سواد چیست؟ | تعریف سواد از نظر یونسکو
«از یک آدم باسواد انتظار می‌رود چنین رفتاری انجام ندهد.» «این روزها سواد دیجیتال به همان اندازهٔ سواد سنتی برای گذران زندگی ضروری است.» «مشکل دموکراسی این است که یک انسان بی سواد می‌تواند برای سرنوشت یک فرد متخصص تصمیم بگیرد.» «در دوران کرونا دیدیم که سواد سلامت برای فرد و جامعه بسیار مهم و سرنوشت‌ساز است.» «برای حضور موثر در شبکه های اجتماعی لازم است سواد رسانه ای داشته باشید.» «بسیاری از طلاق‌ها ناشی از پایین بودن سطح سواد عاطفی و سواد زندگی است.» «با وجود سهم قابل‌توجهی کشاورزی در کشور، سواد کشاورزی آن‌چنان که باید رشد نکرده است.» «سیاست‌گذاری که سواد اقتصادی ندارد نمی‌تواند در سیاست‌گذاری اقتصادی موفق باشد.» «شوق مذهبی در میان مردم زیاد است اما سواد مذهبی چندان زیاد نیست.»
این‌ها صرفاً نمونه‌هایی از گزاره‌هایی هستند که هر روز، اینجا و آن‌جا، بر پایهٔ مفهوم سواد می‌خوانیم و می‌شنویم. سواد که زمانی به خواندن و نوشتن محدود بود، امروزه معنای بسیار گسترده‌ای پیدا کرده و همه از آن حرف می‌زنند و هر کس به فراخور حال خود، اصطلاحی بر پایهٔ سواد می‌سازد.
رونق «سواد» در حدی است که بازار بزرگی حول آن شکل گرفته و حتی کسانی که قبلاً از عناوین دیگری برای کارشان استفاده می‌کردند، به‌تدریج «سواد» را در عنوان کارهایشان می‌گنجانند. مثلاً نام کارگاه‌های هوش هیجانی بدون تغییر جدی در محتوا به سواد عاطفی تغییر میکند و آنچه پیش از این به عنوان روانشناسی پول یا برنامه ریزی مالی شخصی مطرح می‌شده، سواد مالی نامیده می‌شود.
در این درس دربارهٔ تعریف سواد صحبت میکنیم و به این موضوع می‌پردازیم که چرا پس از گسترش انواع مدارس و دانشگاه‌ها طی چند دههٔ اخیر، دوباره سواد تا این حد به دغدغهٔ ما تبدیل شده است؟
معنی لغوی سواد چیست؟
تشخیص ریشه کلمه سواد دشوار نیست. سواد با اَسوَد (رنگ سیاه) هم‌خانواده است معنی آن سیاهی است. بنابراین میتوان گفت کلمه سواد در فرهنگ ما به این اشاره داشته که کسی می‌تواند «کاغذ سیاه کند» یا «سیاهی‌های کاغذ را بخواند.»
دربارهٔ ریشه شناسی کلمهٔ سواد در زبان انگلیسی (Literacy) هم زیاد صحبت شده است. یکی از نظریه‌های پرطرفدار این است که Literate با Letter هم‌خانواده است و باسواد – در فرهنگ انگلیسی – کسی بوده که با حروف سروکار داشته و می‌توانسته آنها را بخواند و بنویسد.
البته انبوه اصطلاحاتی که با واژهٔ سواد ساخته شده نشان میدهد که دنیای امروز از افراد باسواد چیزی فراتر از سیاه کردن کاغذ و خواندن و نوشتن انتظار دارد. در یک مقاله که در سال ۱۹۹۸ میلادی با محوریت سواد رسانه ای نوشته شده، در کنار سواد خواندن و نوشتن و سواد رسانه ای این اصطلاحات را هم می‌بینیم (فایل PDF مقاله): سواد آثار چاپی، سواد کامپیوتر، سواد چندرسانه‌ای، سواد فرهنگی، سواد اجتماعی و سواد بوم شناسی.
امروز بعد از حدود دو دهه، ده‌ها اصطلاح دیگر از این دست هم رواج یافته است: سواد دیجیتال، سواد عددی و سواد آماری، سواد احساسی، سواد اقتصادی، سواد کشاورزی، سواد نقد، سواد منطقی، سواد مذهبی، سواد سلامت روانی، سواد نژادی، سواد بصری و سواد ترجمه.
