواد – در فرهنگ انگلیسی – کسی بوده که با حروف سروکار داشته و می‌توانسته آنها را بخواند و بنویسد.
البته انبوه اصطلاحاتی که با واژهٔ سواد ساخته شده نشان می‌دهد که دنیای امروز از افراد باسواد چیزی فراتر از سیاه کردن کاغذ و خواندن و نوشتن انتظار دارد. در یک مقاله که در سال ۱۹۹۸ میلادی با محوریت سواد رسانه ای نوشته شده، در کنار سواد خواندن و نوشتن و سواد رسانه ای این اصطلاحات را هم می‌بینیم (فایل PDF مقاله): سواد آثار چاپی، سواد کامپیوتر، سواد چندرسانه‌ای، سواد فرهنگی، سواد اجتماعی و سواد بوم شناسی.
امروز بعد از حدود دو دهه، ده‌ها اصطلاح دیگر از این دست هم رواج یافته است: سواد دیجیتال، سواد عددی و سواد آماری، سواد احساسی، سواد اقتصادی، سواد کشاورزی، سواد نقد، سواد منطقی، سواد مذهبی، سواد سلامت روانی، سواد نژادی، سواد بصری و سواد ترجمه.
مفهوم همهٔ این اصطلاحات را که کنار هم می‌گذاریم، به چیزی بسیار بزرگ‌تر از سواد خواندن و نوشتن می‌رسیم.
چرا اخیراً بیشتر دربارهٔ معنی سواد و انواع سواد صحبت می‌شود؟
اگر کتابها و رسانه‌های شش یا هفت دهه قبل را نگاه کنید می‌بینید که کلمهٔ سواد و ترکیب‌های آن در حد امروز رایج نبوده‌اند. اما طی بیست یا سی سال اخیر، سواد به‌شدت در کتابها و مقالات مطرح شده و نویسندگان دربارهٔ اهمیت سواد و انواع سواد حرف می‌زنند.
اگر گزارش Ngram گوگل را مبنا قرار دهیم، حدود نیم قرن است که بحث دربارهٔ مفهوم سواد رونق بسیاری پیدا کرده و نویسندگان بیشتر از گذشته دربارهٔ آن حرف زده‌اند (+). احتمالاً علت را حدس می‌زنید: رواج رسانه جدید به‌ویژه کامپیوتر و اینترنت.
از نخستین روزهای تاریخ مکتوب بشر تا اوایل قرن بیستم، خواندن و نوشتن معنای نسبتاً شفافی داشته و همیشه با «متن مکتوب» در ارتباط بوده است. اما گوش دادن به اخبار رادیو یا تلویزیون را در نظر بگیرید. در نگاه اول به نظر می‌رسد که حرف‌های گویندهٔ خبر از جنس گفتگوهای شفاهی است. اما می‌دانیم که چنین نیست. او یک متن مشخص را می‌خواند. آنچه در اخبار «میشنویم» به «خواندن» متن نزدیک‌تر است.
با گسترش اینترنت و شکل‌گیری وبسایتها و رواج یافتن شبکه های اجتماعی ماجرا پیچیده‌تر هم شد. متن و صدا و تصویر در رسانه های جدید آن‌قدر در هم آمیخته که هنگام نقل مطلبی از یک شبکه اجتماعی مثل اینستاگرام نمی‌دانیم بهتر است بگوییم «در اینستاگرام گفته بود» یا «در اینستاگرام خواندم.»
به همین علت صاحب‌نظران، جهان امروز ما را جهان Post-typographic می‌نامند (پسانویسه‌نگاری یا پساحروف‌نگاری)؛ جهانی که از خواندن و نوشتن حروف فراتر رفته است (+): «ما باید همواره این پرسش را در ذهن داشته باشیم که در فرهنگ‌های مختلف، خواندن و نوشتن چه مصداق‌ها و معناهایی پیدا میکند؟»
طی چند دههٔ اخیر، محققان و صاحب‌نظران، دانشگاه‌ها، سازمان‌ها و نهادهای مختلف، کوشیده‌اند به این پرسش پاسخ دهند. با وجودی که محققان سال‌ها قبل از سازمانهای بین‌المللی به این موضوع پرداخته‌اند، اما رایج است که در بحث‌های عمومی برای تعریف سواد به تعریف سواد از دیدگاه یونسکو اشاره می‌کنند.
