تفاوت هدف با چشم انداز، مأموریت و اصطلاحات دیگر
هم در معرفی درس هدف گذاری و هم در درس تعریف هدف گفتیم که در بحث هدف گذاری چه در زبان فارسی و چه در انگلیسی علاوه بر هدف (goal) اصطلاحات متعدد دیگری نیز وجود دارند که گاهی در کنار هدف و حتی گاه به جای هدف به کار میروند.
موضوع تفاوت این اصطلاحات در زبان انگلیسی مسئلهای جدی است که معمولاً در کتابها و مقالات هدف گذاری به آن میپردازند. ماجرا در فارسی کمی پیچیدهتر هم هست. چون ما به جای هر دو یا سه کلمهٔ انگلیسی، صرفاً یک کلمهٔ فارسی به کار میبریم. مثلاً هم goal و هم objective را به «هدف» ترجمه میکنیم.
در این درس میخواهیم کمی دربارهٔ تفاوت این اصطلاحات با یکدیگر صحبت کنیم. مثلاً بگوییم تفاوت هدف با چشم انداز چیست؟ یا اینکه ماهیت هدف و مأموریت چه تفاوتی با هم دارد؟ همچنین دربارهٔ اصطلاحاتی مانند قصد، نیت، آرزو و فانتزی نیز نکاتی را مرور خواهیم کرد.
اما قبل از اینکه تعریف و تفاوت این اصطلاحات را مرور کنیم، به این دو نکته توجه کنید:
با این مقدمه و پس از دو نکتهای که گفته شد، و با یادآوری اینکه در درس گذشته هدف را تعریف کردیم، اکنون به شکل مختصر به سایر اصطلاحات مربوط به هدف و هدف گذاری اشاره میکنیم:
Vision | چشم انداز
ویژگی چشم انداز یا ویژن این است که معمولاً بسیار دور و بسیار بزرگ است. با وجودی که اخیراً گاهی چشم انداز را در زندگی شخصی و مباحث توسعه فردی هم به کار میبرند، اما این اصطلاح بیش از هر جا در استراتژی و برنامه ریزی استراتژیک کاربرد دارد و بیشتر به ادبیات سازمانی مربوط است. ما هم در متمم – جز در جایی که صریحاً اشاره کنیم – چشم انداز را اصطلاحی سازمانی در نظر میگیریم.
ضمناً لازم به تأکید است که افراد مختلف معنای چشم انداز را اندکی متفاوت تعریف میکنند. عدهای میگویند قرار نیست حتماً به چشم انداز برسیم و همین که در حد ستارهٔ قطبی بتواند راه را نشانمان دهد کافی است. اما عدهٔ دیگری معتقدند که چشم انداز هم مثل هر هدف دیگری باید قابل دستیابی باشد. و تنها تفاوتش این است که دورتر و دشوارتر است.
ما یکی از درسهای متمم را صرفاً به چشم انداز اختصاص دادهایم:
Objective | اهداف عینی
وقتی اصطلاح objective را به کار میبریم، به طور خاص بر «عینی بودن» هدف تأکید داریم (تفاوت کلمات عینی و ذهنی) و این مهمترین تفاوت goal و objective است.
مثلاً فرض کنید کسی میگوید: «میخواهم برای توسعه برند شخصی خود تلاش کنم.» این جمله تفسیرپذیر است و هر کس آن را بشنود به شکلی برداشت خواهد کرد. خود کسی هم که چنین جملهای میگوید، در مرحلهٔ بعد باید بیشتر فکر کند تا متوجه شود که دقیقاً چه میخواهد. بنابراین چنین جمله را بیشتر میتوان از جنس «هدف» دانست.
بر خلاف هدف – که ممکن است تفسیرپذیر باشد – objective یک هدف عینی با ویژگیهای مشخص است.
همان کسی که دربارهٔ توسعه برند شخصی حرف میزند، اگر بگوید «دوست دارم امسال افراد بیشتری اسم من را بشنوند و به عنوان گرافیست بشناسند» به objective نزدیکتر شده است.
ما چون در زبان فارسی این دو مفهوم را از هم تفکیک نمیکنیم، معمولاً هر دو اصطلاح به «هدف» ترجمه میشوند.
Target | تارگت
در زبان فارسی رایج است که تارگت را به همین شکل به کار ببرند. مثلاً زیاد پیش میآید که در جمع فروشندگان اصطلاح تارگت را بشنویم (تارگت فروش ما … است. ما هنوز به تارگت فروشمان نرسیدهایم و …).
گاهی هم تارگت را – مثل سایر اصطلاحات مشابه – به هدف ترجمه میکنیم. مثلا Target Market به «بازار هدف» ترجمه میشود.
ویژگی اصلی تارگت این است که حتی از Objective هم یک پله عینیتر است. یعنی دیگر به عدد و رقم تبدیل شده و کاملاً قابل اندازهگیری است.
ویژگی دیگر تارگت این است که شما یا به آن میرسید یا نمیرسید (کاملاً صفر – یک). ما میتوانیم بگوییم «به هدف نرسیدیم اما به آن نزدیک شدیم.» اما در مورد تارگت نمیشود چنین چیزی گفت. تارگت درست مثل تیر زدن به هدف است. یا میخورد یا نمیخورد.