واضح است که نمیتوان مفهوم همهٔ این اصطلاحات را به خواندن و نوشتن محدود کرد.
چرا اخیراً بیشتر دربارهٔ معنی سواد و انواع سواد صحبت می‌شود؟
اگر کتابها و رسانه‌های شش یا هفت دهه قبل را نگاه کنید می‌بینید که کلمهٔ سواد و ترکیب‌های آن در حد امروز رایج نبوده‌اند. اما طی بیست یا سی سال اخیر، سواد به‌شدت در کتابها و مقالات مطرح شده و نویسندگان دربارهٔ اهمیت سواد و انواع سواد حرف می‌زنند.
اگر گزارش Ngram گوگل را مبنا قرار دهیم، حدود نیم قرن است که بحث دربارهٔ مفهوم سواد رونق بسیاری پیدا کرده و نویسندگان بیشتر از گذشته دربارهٔ آن حرف زده‌اند (+). احتمالاً علت را حدس می‌زنید: رواج رسانه جدید به‌ویژه کامپیوتر و اینترنت.
از نخستین روزهای تاریخ مکتوب بشر تا اوایل قرن بیستم، خواندن و نوشتن معنای نسبتاً شفافی داشته و همیشه با «متن مکتوب» در ارتباط بوده است. اما گوش دادن به اخبار رادیو یا تلویزیون را در نظر بگیرید. در نگاه اول به نظر می‌رسد که حرف‌های گویندهٔ خبر از جنس گفتگوهای شفاهی است. اما میدانیم که چنین نیست. او یک متن مشخص را می‌خواند. آنچه در اخبار «می‌شنویم» به «خواندن» متن نزدیک‌تر است.
با گسترش اینترنت و شکل‌گیری وبسایتها و رواج یافتن شبکه های اجتماعی ماجرا پیچیده‌تر هم شد. متن و صدا و تصویر در رسانه های جدید آن‌قدر در هم آمیخته که هنگام نقل مطلبی از یک شبکه اجتماعی مثل اینستاگرام نمیدانیم بهتر است بگوییم «در اینستاگرام گفته بود» یا «در اینستاگرام خواندم.»
به همین علت صاحب‌نظران، جهان امروز ما را جهان Post-typographic می‌نامند (پسانویسه‌نگاری یا پساحروف‌نگاری)؛ جهانی که از خواندن و نوشتن حروف فراتر رفته است (+): «ما باید همواره این پرسش را در ذهن داشته باشیم که در فرهنگ‌های مختلف، خواندن و نوشتن چه مصداق‌ها و معناهایی پیدا میکند؟»
طی چند دههٔ اخیر، محققان و صاحب‌نظران، دانشگاه‌ها، سازمان‌ها و نهادهای مختلف، کوشیده‌اید به این پرسش پاسخ دهند. با وجودی که محققان سال‌ها قبل از سازمانهای بین‌المللی به این موضوع پرداخته‌اند، اما رایج است که در بحث‌های عمومی برای تعریف سواد به تعریف سواد از دیدگاه یونسکو اشاره میکنند.
تعریف سواد از نظر یونسکو
همانطور که می‌دانید برنامه توسعه سازمان ملل متحدد (UNDP) هفده شاخص برای توسعه پایدار تعریف کرده است (این هفده مورد را می‌توانید در درس اهداف توسعه پایدار بخوانید). چهارمین هدف از این هفده هدف، آموزش کیفی (Quality Education) است.
طبیعتاً تعریف دقیق‌تر هر یک از این هفده هدف به یکی از سازمانهای تخصصی زیرمجموعهٔ سازمان ملل سپرده شده و تدوین و تشریح هدف چهارم به علت ماهیت آموزشی آن به یونسکو سپرده شده است. سند یونسکو در این باره در ایران آن‌قدر معروف شده که حتی کسانی که شمردن را هم به‌درستی بلد نیستند، نام آن را بلدند: سند ۲۰۳۰ (فایل PDF در سایت یونسکو).