تعریف سواد از نظر یونسکو
همانطور که می‌دانید برنامه توسعه سازمان ملل متحد (UNDP) هفده شاخص برای توسعه پایدار تعریف کرده است (این هفده مورد را می‌توانید در درس اهداف توسعه پایدار بخوانید). چهارمین هدف از این هفده هدف، آموزش کیفی (Quality Education) است.
طبیعتاً تعریف دقیق‌تر هر یک از این هفده هدف به یکی از سازمانهای تخصصی زیرمجموعهٔ سازمان ملل سپرده شده و تدوین و تشریح هدف چهارم به علت ماهیت آموزشی آن به یونسکو سپرده شده است. سند یونسکو در این باره در ایران آن‌قدر معروف شده که حتی کسانی که شمردن را هم به‌درستی بلد نیستند، نام آن را بلدند: سند ۲۰۳۰ (فایل PDF در سایت یونسکو).
آنچه به عنوان تعریف سواد از نظر یونسکو می‌شناسیم در این سند آمده است. البته یونسکو در سند ۲۰۳۰ تعریف سواد را از سند دیگری که در سال ۲۰۰۵ منتشر شده نقل کرده، اما تکرار آن در سند ۲۰۳۰ تأییدی بر این است که طی یک دههٔ پیش رو احتمالاً سواد هم‌چنان به شکل زیر تعریف خواهد شد:
Literacy is defined as the ability to identify, understand, interpret, create, communicate and compute using printed and written materials associated with diverse contexts.
Literacy involves a continuum of learning in enabling individuals to achieve their goals, develop their knowledge and potential and participate fully in community and society.
پرداختن به جزئیات این تعریف، برای بحث ما که قرار نیست از تعریف ساده سواد فراتر رود، ضروری نیست. اما چند نکتهٔ مهم در تعریف سواد از نظر یونسکو وجود دارد که خوب است به آن توجه کنیم:
◾سواد فراتر از خواندن و نوشتن
«تشخیص» و «درک» و «تفسیر» و حتی «خلق» و «محاسبه» و «ایجاد ارتباط» به مولفه‌های سواد افزوده شده است. پس اگر کسی خواندن و نوشتن میداند اما نمی‌تواند متن‌های مورد نیازش را کامل درک کند، یا اینکه خواندن و نوشتن میداند، اما نمی‌تواند نامه‌ای را که برای کارهای روزمره‌اش لازم دارد بنویسد (مصداقِ خلق) باسواد محسوب نمی‌شود.
◾حد مورد نیاز سواد
وقتی از توانایی درک مطلب یا توانایی تفسیر متن و یا محاسبه و توانایی برقراری ارتباط حرف می‌زنیم، منظورمان چه سطحی از توانایی است؟ مثلاً آیا همه باید بتوانند متون حقوقی را بخوانند و درک کنند؟ یا هر فرد باسواد باید بتواند گزارش‌های آماری را بخواند و تحلیل کند؟
بر اساس تعریف یونسکو از سواد، یکی از مهم‌ترین معیارها این است که سواد فرد باید در حدی باشد که بتواند در جامعه مشارکت کامل داشته باشد.
◾سواد یک طیف است
چنان‌که در تعریف یونسکو آمده، و البته درک آن هم دشوار نیست، سوادی که به این شکل تعریف می‌شود کاملاً طیفی است. یعنی ما نمی‌توانیم انسان‌ها را به دو دستهٔ باسواد و بیسواد تقسیم کنیم. بلکه باید یک طیف در نظر بگیریم که یک سمت آن بیسوادی است و انسان‌ها با یادگیری و توسعهٔ توانمندی‌های خود، از نقطهٔ بیسوادی دور شده و به سمت باسوادی حرکت می‌کنند.
درباره انواع سواد
در سند یونسکو اصطلاحاتی مثل سواد رسانه ای و سواد دیجیتال و مانند این‌ها را نمی‌بینیم. در عین حال در همین سند به تم‌های فراوانی اشاره شده است. موضوعاتی مثل مهارتهای شغلی، دانسته‌های حوزهٔ سلامت و سواد مرتبط با کارآفرینی از جملهٔ این موارد است. موضوع برابری جنسیتی هم – که بحث‌های فراوانی را در رسانه‌های رسمی کشورمان ایجاد کرده است – یکی از همین تم‌هاست.