وقتی برای یک فروشنده پاداش و پورسانت پلکانی تعریف میکنند، اگر یک ریال هم کمتر از تارگتهای مشخص شده بفروشد، پاداش و پورسانت تعریف شده را دریافت نخواهد کرد.
اگر چه استفاده از تارگت به همین شکل در فارسی رواج یافته است، اما شاید در بعضی از کاربردها بتوان آن را به «مقصد» ترجمه کرد. چون ویژگی مقصد هم این است که یا به آن میرسیم یا نمیرسید.
Mission | مأموریت
با وجودی که Mission یا مأموریت مثل بسیاری از اصطلاحات دیگر از فضای نظامی وارد مدیریت و استراتژی شده است، اما امروز دیگر مفهوم مأموریت در ادبیات مدیریت و هدف گذاری بسیار با مفهوم نظامی آن متفاوت است.
نظامیان مأموریت را شبیه پروژه در نظر میگیرند. یعنی کاملاً آغاز و پایان مشخص دارد: مأموریتی تعریف میشود. آن را انجام میدهند و به پایان میرسد. سپس منتظر مأموریت بعدی میمانند.
در حالی که در مدیریت و هدف گذاری، مأموریت یک «امر وجودی» است: این فرد یا سازمان یا کسب و کار «وجود دارد که این کار خاص را انجام دهد.» به همین علت در کتاب ساختن برای ماندن – که در ترویج این اصطلاح نقش داشته – میبینیم که مأموریت را با اصطلاح Reason for Existence توصیف میکنند و ترکیب فرانسوی Raison D’etre نیز به همین معنا (علتِ بودن) در متنهای انگلیسی استراتژی به کار میرود.
بنابراین وقتی مأموریتی برای خود یا کسبوکارمان تعریف میکنیم، پایانی برای آن متصور نیستیم و خود را همیشه و همواره در آن مسیر میبینیم. و واضح است که سایر اهداف و اقدامها هم همگی در بستر آن مأموریت تعریف میشوند.
در درس مأموریت سازمان چیست؟ توضیحات کاملتری دربارهٔ مفهوم مأموریت در فضای سازمان و کسب و کار ارائه شده است.
در فروشگاه متمم یک فایل صوتی آموزشی ۸ ساعته با عنوان هدف گذاری عرضه شده است.
محمدرضا شعبانعلی در این فایل صوتی توضیح میدهد که هدف و هدف گذاری بحثی گسترده است که اغلب ما صرفاً با گوشههایی از آن آشنا هستیم.
تعریف هدف، انواع اهداف، مدلهای مختلف هدف گذاری، تکنیکهای هدف گذاری، علت رها کردن اهداف و روش افزایش تعهد به اهداف از جمله موضوعاتی است که در دوره آموزش هدف گذاری به آنها پرداخته میشود.
اگر موضوع هدف گذاری برایتان اهمیت دارد و میل دارید آن را عمیقتر و بهتر بیاموزید، ممکن است این فایل برایتان مفید و مناسب باشد.
[ اطلاعات بیشتر... ]
دسترسی کامل به این درس و سایر درسهای هدف گذاری برای اعضای ویژهٔ متمم در نظر گرفته شده است. با عضویت ویژه به درسهای بسیار بیشتری دسترسی پیدا میکنید که میتوانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:
فهرست درسهای مختص کاربران ویژه متمم
با توجه به بررسیهای ما دوستان علاقهمند به درس هدف گذاری از درسهای زیر هم استقبال کردهاند:
کوچینگ | مشاوره مدیریت | پرسونال برندینگ
مدیریت زمان | انضباط شخصی | برنامه ریزی
مهارت یادگیری | استعدادیابی | مسیر شغلی
خودشناسی | افزایش عزت نفس | | تصمیم گیری
مذاکره | کار تیمی | گزارش نویسی
دوره MBA (مطالعهٔ منظم درسها)
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری هدف گذاری به شما پیشنهاد میکند: چند مطلب پیشنهادی از متمم:
سوالهای پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحثهای مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کرده و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری میتوانید نقشه راههای مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
همچنین در صفحههای دوره MBA و توسعه فردی میتوانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما میتوانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را میتوانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیمسال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید. لطفاً برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که میتوانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
همچنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را میتوانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا میدانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور میتوانید به جمع متممیها بپیوندید؟
نویسندهی دیدگاه : محسن شیروانی
با دیدن کلمه ی "چشم انداز"، یاد چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴ هجری شمسی افتادم.
در آستانه ی رسیدن به سال 1404 هستیم.
و بر اساس این چشم انداز، ما الان نه تنها در اقتصاد، بلکه باید در علم و فناوری هم در رتبه ی اول باشیم. بین چه کشورهایی؟ عربستان، قطر، کویت و ترکیه، فقط "بخشی از این کشورها" هستند.
در بیش از دو دهه ای که از تدوین این چشم انداز می گذره، من ندیده ام که بررسی ای صورت بگیره که آیا اساساٌ تدوین این چشم انداز اشتباه بوده؟ یا اعلام بشه که "منابع کافی" برای رسیدن به چشم انداز وجود نداره. یا بیان بشه که این چشم انداز، نیاز به "تعدیل" داره.