آنچه به عنوان تعریف سواد از نظر یونسکو می‌شناسیم در این سند آمده است. البته یونسکو در سند ۲۰۳۰ تعریف سواد را از سند دیگری که در سال ۲۰۰۵ منتشر شده نقل کرده، اما تکرار آن در سند ۲۰۳۰ تأییدی بر این است که طی یک دههٔ پیش رو احتمالاً سواد هم‌چنان به شکل زیر تعریف خواهد شد:
Literacy is defined as the ability to identify, understand, interpret, create, communicate and compute using printed and written materials associated with diverse contexts.
Literacy involves a continuum of learning in enabling individuals to achieve their goals, develop their knowledge and potential and participate fully in community and society.
پرداختن به جزئیات این تعریف، برای بحث ما که قرار نیست از تعریف ساده سواد فراتر رود، ضروری نیست. اما چند نکتهٔ مهم در تعریف سواد از نظر یونسکو وجود دارد که خوب است به آن توجه کنیم:
◾سواد فراتر از خواندن و نوشتن
«تشخیص» و «درک» و «تفسیر» و حتی «خلق» و «محاسبه» و «ایجاد ارتباط» به مولفه‌های سواد افزوده شده است. پس اگر کسی خواندن و نوشتن میداند اما نمی‌تواند متن‌های مورد نیازش را کامل درک کند، یا اینکه خواندن و نوشتن میداند، اما نمی‌تواند نامه‌ای را که برای کارهای روزمره‌اش لازم دارد بنویسد (مصداقِ خلق) باسواد محسوب نمی‌شود.
◾حد مورد نیاز سواد
وقتی از توانایی درک مطلب یا توانایی تفسیر متن و یا محاسبه و توانایی برقراری ارتباط حرف می‌زنیم، منظورمان چه سطحی از توانایی است؟ مثلاً آیا همه باید بتوانند متون حقوقی را بخوانند و درک کنند؟ یا هر فرد باسواد باید بتواند گزارش‌های آماری را بخواند و تحلیل کند؟
بر اساس تعریف یونسکو از سواد، یکی از مهم‌ترین معیارها این است که سواد فرد باید در حدی باشد که بتواند در جامعه مشارکت کامل داشته باشد.
◾سواد یک طیف است
چنان‌که در تعریف یونسکو آمده، و البته درک آن هم دشوار نیست، سوادی که به این شکل تعریف می‌شود کاملاً طیفی است. یعنی ما نمی‌توانیم انسان‌ها را به دو دستهٔ باسواد و بیسواد تقسیم کنیم. بلکه باید یک طیف در نظر بگیریم که یک سمت آن بیسوادی است و انسان‌ها با یادگیری و توسعهٔ توانمندی‌های خود، از نقطهٔ بیسوادی دور شده و به سمت باسوادی حرکت میکنند.
درباره انواع سواد
در سند یونسکو اصطلاحاتی مثل سواد رسانه ای و سواد دیجیتال و مانند این‌ها را نمی‌بینیم. در عین حال در همین سند به تم‌های فراوانی اشاره شده است. موضوعاتی مثل مهارتهای شغلی، دانسته‌های حوزهٔ سلامت و سواد مرتبط با کارآفرینی از جملهٔ این موارد است. موضوع برابری جنسیتی هم – که بحث‌های فراوانی را در رسانه‌های رسمی کشورمان ایجاد کرده است – یکی از همین تم‌هاست.
با این حال، وقتی از «مشارکت کامل در جامعه» حرف می‌زنیم، طبیعی است که فرد باید بتواند از زیرساخت‌های اجتماعی و خدمات مدنی استفاده کرده و در ساختارهای اجتماعی فعال باشد. بنابراین استفاده از تعبیرهایی مثل سواد مالی، سواد سلامت، سواد خبری، سواد اخلاقی و مانند این‌ها، با تعریفی که یونسکو ارائه کرده هم‌خوان است.
درس های مرتبط با سواد در متمم
بسیاری از درسهای متمم را به‌نوعی می‌توانید زیرمجموعهٔ آموزش سواد و سوادآموزی در نظر بگیرید. مثلاً درسهای روانشناسی پول را می‌شود کاملاً از جنس سواد مالی دانست. یا درسهای مهارت یادگیری مشخصاً از جنس سواد هستند. چون درک و فهم و تفسیر و خلق را آموزش می‌دهند. درسهای هوش هیجانی هم از همان جنسی هستند که معمولاً به عنوان سواد عاطفی آموزش داده می‌شوند. دربارهٔ درس‌هایی مانند هوش کلامی و ظرافتهای کلامی هم نیازی به توضیح نیست.