با این حال، وقتی از «مشارکت کامل در جامعه» حرف می‌زنیم، طبیعی است که فرد باید بتواند از زیرساخت‌های اجتماعی و خدمات مدنی استفاده کرده و در ساختارهای اجتماعی فعال باشد. بنابراین استفاده از تعبیرهایی مثل سواد مالی، سواد سلامت، سواد خبری، سواد اخلاقی و مانند این‌ها، با تعریفی که یونسکو ارائه کرده هم‌خوان است.
درس های مرتبط با سواد در متمم
بسیاری از درسهای متمم را به‌نوعی می‌توانید زیرمجموعهٔ آموزش سواد و سوادآموزی در نظر بگیرید. مثلاً درسهای روانشناسی پول را می‌شود کاملاً از جنس سواد مالی دانست. یا درسهای مهارت یادگیری مشخصاً از جنس سواد هستند. چون درک و فهم و تفسیر و خلق را آموزش می‌دهند. درسهای هوش هیجانی هم از همان جنسی هستند که معمولاً به عنوان سواد عاطفی آموزش داده می‌شوند. دربارهٔ درس‌هایی مانند هوش کلامی و ظرافتهای کلامی هم نیازی به توضیح نیست.
در کنار این‌ها تا کنون دو درس هم اختصاصاً با عنوان «سواد» در متمم منتشر شده‌اند: درس سواد دیجیتال و سواد رسانه.
در آینده هم این دو درس ویرایش و تکمیل شده و هم درسهای دیگری در قالب افزایش سواد زندگی به متمم افزوده خواهد شد.
با ثبت نام رایگان به عنوان کاربر آزاد متمم (صرفاً با تعیین نام کاربری و کلمهٔ عبور) می‌توانید به حدود نیمی از هزاران درس متمم دسترسی داشته باشید.
همچنین در صورت تمایل با پرداخت هزینهٔ عضویت ویژه به همهٔ درسهای متمم از جمله درسهای زیر دسترسی خواهید داشت:
دوره MBA | مذاکره | کوچینگ | توسعه فردی
فنون مذاکره | تصمیم گیری | مشاوره مدیریت
تحلیل رفتار متقابل | تسلط کلامی | افزایش عزت نفس
چگونه شاد باشیم | هوش هیجانی | هدف گذاری
خودشناسی | شخصیت شناسی | فکر کردن با نوشتن
برای خرید محصولات صوتی هم می‌توانید به صفحهٔ فروشگاه متمم سر بزنید.
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مهارت یادگیری به شما پیشنهاد میکند:
- مهارت یادگیری، تکنیکها و روشهای یادگیری بهتر
- روشهای نادرست متممخوانی!
- سواد چیست؟ | تعریف سواد از نظر یونسکو
- تفاوت آموزش و یادگیری چیست؟
- هدف گذاری و تنظیم لیست اهداف در یادگیری (+ نمونه هدف گذاری)
- آیا آموزش الکترونیکی و روشهای یادگیری الکترونیکی مناسب شماست؟
- فایل صوتی آموزشی | مقدمهای بر مهارت یادگیری
- فایل صوتی درباره مهارت یادگیری | چند نکته درباره تکنیکهای یادگیری
- یادگیری تطبیقی | فایل صوتی آموزشی
- فایل صوتی مهارت یادگیری | اهمیت کند کردن سرعت یادگیری
- یادگیری کریستالی | دانلود فایل صوتی دربارهٔ مهارت یادگیری
- مثال یادگیری کریستالی | فایل صوتی درباره ماجرای دروغ و فریب
- آیزاک آسیموف | تمرین یادگیری کریستالی
- آنتوان دو سنت اگزوپری | تمرین یادگیری کریستالی
- بهترین معلم ریاضی کیست؟
- تعریف منحنی یادگیری چیست و برای ما چه کاربردی دارد؟
- کتابخوانی و توصیه هایی برای آن | چگونه کتابخوان شویم؟
- انواع منابع و طبقه بندی منابع اطلاعاتی | از منابع دست اول تا خروجی هوش مصنوعی مولد
- درباره اهمیت کتاب | بخشی از متن کتاب آهنگ افلاک نوشته کارل سیگن
- گروه کتابخوانی | برای کتابخوانی گروهی چه قوانینی بگذاریم؟
- چگونه کتاب بخوانیم؟ راهنمای مورتیمر آدلر برای کتاب خواندن
- درباره اهمیت کتاب‌های قدیمی | چرا باید آنها را بخوانیم؟
- کتاب های پرفروش | آیا پرفروش ترین کتاب های جهان لزوماً بهترین کتاب‌های حوزهٔ خود هستند؟
- تکنیک های درس خواندن و یادگیری | معرفی کتاب یادگیری با فعالیتهای مولد
- آموزش خلاصه نویسی و یادداشت برداری
- آیا با این رسمالخط، مطالب را بهتر به خاطر میسپارید؟