در کنار این‌ها تا کنون دو درس هم اختصاصاً با عنوان «سواد» در متمم منتشر شده‌اند: درس سواد دیجیتال و سواد رسانه.
در آینده هم این دو درس ویرایش و تکمیل شده و هم درسهای دیگری در قالب افزایش سواد زندگی به متمم افزوده خواهد شد.
دوست عزیز.
شما با عضویت رایگان به عنوان کاربر آزاد متمم (صرفاً با تعیین نام کاربری و کلمه‌ی عبور) می‌توانید به حدود نیمی از چند هزار درس متمم دسترسی داشته باشید.
همچنین در صورت تمایل، با پرداخت هزینه عضویت، به همه‌ی درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. فهرست برخی از درسهای مختص کاربران ویژه متمم را نیز می‌توانید در اینجا ببینید:
فهرست درسهای مختص کاربران ویژه متمم
از میان درس‌هایی که در فهرست بالا آمده است، درسهای زیر از جمله پرطرفدارترین موضوعات هستند:
دوره MBA | مذاکره | کوچینگ | توسعه فردی
فنون مذاکره | تصمیم گیری | مشاوره مدیریت
تحلیل رفتار متقابل | تسلط کلامی | افزایش عزت نفس
چگونه شاد باشیم | هوش هیجانی | رابطه عاطفی
خودشناسی | شخصیت شناسی | پرورش کودکان هوشمندتر
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید درباره‌ی متمم بیشتر بدانید، می‌توانید نظرات دوستان متممی را درباره‌ی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی می‌شناسند:
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مهارت یادگیری به شما پیشنهاد میکند:
- مهارت یادگیری، تکنیکها و روشهای یادگیری بهتر
- روشهای نادرست متممخوانی!
- سواد چیست؟ | تعریف سواد از نظر یونسکو
- هدف گذاری و تنظیم لیست اهداف در یادگیری (+ نمونه هدف گذاری)
- آیا آموزش الکترونیکی و روشهای یادگیری الکترونیکی مناسب شماست؟
- فایل صوتی آموزشی | مقدمهای بر مهارت یادگیری
- فایل صوتی درباره مهارت یادگیری | چند نکته درباره تکنیکهای یادگیری
- یادگیری تطبیقی | فایل صوتی آموزشی
- فایل صوتی مهارت یادگیری | اهمیت کند کردن سرعت یادگیری
- یادگیری کریستالی | دانلود فایل صوتی دربارهٔ مهارت یادگیری
- مثال یادگیری کریستالی | فایل صوتی درباره ماجرای دروغ و فریب
- آیزاک آسیموف | تمرین یادگیری کریستالی
- آنتوان دو سنت اگزوپری | تمرین یادگیری کریستالی
- بهترین معلم ریاضی کیست؟
- تعریف منحنی یادگیری چیست و برای ما چه کاربردی دارد؟
- کتابخوانی و توصیه هایی برای آن | چگونه کتابخوان شویم؟
- انواع منابع و طبقه بندی منابع اطلاعاتی | از منابع دست اول تا خروجی هوش مصنوعی مولد
- درباره اهمیت کتاب | بخشی از متن کتاب آهنگ افلاک نوشته کارل سیگن
- گروه کتابخوانی | برای کتابخوانی گروهی چه قوانینی بگذاریم؟
- چگونه کتاب بخوانیم؟ راهنمای مورتیمر آدلر برای کتاب خواندن
- درباره اهمیت کتاب‌های قدیمی | چرا باید آنها را بخوانیم؟
- کتاب های پرفروش | آیا پرفروش ترین کتاب های جهان لزوماً بهترین کتاب‌های حوزهٔ خود هستند؟
- آموزش خلاصه نویسی و یادداشت برداری
- آیا با این رسمالخط، مطالب را بهتر به خاطر میسپارید؟
- کتاب صوتی یا کاغذی؟ | آیا کتاب کاغذی جای خود را به کتاب صوتی خواهد داد؟
- در کتابخانه شخصی شما چه خبر است؟
- بریدههایی از کتاب برچیدن کتابخانهام | آلبرتو مانگل
- نقشه ذهنی چیست؟ بررسی کاربردهای نقشه ذهنی در یادگیری
- نقشه مفهومی یا نمودار مفهومی چیست؟ | راهنمای ترسیم نقشه و یک نمونه
- تکنیک های یادگیری | بهترین روش مطالعه و یادگیری درسهای متمم چیست؟
- معرفی کتاب چرا به یاد میآوریم؟ | دربارهٔ حافظه، به خاطر سپردن و فراموش کردن
- اینفوگرافی تکنیکهای یادگیری
- حافظه کوتاه مدت، حافظه بلند مدت و حافظه فعال چه هستند؟
- تانیا لومبروزو (محقق روانشناسی شناختی)
- هر یک از این‌ها از کدام سیاره آمدهاند؟
- آیا شما از این روش یادگیری استفاده میکنید؟
- ترجمه کتاب | چگونه بدانیم یک کتاب انگلیسی به فارسی ترجمه شده یا نه؟
- بلوم کیست؟ | زندگینامه + اهمیت نظریه بلوم در یادگیری
- طبقه بندی بلوم (سطوح یادگیری بلوم)
- دانستن، حفظ کردن و به خاطر سپردن، می‌تواند یکی از اهداف آموزش باشد
- منظور از درک مطلب چیست؟ چگونه برای درک مطلب هدفگذاری کنیم؟
- آیا همیشه باید یادگیری را از موضوعات ساده شروع کرد؟
- کاربردی کردن آموختهها: آیا به تفاوت آموختن و به کاربردن توجه کردهاید؟
- تجزیه و تحلیل به عنوان یکی از مهارتها در یادگیری
- توانایی ارزیابی و قضاوت یکی از مراحل یادگیری است
- بالاترین سطح یادگیری، خلق و ترکیب است
- انواع سبک های یادگیری چه هستند و چه کاربردی دارند؟
- انواع سبک های شناختی | تفاوتهای ما در اندیشیدن، یادگیری و حل مسئله
- کدامیک از روش های یادگیری را انتخاب میکنید؟
- درباره اهمیت آموزش دانشگاهی
- افزایش سرعت یادگیری به عنوان یک هدف
- چند پیشنهاد ساده برای بهبود روش مطالعه شما
- مخترع کیست؟
- آیا مراقب هستید که آموزش، شما را نادانتر نکند؟
- اثر دانینگ کروگر | آنکس که نداند و نداند که نداند
- معرفی کتاب دوباره فکر کن | آدام گرنت
- منابع تکمیلی | دوره صوتی آموزش کتابخوانی و انتخاب کتاب مناسب (محمدرضا شعبانعلی)
سوال‌های پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحث‌های مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کرده و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری می‌توانید نقشه راه‌های مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
همچنین در صفحه‌های دوره MBA و توسعه فردی می‌توانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما می‌توانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را می‌توانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیم‌سال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید. لطفاً برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که می‌توانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
همچنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را می‌توانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا می‌دانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور می‌توانید به جمع متممی‌ها بپیوندید؟
نویسنده‌ی دیدگاه : علی کریمی
دنیای کلمات
من در ابتدای عضویتم در متمم و مطالعه روزنوشته‌ها
هیچ اهمیتی برای کلمات قائل نبودم.
اما به مرور زمان با مطالعه روزنوشته‌ها و سایت متمم متوجه شدم که کلمات، میراث بشری و ابزاری برای بقا هستند.
در ادامه چند جمله در این باره می‌نویسم.
زبان بستری برای اندیشیدن و فهم دنیا
همانطور که محمدرضا عزیز در باز هم دربارهٔ اهمیت کلمات نوشته است.
یا در نوشته برای فردا از محمدرضا عزیز به ((اهمیت کلمات)) در متن این نوشته با ذکر مثال اشاره می‌شود.
یک مطلب را در اینجا نقل قول می‌کنم.
در ادامه چند مطلب استحاله کلمات، انواع هیجانات و ابراز احساسات با کلمات | چرخ رابرت پلاچیک و اتیمولوژی چیست؟ برای مطالعه بیشتر معرفی می‌کنم.