- کتاب صوتی یا کاغذی؟ | آیا کتاب کاغذی جای خود را به کتاب صوتی خواهد داد؟
- در کتابخانه شخصی شما چه خبر است؟
- بریدههایی از کتاب برچیدن کتابخانهام | آلبرتو مانگل
- نقشه ذهنی چیست؟ بررسی کاربردهای نقشه ذهنی در یادگیری
- نقشه مفهومی یا نمودار مفهومی چیست؟ | راهنمای ترسیم نقشه و یک نمونه
- تکنیک های یادگیری | بهترین روش مطالعه و یادگیری درسهای متمم چیست؟
- معرفی کتاب چرا به یاد میآوریم؟ | دربارهٔ حافظه، به خاطر سپردن و فراموش کردن
- اینفوگرافی تکنیکهای یادگیری
- حافظه کوتاه مدت، حافظه بلند مدت و حافظه فعال چه هستند؟
- تانیا لومبروزو (محقق روانشناسی شناختی)
- هر یک از این‌ها از کدام سیاره آمدهاند؟
- آیا شما از این روش یادگیری استفاده میکنید؟
- ترجمه کتاب | چگونه بدانیم یک کتاب انگلیسی به فارسی ترجمه شده یا نه؟
- بلوم کیست؟ | زندگینامه + اهمیت نظریه بلوم در یادگیری
- طبقه بندی بلوم (سطوح یادگیری بلوم)
- دانستن، حفظ کردن و به خاطر سپردن، می‌تواند یکی از اهداف آموزش باشد
- منظور از درک مطلب چیست؟ چگونه برای درک مطلب هدفگذاری کنیم؟
- آیا همیشه باید یادگیری را از موضوعات ساده شروع کرد؟
- کاربردی کردن آموختهها: آیا به تفاوت آموختن و به کاربردن توجه کردهاید؟
- تجزیه و تحلیل به عنوان یکی از مهارت‌ها در یادگیری
- توانایی ارزیابی و قضاوت یکی از مراحل یادگیری است
- بالاترین سطح یادگیری، خلق و ترکیب است
- انواع سبک های یادگیری چه هستند و چه کاربردی دارند؟
- انواع سبک های شناختی | تفاوتهای ما در اندیشیدن، یادگیری و حل مسئله
- کدامیک از روش های یادگیری را انتخاب میکنید؟
- درباره اهمیت آموزش دانشگاهی
- افزایش سرعت یادگیری به عنوان یک هدف
- چند پیشنهاد ساده برای بهبود روش مطالعه شما
- مخترع کیست؟
- آیا مراقب هستید که آموزش، شما را نادانتر نکند؟
- اثر دانینگ کروگر | آنکس که نداند و نداند که نداند
- معرفی کتاب دوباره فکر کن | آدام گرنت
- منابع تکمیلی | دوره صوتی آموزش کتابخوانی و انتخاب کتاب مناسب (محمدرضا شعبانعلی)
سوال‌های پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحث‌های مهارتی و مدیریتی.
برای آشنا شدن بیشتر با متمم به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کنید و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری می‌توانید نقشه راه‌های مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
همچنین در صفحه‌های دوره MBA و توسعه فردی می‌توانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما می‌توانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را می‌توانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیم‌سال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید.
توجه داشته باشید که خرید شش‌ماهه و یکساله به‌ترتیب معادل ۲۰٪ و ۳۸٪ تخفیف (نسبت به خرید یک‌ماهه) محسوب می‌شوند.برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که می‌توانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
همچنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را می‌توانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا می‌دانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور می‌توانید به جمع متممی‌ها بپیوندید؟
نویسنده‌ی دیدگاه : علی کریمی
دنیای کلمات
من در ابتدای عضویتم در متمم و مطالعه روزنوشته‌ها
هیچ اهمیتی برای کلمات قائل نبودم.
اما به مرور زمان با مطالعه روزنوشته‌ها و سایت متمم متوجه شدم که کلمات، میراث بشری و ابزاری برای بقا هستند.