” بر اساس تعریف یونسکو از سواد، یکی از مهم‌ترین معیارها این است که سواد فرد باید در حدی باشد که بتواند در جامعه مشارکت کامل داشته باشد. ”
برداشتم از جمله ی بالا اینه که ما در جامعه های مختلف میتونیم حضور داشته باشیم مثلا شخص من در جامعه رهبران بیشتر میتونم شنونده باشم و با توجه به تجربه ی کم در این زمینه مشارکتم نمیتونه زیاد باشه پس بنابراین سوادم در رهبری بالا نیست اما چون در زمینه ی تربیت صحیح بسیار تجربه و مطالعه دارم به راحتی میتونم در بحث ها شرکت کنم و سوار بر موضوع باشم میشه گفت در این زمینه با سوادم.
اهمیت سواد در جامعه امروزی بر هیچکس پوشیده نیست و کسی که به معنای واقعی از سواد برخوردار نباشد توان تعامل و زندگی در دنیای امروز و حرکت به سمت آینده را نخواهد داشت.
چه همزمانی قشنگی شد خواندن این درس با کتابی که این روزها میخوانم به نام “نخستین دانشمند” به نظرم اینکه ما تلاش کنیم هر روز گامی حتی کوچک در جهت شناخت خود و جهان اطرافمون برداریم، میتونه سواد ما رو افزایش بده و با توجه بیشتر به حس کنجکاوی و نیاز به رشد خودمون، می تونیم فرصت های بالا بردن سطح سواد خودمون رو مغتنم بشمریم.
سلام ودرود وعرض ادب
خوب که متن را چند باره بخوانیم وسعی نماییم به چالش های ذهنی و اصولی که نامشان را فرهنگ واخلاق می گذاریم فکر کنیم متوجه می شویم که سواد فقط خواندن ونوشتن نیست .
سواد یک فرد در ابعاد وجودی آن فرد و جامعه اطرافش فهم ودرک می شود .هیچ وقت نمیتوان به این مطلب سواد از دیدگاه یونسکو تاکید داشت که تمام محور ها و رفتارها وکنش هایی که تعریف مینماید جهان شمول میباشد .چرا که سواد در ابعاد فردی و اجتماعی و جامعه محل زندگی فرد تعریف می شود و سپس به تعریف عناوین دیگر سواد که عمومیت دارد میرسیم .بگذارید اول مجددا به متن اشاره نماییم واز متن برای تفسیر مبحثم بهره ببرم .
درمتن اشاره شده که سواد جز های مختلفی دارد و فقط نوشتن وخواندن نیست .رسانه ، فضای مجازی ، دیجیتال ، اقتصاد ، اخلاق و تمام جوانب فعلی و فاعلی یک انسان از بعد جسمانی و ذهنی و علمی و غیره را میتوان در سواد آن فعل و انفعال تعریف نمود .در حقیقت جز اول سواد خواندن ونوشتن است….حتی خداوند هم در ابتدای کلام وحی اش بر پیامبر ص میفرماید …. اقرا بسم ….و سپس به اجزا دیگر از تعریف سواد میرسیم ..
در ضمن قبول نماییم که برخی امور در بیان مساله سواد جهان شمول است و بسیاری از امور را نمی توان از یک جامعه کوچک یا بزرگ به یک جامعه کوچک و بزرگ دیگر تسری داد…
مثلا سلام وعرض ادب و روبوسی حتی در کشور اسلامی و ایرانی ما دارای خرده فرهنگ ها است مثلا در یزد، اصفهان، قم وغیره (اکثر شهرها)… اگربرادر شوهر و عروس با هم دست دهند و روبوسی نمایند یا داماد خانه با خواهر زن دست دهد و روبوسی نمایند آنرا نشانه عدم یادگیری وفهم درست از فرهنگ ایرانی آن منطقه میدانیم و بیان می شود که کار وفعل شان مخالف مبادی اخلاق و فرهنگ است و آنها در این حوزه سواد فرهنگی ندارند اما همین فعل و عمل برای شهرهای دیگر مثل استان کهگیلویه و بویر احمدو مناطق عشایر نشین ویا برخی شهرهای کشور ، یک خرده فرهنگ بوده واتفاقا نشانه ادب واحترام دو طرف و صله رحم میباشد (عرف جامعه آنرا پذیرفته است) نمیتوان بیان داشت که آنها از دین ندارند یا سواد فرهنگی شان پایین است وغیره …
پس بنظرم بهتر است با استفاده از مطلب فوق و چالش ذهنی وایجاد ذهن پرسشگر این گونه مطرح نماییم
سواد را شاید بتوان اینگونه تعریف نمود :
سواد فقط آنچه که نظام آموزش رسمی به انسان می آموزد نیست .بلکه سواد فهم ودرک صحیح از فرهنگ و خرده فرهنگ ها، فهم ودرک علم و دانش در حال پیشرفت ،و شناخت و درک صحیح ودرست برای ایجاد ارتباط موثر و سازنده بین خود ودیگران(شامل :والدین،همسر، فرزند ، دوستان ، اقوام و کلیه افراد و جوامع بشری) می باشد که برای داشتن این فهم ودرک در حقیقت در مباحث مختلف ( رفتار و اخلاق، اقتصاد، ایدئولوژی ومکتب، فرهنگ و دانش ، بهداشت و سلامت، اطلاعات و دیجیتال وغیره….) مارا برآن میدارد تا یاد بگیریم و بیآموزیم ودر بیان ساده تر ،با سواد شویم .