در ادامه چند جمله در این باره می‌نویسم.
زبان بستری برای اندیشیدن و فهم دنیا
همانطور که محمدرضا عزیز در باز هم دربارهٔ اهمیت کلمات نوشته است.
یا در نوشته برای فردا از محمدرضا عزیز به ((اهمیت کلمات)) در متن این نوشته با ذکر مثال اشاره می‌شود.
یک مطلب را در اینجا نقل قول میکنم.
در ادامه چند مطلب استحاله کلمات، انواع هیجانات و ابراز احساسات با کلمات | چرخ رابرت پلاچیک و اتیمولوژی چیست؟ برای مطالعه بیشتر معرفی میکنم.
با تعریفی که یونسکو از سواد کرده است مشخص می‌شود که سواد یک طیف گسترده است که پایانی برای آن متصور نیست.
انسان همیشه باید در حال یادگیری و سواد آموزی باشد زیرا هرروز موضوعات جدیدی ابداع و اختراع می‌شود که نیازمند یاد گیری هستند.
سلام!
برداشت من از بخش آخر تعریف سواد (بعد از اینکه تفاوت جامعه و اجتماع رو جست‌و‌جو کردم) این بود که سوادداشتن توی یک حیطه خاص میتونه امکان شرکت کردن توی اجتماع خاص رو فراهم کنه (که اعضای اون درباره موضوع خاصی سواد دارن) و این برای من جالب بود
درود.
نسل در حال حاضر بشر قطعا نیازمند درک و اجرای انواع سوادهاست. که به نظر می رسد احتمالا دستیابی به سواد آکادمیک سنتی نسبت به دیگر انواع آن سهل تر به نظر بنماید. و یکی از ویژگی هایی که در نگاه من سواد را ارزشمندتر می کند توانایی تغییرو بازیابی عقاید و چهارچوب های قدیمی در هر حوزه ای ست.
مفهوم سواد در گذشته به حدی کلی و مبهم بود که هر کسی که حتی سواد خواندن و نوشتن حداقلی هم داشت, باسواد محسوب میشد.
یادش بخیر قدیما به هر کسی که آمپول زدن بلد بود, میگفتند ”خانم/آقای دکتر”
و از طرف دیگر از یک نفر با مدرک مهندسی کامپیوتر میخواستند سی دی برایشان بزند
نصب ویندوز تمام فامیل هم که از وظایف بدیهی و ثابت هر مهندس کامپیوتری بود:)
قسمتی از درس برای من بسیار قابل تامل بود، اینکه افراد یک جامعه به دو دسته باسواد و بی سواد تقسیم بندی نمی شوند و سواد یک طیف دارد.
واقعا برام جالب بود که سواد رو از داشتن یک مدرک تحصیلی به مشارکت در اجتماع تغییر دادید.البته این موضوع شاید صرفا برای من اینطوریه
چون همیشه میشنویم یا میبنیم که یک نفر با سواد(دارای مدرک آکادمیک)لزوما درک درستی نداره و نگرش و عملکرد مناسبی در قبال سایرین از خودش نشون نمیده
به نظرم جذاب ترین موضوع تعریف سواد، معیاری ست که برای حد سواد گذاشته شده: “مشارکت کامل در اجتماع و جامعه”
تمام مولفه های سواد شامل تشخیص، درک، تفسیر، خلق، محاسبه و ایجاد ارتباط به صورت پیوسته رشد داده می شوند تا افراد هم به اهداف خودشون برسند و هم در اجتماع و جامعه مشارکت کامل داشته باشند (البته احتمالا این دو از هم جدایی ناپذیرند).
اگرچه به نظرم موضوع مشارکت در اجتماع و جامعه، آن هم به صورت کامل، موضوع گسترده ای ست، اما آنچه برای من جالب بود کم توجهی به این معیار در یادگیری های ماست. حتی شاید بخش بزرگی از مشکلات ما ناشی از همین کم توجهی یا بی توجهی باشد.
درس خوبی بود این اولین روزیه که دارم توی متمم شروع به خوندن مطالب میکنم با وجود اینکه فکر کنم یکی دو هفتس اشتراک ویژه رو خریداری کردم. و هرچی جلو تر میره میفهمم چقدر نمیدونم و کاش زودتر شروع کرده بودم. با خودن این مطلب هم فهمیدم هنوز ابزار های زیادی باید در دسترس خودم قرار بدم و به خودم اضافه کنم تا بتونم خودم رو یک فرد با سواد تلقی کنم.
من هم در ابتدا منظور از سواد رو فقط خواندن و نوشتن میدانستم، اما در این مطلب متوجه شدم که سواد دیگر خواندن و نوشتن نیست، منظور از سواد، تشخیص، درک، تفسیر، خلق، محاسبه و ایجاد ارتباط است که من متوجه شدم سواد بسیار پایینی دارم ممنون بابت نگارش و روشنایی این محتوا
همانطور که در متن درس ذکر شده،“سواد هر فردی باید در حدی باشد که بتواند در جامعه مشارکت کامل داشته باشد”
راجع به همین یک جمله می توان ساعات ها فکر کرد.درک اینکه بدانیم سواد فراتر از مدارک دانشگاهی و دوره های گذرانده شده و تعداد مقالات خوانده شده است می تواند به طی کردن با انگیزه ی بیش تر در این مسیر کمک کند.به نظرم سواد تنها در صورتی معنا پیدا می کند که تغییردهنده و بهبود دهنده ی افکار و اعمال باشد یا محرکه ی ما در انجام امور باشد.به جای اینکه صرفا روی افزودن مطالب به مطالب قبلی تمرکز کنیم به فکر کاربردی کردن سواد باشیم.
قبلا که سواد به معنی تسلط به خواندن و نوشتن بود، متولی آن مشخص بود و انتظار هر خانواده از مدرسه علیرغم همه مشکلات و نقدها، این بود که به فرزند خواندن و نوشتن را بیاموزند. اگر چه باور من بر این است که برای این موضوع هزینه بالایی را به آینده بچه تحمیل می‌کنند و کمترین آن خفه نمودن روح خلاقیت در آنهاست. حال که قلمرو سواد این همه گسترده شده، برای اینکه شخصی بتواند در این طیف در نیمه باسوادها قرار گیرد باید خود در قالب توسعه فردی برای این مهم اقدام نماید و یا کشورها باید برنامه‌ای برای باسواد شدن نسل‌های آینده داشته باشند؟ اگر چه همین سواد خواندن و نوشتن هم وقتی ازش استفاده نشه، تفاوت چندانی با کسی که توانایی خواندن و نوشتن نداره ایجاد نمی‌کنه.
بنظرم تعریف سواد یونسکو کلی و عمومی است و باید هر کشور و فرهنگ با توجه به شرایط موجود سواد رو باز تعریف و بومی سازی کنه
با درود خدمت هم یادگیران عزیز
در درس مهارت های یادگیری نکته بسیار جالبی که یاد گرفتم تعریف یادگیری از منظر روانشناسان رفتارگرا بود که یادگیری را به عنوان تغییر رفتار بر اثر تاثیرات محیطی تعریف می‌کنند. بنابراین اگر یادگیری به تغییر رفتار منتهی نشود، نمی‌پذیرند که یادگیری اتفاق افتاده است.
به نظر من همین نوع نگاه نتیجه گرا در تعریف سواد هم میتونه جالب و اثر گذار باشه یعنی:
سواد به معنی کلی، توانایی استفاده از دانش و مهارت‌ها برای حل مشکلات، تصمیم‌گیری‌های آگاهانه و مشارکت مؤثر در جامعه است.
سلام و درود
تعریف سواد خیلی جالب بود برام؛ مخصوصا مولفه هایی که باهاش در ارتباط بودن
خیلی جالبه و خیلی مهمه که مسائل رو ساده نبینیم و به جنبه های مختلفش توجه کنیم؛ هر چقدر یه قضیه رو پیچیده تر ببینیم و بررسی کنیم هم احتمال خطا پایین تر میاد و هم متوجه میشیم با چه دنیای جدیدی در این رابطه روبرو هستیم!
مثل همین قضیه سواد که با یک دنیای پیچیده، مولتی فاکتوریال و نیازمند کشف روبرو هستیم.
روز دومی است که اشتراک متمم را خریداری کردم و روز اولی است که به یادگیری در اینجا مشغول هستم.
آنچه اکنون تجربه میکنم شیرینی یادگیری بدون اجبار، استرس، و عجله است. چرا که اکثر یادگیری دانشجویانی همچون من در پروسه ترم‌هایی فشرده، امتحانات، ارائه‌های بی‌کیفیت و ناقص در کلاس‌های درس و یا دوره‌های خارج از دانشگاه که باز هم فرصت گفت و گو و تامل در آن اندک و محدود است.