امیدوارم علاوه بر آنچه متمم در متون ومطالب و عناوین آموزشی خود ارائه میدهد ، تبادل مطالب باعث ارتقا سطح دانش همه دوستان و این حقیر گردد.و با وجود بستری که متمم ایجاد نموده است در با سواد نمودن هم تلاش نماییم . که قطعا این مورد بسیار ارزشمند است .
با سپاس و درود فراوان
با تعاریفی که الان خواندیم از سواد متوجه می شویم که حداقل ما به ابعاد بیشتری از سواد اهمیت زیادی نمی دهیم البته لازم به ذکر است که تعاریفی که از نمونه های پازل سواد در این درسنامه ذکر شده است ما در روز مره زندگی خود نیاز پیدا میکنیم و شاید در ناخود آگاه ما نیز همچین تعریفی از سواد نهفته بود.
سلام
تعریف بیان شده نشون میده خیلی از ما افراد جامعه که حتی تحصیلات بالایی داریم، سواد بالایی نداریم. چون توانایی ارتباط اجتماعی بالایی نداریم
ما علم خیلی چیزها را ممکنه داشته باشیم ولی سواد استفاده کردن از آن ها را نمیدانیم.
قطعا با گذراندن دروس متمم میتوانیم این توانایی ها را در خودمان تقویت کنیم.
مطلب جالبی است که “سواد باید بتواند باعث مشارکت فرد در اجتماع شود” و متاسفانه تاکنون ما در مدرسه هر چه اموخته ایم سوادی نبوده است که بتوانیم در جامعه، حتی جامعه کوچک خانواده خود بهره بگیریم. نوجوانی که امسال درسش را تمام می کند حتی نمی تواند نیازهایش را بازگو کند یا کنترلی بر خشم و احساساتش داشته باشد و یا چند مطلب علمی را پیگیری کند و در زندگی و سبک زندگی اش بهره ببرد با این حال انتگرال را کامل بلد هست و به صورت تستی در کسری از ثانیه می تواند آن را حل کند و بدبختی این که سواد رسانه هم ندارد و هر چه در رسانه ها می گویند را به عنوان منبع خبر قبول کرده و نمی داند که نمی داند.
چقدر باهات موافقم. چیزی که میخواستم من هم بیان کنم. متاسفانه به دانش آموزان ما یاد ندادن چگونه در جامعه مشارکت داشته باشن.
بارها و بارها برای من پیش آمده که در حوزه کاری و در حوزه های دیگه زندگی با چالش و سوالی از اطرافیان روبرو شده ام و با توجه اینکه نسبت به اون مسئله (بر فرض مسئله کاری) علم کافی برای پاسخ به اون سوال را داشتم اما سواد کافی برای بیان علم و دانش خود نداشتم و از این مسئله ضربه خوردم. امید هست که با متمم عزیز بتوانم به این سطح از سواد بیان برسم.
امروزه کمترکسی با این حرف که سواد به تحصیلات نیست موافقت میکنند و بیشتر اوقات نیز مردم جبه خاصی به این موضوع دارند {بدون اینکه بدانند چرا }
تعدادی تحصیلات و مدارک خاصی ندارند اما واقعا سواد صحبت و دیگر سواد را خواهند داشت
یکی از نکات ارزشمندی که در متن به آن اشاره شده، این است که سواد هر فرد باید در حدی باشد که بتواند در جامعه مشارکت موثری داشته باشد. یادگیری پایانی ندارد و ما متناسب با نیازها و شرایط خود، به اندازه ای که لازم است یاد می‌گیریم.