اما امروز من در حال خواندن مطلبی درباره مهارتهای یادگیری و سواد هستم و تک تک کلمات و جملات را بدون اجبار و فشاری از بیرون می‌خوانم و درباره آنها تامل میکنم و می‌نویسم.
آهستگی در مسیر یادگیری نه تنها باعث عمیق شدن ما می‌شود بلکه کیفیت ما و زندگی‌مان را هم می‌افزاید.
درود
بعد از خواندن این درس؛ الان بنظرم دورترین معنا و مفهوم برای سواد؛ توانایی خواندن و نوشتن است. خیلی وقتا چیزی رو میخوانیم اما از فهم و تفسیر اون مطلب عاجزیم و فقط “ماشین خواننده ی متن” هستم و خیلی وقتا در نوشتن یک نامه اداری ساده؛ از “خلق” کلمات عاجزیم.
“مشارکت کامل و فعال در جامعه” بنظرم در هر شهر و کشور و فرهنگی متفاوت است. کسی که در غرب بزرگ شده و به تعاملات اجتماعی در فرهنگ غرب آشنایی داره؛ بنظرم به سختی توانایی برقراری رابطه و شرکت در تعاملات اجتماعی و مدنی در ایران رو داره. آیا این شخص در جامعه ما بی سواد یا کم سواد محسوب میشه؟؟ جای این فرد در این طیف کجاست؟ این ها سوالاتی هست که برام جذابه
سلام و درود
از عبارت “ماشین خواننده متن” یاد مدل های هوش مصنوعی افتادم که الان به قدری پیشرفت کردن که ادعا شده که مواظب باشید عاشق نشید! یعنی حتی این مدل ها توی سواد عاطفی هم پیشرفت کردن. حس می کنم با این وضع پیشرفت هوش مصنوعی، اونا از خیلی از مردم در آینده (و شاید همین حالا) خیلی باسوادتر باشن (با تعریف یونسکو). یک سوالی که برای من جذابیت داره اینه که خب با این پیشرفت، در زندگی الان (یا آینده نزدیک) چی ما رو از ربات (با تعریف الان که میشه همون مدل‌های هوش مصنوعی) متمایز می کنه؟
موضوعی که بنظرم باید بهش توجه بشه اینه
کم سوادی بدتر از بی سوادی است.
طبق اصل دانینگ–کروگر کم سوادی منجر به توهم میشه.
با سلام و وقت بخیر
حرف شما کاملا صحیح است.
طبق تجربه شخصی من،
یک نفر که تحصیلات رسمی خاصی ندارد، گاها نگرش به جهان توسط او
به مراتب از افرادی که تازه وارد دانشگاه شده اند، بهتر است
روز و روزگار خوش
با سلام
با توجه به تعریف سواد از نظر یونسکو ، برای باسواد بودن باید مهارت هایی رو در خودمان تقویت کنیم که زمینه ی افزایش انواع سواد را متناسب با نیاز و علایق ما ، فراهم کند و به نظر می‌رسد که متمم می‌تواند منبعی قابل اعتماد و کم نقص برای این مهم باشد. برقرار باشید
با این تعابیر به نظر من هیچ فرد بی سوادی نداریم (شاید بتونیم براش کلمه کم سواد رو به کار ببریم) چون هر فردی از بدو تولد چیزایی یاد میگیره و یه سری توانمندی کسب میکنه و تا حدی از نقطه بی سوادی به نقطه باسوادی حرکت میکنه. کلا چیزی که به نظرم مهمه اینه که چقدر خوب میشه که هرکس سعی کنه به صورت همیشگی این حرکت رو ادامه بده و درگیر تعصب یا خودبزرگ بینی نشه یا اینطوری نشه که یه روز به نقطه ای برسه که خودشو مرکز عالم بدونه که همه چی و همه کس حولِ اطراف اون میچرخن.
ولی خب هرچقدر جمعیت بیشتری از افراد یه جامعه برای آموزش خودشون زمان بذارن و تلاش کنن خیلی از چیزا کنترل میشه و براش راه حل ایجاد میشه (یا اصلا خود طرف به نقطه ای برسه که بتونه راه حل های جدید و موثری رو پیدا کنه به جای اینکه از بیرون بقیه با کلی برنامه و توضیح بخوان کاری کنن که به حرف شون گوش کنه) و شاید از خیلی از مشکلات جلوگیری بشه.
در این راستا فرهنگ سازی یکی از ابزارهایی هست که موثره. این موضوع که توی خونه خود درمانی نکنید رو خیلیا میدونن و خیلی هم میان توصیه میکنن ولی از کارایی که بابت فرهنگ سازیش میشه، میتونیم به فیلم وسریال ها اشاره کنیم مثلا وقتی یکی تو فیلم مریض میشه چیزایی که اطرافیانش بهش توصیه میکنن اینه که قرص بخور خوب میشی یا خودش اینکارو میکنه.
اگه بیشتر بهش فکر کنیم مثال های بیشتری رو برای موضوعات مختلف پیدا میکنیم. در کل جامعه و محیط جامعه خیلی تاثیر داره مثل اون جمله ای که میگه برای هر چیزی که دوست داری باشی با آدمایی که اونطوری هستن بگرد، همون طور که اگه با ۳ تا فرد سیگاری بگردی احتملا نفر چهارم تویی و اگه با ۳ تا هنرمند بگردی احتمالا چهارمین هنرمند تو میشی.
تعریف جدید سواد یونسکو که سواد را به عنوان توانایی شناسایی، درک، تفسیر، ایجاد، ارتباط و محاسبه با استفاده از مواد چاپی و نوشتاری در زمینه‌های مختلف تعریف میکند، با ویژگی‌های تفکر سیستمی قابل تطبیق است. در ادامه، به این ویژگی ها اشاره می کنم:
رویکرد ترکیب به جای تجزیه: همانطور که تفکر سیستمی به جای خرد کردن مسائل به بخش‌های کوچکتر، به کلیت سیستم توجه میکند، سواد نیز شامل مجموعه‌ای از مهارتهای یکپارچه است که در کنار هم به فرد امکان مشارکت کامل در جامعه را می‌دهد (یادگیری کریستالی). این به معنای درک و ترکیب مهارتهای مختلف (خواندن، نوشتن، ارتباط، تفسیر) در یک چارچوب جامع است.
روش ساخت بهترین خودرو (همخوانی اجزا): در تفکر سیستمی، اهمیت همخوانی اجزای سیستم به جای استفاده از بهترین اجزای جداگانه مطرح می‌شود. در سواد، مهارتهای مختلف (مانند خواندن، نوشتن، و تفسیر) باید به گونه‌ای همخوانی داشته باشند که فرد بتواند به طور موثر به اهداف خود دست یابد و در جامعه مشارکت کند.
مشکل تفکر خطی: تفکر سیستمی از نگرش خطی دوری میکند و به تأثیرات پیچیده و متقابل اجزا بر یکدیگر توجه دارد. در تعریف سواد نیز این مفهوم به چشم می‌خورد؛ زیرا سواد تنها به خواندن یا نوشتن محدود نمی‌شود، بلکه شامل توانایی استفاده از این مهارت‌ها در زمینه‌های مختلف و در تعامل با سایر عناصر جامعه است.
مقاومت سیستم‌ها: در تفکر سیستمی، مقاومت در برابر تغییرات و سیاست‌ها یکی از ویژگی‌های مهم سیستم‌هاست. در سواد نیز این مقاومت ممکن است به شکل چالش‌هایی در یادگیری یا به‌کارگیری مهارت‌ها در محیط‌های مختلف بروز کند. سواد به عنوان یک فرایند پیوسته، نیازمند توجه به این مقاومت‌ها و یافتن راه‌حل‌هایی برای غلبه بر آنها است.
نگاه چندبعدی: تفکر سیستمی بر نگاه چندبعدی به مسائل تأکید دارد. در تعریف سواد نیز، این نگاه چندبعدی به خوبی مشهود است؛ زیرا سواد تنها به یک بعد محدود نمی‌شود و شامل مهارتهای گوناگونی است که به فرد کمک می‌کنند تا به طور کامل در جامعه مشارکت کند.
هم‌پایانی: در تفکر سیستمی، سیستم‌ها می‌توانند از مسیرهای مختلف به یک مقصد برسند. در سواد نیز، افراد می‌توانند از مسیرهای مختلف (با تکیه بر مهارتهای گوناگون) به اهداف خود دست یابند. هر فردی ممکن است با استفاده از ترکیبی متفاوت از مهارت‌ها، به همان سطح سواد و مشارکت اجتماعی برسد.