توصیه من به همه این است که حتما فلسفه بخوانند؛ چرا که مطالعه فلسفه نه تنها طرز فکر کردن را به ما می‌آموزد، بلکه ما را با سوالات بنیادینی که ذهن بشر را در طول تاریخ به خود مشغول کرده‌اند، روبه رو میکند. این گونه درمی‌یابیم که در مواجه با این پرسش‌ها تنها نیستیم و در مسیر شناخت خود و جهان همراه دیگرانیم.
تعریف سواد از نظر یونسکو خیلی جالبه. چون فکر می‌کنم به جای نام بردن از انواع تخصص‌ها به عنوان سواد، از انواع شیوه‌های اندیشیدن نام برده.
باور دارم وقتی متولد می‌شیم، به طور پیش‌فرض طبق اصولی که یونسکو در نظر داره سواد آموزی میکنیم. مثلاً تمایل به تشخیص دادن چیزها داریم، یا توانایی پرسشگری و داشتن نگرش فلسفی و زیبایی‌شناسی داریم:
(مامان چرا اسم گلابی گلابیه؟ )، (بابا سیاه بهتره یا سفید؟)، (مامان وقتی کارتون تموم میشه حیوونای توش کجا میرن؟).
احتمالا تجربه‌های سوال‌های این‌چنینی رو داشتید. البته بعداً نظام آموزشی خرابش می‌کنه. منظورم فقط نظام آموزشی کشور ما نیست، به طور کلی می‌گم.
به نظر من میشه خواندن و نوشتن، تفکر نقادانه، مهارتهای زبانی و هوش ریاضیاتی رو به عنوان پایه‌های اصلی سواد نام برد.
چون به کمک این‌ها میشه تشخیص داد، درک کرد، تفسیر کرد و محاسبات انجام داد. من خودم به تازگی روی این‌ها خیلی سرمایه‌گذاری کرده‌ام.
در کل اگر تلاش کنیم به انواع شیوه‌های اندیشیدن تسلط پیدا کنیم، از بیسوادی فاصله می‌گیریم. هرچه بیشتر، بهتر.
یک نظر دیگه هم دارم: اینکه فکر می‌کنم نظام آموزشی کشورهایی مثل ما منسوخ شده و از آنجایی که دولت‌ها برای آموزش هیچ برنامه درستی ندارن خودمون باید به فکر آموزش خودمون و بچه‌هامون باشیم و بیشتر از متخصص شدن به متفکر شدن اهمیت بدیم.
در آخر اینکه این‌ها فقط نظرات من بودن و احتمالاً درست نیستن.
خِرد یارتان.
در یکی از درسهای متمم تعریفی از هوشمندی ارائه شده بود که طبق اون انسان هوشمندتر انسانی بود که در مقابله با مشکلات وچالش‌های زندگی راهحلهای بهتری داشت.
مثالی هم بود درمورد قورباغه‌ای که حافظ می‌خونه. اگر یک قورباغه حافظ بخونه آیا از قورباغه کناری که فقط مگس شکار می‌کنه هوشمندتر شده ؟ و این حافظ‌خوانی کجا قراره در زندگی بدرد قورباغه بخوره ؟ کدام مسئله زندگی قورباغه بهتر از قبل حل میشه ؟
فکر می‌کنم سواد هم همینطور باشه. فرد باسواد”تر” کسی هست که بتونه موقعیت‌های مختلف رو بهتر از فرد کم‌سواد”تر” درک کنه وهمچنین راهحلهای بهتری برای مشکلات و مسائل زندگی ارائه بده.
با اینکه فکر میکردم تعریف سواد رو میدونم ولی وقتی در ابتدای متن بهش فکر کردم، دیدم تعریف مشخص و دقیقی براش ندارم. نکات جالبی که نظرم رو جلب کرد این بود که سواد یک طیف هست و اینکه سواد بایستی بتونه باعث توانمند شدن افراد برای رسیدن به اهدافشون و مشارکت کامل در جامعه و اجتماع بشه.
این موضوع شاید نشون بده که چرا آموزش های آکادمیک امروز که باعث مشارکت فارغ التحصیلان در بازار کار و جامعه نمیشه الزاما به معنای سواد نیست.